Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18.09.2020 Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia społecznego stwierdził, ustanie ubezpieczenia społecznego rolników A. K. (1) w zakresie:

I.  ubezpieczenia wypadkowego , chorobowego i macierzyńskiego – od 1.09.2016 -14.09.2016 i od 1.06.2020 r.

II.  ubezpieczenia emerytalno- rentowego w okresie – od 1.09.2016 -14.09.2016 i od 1.06.2020 r.

oraz ustanie obowiązku opłacenia składek za ww. osobę od wymienionych dni.

W uzasadnieniu wskazanego rozstrzygnięcia podniesiono, iż: A. K. (1) w dniu 17.06.2020r. zgłosiła się do ubezpieczenia społecznego rolników i do ubezpieczenia zdrowotnego składając dokumenty w Placówce Terenowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Z.. Na podstawie złożonych dokumentów objęto ww. ubezpieczeniem społecznym rolników w okresie od dnia 01.09.2016r. do dnia 14.09.2016r. oraz od dnia 01.06.2020r.- decyzja o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników znak: (...)-PU.402.394.2020 z dnia 30.06.2020r.,

Prowadząc postępowanie wyjaśniające Zakład Ubezpieczeń Społecznych przesłał do Placówki Terenowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Z. pismo z dnia 25.08.2020r. z którego wynika, że od dnia 23.09.2014r. A. K. (1) prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i podlega ubezpieczeniu społecznemu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U z 2020r. poz.174) art. 7 ust. 1 i art. 16 ust.1 i 3 ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS podlegać może rolnik, który nie posiada tytułu do innego ubezpieczenia społecznego.

Wobec powyższego podlegając ubezpieczeniu społecznemu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą A. K. (1) nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS.

/ decyzja k. 35-36 akt KRUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła A. K. (1) podnosząc, iż wydana decyzja nie jest zgodna ze stanem faktycznym.

Wnioskodawczyni podniosła, iż była zatrudniona w oparciu o umowę o prace w firmie P. R. - od 1 listopada 2011 r. do 31 sierpnia 2016 r., w(...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 15 września 2016 r. do 31 maja 2017 r., a także w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 1 czerwca 2017 r. do 30 maja 2020 r.

Ponadto wskazała iż miała 100% udziałów w kapitale zakładowym

1) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 28 lipca 2014 roku do 22 marca 2019 r.

2) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 22 maja 2015 roku do 22 marca 2019 r.

3)(...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 7 września 2017 roku do 22 marca 2019 r.,

4) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 25 lipca 2014 roku do 22 marca 2019 r.

Wskazała iż nie miała żadnego innego tytułu do ubezpieczeń na zasadach ustawy o SUS. W związku z powyższym w jej ocenie decyzja stwierdzająca istnienie tytułu do ubezpieczeń od dnia 1.06.2020 r. jest nieprawidłowa.

/ odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rolników wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko z zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 13/

Na rozprawie w dniu 27.07.2021 r. wnioskodawczyni wskazała że decyzję skarży w całości.

/ oświadczenie wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 27.07.2021 r. 00:09:33/

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2022 r. r. Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 kpc zawiesił postępowanie w sprawie do czasu zakończenia sprawy VIII U 87/21.

/ postanowienie k. 114/

Postanowieniem z dnia 12 maja 2022 r. Sąd podjął zawieszone postepowanie.

