Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2022 roku

Sąd Rejonowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w T.

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Alina Kordus-Krajewska

Protokolant: sekretarz sądowy Michał Ziółkowski

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2022 roku

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Spółce komandytowej w T.

o odszkodowanie

I  Oddala powództwo,

II  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1350 zł (tysiąc trzysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu części kosztów procesu pozwanej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

III  W pozostałym zakresie nie obciąża powoda kosztami procesu pozwanej,

IV  Opłatą od pozwu obciąża Skarb Państwa.

Sędzia Alina Kordus-Krajewska

Sygn. akt IV P 210/22

UZASADNIENIE

Powód K. M. wniósł pozew o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w T. na rzecz powoda kwoty w wysokości 45.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami i uwzględnienia inflacji od dnia jej wymagalności do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za obowiązywanie zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy w okresie 36 miesięcy od dnia ustania stosunku pracy tj. od dnia 15.08.2021r. do dnia zapłaty. Wnosił także o zasadzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że Powód w dniu 01 września 2018 r. zawarł z pozwanym umowę, kontrakt menadżerski o świadczenie pracy na okres 5-ciu lat i został zatrudniony na stanowisku Dyrektora ds. (...) i Marketingu (&3 pkt.4 umowy). Strony ustaliły w &8 pkt. l umowy wynagrodzenie miesięczne podstawowe na kwotę netto 5.000 zł . Powód wyjaśnił ,że była to co prawda umowa cywilnoprawna ale miała w sobie wszystkie cechy umowy o pracę jak opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne ZUS, odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy PIT, płatny urlop wypoczynkowy (&llpkt.2 umowy), świadczenie pracy w siedzibie spółki (&5 umowy) pod kierownictwem komplementariusza spółki (...). (& 7 pkt.2 umowy)

Pozwany w dniu 15.08.2021 r poinformował powoda, iż z dniem 15.08.2021 roku rozwiązuje wiążącą strony umowę ze skutkiem natychmiastowym z uwagi na likwidację stanowiska pracy menadżera spowodowaną zmianą strategii firmy (...).

Powód, powołując się na treść &15 pkt.l umowy o zakazie działalności konkurencyjnej, przez 36 miesięcy (3lata) od ustania stosunku związanego z kontraktem menadżerskim, stanowiącym dalej, że w przypadku naruszenia tego umownego warunku, pozwanemu będzie przysługiwało odszkodowanie w wysokości 500.000 zł. Pozwany rozwiązał ze mną umowę przed terminem w połowie jej obowiązywania i nie zniósł zakazu konkurencji.

Tym samym pozwany, pozbawił powoda możliwości jakiegokolwiek zatrudnienia czy też prowadzenia działalności gospodarczej w swoim zawodzie, gdyż powód jest politechnicznym inżynierem budownictwa i rzeczoznawcą z uprawnieniami budowlanymi do projektowania i wykonawstwa a trudno czy wręcz niemożliwe było w wieku 67 lat przekwalifikować się w inną branżę, która by nie kolidowała z prowadzoną działalnością pozwanego.

W umowie w & 15 o zakazie konkurencji brak jest jakiejkolwiek klauzuli przewidującej możliwość odstąpienia przez strony od wzajemnych zobowiązań lub też postanowienia o zakończeniu tej umowy w inny sposób. Firma (...) jako pracodawca mogła skutecznie zwolnić powoda od zakazu konkurencji po rozwiązaniu umowy, jednakże takiego zwolnienie poprzez jednostronne oświadczenie woli nie dokonała. Przyjmuje się jednolicie, że ustanie przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji nie powoduje rozwiązania umowy o zakazie konkurencji, a pociąga za sobą jedynie ten skutek, że pracownik zostaje zwolniony z zakazu. Wystąpienie okoliczności uzasadniających wygaśnięcie zakazu konkurencji (art. 101(2)§ 2 kp), o ile może prowadzić do zwolnienia powoda z obowiązku przestrzegania zakazu konkurencji, o tyle nie może zatem stanowić podstawy prawnej do zwolnienia się firmy (...) jako pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania. Innymi słowy, firma (...) nie może zwolnić się od wypłaty odszkodowania twierdząc, że ustały przyczyny uzasadniające kontynuowanie zakazu konkurencji. Wobec braku w umowie o zakazie konkurencji klauzuli upoważniającej do wcześniejszego jej rozwiązania, oświadczenia pozwanego w przedmiocie rozwiązania zawartej z powodem umowy zawarte w wystosowanym mailu nie oznaczało to jednak możliwości uchylenia się przez M. od konieczności uiszczenia na rzecz powoda , nie zwolnionego od zakazu konkurencji i z zachowania tajemnicy służbowej należnego mi osobiście odszkodowania.

W związku z zaistniałą sytuacją w dniu 27 sierpnia 2022r. roku powód wystosował do pozwanego firmy (...) pismo, w którym wezwał spółkę do zapłaty kwoty 45.000 zł w terminie 7 dni od jego otrzymania.

