Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie A. K. i E. K. wnieśli o zasądzenie od strony pozwanej (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 51 763,14 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 czerwca 2021 r. tytułem zwrotu części nienależnie pobranego świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytu Własny K. hipoteczny, ewentualnie zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 25 806,48 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 czerwca 2021 r. tytułem zwrotu części świadczenia nienależnego stanowiącego kwotę nadpłaty rat kredytu udzielonego na podstawie umowy Własny K. hipoteczny w związku ze stosowaniem przez pozwanego niedozwolonych postanowień umownych oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości. W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, że przedmiotowa umowa z dnia 18 czerwca 2004 r. jest wzorcem stosowanym przez bank w umowach z konsumentami, a zawarte w niej klauzule umowne stanowią podstawę do stwierdzenia nieważności całej umowy kredytu, a także cała umowa jest nieważna z uwagi na rażące przekroczenie zasady swobody umów, ponieważ bank przypisał sobie możliwość dowolnego wpływania na zakres zobowiązania, jak też ze względu na naruszenie przepisu art.69 prawa bankowego poprzez brak jednoznacznego określenia świadczenia głównego stron stosunku zobowiązaniowego. Zdaniem powodów, umowa powinna zostać także uznana za nieważną na podstawie art.58 § 2 k.c. jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego z uwagi na nieograniczoną ekspozycję kredytobiorców na ryzyko kursowe i brak poinformowania powodów o tym ryzyku oraz brak instrumentów pozwalających na ograniczenie ryzyka. W kontekście tego powodowie wnieśli o zasądzenie kwoty 51 763,14 zł jako części wpłaconych przez nich kwot, a z ostrożności procesowej wnieśli ewentualnie o zasądzenie kwoty 25 806,48 zł.

W odpowiedzi na pozew strona powodowa wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów kosztów procesu. Strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia wskazując jednocześnie, że zastrzegając jednak, że nie stanowi to uznania zasadności ponoszenia odpowiedzialności przez pozwanego z tytułu świadczenia nienależnego. Ponadto strona pozwana co do zasady jak i wysokości – tu z ostrożności procesowej nie zgodziła się z roszczeniem powodów, Zaprzeczyła, by umowa była sprzeczna z przepisami prawa poleskiego, wspólnotowego, zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, by umowa była nieważna i by zawierała niedozwolone wzorce umowne. Strona pozwana podniosła, że gdyby powodowie zdecydowali się na wybór rachunku walutowego prowadzonego w walucie kredytu, mogli dokonywać spłaty bezpośrednio w (...), a w konsekwencji do przeliczania wysokości rat kredytu w (...) na złoty polski nie znajdowałby zastosowania kurs sprzedaży dewiz z tabeli kursów Banku. Zdaniem pozwanej dokonywała w tym zakresie indywidualnych uzgodnień w zakresie wyboru rachunku i waluty do spłaty kredytu. Strona pozwana wskazała także na uprawnienie do negocjacji kursu na etapie wypłaty kredytu. Zdaniem pozwanej kredyt denominowany do waluty obcej jest zgodny z przepisami obowiązującego prawa, z naturą stosunku zobowiązaniowego oraz zasadą swobody umów. Strona pozwana wskazała też rynkowy charakter kursów stosowanych przez bank, jak również podniosła, że nawet wyeliminowanie postanowień odwołujących się do tabel kursowych banku nie prowadzi do upadku całej umowy, a zobowiązanie nadal wyrażone jest we frankach szwajcarskich.

W piśmie procesowym z dnia 13 października 2021 r. powodowie podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko i sprecyzowali, że roszczenie w kwocie 51 763,14 zł obejmuje okres od lipca 2011 r. do stycznia 2015 r., przy czym za okres lipiec 2011 r. – grudzień 2014 r. dochodzą rat w pełnej wysokości, zaś za styczeń 2015 r. raty w części, tj. w kwocie 1 158,73 zł. Natomiast roszczenie dochodzone w pkt 2 petitum pozwu stanowi nadpłatę rat kredytu w związku ze stosowaniem przez pozwanego niedozwolonych postanowień umownych i dochodzone jest za okres od sierpnia 2008 do kwietnia 2021 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie A. K. i E. K. podjęli decyzję o powiększeniu domu, więc udali się do (...) S.A., z którego usług korzystali od 20 lat. Powodowie mieli przygotowany kosztorys wstępny i wiedzieli, jaką kwotę kredytu chcą uzyskać. Podczas spotkań wstępnych pracownicy Banku zapewniali powodów, że frank szwajcarski jest walutą stabilną i w tym zakresie przedstawiano symulację kursu (...) przekonując do zaciągnięcia kredytu we frankach szwajcarskich. Pracownicy pozwanego Banku informowali, że kredyt zaciągnięty we frankach szwajcarskich będzie dla powodów najkorzystniejszy. Wskazywali powodom, że umowy w (...) są standardowe. Powodowie zgodzili się na zaciągnięcie kredytu we frankach szwajcarskich.