/ postanowienie k. 127/

Pismem z dnia 18.04.2023 r. wnioskodawczyni wniosła o zmianę daty włączenia jej osoby do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego od dni 4.09.2019 r. w związku z poświadczeniem przez ZUS iż od tej daty nie figuruje w ZUS jako osoba podlegająca obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

/ pismo k. 189/

Na rozprawie w dniu 25.04.2023 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:00:45-00:06:38/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. (1) w dniu 17.06.2020 r. dokonała zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników z uwagi na nabycie w dniu 02.01.2015 r. gruntów rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego. W związku ze zgłoszeniem do u.s.r., odwołująca przedłożyła dokumenty w postaci: aktu notarialnego z dnia 23.09.2014 r. o Repertorium A Nr 5003/2014, aktu notarialnego z dnia 02.01.2015 r. o Repertorium A nr 1/2015, aktu notarialnego z dnia 15.04.2019r. o Repertorium A nr 1710/2019, decyzje w sprawie ustalenia wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego nr (...).2.2019 z dnia 08.07.2019 r. oraz nr (...).1.2020 z dnia 04.02.2020 r., świadectwo pracy z dnia 01.09.2016 r., świadectwo pracy z dnia 01.06.2017 r., świadectwo pracy z dnia 01.06.2020 r.. Ponadto w karcie zgłoszeniowej do u.s.r. A. K. (1) wskazała w punkcie 11, że nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej oraz innej aktywności zawodowej, zaś w punkcie 12, że nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu.

/ wniosek k. 1 akty notarialne k. 2, k. 3-7 k. 8-11 akt KRUS, decyzje w sprawie ustalenia wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego k. 12-13, świadectwo pracy k. 14-15, k. 16, k. 17 akt KRUS/

Na podstawie dokumentacji przedłożonej przez odwołującą, organ rentowy wydał decyzję w dniu 30.06.2020 r., w której to stwierdził podleganie A. K. (1) w okresie od 01.09.2016 r. do 14.09.2016 r. oraz od 01.06.2020 r. ubezpieczeniu społecznemu rolników.

/k. 24-26 akt KRUS/.

W dniu 27.08.2020 r. Kasa otrzymała pismo z dnia 25.08.2020 r. z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w treści, którego ujawniono, że wobec A. K. (1) prowadzone jest postępowanie wyjaśniające w kwestii obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej

/ pismo k. 27 akt KRUS/.

W związku z powyższym w dniu 02.09.2020 r. wystosowano do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Inspektoratu w Z. wniosek o udostępnienie danych osobowych dot. A. K. (1) w celu wyjaśnienia nowych okoliczności w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 01.09.2016 r. do 14.09.2016 r. oraz od 01.06.2020 r. Ponadto w dniu 10.09.2020 r. wysłano zawiadomienie o wszczęciu postępowania w dniu 02.09.2020 r. odwołującej, w którym poinformowano o uprawnieniach przysługujących na podstawie art. 10 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego.

/ pismo k. 28 i zawiadomienie o wszczęciu postępowania k. 289 akt KRUS/

W dniu 19.09.2020 r. do organu rentowego wpłynęła odpowiedź na wniosek o udostępnienie danych osobowych z dnia 09.09.2020 r. z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w G., z treści to której m.in., wynika, że A. K. (1) w okresie od 01.09.2016 r. do 14.09.2016 r. oraz od 01.01.2019 r. podlega ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej

/ pismo k. 32 akt KRUS/.

Z uwagi na powyższe, Kasa w dniu 18.09.2020 r. wydała zaskarżoną decyzję o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników w okresie od 01.09.2016 r. do 14.09.2016 r. oraz od 01.06.2020 r. wobec A. K. (1)

/ decyzja k. 35-36/.

W okresach zakreślonych zaskarżoną decyzją wnioskodawczyni A. K. (1) była wyłącznym wspólnikiem czterech jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością:

1) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 28 lipca 2014 roku,

2) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 22 maja 2015 roku,

3) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 1 czerwca 2017 roku,

4) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 25 lipca 2014 roku.

Ponadto wnioskodawczyni była w tym okresie wspólnikiem z przeważającą ilością udziałów w jeszcze innych kilku spółkach w tym w (...).