Pozwany nie uiścił kwoty z wezwania ani nie zaprzeczył zasadności i wymagalności z noty odszkodowawczej. Zgodnie z wyrokiem SN II PK 179/16 z 14 czerwca 2017r. odszkodowanie nie może być niższe niż 25 procent wynagrodzenia otrzymywanego przed ustaniem stosunku pracy przez czas odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Uwzględniając gwarancyjne i rekompensacyjne właściwości odszkodowania powód przyjął w pozwie takie właśnie minimalistyczne rozwiązanie na poziomie tylko 25% (wynagrodzenie referencyjne 5.000 zł x 36 miesięcy x 25% = 45.000 zł) co nie powinno budzić u pozwanego żadnych negatywnych refleksji Zapłata odszkodowania w kwocie 45.000 zł netto za ten okres musi być także poprzedzona odprowadzeniem składki na ubezpieczenia społeczne do ZUS, zaliczki na podatek dochodowy PIT do urzędu skarbowego oraz powinna uwzględniać poziom inflacji pieniądza do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o :

1.  przekazanie sprawy z uwagi na jej gospodarczy charakter - do V Wydziału Gospodarczego Sądu Rejonowego w Toruniu;

2.  oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego;

3.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego koszty do dnia zapłaty;

Wskazano jednocześnie, że korzystając z art. 204 § 1 i 2 k.p.c. pozwany wytacza przeciwko powodowi powództwo wzajemne o zapłatę kwoty 53.000,00 złotych tytułem kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji określonego w kontrakcie menadżerskim z 1 września 2018 roku.

Na wstępie zaznaczono, że w ocenie strony pozwanej niniejszy spór nie ma charakteru pracowniczego, a jest sprawą gospodarczą. Pozwany nigdy nie zawierał z powodem umowy o pracę. Wiążąca Strony umowa została zawarta w ramach prowadzonej przez nie działalności gospodarczej, w taki też sposób była wykonywana i rozliczana.

Powód jest przedsiębiorcą, wpisanym do Rejestru Przedsiębiorców. Pozostawał nim przez cały czas wykonywania usług na rzecz pozwanego.

Powyższe stanowisko znajduje pełne odzwierciedlenie w dotychczasowym postępowaniu powoda, który w oparciu o kontrakt menedżerski z 1 września 2018 roku, wytoczył przeciwko pozwanemu dwa odrębne powództwa - oba skierowane do wydziału gospodarczego.

Z przedstawionych powyżej twierdzeń jednoznacznie wynika, że co najmniej do sierpnia 2022 roku powód konsekwentnie twierdził, że jest jednoosobowym przedsiębiorcą, a wiążącą go ze spółką (...) umowę zawarł i wykonywał w ramach swojej działalności gospodarczej.

Zdaniem pozwanego , powód skierował niniejszy pozew do Wydziału Pracy wyłącznie po to, aby uniknąć konieczności uiszczania opłaty od pozwu. W związku z powyższym, za zasadny należy uznać wniosek o przekazanie niniejszej sprawy do Wydziału Gospodarczego tutejszego Sądu, który w pierwszej kolejności powinien wezwać powoda do uiszczenia opłaty od pozwu.

Pozwany przyznał, że w dniu 1 września 2018 roku zawarł z powodem kontrakt menedżerski. Wiążąca strony umowa została rozwiązana w dniu 15 sierpnia 2021 roku ze skutkiem natychmiastowym. Pozwany przyznaje, że w dniu 27 sierpnia 2022 roku otrzymał mailowo wezwanie do zapłaty. Nie jest jednak prawdą, że pozwany nie zaprzeczył zasadności noty odszkodowawczej. To powód wniósł swój pozew nie czekając na ewentualną odpowiedź pozwanej. Pismem z dnia 6 września 2022 roku, pozwana ustosunkowała się do wezwania do zapłaty, podkreślając jego całkowitą bezzasadność. W celu polubownego rozwiązania sporu pozwana zwolniła także powoda z dalszego obowiązywania zakazu konkurencji.

Pozwany zaprzeczył aby łącząca strony umowa miała cechy stosunku pracy. Dodano także, że nie są prawdziwe twierdzenia, jakoby (...) opłacał za powoda składki na ubezpieczenie społeczne ZUS czy zaliczki na podatek dochodowy. Powód nie przedłożył w tym zakresie żadnych dokumentów, ani potwierdzeń. Nie mógł ich przedstawić, gdyż jedynymi dokumentami finansowo- rozliczeniowymi, były faktury VAT comiesięcznie wystawiane przez powoda za wykonywane przez niego usługi.

Nie są też prawdziwe twierdzenia, jakoby powód świadczył pracę w siedzibie spółki, czy też aby świadczył ją pod kierownictwem komplementariusza spółki p. F.. Powyższe twierdzenia także są całkowicie bezpodstawne, a także stoją w jawnej sprzeczności z treścią zeznań złożonych przez powoda w dniu 26 sierpnia 2022 roku przed Sądem Rejonowym w Toruniu w sprawie o sygnaturze akt V GC 149/22. Na stronie drugiej oraz trzeciej protokołu z rozprawy wyraźnie przytoczono następujące zeznania powoda:

•

Pracowałem zdalnie, nie pracowałem w siedzibie spółki.

•

Ja wykonywałem swoją pracę zdalnie.

•

Ja otrzymywałem wynagrodzenie po złożeniu faktury.

•

Ja kontaktowałem się głównie z Panią D. D..

Powód zajmował się przede wszystkim sporządzaniem wycen projektów czy też doradztwem technicznym. Powód wykonywał te usługi w czasie i miejscu określanym przez siebie. Nie sprawowano nad powodem ścisłego nadzoru, nie ingerowano w merytoryczne wyceny powoda ani nie dawano w tym zakresie ścisłych wytycznych. Wyceny były sporządzane według zapotrzebowania mojego klienta, nie było to jednak realizowane w warunkach podporządkowania.