Dowód: zeznania powoda A. K. – k.199 verte, zeznania powódki E. K. – k.200

Powódka miała zarejestrowaną działalność gospodarczą pod nazwą „ (...)” pod adresem w P. przy ul. (...)

Dowód: wpis Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k.115

W dacie zawarcia umowy kredytu hipotecznego zarówno powód, jak i powódka prowadzili działalność gospodarczą, oboje są lekarzami. Rozbudowa budynku mieszkalnego nie była związana z działalnością gospodarczą. Powodowie nigdy nie mieli gabinetu lekarskiego w budynku mieszkalnym, w którym zamieszkują w P. przy ul. (...). Powód procował jako lekarz w Przychodni (...), K. i (...) Sp. p. od 18 kwietnia 2002 r., a powódka jako lekarz od 1 października 1994 r. w Zespole (...) w K. i w ramach prywatnej praktyki lekarskiej.

Dowód: zeznania powoda A. K.- k.199 – 200, zeznania powódki E. K. – k.200, referat kredytowy w sprawie udzielenia kredytu Własny K. hipoteczny z 08.06.2004 r. – k.107 verte - 109

W dniu 18 czerwca 2004 r. powodowie A. K. i E. K. zawarli ze stroną pozwaną (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu Własny K. Hipoteczny nr 203- (...), na mocy której bank zobowiązał się postawić do dyspozycji kredytobiorców kredyt w kwocie 64 700 CHF na rozbudowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego w P. przy ul. (...), na zaspokojenie własnych potrzeb. Kredyt miał być wypłacany: 1) w walucie wymienialnej na finansowanie zobowiązań za granicą, 2) walucie polskiej na finansowanie zobowiązań w kraju, przy zastosowaniu kursu kupna dla dewiz wg aktualnej tabeli kursów obowiązujących w Banku w dniu realizacji zlecenia płatniczego. Postanowiono także, że w przypadku wypłaty kredytu w walucie polskiej zastosowanie miał kurs kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązujący w (...) S.A. w dniu realizacji zlecenia płatniczego. (§ 5 ust.4 umowy). Odsetki od kredytu zostały określone w postanowieniach zawartych w części III umowy. Powodowie mieli spłacać zadłużenie z tytułu kredytu i odsetek w wysokości podanej w zawiadomieniu o wysokości spłaty do dnia 1 czerwca 2029 r. w ratach malejących. Spłata zadłużenia miała następować w drodze potrącenia przez stronę pozwaną jej wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego kredytobiorców. Powodowie byli zobowiązani do posiadania środków w dniu 6. każdego miesiąca kalendarzowego, na wyżej wskazanym rachunku, w wysokości umożliwiającej uregulowanie należności z tytułu kredytu przez (...) S.A. Potrącenie było dokonywane we wskazanym terminie wysokości wynikającej z zawiadomienia. Strona pozwana zobowiązała się do wysyłania powodom co miesiąc zawiadomienia o wysokości należnych spłat odsetek co najmniej 10 dni przed terminem spłaty. W przypadku nieotrzymania nowego zawiadomienia powodowie powinni byli posiadać na rachunku środki w wysokości ustalonej w ostatnim otrzymanym zawiadomieniu. Potrącenie środków z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w walucie polskiej następowało w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, według obowiązującego w (...) S.A. w dniu wymagalności, kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna Tabela kursów). Spłata kredytu miała rozpocząć się 1 czerwca 2005 r.

Dowód: umowa kredytu Własny K. hipoteczny nr 203- (...) – k.50 - 54

Środki z kredytu zostały wypłacone w trzech transzach: pierwsza w dniu 18 czerwca 2004 r. w kwocie 20 208,14 CHF, co stanowiło równowartość 59 999,99 zł (kurs 2, (...)), z czego 2 399,31 zł zostało pobrane tytułem prowizji za udzielenie kredytu, druga, w dniu 15 lipca 2004 r. w kwocie 20 902,28 CHF, co stanowiło równowartość 59 571,50 zł (kurs 2,8500), trzecia w dniu 17 września 2004 r. w kwocie 23 589,58 CHF, co stanowiło równowartość 64 965,70 zł (kurs 2,7540). Powodowie w okresie od 1 sierpnia 2004 r. do 1 kwietnia 2021 r. spłacili kapitał łącznie w wysokości 42 760,74 CHF (144 094,30 zł) i odsetki łącznie w wysokości 25 819,94 CHF (77 806,03 zł).