/ bezsporne odpisy KRS k. 40-55 wnioski o zmianę danych podmiotu w rejestrze z k. 67-90, odpis z KRS k. 92-95 umowy zbycia udziałów k. 4 -11 protokół kontroli k. 106-113 /

Na czas pozostawania wyłącznym wspólnikiem wymienionych jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nakładał się okres zatrudnienia wnioskodawczyni na podstawie umów o pracę w następujących zakładach pracy:

- w firmie P. R. - od 1 listopada 2011 r. do 31 sierpnia 2016 r.,

-w(...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 15 września 2016 r. do 31 maja 2017 r.,

a także zgłoszenie wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia pracowniczego w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 1 czerwca 2017 r.

/ bezsporne/

Pierwotnie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie zgłosiła w terminie A. K. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownika od 1 czerwca 2017 r., ani nie złożyła za nią dokumentów rozliczeniowych.

(okoliczność niesporna protokół kontroli k. 106-113 )

Natomiast elektronicznego zgłoszenia A. K. (1) do ubezpieczeń pracowniczych od 1 czerwca 2017 r. dokonała inna spółka - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której wnioskodawczyni miała 100% udziałów. Zgłoszenie to zostało dokonane do organu rentowego po terminie, bo dopiero w dniu 19 lipca 2017 roku.

(okoliczności niesporne)

Po 2 latach od dokonania tego zgłoszenia, po ujawnieniu przez pozwanego w postępowaniu kontrolnym nieprawidłowości, zarząd (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powołał się na błąd twierdząc, że A. K. (2) nie była od 1 czerwca 2017 roku jej pracownikiem, ale pracownikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W dniu 5 września 2019 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dokonała zgłoszenia wnioskodawczyni od 1 czerwca 2017 r. do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W imieniu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wniosek o dokonanie korekt w zakresie ujawnionych przez ZUS nieprawidłowości złożyła W. P..

/ okoliczność niesporna wyrok z 10.02.2022 r. w sprawie VII U 87/21 z uzasadnieniem k. 141-159/

Decyzją z 23 marca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że od 1 czerwca 2017 roku A. K. (1) nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik płatnika składek(...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, argumentując, że wymieniona jako większościowy wspólnik tej spółki powinna być traktowana jako jej jedyny wspólnik, a samą spółkę należy traktować jako spółkę jednoosobową. W konkluzji Zakład stwierdził, że dla A. K. (2) od 3 lutego 2017 roku tytułem do ubezpieczeń jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

/ bezsporne decyzja k. 58 -60 pismo k. 33 wyrok z 10.02.2022 r. w sprawie VIII U 87/21 z uzasadnieniem k. 141-159 k 163-176 /

W dniu 22 marca 2019 roku A. K. (1) zbyła udziały w spółkach:

1) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

2) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

3) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

4) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

W dniu 4 września 2019 roku wnioskodawczyni zbyła nadto udziały, jakie posiadała w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

/ okoliczności niesporne umowy zbycia udziałów k. 4 -11 , odpisy KRS k. 40-55, k. 92-95 pismo k. 32 wnioski o zmianę danych podmiotu w rejestrze z umowami zbycia udziałów k.. 67-90 /

Uznając, iż A. K. winna opłacać składki z tytułu bycia jednoosobowym wspólnikiem w spółkach z o.o. na podstawie akt kontroli i złożonego wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Sporządził z urzędu dokumenty rozliczeniowe i w wyniku sprawdzenia konta płatnika składek wydał nadto decyzje stwierdzające zadłużenie składkowe w spółkach, w których wnioskodawczyni posiadała 100% udziałów w kapitałach zakładowych, tj. następujące decyzje:

- z dnia 23 kwietnia 2020 roku - za okres od stycznia 2015 roku do stycznia 2019 roku,

- z dnia 17 października 2019 roku - za okres od lutego do marca 2019 r.,

- z dnia 17 października 2019 roku - za okres od kwietnia do maja 2019 r.,

- z dnia 17 października 2019 roku - za czerwiec 2019 r.,

- z dnia 16 stycznia 2020 roku - za okres od lipca do sierpnia 2019 roku,

- z dnia 30 października 2020 roku - za okres od września do października 2019 roku,

- z dnia 30 października 2020 roku - za listopad 2019 roku,

- z dnia 30 października 2020 roku - za styczeń 2020 roku,

- z dnia 30 października 2020 roku - za okres od lutego do czerwca 2020 roku.