Co najważniejsze, ze zgodnej woli stron, jak też z podejmowanych przez powoda w innych postępowaniach czynności procesowych, jednoznacznie wynika, że nie łączył je stosunek prawny, a umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy dwoma równorzędnymi przedsiębiorstwami. Z tego powodu, nie ma jakichkolwiek podstaw do odpowiedniego stosowania na gruncie niniejszej sprawy przepisów kodeksu pracy, czy też odwoływania się do orzeczeń wydanych na tle stosunku pracy.

Warto też zaznaczyć, że po rozwiązaniu umowy powód nigdy nie zwracał się do pozwanego z prośbą o zwolnienie go spod zakazu konkurencji, ewentualnie zmiany zasad jego ustanowienia. Przez ponad rok od rozwiązania umowy cywilnoprawnej, powód w ogóle nie podnosił kwestii związanej z zakazem konkurencji.

W związku z powyższym, żądanie zapłaty odszkodowania z tytułu zobowiązania się przez powoda do niepodejmowania działalności konkurencyjnej wobec pozwanego, należy uznać za całkowicie bezpodstawne. Zgodnie z treścią art. 353 ¹ kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania. Ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego stanowi, że zasada swobody umów znajduje zastosowanie również w kwestii uregulowania zakazu konkurencji w trakcie trwania umowy cywilnoprawnej, jak również po jej ustaniu. Wprowadzenie w umowie o świadczenie usług (art. 750 k.c.) klauzuli konkurencyjnej bez ekwiwalentu, z zastrzeżeniem kary umownej za jej naruszenie, mimo braku symetrii, mieści się w granicach swobody kontraktowej i nie narusza właściwości tego stosunku prawnego (art. 353 ¹ k.c.) (por. wyrok SN z 05.12.2013 r. sygn. akt V CSK 30/13).

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego brak podstaw do przyjęcia, że zakaz konkurencji narusza swą treścią naturę umowy o świadczenie usług. To, że w kodeksie nie ma szczegółowej regulacji odnoszącej się do tego stosunku prawnego wprost świadczy o woli ustawodawcy dopuszczenia szerokiego zakresu swobody kontraktowej, która umożliwi ukształtowanie umowy w sposób odpowiadający celowi gospodarczemu i indywidualnym interesom stron. Co więcej kontrahenci mogq ograniczyć działalność agenta majqcq charakter konkurencyjny na okres po rozwiqzaniu umowy agencyjnej, zastrzegajqc, iż dajqcy zlecenie nie będzie obowiqzany do wypłacania agentowi sumy pieniężnej z tego tytułu. Tym bardziej takie ukształtowanie zakazu konkurencji jawi się jako dopuszczalne w relacji między równorzędnymi, działajqcymi swobodnie przedsiębiorcami. W rezultacie nie ma też co do zasady przeszkód, by korzyści i uszczerbki zwiqzane z w pełni autonomicznym uzgodnieniem zakazu konkurencji zostały uwzględnione już w wysokości świadczeń głównych (por. Wyrok SN z 05.03.2019 r. sygn. akt II CSK 58/18).

Nie powinno budzić jakichkolwiek wątpliwości, że zawarta pomiędzy Stronami umowa cywilnoprawna nie przewidywała odszkodowania za ustanowienie zakazu konkurencji w okresie trzech lat od dnia wygaśnięcia umowy. Żaden powszechnie obowiązujący przepis prawa także nie stanowi podstawy do domagania się przez powoda jakiegokolwiek odszkodowania z tego tytułu. Co istotne, nikt nie zmuszał powoda do zawarcia umowy menedżerskiej o określonym kształcie. Skoro jednak zdecydował się na ustanowienie zakazu konkurencji bez stosownego odszkodowania, to powinien wywiązywać się z zawartej przez siebie w ramach działalności gospodarczej umowy.

Roszczenia powoda jawią się tym bardziej bezzasadne, że z informacji docierających do pozwanego z różnych źródeł jednoznacznie wynikało, że powód prowadzi działalność konkurencyjną w stosunku do spółki (...).

Umowa wiążąca strony uległa rozwiązaniu w sierpniu 2021 roku. Pomimo tego, powód dalej kontynuował swoją działalność gospodarczą, która została przez niego zawieszona dopiero rok później - w sierpniu 2022 roku. Przez ponad rok musiał zatem opłacać składki ZUS oraz ponosić inne koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Siłą rzeczy musiał więc generować też jakieś przychody z tytułu wykonywania usług. Do przedstawicieli pozwanej spółki docierały liczne informacje, że powód zajmuje się projektowaniem, wycenianiem robót, serwisowaniem instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych czy też nadzorowaniem realizacji różnych prac i budów. Co oczywiste, spółka (...) nie miała możliwości skutecznego zweryfikowania tych okoliczności i uzyskania jednoznacznych dowodów na naruszanie przez powoda klauzuli statuującej zakaz konkurencji.

Z daleko idącej ostrożności procesowej wskazano, że nawet gdyby roszczenie powoda miało zostać uznane co do zasady, to powództwo powinno zostać oddalone w przeważającej części jako niewymagalne. Wiążący Strony stosunek prawny wygasł w dniu 15 sierpnia 2021 roku. Wezwanie do zapłaty odszkodowania zostało zaś skierowane w dniu 27 sierpnia 2022 roku, a więc po upływie 12 miesięcy od rozwiązania umowy. Nie sposób zatem zrozumieć, na jakiej podstawie powód domaga się odszkodowania za 36 miesięcy, skoro okres ten jeszcze nie upłynął.