Dowód: zaświadczenie (...) S.A. z dnia 7.04.2021 r. – k.55 - 61

Ani przed podpisaniem umowy, ani po jej zawarciu pracownicy strony pozwanej nie informowali powodów o możliwości założenia rachunku walutowego, ani o możliwości spłaty rat we frankach szwajcarskich.

Dowód: zeznania powoda A. K. – k.199 verte, zeznania powódki E. K. – k.200

Pismem z dnia 28 maja 2021 r. powodowie wezwali stronę pozwaną do zapłaty w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania kwoty 25 806,48 zł tytułem nadpłaconych rat kredytu hipotecznego udzielonego na podstawie umowy kredytu mieszkaniowego Własny K. hipoteczny nr 203- (...) zawartej w dniu 18 czerwca 2004 r., ewentualnie z uwagi na istnienie podstaw do stwierdzenia, że umowa jest nieważna do zwrotu części nienależnie pobranego świadczenia od powodów na podstawie nieważnej umowy w kwocie 221 900,34 zł. Powodowie zarzucili w wezwaniu do zapłaty, że treść przepisów umowy zawarta w § 1 pkt 8, § 5 ust.4, § 5 ust.5, § 13 ust.7, § 16 ust.2, § 17 ust.1, § 18 pkt 1 i 2 i § 21 ust.2 uznać należy za klauzule abuzywne, ponieważ nie zostały uzgodnione indywidualnie oraz kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Wezwanie zostało doręczone stronie pozwanej w dniu 7 czerwca 2021 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 28.05.2021 r. – k.66-67, wydruk ze śledzenia przesyłek – k.69-70

W okresie od 1 lipca 2011 r. do 31 stycznia 2015 r. powodowie wpłacili na rzecz pozwanego Banku kwotę 51 763,14 zł, przy czym od 1 lipca 2011 r. do 31 grudnia 2015 r. dochodzą rat w pełnej wysokości, zaś za styczeń 2015 r. raty w kwocie 1 158,73 zł.

Dowód: zaświadczenie (...) S.A. z dnia 7.04.2021 r. – k.55 – 61 i 237 verte – 238 verte

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Bezsporne między stronami było zawarcie umowy kredytu Własny K. hipoteczny w dniu 18 czerwca 2004 r. Ze względu na uwzględnienie żądania głównego sąd nie odniósł się do żądania ewentualnego. Istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy przedmiotowa umowa jest nieważna, a tym samym, czy zachodzą przesłanki zasądzenia na rzecz powodów części należności uiszczonej przez nich na rzecz pozwanego w toku realizacji tej umowy.

W ocenie sądu, umowa kredytu zawarta przez strony w dniu 18 czerwca 2004 r. jest nieważna z uwagi na to, że zawiera nie tylko postanowienia abuzywne, które nie mogą być zastąpione jakimikolwiek innymi regulacjami prawnymi, o czym niżej, ale także nie spełnia wymogów z art.69 ust. 2 art.69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej: Pr. bankowe).

Sąd rozstrzygając sprawę oparł się na dokumentach dołączonych do pozwu, odpowiedzi na pozew i pism procesowych dotyczących przedmiotowej umowy i z nią związanych nie uwzględniając w stanie faktycznych dołączonych do tych pism procesowych opinii czy analiz, bowiem nie dotyczyły one stricte niniejszej sprawy. Sąd uznał również za wiarygodne dowody z zeznań powodów, które są spójne i logiczne w kontekście zaoferowanych dowodów z dokumentów. Zeznania świadków zawnioskowanych przez stronę pozwaną A. S. i B. O. w istocie nie miały znaczenia, ponieważ świadkowie ci nie mieli wiedzy o rozmowach prowadzonych z powodami, gdyż one w nich nie uczestniczyły. Wprawdzie obie świadek zeznały, że były symulacje kursów (...), czy rat, lecz nie posiadały wiedzy w zakresie szczegółów. Podobnie świadek wskazały na możliwość prowadzenia rachunków walutowych, lecz w jaki sposób zaprezentowano je powodom, wiedzy nie miały. Natomiast zupełnie nieprzydatne okazało się, w szczególności w odniesieniu do orzeczeń (...) w zakresie kredytów tzw. frankowych, przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych w zakresach wnioskowanych przez strony. Prowadzenie dowodu na okoliczność poprawności wyliczeń żądanej przez powodów kwoty sprowadzało się tylko do dodawania wpłaconych rat za wskazany okres.

W tym miejscu należy zaakcentować, iż w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby, czy obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1998 roku, II UKN 282/98, Legalis nr 44600). Celem uzasadnienia wyroku nie jest bowiem ocena stanowisk stron, ale wyjaśnienie motywów rozstrzygnięcia.

