Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 142/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 16 grudnia 2022 r. sygn. akt II K 72/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

M. G.

- pokrzywdzona A. S. (1) nie znajdowała się w stanie bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;

- ukaranie M. G. za czyn z art. 93 § 1 kw polegający na tym, że w dniu 20.07.2021 r. ok. godz. 14:05 w miejscowości W. ul. (...), woj. (...), uczestnicząc w wypadku drogowym jako prowadzący pojazd marki B. nr rej. (...), nie udzielił niezwłocznej pomocy ofierze wypadku A. S. (1), którą potrącił na oznakowanym przejściu dla pieszych;

opinia biegłego A. S.

odpis wyroku SR w Piotrkowie Tryb. z dn. 8.12.2022 r.

(...) 232/22

odpis wyroku SO w Piotrkowie Tryb. z dn. 4.04.2023 r.

IV Ka 177/23

414-415

409a

409

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

opinia biegłego A. S.

odpis wyroku SR w Piotrkowie Tryb. z dn. 8.12.2022 r.

VII W 232/22

odpis wyroku SO w Piotrkowie Tryb. z dn. 4.04.2023 r.

IV Ka 177/23

jasna, logiczna, nie zawierająca sprzeczności, zupełna i przekonująca;

dokument urzędowy;

dokument urzędowy;

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzuty

1

2

naruszenia przepisów postępowania, mającego istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 4 i 7 kpk w zw. z art. 410 kpk - polegające na dowolnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i bezzasadne przyjęcie, że oskarżony M. G. nie udzielił pomocy ofierze wypadku w rozumieniu art. 162 § 1 kk - podczas gdy biorąc po uwagę zarówno treść wyjaśnień oskarżonego M. G., jak i zeznania A. S. (1), brak było podstaw do takiej oceny, w szczególności mając na uwadze, że obwiniony zatrzymał pojazd, upewnił się co do stanu zdrowia pokrzywdzonej, ona zaś sama nie wskazywała mu aby potrzebowała takiej pomocy, a jednocześnie opuszczając miejsce zdarzenia A. S. (1) pozostała z innymi osobami, co w konsekwencji nie pozwalało na uznanie, że oskarżony swoim zachowaniem wypełnił znamiona o jakich mowa w art. 162 § 1 kk;

zasadny

częściowo zasadne

niezasadny

naruszenia prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej polegające na bezzasadnym uznaniu, że w ustalonym przez Sąd stanie faktycznym, oskarżony M. G. swoim zachowaniem wyczerpał dyspozycję art. 162 § 1 kk podczas, gdy Sąd nie wskazał na jakiekolwiek okoliczności świadczące o „znajdowaniu się pokrzywdzonej w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”, a tym bardziej by oskarżony miał świadomość, że taka okoliczność zachodziła, nie wynikała ona również z zebranego w sprawie materiału dowodowego (nie wskazał na takie dowody Sąd Rejonowy), co w konsekwencji wobec dekompletacji znamion czynu zarzuconego - nie pozwalało na jego przypisanie oskarżonemu M. G.;

zasadny

częściowo zasadne

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1

Z zeznań pokrzywdzonej jasno wynika, że na pytanie oskarżonego: „czy wszystko w porządku?” odpowiedziała: „nie wiem” (por. k. 17 i 283). Na nagraniu z monitoringu z kolei widać wprost, że po tym jak M. G. się nachylił nad A. S. (1) nie podjął żadnych czynności mających na celu ocenę jej stanu, a jedynie podniósł telefon położył go przy pokrzywdzonej i odjechał z miejsca zdarzenia. W tych okolicznościach twierdzenie, że oskarżony nie udzielił pomocy ofierze potrącenia było jak najbardziej uprawnione, gdyż zarówno M. G. jak i A. S. (1) nie wiedzieli, czy coś się nie stało pokrzywdzonej, a oskarżony nie czekając na wyjaśnienie tego natychmiast odjechał z miejsca. Jednocześnie jednak podkreślić trzeba, iż oskarżony musiał mieć pełną świadomość tego, że pokrzywdzona mogła doznać poważnych obrażeń, gdyż ją przecież potrącił kierowanym przez siebie autem! Dla każdego przeciętnego natomiast człowieka jest wiadome, że skutki potrącenia pieszego przez rozpędzony samochód mogą być dla niego bardzo daleko idące.