Wiążąca strony umowa nie określała kwestii wypłaty odszkodowania za powstrzymywanie się przez powoda od działalności konkurencyjnej. Siłą rzeczy nie mogła więc też określać terminu i zasad wypłaty tego odszkodowania. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego obowiqzek pracodawcy zapłaty odszkodowania z tytułu powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej powstaje w terminach określonych w klauzuli konkurencyjnej, a jeżeli strony nie określiły terminu wypłaty odszkodowania - w okresach miesięcznych ( art. 101 ²§ 3 k.p.) (por. wyrok SN z 26.01.2005 r., sygn. akt II PK 186/04). W związku z powyższym, nawet gdyby roszczenie powoda miało być zasadne (czemu strona pozwana konsekwentnie zaprzecza), to powód mógłby domagać się odszkodowania wyłącznie za dotychczasowe miesiące obowiązywania zakazu konkurencji, a nie za cały ten okres z góry.

Zauważono także , że w celu polubownego rozwiązania sytuacji, pismem z dnia 6 września 2022 roku pozwana zwolniła powoda z dalszego obowiązywania zakazu konkurencji. W związku z powyższym, przedmiotowy zakaz konkurencji obowiązywał powoda przez 12, a nie przez 36 miesięcy. Z samego tylko tego powodu, powództwo winno zostać oddalone, w kwocie przekraczającej odszkodowanie za pierwsze 12 miesięcy, a więc co do kwoty 30.000,00 złotych. Powyższe argumenty podnoszone są oczywiście z daleko idącej ostrożności, gdyż pozwany w pierwszej kolejności kwestionuje samą zasadność całego roszczenia.

W odpowiedzi na stanowisko pozwanego powódwyjaśnił, że strony zwarły w dniu 01.09.2018r. kontrakt menadżerski, który posiadał wszystkie cechy umowy o pracę. Kontrakt menadżerski dalej był kontynuowany poprzez podpisanie w dniu 01.12.2018r. Umowy o świadczenie usług gdyż pozwanej było po prostu tak wygodniej pod względem formalnym a dla powoda nie miało to żadnego znaczenia. Treść tej umowy była identyczna w porównaniu z kontraktem menadżerskim. Umowa o świadczenie usług nie została wymieniona w Kodeksie cywilnym, w związku z czym została ona zakwalifikowana do grupy umów nienazwanych. Zgodnie z KC do umów o świadczenie usług .które nie są regulowane innymi przepisami , stosuje się przepisy o zleceniu. Strony umowy cywilno-prawnej były ograniczone ogólnymi zasadami dotyczącymi ważności czynności prawnych (art. 58, art. 353 ¹ k.c.).Brak regulacji w kodeksie cywilnym powoduje, że powód wnosił aby sąd odwołał się do przepisów kodeksu pracy o zakazie konkurencji pracownika z pracodawcą (art. 101 ¹ i 101 ² k.p.), które to przepisy zawierają możliwość zawarcia zakazu konkurencji zarówno w trakcie trwania umowy o pracę jak i po ustaniu stosunku pracy. Umowa cywilna w zakresie przewidującym nieodpłatny zakaz konkurencji także po jej rozwiązaniu jest nieważna z powodu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem SN taka umowa nie pozostaje w zgodzie z zasadami współżycia społecznego poprzez zobowiązanie zleceniobiorcy do niepodejmowania działalności konkurencyjnej po ustaniu umowy, bez jakiegokolwiek ekwiwalentu. Zdaniem tegoż sądu można tu odwołać się do art. 101 (2) k.p, w którym przewidziano możliwość zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy wszakże wyłącznie za zapłatą odszkodowania czy też zadośćuczynienia w postaci ekwiwalentu. Jako zleceniobiorca analogicznie do regulacji ujętych w Kodeksie pracy powód nie miał żadnego dostępu do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić zleceniodawcę firmę (...) na szkodę, zawarcie zapisu o zakazie konkurencji w umowie zlecenia, który będzie obowiązywał również po ustaniu stosunku pracy było całkowicie zbędne i nieuzasadnione żadnymi względami zachowania tajemnicy handlowej.

Sąd ustalił co następuje:

Pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w T. świadczy usługi począwszy od doradztwa technicznego, przez projektowanie, produkcję i wykonawstwo w zakresie wentylacji, filtrowentylacji, klimatyzacji, produkcji oraz serwisu urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych.

Dowód: wydruk oferty ze strony (...) k.67-72

Powód K. M. był od 1993r. pracownikiem spółki (...), której był także udziałowcem i prezesem zarządu. Powód złożył wniosek o upadłość spółki , która została ogłoszona w dniu 30 października 2018r. Powód przekazywał wykonanie kontraktów spółki (...) pozwanej na podstawie trójstronnych umów.