Na wstępie rozważyć należało zarzut strony pozwanej dotyczący zaciągnięcia przez powodów kredytu na podstawie umowy z dnia 18 czerwca 2004 r. jako przedsiębiorcy. Sąd zwraca uwagę, że po pierwsze, w umowie ani powoda, ani powódki nie oznaczono jako przedsiębiorcy, po drugie, strona pozwana nie wykazała, że umowa kredytu hipotecznego była związana bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową powodów, powoda, czy powódki, zresztą taki dowód byłby przeciwko osnowie dokumentu, jakim była treść łączącej strony umowy kredytu. Zwrócić należy uwagę, że z treści umowy kredytu jednoznacznie wynika, że kredyt został udzielony na rozbudowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb własnych. Obecnie strona pozwana podniosła wskazany wyżej zarzut opierając się jedynie na dowodzie z wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, z której wynika siedziba (...) powódki w rozbudowanym budynku. W 2004 r. przed sporządzeniem umowy kredytu strona pozwana wiedziała o tej okoliczności, co wynika z treści referatu kredytowego dołączonego do odpowiedzi na pozew. Przeprowadzone dowody, w tym z zeznań powodów oraz umowy kredytu jednoznacznie potwierdziły, że w budynku mieszkalnym, na rozbudowę którego udzielono kredytu, powodowie nie prowadzili działalności gospodarczej. Zaznaczyć nadto należy, że w zeznaniach powódka podała, że prywatna praktyka lekarska jest wyjazdowa. Oczywistym jest, że jako osoba fizyczna powódka mogła wskazać swój adres zamieszkania jako siedzibę takiej praktyki. Ponadto, strona pozwana analizując kosztorys budowy niewątpliwie analizowała, co będzie rozbudowane i jakim stopniu i wówczas nie doszła do wniosku, że dotyczy ona prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z tym uznać należało, że powodowie byli konsumentami w rozumieniu przepisu art.22 ¹ k.c.

Kolejna kwestia podlegająca rozważeniu to, czy istotnie umowa z dnia 18 czerwca 2004 r. zawierała w swojej treści niedozwolone postanowienia umowne i z tego względu należy je wyeliminować, czy też takiej możliwości nie ma i w związku z tym – jak zarzucali powodowie - przedmiotowa umowa jest nieważna.

Przepis art. 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyraża podstawową zasadę ochrony konsumentów, stanowiąc, że władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie z treścią przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c. do uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowania go z praktyki stosowania, konieczne jest stwierdzenie łącznego występowania czterech przesłanek. Funkcja art. 385 ¹ § 1 k.c. sprowadza się z jednej strony do tego, że regulacja w nim zawarta stanowi normę interpretacyjną, a z drugiej do tego, że treść tego przepisu powoduje powstanie swoistego "domniemania abuzywności", tj. że dana klauzula umowna jest zakazanym postanowieniem umownym ( wyrok SA w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2013 roku, VI ACA 1324/12). Za nieuzgodnione indywidualnie ustawodawca określił te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.).

Przepis art.69 ust. 2 Pr. Bankowego w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przedmiotowej umowy kredytu stanowi, że umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: 1) strony umowy, 2) kwotę i walutę kredytu, 3) cel, na który kredyt został udzielony, 4) zasady i termin spłaty kredytu, 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, 6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, 7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, 9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. Zatem do elementów przedmiotowo istotnych takiej umowy należało m. in. określenie kwoty i waluty kredytu.

Nie budzi wątpliwości, że powodom został udzielony kredyt tzw. denominowany do (...) (klauzula waloryzacyjna). Nie sposób uznać, że kredyt hipoteczny udzielony powodom na podstawie umowy z dnia 18 czerwca 2004 r. był kredytem walutowym, ponieważ takim kredytem byłby kredyt, w którym kwota kredytu oznaczona byłaby w walucie obcej, w tej walucie i w takiej wysokości byłaby wypłacona oraz w walucie obcej byłaby spłacana. Mimo zawarcia postanowienia w § 5 ust.3 pkt 1 przedmiotowej umowy, kredyt nie został wypłacony powodom we frankach szwajcarskich. Powodom postawiono do dyspozycji kredyt w wysokości 64 700 CHF, a wypłacono w złotych polskich (po przeliczeniu kwoty w (...) na złoty polski) w trzech transzach, co wynika z umowy i zaświadczenia banku, przy czym pozwany Bank stosował do wypłaty kurs kupna dla dewiz, natomiast do spłaty kurs sprzedaży dla dewiz. Powodowie w istocie nie mieli pełnej wiedzy, co do wysokości środków pieniężnych w złotówkach, które zostaną im przekazane do dyspozycji, a to nie odpowiadało art.69 Pr. bankowego. Jak wskazuje zaświadczenie banku z dnia 7 kwietnia 2021 r. w dacie wypłaty każdej z trzech transz kredytu, kurs (...) był w danym dniu inny. Zwrócić należy uwagę, że w postanowieniach umownych w ogóle nie ma mowy o wysokości kwoty w złotym polskim po przeliczeniu kwoty 64 700 CHF, nawet na dzień zawarcia umowy. Taki zapis mógł się przecież znaleźć, tak jak to miało miejsce w przypadku określenia stawki referencyjnej (§ 6 ust. 2 umowy). Jak wskazano wyżej, w § 5 ust.4 zawarto klauzulę odnoszącą się do kursu kupna franka szwajcarskiego z dnia realizacji zlecenia, a więc z dnia wypłaty środków. Natomiast w § 13 ust.7 umowy spłata zadłużenia miała następować przez potracenie środków ze wskazanego rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w walucie polskiej, na podstawie zawiadomienia o wysokości należnych spłat przesyłanego raz na miesiąc przez pozwany Bank, w wysokości stanowiącej równowartość raty w walucie wymienialnej, w której udzielono kredytu wg obowiązującego w dniu wymagalności kursu sprzedaży dla dewiz. Zatem strona pozwana korzystnie dla siebie przy wypłacie kwoty kredytu stosowała kurs kupna (...), natomiast przy spłacie raty kurs sprzedaży (...).