/ bezsporne protokół kontroli k. 106-113 /

Wnioskodawczyni odwołała się od powyższych decyzji do Sądu Okręgowego w Łodzi, wskutek czego, zainicjowane zostały następujące postępowania:

- w sprawie VIII U 2993/19 dotyczące odwołania od decyzji z dnia 23 kwietnia 2019 r. – dotyczącej zadłużenia za okres od stycznia 2015 do stycznia 2019 r. ( zakończona nieprawomocnym wyrokiem z dnia 18.05.2023 r. oddalającym odwołanie)

- w sprawie o sygn. VIII U 5032/19 - dotyczące odwołań od decyzji z 17 października 2019 r. – dotyczącej zadłużenia za okres za okres od lutego do marca 2019 r., za okres od kwietnia do maja 2019 r., - za czerwiec 2019 r., (sprawa zakończona nieprawomocnym wyrokiem z dnia 22.11.2022 r. oddalającym odwołanie za okres do dnia 22.03.2019 i zmieniająca w pozostałym zakresie)

- w sprawie o sygn. VIII U 147/21 - dotyczące odwołania od decyzji z 30 października 2020 r. za okres od września 2019 roku do października 2019 roku, od listopada 2019 roku do stycznia 2020 roku, od lutego 2020 roku do czerwca 2020 roku (prawomocnie zakończona postanowieniem o umorzeniu postępowania na podstawie art. 477 ¹³ § 1 k.p.c.)

- w sprawie o sygn. VIII U 4704/19 a następnie o sygn. VIII U 87/21 - dotyczące odwołania od decyzji z dnia 23 marca 2019 roku - w przedmiocie baku podlegania ubezpieczeniom społecznym jako pracownik płatnika składek (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (zakończona prawomocnie oddaleniem odwołania).

/ bezsporne, protokół kontroli k. 106-113 wyrok z 10.02.2022 r. w sprawie VII U 87/21 z uzasadnieniem k. 141-159, k 163-176 dokumenty w aktach VIII U 87/21 załączone do akt sprawy /

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2022 roku nr organ rentowy stwierdził, że A. K. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 23 marca 2019 do 3 września 2019 roku jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tj.(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Od wskazanej decyzji nie zostało wniesione odwołanie.

/ bezsporne decyzja k. 177-181/

Od dnia 4 września 2019 r. A. K. (1) nie posiadała tytułu do ubezpieczeń społecznych.

/ pismo ZUS z 20.12.2022 r. k. 183, zaświadczenie z konta osoby ubezpieczonej k 190, zaświadczenie k. 191/

Powyższy stan faktyczny - niesporny między stronami - Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów, załączonych do akt sprawy.

Podkreślić należy, że strony z ustalonego, w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy, stanu faktycznego wywodziły odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne w zakresie żądania ustalenia podlegania ubezpieczenia społecznego rolników od 1.06.2020 r.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było podleganie przez A. K. (1) ubezpieczeniom społecznym rolników w okresie 109.2016 do 14.09.2016 i od 1.06.2020 r.

Sąd Okręgowy zważył, iż w myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 208), Ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1

- jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek obejmuje się innego rolnika lub domownika, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania, a także osobę, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego gospodarstwa rolnego do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach. (art. 7 ust. 2 ustawy ).

Natomiast stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy, ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny.

Przepisów ust. 1 w/w artykułu nie stosuje się do osoby, która podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury lub renty, lub ma ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (art. 16 ust. 3 ustawy).

Na wniosek powyższym ubezpieczeniom podlega rolnik podlegający ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym (art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy).