Powód w dniu 01 września 2018 r. zawarł z pozwanym umowę, kontrakt menadżerski na okres 5-ciu lat. Podczas wykonywania pracy powód miał posługiwać się tytułem Dyrektora ds. (...) i Marketingu (&3 pkt.4 umowy). Praca powoda miała polegać na efektywnym współpracowaniu ze spółką w zakresie wskazanym w umowie, z zachowaniem należytej staranności, pozyskiwaniu kontraktów inwestycyjnych i handlowych na rzecz spółki, dorywczym koordynowaniu wykonania kontraktów inwestycyjnych i handlowych, opracowywaniu i pomocy w opracowywaniu koncepcji oraz projektów: budowlanych, budowlano-wykonawczych, wykonawczych i powykonawczych w zakresie instalacji sanitarnych, wentylacji, klimatyzacji, chłodu , technologicznych, (...) i A elektrycznych w tematach inwestycyjnych i handlowych pozyskanych przez menadżera i spółkę, pełnienie funkcji doradczych względem osób zasiadających w zarządzie spółki M. Sp.zo.o. Strony ustaliły w &8 pkt.l umowy wynagrodzenie miesięczne podstawowe na kwotę netto 5.000 zł . Menadżer miał prawo do 3 % udziału w zysku netto spółki, pomniejszone o 20 % udziału kosztów ogólnych i zarządu spółki. Składki na ubezpieczenia społeczne ZUS były odprowadzane przez pozwaną spółkę od umowy cywilnoprawnej ( k.213)

W umowie podano, że wykonywanie umowy będzie następowało w siedzibie spółki , a gdy będzie wymagał tego interes spółki także w każdym innym miejscu. Pozwana zobowiązała się do przekazania dokumentacji związanej z bieżącą i planowana działalnością spółki, środków rzeczowych i finansowych, listy kontaktów, dokumentów statutowych spółki, bazy kontrahentów oraz podmiotów współpracujących. W kolejnym zapisie umowy podano ,że Menadżer jeżeli w związku z pełnieniem funkcji wyrządzi spółce szkodę, jest obowiązany naprawić ją w całości , chyba ,że szkoda nie była wynikiem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków. W umowie wskazano także ,żer menadżer pozostaje do dyspozycji spółki w każdym czasie i terminie wymaganym przez interes spółki oraz ,że przysługuje mu coroczny płatny urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni.

W umowie wskazano także ,że menadżera obejmuje zakaz działalności konkurencyjnej w czasie trwania umowy oraz przez okres trzech lat od ustania stosunku pracy związanego niniejszą umową. W przypadku naruszenia zakazu konkurencji menadżer miał zapłacić karę umowna w kwocie 500.000zł za każde naruszenie.

Na końcu umowy wskazano, że w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową znajdują zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.

Powód wykonywał pracę zdalnie, opracowywał wyceny na inwestycje, kosztorysy, przygotowywał koncepcje. Do firmy przyjeżdżał w celach rozliczeniowych , otrzymania informacji i dokumentacji. Miał wskazany termin na który była potrzeba wykonania pracy zgodnie z umową spółki z kontrahentem, terminy mogły być przez spółkę negocjowane i ulec zmianie. Powód sam ustalał czas i dni pracy i się z nich nie rozliczał. Praca powoda była sprawdzana z uwagi na wartość sporządzanych kosztorysów. Były zlecane korekty , uzupełnienia dokumentacji.

Dowód : kopia kontraktu menadżerskiego z dnia 1.09.2018 roku k.6-12, przesłuchanie powoda -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 00:46:10, zeznania świadka P. M. -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 00:21:41, zeznania członka zarządu D. D. -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 02:05:53, zeznania prezesa zarządu S. F. -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 02:19:59, pismo z ZUS k.213

W czasie trwania kontraktu powód otrzymał propozycje od ówczesnego wiceprezesa zarządu komplementariusza D. J. w zakresie samodzielnego opłacania przez powoda składek ZUS. Powód wyraził zgodę i w dniu 1 grudnia 2018r. strony zawarły umowę o świadczenie usług. Zmiana treści umowy w stosunku do uprzednio zawartego kontraktu menadżerskiego dotyczyła wysokości wynagrodzenia i miało wynosić 7800zł brutto i zostać powiększone o podatek Vat. Powód wraz z fakturami składał protokoły odbioru usługi.

Dowód :umowa o świadczenie usług k.106-111, przesłuchanie powoda -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 00:46:10, zeznania członka zarządu D. D. -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 02:05:53, zeznania prezesa zarządu S. F. -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 02:19:59,

Powód w dniu 3 grudnia 2018r. rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej. Powód zgłosił do (...), że świadczy on działalność gospodarczą w zakresie inżynierii i związanego z nią doradztwa technicznego ( (...) 71.12.Z), wykonywania instalacji klimatyzacyjnych ( (...) 43.22.Z), robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych ( (...) 41.20.Z), czy też naprawy i konserwacji maszyn ( (...) 33.12.Z).

Dowód: wydruk z (...) k. 196-196v

Powód od momentu rozpoczęcia prowadzenie działalności gospodarczej rozliczał się z pozwanym na podstawie faktur VAT. Powód we własnym zakresie rozliczał podatki od powyższych faktur.

Dowód: faktury FS 1/05/2021, FS 1/06/2021, FS 1/07/2021 k.52-54

Powód wykonywał także dodatkowe zlecenia z 29.10.2018r. za które wystawił w grudniu 2018r. faktury.

Dowód: faktury k.108-211

Pozwany w dniu 15.08.2021 r pocztą elektroniczną poinformował powoda, iż z dniem 15.08.2021 roku rozwiązuje wiążącą strony umowę ze skutkiem natychmiastowym z uwagi na likwidację stanowiska pracy menadżera spowodowaną zmianą strategii firmy (...).

Dowód: korespondencja mailowa z dnia 15.08.2021 r k.13

W związku z zaistniałą sytuacją w dniu 27 sierpnia 2022r. roku powód wystosował do pozwanego firmy (...) pismo, w którym wezwał ją do zapłaty kwoty 45.000 zł w terminie 7 dni od jego otrzymania.Pozwany nie uiścił kwoty z wezwania.