Odnosząc się do zarzutu strony pozwanej, jakoby do zawarcia umowy kredytu doszło wskutek indywidualnego uzgadniania postanowień umownych stwierdzić jednoznacznie wypada, że z zeznań powodów nie wynika, by pozwany Bank prowadził z nimi jakiekolwiek rozmowy dotyczące postanowień, które miały znaleźć się w umowie co do zastosowania kursu kupna (...) przy wypłacie kwoty kredytu, a kursu sprzedaży przy ustalaniu wysokości raty. Ponadto sąd dał wiarę powodom, że jako potencjalni kredytobiorcy byli przekonywani przez pracowników Banku o korzystniejszych warunkach zaciągnięcia kredytu w (...) oraz o tym, że kurs (...) jest stabilny. Nie wynika jednak z zeznań powodów, a tym bardziej z zeznań zawnioskowanych przez stronę pozwaną świadków, czy i za jaki okres wstecz były przedstawiane powodom wahania kursów franka. Zdaniem sądu, rzeczą strony pozwanej jako profesjonalisty było przedstawienie czy to w postaci wykresów, czy zestawień kursów franka za okres 25 lat.

Ponadto, co do zarzutu strony pozwanej, iż powodowie dokonali takiego sposobu spłaty rat, jaki określono w § 13 ust.7 umowy, to brak jest jakiegokolwiek dowodu świadczącego o tym, że powodom przestawiono możliwość spłaty rat kredytu poza wyżej wskazanym, z rachunku walutowego kredytobiorców, czy z rachunku prowadzonego w walucie kredytu, na który kredytobiorca miał dokonywać wpłat z tytułu udzielonego kredytu lub w innej walucie niż walutę kredytu. Tych okoliczności strona pozwana zupełnie nie udowodniła, a zawnioskowani przez nią świadkowie nie prowadzili rozmów z powodami, tylko podpisywali umowę kredytu z powodami jako osoby uprawnione do takiej czynności. W ocenie sądu możliwości takie nie występowały ze względu na stosowany przez stronę pozwaną wzorzec, a nie wynegocjowany przez powodów sposób spłaty raty. Powszechnie wiadomo, że banki zainteresowane były sprzedażą swoich produktów, w szczególności kredytów denominowanych czy indeksowanych do (...), gdy większość klientów banków nie miała takiej samej zdolności kredytowej do uzyskania kredytu w złotym polskim, jak we franku szwajcarskim. Stawiało to w korzystnej sytuacji bank, który zarabiał nie tylko na prowizji, ale także na tzw. spreadzie. W ocenie sądu nie budzi wątpliwości, iż (...) S.A. zastosowało w postanowieniach § 5 ust.4 i 13 ust. 7 umowy niedozwolone postanowienia umowne. O zastosowaniu gotowych wzorców w umowie świadczy chociażby zapis z § 5 ust. 3 pkt 1 umowy, którego w istocie – gdyby umowa nie była oparta na wzorcu – nie powinno być w przedmiotowej umowie. Powodowie nie finansowali zobowiązań za granicą, co wynika jednoznacznie z postanowień § 2 umowy, w którym wskazano, że kredyt jest przeznaczony na rozbudowę budynku mieszkalnego w P.. Gdyby negocjacje w przedmiocie umowy zostały przeprowadzone, to zapis ten - § 5 ust.3 pkt 1 powinien być chociażby przekreślony.