W niniejszej sprawie bezspornym było, iż odwołująca w okresie, którego dotyczy zaskarżona decyzja prowadziła gospodarstwo rolne - organ rentowy nie kwestionował powyższych okoliczności. Podstawowe warunki dla objęcia skarżącej ubezpieczeniem społecznym rolników zostały zatem spełnione.

Powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, nie jest jednak wystarczające dla ustalenia uprawnień odwołującego do włączenia do ubezpieczeń społecznych rolników, albowiem jak jasno wskazują przepisy art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniom tym podlega rolnik, jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty, albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W świetle poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 czerwca 2016 r. w sprawie II UK 279/15, tytuł ubezpieczenia społecznego rolników (obowiązkowy i dobrowolny) powstaje z mocy ustawy (art. 7 oraz art. 16 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), więc decyzje dotyczące objęcia określonym ubezpieczeniem społecznym mają charakter deklaratywny. Podkreśla się jednak, że ich wydanie wywołuje określony w nich skutek w czasie, co prowadzi do powstania gwarancyjnego stosunku prawnego, w trakcie którego podmiot decyzji staje się podmiotem praw i obowiązków w zakresie ubezpieczenia społecznego. Wątpliwości do co mocy wiążącej decyzji błędnie potwierdzającej fakt pozostawania przez jej podmiot w ubezpieczeniu zostały rozstrzygnięte na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych przez przyjęcie jako najwłaściwszego poglądu, że decyzje takie oddziałują do czasu jej uchylenia, które następuje ex nunc (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2005 r., III UK 28/05, OSNP 2005 Nr 23, poz. 380, z dnia 23 lutego 2010 r., II UK 187/09, OSNP 2011 nr 15-16, poz. 216 oraz glosę K. Ślebzaka do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2005 r., III AUa 307/04, OSP 2005 Nr 10, poz. 122). W związku tym, że przytoczony pogląd został dodatkowo uzasadniony koniecznością poszanowania ogólnej zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa, wyrażonej w art. 8 k.p.a., odpowiednio stosowanej na podstawie art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w związku z art. 123, trafnie dostrzeżono w doktrynie, że nie może być transponowany na przypadki, w których osoba bezpodstawnie objęta ubezpieczeniem nie może powoływać się na tego rodzaju zaufanie. Chodzi o wypadki ujawnienia podstępnego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej w fazie obejmowania jej ubezpieczeniem. Prowadzi to do konkluzji, że błędna decyzja organu rentowego, wydana w takich okolicznościach, nie powoduje powstania gwarancyjnego stosunku ubezpieczenia społecznego (por. glosę J. Jankowiaka do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2005 r., III UK 28/05, OSP 2006 Nr 5, poz. 60 oraz także K. Ślebzaka do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2005 r., III AUa 307/04). W takich wypadkach usunięcie skutków decyzji powinno nastąpić od chwili błędnego stwierdzenia istnienia tytułu ubezpieczenia, czyli ex tunc (legalis nr 1471863).

Podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników ma charakter subsydiarny w stosunku do ubezpieczenia w ZUS. Zostały one zadekretowane w art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Z przepisów tych wynika, że wypadkowemu, chorobowemu, macierzyńskiemu, emerytalnemu i rentowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników nie podlegają osoby podlegające innemu ubezpieczeniu społecznemu. Reguła ta powoduje wykluczenie z mocy prawa z ubezpieczenia rolniczego w razie podjęcia aktywności skutkującej objęciem „innym ubezpieczeniem społecznym”.