Dowód: wezwanie do zapłaty w formie noty obciążeniowej nr. 01/08/2022r. z dnia 27 sierpnia 2022r. k.15-16

Powód składał przeciwko pozwanej pozwy o zapłatę w Wydziale Gospodarczym Sądu Rejonowego w Toruniu. Pierwszym z nich był pozew z dnia 20.09.2021 r. (sygn. akt V GNc 2983/21) zakończony wydaniem nakazu zapłaty w dniu 25.01.2022 r. W uzasadnieniu pozwu powód uzasadniał ,że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, w dniu 1 grudnia 2018 r. zawarł z pozwanym umowę o świadczenie usług menadżerskich; powód w związku z wykonywaniem usługi wystawił pozwanemu faktury, których odbiór potwierdził pozwany podpisem pod protokółem wykonania usługi; powód posiadał zaległości względem Urzędu Skarbowego i ZUS. Powód dochodził zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych –

czyli transakcji zawieranych między przedsiębiorcami.

Dowód: pozew z 20.09.2021 r. wraz z nakazem zapłaty sygn. akt 1/ GNc 2983/21 oraz wydrukiem z kalkulatora odsetek k. 47-48

Drugie powództwo powód wytoczył w dniu 22 września 2021 r. sygn. akt V GC 149/22). Sprawa ta ponownie toczyła się przed wydziałem gospodarczym, a powód na żadnym etapie postępowania nie twierdził, że łączył go z pozwanym stosunek pracy. Powód podał ,że pracował zdalnie, nie pracował w siedzibie spółki, otrzymywał wynagrodzenie po złożeniu faktury, kontaktował się głównie z Panią D. D..

Dowód: pozew z 22.09.2021 r. (Sąd Rejonowy w Toruniu - sygn. akt V GC 149/22)k.49-51, protokół k.55-57, apelacja k.143-146

Pismem z dnia 6 września 2022 roku, pozwana ustosunkowała się do wezwania do zapłaty, podkreślając jego całkowitą bezzasadność. Pozwana w piśmie zwolniła także powoda z dalszego obowiązywania zakazu konkurencji.

Dowód: odpowiedź na notę odszkodowawczą nr 01/08/2022 r. wraz z potwierdzeniem nadania i doręczenia k.58-61

Powód po rozwiązaniu umowy o świadczeniu usług powód wykonywał pompy ciepła dla syna i córki, zajmował się obsługą gwarancyjna urządzeń dla innych podmiotów, dla kolegi sporządzał wymianę zaworu.

Przychód powoda z działalności gospodarczej za 08-12/2021r wyniósł 12.392 zł a koszty wyniosły 74.117 zł , natomiast za okres 01-08.2022r. przychód wyniósł 17.000 zł a koszty wyniosły 81.695 zł, strata bilansowa wyniosła 64.725 zł . Od czerwca 2022r. powód zawiesił działalność gospodarczą, z uwagi środków do pokrywania strat.

Dowód: podsumowanie księgi przychodów i rozchodów za okres 08-12/2021 oraz za okres od -01-05/2022r.112-113, pliki kontrolne (...) k.167, zestawienie wykonanych usług k.180, przesłuchanie powoda -protokół elektroniczny z dnia 7 grudnia 2022r. od 00:46:10,

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania świadka i stron. Sąd dał im wiarę w zakresie w jaki były zbieżne i wzajemnie się uzupełniały, korespondowały z dowodami z dokumentów. Zasadniczo treść umów, zakres zadań i sposób wykonywania pracy przez powoda był przedstawiany zbieżnie , różna natomiast była ocena prawna charakteru zatrudnienia powoda.

Sąd rozpoznał sprawę merytorycznie , gdyż powód poza oceną, że strony wiąże stosunek pracy opierał roszczenie na przepisach kodeksu pracy w zakresie odszkodowania dla pracownika ( k.98). W art. 101(2) par. 3 kp wskazano, że w razie sporu o tym odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Powód w sprawie akcentował cechy charakteryzujące umowę o pracę .

Sąd oceni szerzej materiał dowodowy na bieżąco omawiając cechy umowy o pracę. Jednocześnie należy zwrócić uwagę ,że strony zawierały dwie umowy w dniu 1 września 2018r. kontrakt menadżerski i 1 grudnia 2018r. umowę o świadczeniu usług.

W ocenie sądu nie może budzić wątpliwości, że umowa o świadczenie usług nie była umową o pracę. Powód działał od grudnia 2018r. jako podmiot gospodarczy i taki charakter miała jego współpraca z pozwanym. Powód od 1 grudnia 2018r. wystawiał faktury, był płatnikiem podatku VAT. Sąd zwrócił także uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 r. (sygn. akt II PK 200/13) W uzasadnieniu w/w orzeczenia podano ,że powód korzystał ze statusu prawnego i sposobu rozliczeń charakterystycznych dla podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, w szczególności wynagrodzenie za wykonywane usługi były wypłacane na podstawie wystawianych przez powoda faktur VAT, których nie wystawiają pracownicy. Ze statusu podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą "czerpał określone wymierne korzyści finansowe, rozliczał się z urzędem skarbowym jako przedsiębiorca",

O niepracowniczym charakterze umowy o świadczenie usług świadczą także spory przed sądem gospodarczym dotyczący umowy o świadczenie usług z 1 grudnia 2018r. ( k.44, k.50) W sprawach tych wbrew stanowisku powoda sąd nie stwierdził aby strony łączył stosunek pracy , nie zostało to także podane w apelacji pozwanego.