Dodatkowo, zauważyć wypada, że analiza dotychczasowego orzecznictwa sądów powszechnych w sprawach tzw. frankowych, bez bliższego oznaczenia banku jako strony procesu, wobec anonimizacji, pozwalała na określenie, którego banku sprawa dotyczy, ponieważ w innych sprawach w przepisach umów (dot. także kredytów hipotecznych) § 5, 6, 12, 13 znajdowały się identyczne postanowienia jak w przedmiotowej sprawie. Podobnie było w sprawie prowadzonej przed tut. sądem o sygn. akt I C 2850/17. Wyżej wskazane okoliczności pozwalają przyjąć, że (...) S.A. stosował określone wzorce umowne, bez możliwości wpływu konsumenta będącego kredytobiorcą – w tym przypadku powodów, na postanowienia umowy. Jeżeli postanowienia umowne nie były uzgadniane przez obie strony, to stosownie do art. 385 ^{( 1 )} § 1 k.c. nie wiążą one konsumenta, jeżeli kształtują jego obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Brak wiedzy na temat ryzyka związanego z zawarciem umowy i jej wykonywaniem narusza interesy powodów. W momencie zawierania umowy powodowie nie mieli świadomości dotyczącej wszystkich aspektów zobowiązania, które zaciągnęli, w tym przede wszystkim ryzyka kursowego. Strona pozwana nie przedstawiła dowodu, że w sposób prawidłowy i należyty uczyniła zadość obowiązkowi informacyjnemu w tym zakresie i pouczyła o ryzyku kursowym związanym ze spłatą kredytu w złotówkach po wcześniejszym przeliczeniu CH na PLN. Co istotne, powodowie znając treść postanowienia § 13 ust. 7 umowy wiedzieli jedynie, że ich zobowiązanie będzie określane raz miesiąc w przesyłanym im zawiadomieniu i przeliczane, lecz nie wiedzieli, jaki będzie kurs sprzedaży (...) w datach płatności poszczególnych rat, ponieważ Tabele kursów opracowywała strona pozwana. Umowa zupełnie nie określa sposobu, w jaki (...) S.A. ustalać będzie ten kurs, jakie dane będą miały na niego wpływ, jaka metodologia zostanie przyjęta, jaki mechanizm obliczeń będzie zastosowany. Powodowie nie mieli na nie żadnego wpływu.

Sąd oddalił wnioski dowodowe związane z zasadami ustalania takiego kursu oraz jego rynkowego charakteru wobec zbędności tego dowodu. Zwrócić należy uwagę, że nieistotne jest, na etapie procesu cywilnego, w jaki sposób strona powodowa ustalała kursy kupna i sprzedaży walut obcych, jakie przyjęła zasady i metodologię. Sąd nie neguje faktu, że strona pozwana w Tabelach kursów walut stosowała kursy rynkowe, lecz w niniejszej sprawie istotne było, że powodowie w chwili podpisywania umowy kredytu nie mieli wiedzy, w jaki sposób te Tabele były opracowywane, jak też, co istotniejsze, nie wynikało to w żaden sposób z umowy przedmiotowego kredytu, wskutek czego powodowie nie byli w stanie określić swojego zobowiązania.

Oczywistym jest, że świadczenie może być ustalone w taki sposób, że umowa wskazuje obiektywne, podstawy lub mierniki do jego określenia. W odniesieniu do przedmiotowej umowy tak nie było, wszak umowa nie określała żadnej obiektywnej podstawy określenia zobowiązania powodów, a uprawnienie to leżało wyłącznie w gestii strony pozwanej.

Z nieznanych też względów pozwany bank nie zaproponował powodom prowadzenia rachunku w walucie obcej – franku szwajcarskim, na który mogła zostać przekazana kwota kredytu i z którego powodowie mogli spłacać zadłużenie wynikające z przedmiotowej umowy. Twierdzenia pozwanej są niepoparte żadnymi dowodami w tym zakresie. Zeznania świadków A. S. i B. O., które nie prowadziły rozmów z powodami, nie przygotowały umowy, jedynie ją podpisały tych okoliczności nie wykazało. Zresztą zwrócić należy uwagę, że trudno oczekiwać od pracowników banku, by po kilkunastu latach pamiętały szczegóły rozmów z poszczególnymi kredytobiorcami i szczegóły przedstawianych im ofert.

Powodowie spłacali kredyt w złotym polskim, mimo wejścia w życie tzw. ustawy antyspreadowej w dniu 26 sierpnia 2011 r., na mocy nowelizacji ustawy Prawo bankowe dokonanej ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011, Nr 165, poz.984.) Strona powodowa nie poinformowała ich o takiej możliwości po tej nowelizacji Pr. bankowego. Ponadto, wskazać należy, że pozwany Bank nie dokonywał zakupu określonej ilości franków szwajcarskich i nie sprzedawał ich następnie powodom celem spłaty raty. Spłata raty stanowiła jedynie operację księgową przeliczenia raty we frankach szwajcarskich na złoty polski po korzystnym dla pozwanego kursie sprzedaży (...). W związku z tym, uznać należało, że powodowy bank posłużył się gotowymi wzorcami zawierającymi postanowienia, które nie były uzgadniane i negocjowane z powodami. Strona pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu przeciwnego.