Decyzje w sprawach „podlegania ubezpieczeniu oraz ustania ubezpieczenia” wydaje z urzędu lub na wniosek Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 36 ust. 2 w związku z art. 2 ust. 2 oraz art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Decyzje takie (jak wszystkie wydawane przez organy rentowe) mają przy tym charakter rozstrzygnięć deklaratoryjnych i są wydawane dla stwierdzenia w konkretnej sytuacji faktycznej, że albo osoba, która dotychczas nie była objęta tym ubezpieczeniem, spełniła określone ustawą wymagania prawne, które uzasadniają "objęcie" jej tym ubezpieczeniem (decyzja o podleganiu temu ubezpieczeniu), albo osoba dotychczas objęta tym ubezpieczeniem, przestała spełniać określone ustawą wymagania prawne, uzasadniające "objęcie" jej tym ubezpieczeniem, co prowadzi do ustania podlegania temu ubezpieczeniu. Oznacza to, że decyzja w sprawie stwierdzenia "ustania ubezpieczenia" nie musi być wydawana w wyniku wznowienia postępowania w sprawie zakończonej uprzednio wydaniem ostatecznej decyzji o "podleganiu ubezpieczeniu", jeżeli nie ma ona na celu ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia tej samej sprawy, a jest wydawana w wyniku wszczęcia nowego postępowania, w którym organ rentowy stwierdza, że osoba podlegająca dotychczas ubezpieczeniu następnie przestała spełniać wymagania ustawowe konieczne dla dalszego objęcia jej tym ubezpieczeniem. Zatajenie lub nieujawnienie okoliczności ustawowo istotnych i koniecznych do podlegania rolniczym ubezpieczeniom społecznym dyskwalifikuje zarzut naruszenia zasady „zaufania do organu i konstytucyjnej zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 2 Konstytucji RP”, ponieważ zastosowanie takiej zasady wymaga wzajemności drugiej strony, tj. obywatela godnego zaufania, który zasługuje na takie konstytucyjne zaufanie wtedy, gdy nie zataja lub nie ukrywa informacji ważnych do oceny spornego prawa lub stosunku prawnego. Wyrażona w tej konstytucyjnej regulacji zasada demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej sprzeciwia się korzystaniu z bezpodstawnie ustalonego tytułu podlegania rolniczym ubezpieczeniom społecznym osoby, która zataja lub nie przekazuje rolniczemu organowi rentowemu istotnych informacji wymaganych do podlegania rolniczemu tytułowi ubezpieczeń społecznych, przeto takie zaniechanie rolnika lub domownika nie może korzystać z ustawowej ani konstytucyjnej ochrony prawnej, gdyż pozostawałoby to nie tylko w sprzeczności z przepisami i zasadami prawa ubezpieczeń społecznych, ale także w kolizji z konstytucyjnymi zasadami wyrażonymi w art. 2 oraz art. 32 Konstytucji RP. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 maja 2022 r., III USKP 129/21/

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnicze ubezpieczenie emerytalno-rentowe, wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie nie ma zastosowania, gdy rolnik lub domownik podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu. Jedyny zaś wyjątek od tej reguły przewidziano w przepisie art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznemu rolników. Wyjątek ten nie dotyczy jednak wnioskodawczyni gdyż ta domagając się objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników wcześniej działalności rolniczej nie prowadziła.

Zdaniem Sądu Okręgowego, zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje na fakt, że ubezpieczona w dacie składania wniosku o objęcie go ubezpieczeniem społecznym rolników w zakresie okresu od 1.09.2016 do 14.09.2016 podlegając ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, nie spełniała przesłanek do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników z mocy ustawy, a wydanie decyzji o objęciu ją tym tytułem ubezpieczenia było dotknięte od początku wadą prawną wywołaną faktem zatajenia podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu.