Aby stwierdzić czy w całym w okresie spornym , a zwłaszcza w okresie trwania kontraktu menadżerskiego strony łączyła umowa o pracę, Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe na okoliczność cech umowy łączącej strony. Przepis art. 22 § 1 k.p. zawiera ustawową definicję pojęcia „stosunku pracy". Zgodnie z tym przepisem przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jak więc wynika z analizy cytowanego przepisu, stosunek pracy jest dwustronnie zobowiązującym stosunkiem zobowiązaniowym (obligacyjnym) zachodzącym między stronami, tj. pracodawcą a pracownikiem. Każda ze stron tego stosunku jest względem drugiej jednocześnie i uprawniona i zobowiązana, przy czym obowiązki jednej strony stosunku odpowiadają uprawnieniom drugiej strony tegoż. I tak pracodawca jest zobowiązany do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, natomiast pracownik jest zobligowany do wykonywania pod kierownictwem pracodawcy określonej pracy we wskazanym przez pracodawcę miejscu i czasie. Z kolei w myśl przepisu art. 22 § 1 (1) k.p. - zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w§ 1 (art.22§ 1 ²k.p.). Należy wskazać ,że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i doktryną prawa pracy, stosunek pracy ma swoisty charakter prawny , w ramach których świadczona jest praca. Są to takie właściwości jak: dobrowolność zobowiązania , zarobkowy charakter stosunku pracy , osobisty charakter świadczenia pracy , podporządkowanie pracownika , ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę , ciągłość świadczenia pracy , łącząca się z tym , że pracownik nie zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności , lecz do starannego działania w procesie pracy. W szczególności istotnym elementem odróżniającym stosunek pracy od innych stosunków zobowiązaniowych jest podporządkowanie pracownika pracodawcy.

Powód podnosił konieczność wykonywania pracy w określonym czasie , podporządkowanie kierownictwu przełożonego, prawo do urlopów.

Sąd ustalił , że umowy zawarte pomiędzy stronami były przez strony określone jako początkowo kontrakt menadżerski, a od 1 grudnia 2018r. umowa o świadczenie usług . Sąd nie miał za zadanie prowadzić rozważania jakiego rodzaju umowy cywilnoprawne łączyły strony , lecz czy te umowy nie były umowami o pracę. Należy jednak wskazać ,że przedmiot obu umów umowy bliższy jest zdaniem sądu umowie o świadczenie usług czy umowie cywilnej nienazwanej określonej w art. 750 k.p.c. do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Sąd rozważał czy i jak o rodzaju umowy decyduje wola stron . Zdaniem Sądu zgodny zamiar oznacza ,że strony były świadome jakiego rodzaju umowę zawierają . W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości , iż powód był informowany przez pozwaną o rodzaju zawieranych umów. Powód zgodził się na to , że nie będzie to umowa o pracę. Powód miał więc świadomość podstawy swojego zatrudnienia. Ponadto powód znał uprawnienia i obowiązki odróżniające umowę cywilnoprawną od umowy o pracę, gdyż ze spółką (...) jak zeznał łączył go stosunek pracy. Sąd nie oceniał sprawy pod kątem korzystności umowy , gdyż okoliczność , iż dla określonej osoby korzystniejsze byłoby zawarcie umowy o pracę niż umowy zlecenia , nie może stanowić podstawy uznania , że nawiązano umowę o pracę ( publ.: OSNAP 99/1/34).O zamiarze stron decyduje między innymi nazwa jaką strony umowom nadały.

Sąd miał na uwadze, że nazwa umowy ma znaczenie przeważające wówczas gdy cechy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej występują z jednakowym nasileniem.( por wyrok SN SN z dnia 27.05.2010r. II PK 354/09) Zdaniem Sądu w sprawie nie było przeważających cech umowy o pracę.

Powodowi zaproponowano wyłącznie umowy cywilnoprawne. Wskazano w umowach, że w sprawach nieuregulowanych stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Dla powoda umowa z dnia 1 grudnia 2018r. zastępowała poprzednią umowę, była jej kontynuacja ( k.189-189v), której treść poza wynagrodzeniem była taka sama. W ocenie sądu traktowanie obu umów przez powoda tak samo powoduje, że muszą być tak samo rozumiane i interpretowane. Jak już wskazano, że nie budziło wątpliwości sądu, a także i powoda skoro występował przed uprzednio przez sądem gospodarczym, że umowa o świadczenie usług nie jest umową o pracę. Zatem strony nie chciały zmieniać umowy o pracę umową cywilnoprawną, gdyż jedyna różnica dotyczyła wysokości wynagrodzenia i odprowadzania przez powoda podatku Vat i składek ZUS do czego powód był zobowiązany jako przedsiębiorca. Przy kontrakcie menadżerskim składki ZUS opłacał pozwany , lecz jak wynika z pisma ZUS w tytułu umowy cywilnoprawnej, a nie umowy o pracę.

Sąd miał na uwadze, że w obu umowach wskazano prawo do urlopu wypoczynkowego, lecz takie uprawnienie nie przesądza o istnieniu umowy o pracę bez pozostałych omówionych w uzasadnieniu okoliczności.