Skoro umowa nie zawierała postanowień o wysokości świadczenia w złotych polskich, a zastosowany został miernik w postaci kursu kupna (...) w dacie wypłaty świadczenia, a także nie określono wysokości rat, w jakich miał być spłacany kredyt, to brak jest oznaczenia wysokości wzajemnych świadczeń stron, i co istotne, chodzi tu o świadczenia główne, co narusza przepis art.69 Pr. bankowego. Strona pozwana korzystnie dla siebie przeliczyła wysokość udzielonego kredytu we (...) wg kursu kupna, zaś wysokość raty wg kursu sprzedaży (...).

Z tego względu uznać należy, że umowa jest nieważna w kontekście art.58 § 1 k.c., niezależnie od zastosowanych wyżej klauzul abuzywnych.

Sąd nie podziela stanowiska SN wyrażonego w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 października 2019 r. IV CSK 309/18, że mimo niespełnienia przesłanek przedmiotowo istotnych umowy kredytu bankowego w postaci nieokreślenia kwoty kredytu udzielonego w złotych, umowa nie jest nieważna, a kwotę kredytu można określić i jest nią kwota pieniędzy, jaka została oddana w złotych do dyspozycji pozwanego w celu uiszczenia należności osobie trzeciej. Dalej SN wskazał, że kwota kredytu jest możliwą do ustalenia nominalną kwotą zadłużenia konsumenta wobec kredytodawcy. Zauważyć jednak należy, że konsument w dacie zawarcia umowy winien znać wysokość kredytu, nie zaś ją ustalać. Zdaniem Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę, istotne znaczenie ma okoliczność, iż data zawarcia umowy różni się od dat wypłaty środków (trzy transze) i pomiędzy tymi datami jest różnica od miesiąca do trzech miesięcy. Powodowie nie wiedzieli w istocie, w jakiej wysokości otrzymają w przeliczeniu na złoty polski kredyt. Nie było w dacie zawarcia umowy żadnego obiektywnego mechanizmu, który pozwoliłby na ustalenie wysokości świadczenia kredytodawcy, a także wysokości świadczenia powodów na rzecz Banku. Ponadto, w rozpoznawanej sprawie, mając na względzie powołany wyrok SN, rozważyć należało, czy w przypadku powodów nominalną kwotą ich zadłużenia jest suma kwot przelanych przez (...) S.A. po przeliczeniu na złotówki, czy też suma wpłat dokonanych przez powodów na poczet spłaty kredytu. Zdaniem Sądu, nie sposób uznać, że umowa jest ważna z pominięciem klauzul abuzywnych. Skoro doszło do wypłaty kredytu w trzech transzach kwot w PLN stanowiących równowartość 64 700 CHF, to brak jest podstaw prawnych umożliwiających obecnie przeliczenie wzajemnych zobowiązań stron, ponieważ nie ma możliwości przeliczenia tych świadczeń wg tabeli kursów NBP. Ponadto, zdaniem sądu, kwota ta nie może być ustalona za pomocą niedozwolonej klauzuli dotyczącej wyliczenia jej za pomocą kursu (...) ustalonego jedynie przez bank na podstawie zakwestionowanego przepisu § 5 ust. 4 umowy i następnie wyliczać, jaką kwotę powinna była pozwana spłacić przy uwzględnieniu stawki LIBOR. W związku z tym nie sposób uznać w pozostałej części przedmiotową umowę za wiążącą, zgodnie z dyspozycją art.6 ust.1 dyrektywy 93/13. W tym zakresie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wypowiedział się w uzasadnieniu wyroku z 3 października 2019 r. C-260/18 (akapit 44). Nie możliwości jej utrzymania z tego względu, że świadczenie główne nie zostało określone. Z tego względu uznać należało, że umowa jest nieważna. Nie może być mowy o tym, że kwota kredytu to kwota wyrażona w (...), bo tej kwoty powodowie nie otrzymali, lecz kwotę w złotych polskich po przeliczeniu kwoty w (...) na złoty polski wg przepisu § 5 ust.4 umowy. Choć przepis art.327 ¹ § 2 k.p.c. określa, że uzasadnienie powinno być sporządzone w sposób zwięzły, to jednak zasadnym jest przytoczenie komentarza A. P. w Systemie Prawa Cywilnego (Pr. Zobowiązań – Część ogólna, t.5 pod red. E. Łętowskiej, s.205) w sytuacji kiedy oznaczanie świadczenia zostało pozostawione jednej ze stron, powinno być ono w zasadzie oparte na obiektywnej podstawie, a nie pozostawione do swobodnego uznania strony, w przeciwnym razie zobowiązanie w większości przypadków byłoby nieważne. Gdyby bowiem wierzyciel miał dokonać oznaczenia świadczenia w sposób dowolny, byłoby to niezgodne z zasadami współżycia społecznego, ponieważ nazbyt zagrażałoby interesom dłużnika. (…). W każdym razie stanowiłoby to więc naruszenie art.353 ¹ k.c.