Wnioskodawczyni co nie jest kwestionowane w spornym okresie była wyłącznym wspólnikiem czterech jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością: (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 28 lipca 2014 roku, (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 22 maja 2015 roku, (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 1 czerwca 2017 roku, (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - od 25 lipca 2014 roku co stanowiło dla niej tytuł do ubezpieczeń i z tego tytułu była zobligowana do opłacenia składek na ZUS co znajduje potwierdzenie w wydanych przez ten organ decyzjach kontrolowanych przez Sądy. Wnioskodawczyni co niesporne zbyła udziały w tych spółkach co następnie zostało ujawnione w KRS dopiero 22.03.2019 r. Zatem z tych względów dopiero w tej dacie wygasł jej tytuł do ubezpieczeń z tytułu posiadania 100% udziałów w kapitałach zakładowych tych spółek. W okresie od 1.09.2016 do 14.09.2016 wnioskodawczyni nie mogła podlegać ubezpieczeniom społecznym rolników.

Nie należy też tracić z pola widzenia, iż decyzją z 23 marca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że od 1 czerwca 2017 roku A. K. (1) nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik płatnika składek (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, argumentując, że wymieniona jako większościowy wspólnik tej spółki powinna być traktowana jako jej jedyny wspólnik, a samą spółkę należy traktować jako spółkę jednoosobową. W konkluzji Zakład stwierdził, że dla A. K. (2) od 3 lutego 2017 roku tytułem do ubezpieczeń jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wskazana decyzja jest prawomocna -wyrokiem z 10.02.2022 r. w sprawie VIII U 87/21 Sąd Okręgowy oddalił wniesione od niej odwołanie. Nadto poza sporem pozostaje , że w dniu 4 września 2019 roku wnioskodawczyni zbyła udziały, jakie posiadała w (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością a prawomocną decyzją z dnia 14 kwietnia 2022 roku nr organ rentowy stwierdził, że A. K. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 23 marca 2019 do 3 września 2019 roku jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tj. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Obecnie nie jest zatem kwestionowane na co wskazywał w pismach kierowanych do Sądu ZUS nadto co potwierdzał wystawianych zaświadczeniach iż od dnia 4 września 2019 r. A. K. (1) nie posiadała tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc zatem powyższe do żądania odwołania ustalenia podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników wnioskodawczyni w zakresie ubezpieczenia wypadkowego chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno – rentowego w okresie od 1.06.2020 r. uznać należy je za uzasadnione. Skoro bowiem wnioskodawczyni w tym czasie prowadziła gospodarstwo rolne - organ rentowy nie kwestionował powyższych okoliczności nadto od 4 września 2019 roku nie istniał tytuł podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (wnioskodawczyni zbyła udziały w spółkach z o.o. w których była jedynym lub większościowym – dominującym udziałowcem, nie była objęta ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia) w tym zakresie nie zachodziły podstawy dla stwierdzenia ustania ubezpieczenia społecznego rolników.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, iż A. K. (1) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno-rentowego od dnia 1.06.2020 r. w pozostałym zaś zakresie na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie wnioskodawczyni jako bezzasadne oddalił (pkt 1 i 2 sentencji wyroku).

W przedmiocie zaś wniosku A. K. (1) o objecie jej ubezpieczeniem społecznym rolników za okres od 4 września 2019 r. Sąd przekazał go Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do rozpoznania z uwagi na czasową niedopuszczalność drogi sądowej, albowiem organ rentowy w tym zakresie nie zajął żadnego stanowiska. Tak sprecyzowane roszczenie, nie było przedmiotem rozpoznania organu rentowego.

Zauważyć należy, iż odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu i wszczyna postępowanie sądowe. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji a spornych między stronami; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może jedynie żądać korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swą rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Dlatego też odwołanie wniesione od decyzji organu rentowego nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest - zgodnie z treścią art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. - przekazać go do rozpoznania organowi rentowemu. Tym samym kontrolna rola sądu musi korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji organu rentowego, gdyż - stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.- w postępowaniu wywołanym wniesieniem odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu. Roszczenie o objecie wnioskodawczyni ubezpieczeniem społecznym rolników za okres od 4 września 2019 r. nie było przedmiotem zaskarżonej decyzji KRUS. Z uwagi na powyższe na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. orzeczono jak w pkt. 3 sentencji.