Także rodzaj wykonywanych czynności nie przesądził o istnieniu umowy o pracę. Wykonywanie takich samych czynności może występować w ramach umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej. Cechą umowy o pracę nie jest pozostawanie w dyspozycji pracodawcy, bo to może występować też w umowach cywilnoprawnych, lecz wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej). ( wyrok SN z 25.11. 2005. I UK 68/05Wokanda 2006/4/26)

Powód podnosił, że był kontrolowany , miał wykonywać zlecone zadania. Sąd miał na uwadze, że kontrola osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia, dokonywana przez zleceniodawcę z punktu widzenia rezultatów działalności, nie świadczy o podporządkowaniu pracowniczym. ( por. wyrok i uzasadnienie wyroku SN z dnia 22.04.2015r. II PK 153/15) Umowa o świadczenie usług dopuszcza przekazywanie informacji o sposobie wykonania usługi , według określonych wskazówek nawet szczegółowych. ( por uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24.10.2013r. III AUa 332/13) Powód sam przyznawał ,że nadzór i kontrola były naturalne z uwagi na wartość wycen , które robił powód( k.190v)

Dalej sąd oceniał sposób wykonywania pracy. Powód wykonywał pracę zdalnie , nie musiał być w siedzibie firmy. W sprawie powoda on sam ustalał dni i czas pracy, co nie stanowi elementu umowy o pracę. Trzeba także zwrócić uwagę, że nawet zlecenie wykonania czynności z zastrzeżeniem jego osobistego wykonywania w określonych dniach i godzinach nie przesądza o nawiązaniu umowy o pracę. ( wyrok SN z dnia 6.10.2998, I PKN 389/98, wyrok z uzasadnieniem SN z dnia 22.04.2015r. II PK 153/14, wyrok SN z dnia 10.01.2014r. III PK 44/13)

Sąd miał też na uwadze, że wykonywanie pracy w sposób ciągły zbliża umowę do zatrudnienia pracowniczego, ale ten sposób wykonywania pracy może również występować w umowach cywilnoprawnych. Podobnie rzecz dotyczy odpłatności, która dziś jest nieodzownym elementem każdej umowy. Obowiązek osobistego wykonywania pracy, w tym zwłaszcza zakaz wyręczania się osobami trzecimi, jest cechą konstrukcyjną umowy o pracę. Cecha ta, nie jest również obca w umowach cywilnoprawnych, zwłaszcza w razie wykonywania zadań wymagających dostępu do wrażliwych danych.

W umowach powoda z pozwaną wskazano ,że menadżer jeżeli w związku z pełnieniem funkcji wyrządzi spółce szkodę, jest obowiązany naprawić ją w całości , chyba ,że szkoda nie była wynikiem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków. Zasada pełnego naprawienia szkody jest odmienna od zasad odpowiedzialności materialnej pracowników uregulowanej w kodeksie pracy ( art. 114 kp i następne)

Tak więc w ocenie Sądu umowy zawierane przez powoda i pozwaną nie miały cech charakterystycznych dla stosunku pracy w wielkości przeważającej. W takiej sytuacji zgodnie z orzecznictwem o charakterze tego stosunku prawnego przesądzać powinny jego nazwa i sposób jego realizacji.(publ. w OSNAP 99/18/582)

Mając powyższe na uwadze sąd oddalił roszczenie powoda o zasądzenie odszkodowania z art. 101 ² par. 3 kp. Zgodnie z tym przepisem odszkodowanie, o którym mowa w § 1, nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Sąd miał także na uwadze, że strony nie określiły w umowach uprawnienia powoda do odszkodowania, więc umowy także nie mogły stać się podstawą do przyznania odszkodowania.

Pismem z dnia 6 września 2022 roku pozwana zwolniła powoda z dalszego obowiązywania zakazu konkurencji.

Sąd nie oceniał czy pozwany miał prawo do odszkodowania , gdyż tego nie dotyczył przedmiot sprawy i z tego względu część wniosków dowodowych została pominięta. Pozwany wskazywał, że w prowadzenie w umowie o świadczenie usług (art. 750 k.c.) klauzuli konkurencyjnej bez ekwiwalentu, z zastrzeżeniem kary umownej za jej naruszenie, mimo braku symetrii, mieści się w granicach swobody kontraktowej i nie narusza właściwości tego stosunku prawnego (art. 353 ¹ k.c.) (por. wyrok SN z 05.12.2013 r. sygn. akt V CSK 30/13). Przy badaniu zasadności prawa do odszkodowania dla pozwanego poza oceną działalności konkurencyjnej, należałoby wziąć pod uwagę wysokość kar umownych. Przy braku ekwiwalentu dla powoda ich wysokość jest znacznie, jeśli nie rażąco wysoka.

Sąd nie obciążył powoda połową kosztów procesu pozwanego na mocy art. 102 kpc. Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy – stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu – nie podlega wykładni rozszerzającej. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych” to też ich kwalifikacja należy do Sądu. Sąd miał na uwadze w zakresie zwłaszcza kontraktu menadżerskiego złożony charakter sprawy. Należało ocenić charakter tej umowy wobec zawarcia dwóch umów przez strony, przyczynę zmiany umowy z dniu 1 grudnia 2018r. i jej konsekwencje. Przed sądem gospodarczym za podstawę roszczeń powód wskazywał umowę o świadczenie usług z dnia 1 grudnia 2018r., a nie na kontrakt menadżerski, zatem kontrakt menadżerski nie był podstawą rozstrzygnięć sądu gospodarczego.

O kosztach pozostałych należnych pozwanej orzeczono kierując się treścią § 9 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 264)

Sędzia Alina Kordus-Krajewska