Tak było w rozpoznawanej sprawie, na co wskazywano powyżej. Nadto, zwrócić należy uwagę, że świadomość stron nie ma znaczenia dla oceny nieważności umowy w kontekście jej niezgodności z prawem, jak również okoliczność, że powodowie rozumieli mechanizm denominacji. Nie wiedzieli jednak, w jaki sposób będą ustalane kursy kupna i sprzedaży (...), bo to pozostawało w gestii pozwanego Banku.

W związku z tym stwierdzić należy, że część przepisów umowy dotycząca denominacji i braku indywidualnych uzgodnień nie powoduje upadku całej umowy, lecz w kontekście postanowień zawartych w § 5 ust.4 i § 13 ust.7 umowy w odniesieniu do art.69 Pr. bankowego przedmiotowa umowa kredytu jest nieważna, bo choć postanowienia są abuzywne to określają mechanizm waloryzacji. Bez tych postanowień umowa nie może dalej wiązać, gdyż brak jest zasadniczych jej elementów, tj. określenia świadczenia stron. Dlatego należy w pełni podzielić stanowisko, iż pozostawienie umowy w kształcie okrojonym poprzez wyeliminowanie z niej klauzul denominacyjnych określających główne świadczenia stron umowy, stanowiłoby naruszenie art. 353 ¹ k.c. wyrażającego zasadę swobody umów. Byłoby sprzeczne z istotą, naturą stosunku zobowiązaniowego, który strony chciały wykreować . Dalsze utrzymanie umowy kredytowej, po wyeliminowaniu klauzul zakwestionowanych przez kredytobiorców, nie jest możliwe, dlatego trzeba przyjąć upadek całej umowy ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 roku, V CSK 382/18, OSNC zb. dod. (...); wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 listopada 2019 roku, I ACa 268/19, Legalis nr 2282846).

Za trafnością takiej argumentacji pośrednio przemawia także orzecznictwo (...) z którego wynika zakaz uzupełniania powstałej w ten sposób luki w umowie przepisami dyspozytywnymi – w szczególności pozwalającym na zastosowanie kursu średniego NBP (vide: wyrok z dnia 3 października 2019 roku, C-260/18, Legalis nr 2230278; oraz z dnia 29 kwietnia 2021 roku, C-19/20, Legalis nr 2562735). Stanowiska tego nie zmienia wyrok z 2 września 2021 roku (sygn. C-932/19, Legalis nr 2606025) m.in. z tego powodu, że w Polsce nie wprowadzono ustawowego kursu wymiany walut w umowach kredytów. Brak możliwości zastosowania średniego kursu NBP potwierdził także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 2 marca 2022 roku (sygn. II CSKP 520/22, Legalis nr 2698157).

Ze względu na uznanie umowy kredytu z 18 czerwca 2004 r. za nieważną, w zakresie którego powodowie mieli świadomość skutków takiego uznania, co wyrażali na piśmie, jak i w zeznaniach, strony powinny zwrócić to co sobie wzajemnie świadczyły zgodnie z treścią przepisu art.410 § 2 k.c.

Skoro powodowie wystąpili z roszczeniem zasądzenia części spełnionego roszczenia w kwocie 51 763,14 zł, to sąd uwzględnił to powództwo w całości. Zsumowanie wpłat za okres od 1 lipca 2011 r. do 31 grudnia 2014 r. oraz części raty za styczeń 2015 r. w wysokości 1 158,73 zł daje kwotę dochodzoną pozwem. Strona pozwana mimo że zakwestionowała powództwo co do wysokości z ostrożności procesowej, nie wskazała, by wyliczenia powodów w tym zakresie są błędne.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie sąd orzekł mając na względzie przepis art.481 k.c. biorąc pod uwagę treść wezwania do zapłaty doręczonego stronie pozwanej w dniu 7 czerwca 2021 r., to termin 3 – dniowy oznaczony w wezwaniu upłynął 10 czerwca 2021 r., a więc odsetki należą się od dnia następnego, tj. 11 czerwca 2021 r.

O kosztach orzeczono na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając je w całości od pozwanej na rzecz powodów. Koszty te to opłata sądowa 1 000 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5 400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Sad nie znalazł podstaw do wpływają do polskich sądów od wielu lat, a od kilku, zwłaszcza w odniesieniu do orzecznictwa (...) sprawy nie budzą już większych wątpliwości.