Dla popełnienia czynu z art. 162 § 1 kk wystarczy natomiast zamiar ewentualny, tj. wystarczające będzie, jeśli sprawca godzi się na nieudzielenie pomocy, mając świadomość okoliczności modalnych czynu. Ustawa nie wymaga, aby sprawca „wiedział”, że inny człowiek znajduje się w stanie zagrożenia, o jakim mowa w art. 162 § 1 kk, wystarczające jest bowiem, aby sprawca był świadom takiej możliwości. Tak natomiast pojęta „świadomość możliwości” po stronie oskarżonego w odniesieniu do pokrzywdzonej w okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega jakimkolwiek wątpliwościom.

W sposób wręcz oczywisty błędna jest sugestia obrońcy, jakoby oskarżony mógł się czuć zwolniony z obowiązku udzielenia pomocy, bowiem w miejscu zdarzenia były inne osoby, które pomocy tej mogły udzielić. To, czy w pobliżu znajdowały się inne osoby mogące udzielić pomocy, nie ma znaczenia i nie zwalniało oskarżonego z realnego zainteresowania się stanem zdrowia potrąconej pieszej.

Ad. 2

Art. 162 § 1 kk stanowi sankcję karną dla normy obligującej do udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia. Uchylenie się od wykonania tego obowiązku przesądza zarazem o osiągnięciu stadium dokonania tego przestępstwa. Jest to przestępstwo formalno-bezskutkowe popełnione przez zaniechanie. Odpowiedzialność karna sprawcy jest związana z samym niewykonaniem ciążącego na nim obowiązku, bez względu na to, czy brak pomocy spowodował niekorzystne następstwa dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego. Obowiązek ten ma charakter powszechny i spoczywa na każdym, kto znalazł się w sytuacji, w której niezbędne jest udzielenie pomocy człowiekowi znajdującemu się w stanie zagrożenia życia lub poniesienia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a możliwość udzielenia takiej pomocy istnieje po stronie sprawcy bez narażania siebie lub innej osoby na takie samo niebezpieczeństwo (por. szerzej A. Zoll (red.) w: Kodeks karny. Komentarz. Warszawa 2013, t. II, s. 431 i nast.).

Nie ulega przy tym wątpliwości, że obowiązek udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia lub poniesienia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, jest elementem konstytutywnym dla bytu przestępstwa nieudzielenia takiej pomocy określonego w przepisie art. 162 § 1 kk. Wymaganie określonego zachowania (w tym wypadku udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w niebezpieczeństwie utraty życia lub poniesienia uszczerbku na zdrowiu) jest bezpośrednio powiązane z sytuacją faktyczną, która obliguje do tego działania. W ramach określonych w art. 162 § 1 kk taką przesłanką rodzącą obowiązek niesienia pomocy, jest stan zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka. Z punktu widzenia wyczerpania znamion przestępstwa nieudzielenia pomocy istotne znaczenie ma przy tym świadomość sprawcy co do powstania stanu zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, utrzymywania się takiego stanu lub jego narastania oraz uzewnętrznienie zamiaru osoby zobowiązanej do niesienia pomocy, w postaci zaniechania podjęcia dostępnych środków mających wyeliminować lub przynajmniej zmniejszyć to niebezpieczeństwo, bez narażenia siebie lub innych osób na podobne zagrożenie.

Obowiązek udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu musi zawierać się w pewnych ramach czasowych. Jest to szczególnie ważne przy ustalaniu rzeczywistego zamiaru sprawcy. Trzeba przy tym mieć na uwadze, że obowiązek udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu powstaje z chwilą wystąpienia stanu zagrożenia dla dóbr wymienionych w art. 162 § 1 kk, a kończy się z chwilą udzielenia pomocy przez podmiot wyspecjalizowany, ustąpienia zagrożenia albo śmierci osoby, która wcześniej znajdowała się w niebezpieczeństwie. Inaczej mówiąc sytuacji, gdy nie ma zagrożenia dla dobra prawnego wskazanego w powołanym przepisie, nie ma też czynnika prowadzącego do powstania obowiązku udzielenia pomocy. Jeżeli natomiast powstał taki stan zagrożenia, który zrodził obowiązek pomocy po stronie konkretnej osoby, to uchylenie się od jej udzielenia, oznacza dokonanie przestępstwa. Tak więc, jak to ma miejsce przy przestępstwach jednochwilowych, już samo uzewnętrznienie decyzji nieudzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia, oznacza pełną realizację znamion tego czynu. Skoro więc istnienie tego obowiązku decyduje o prawnej ocenie zachowania osoby potencjalnie zobligowanej do podjęcia działań pomocowych, to brak jest podstaw do ponoszenia odpowiedzialności karnej w sytuacji, gdy w ogóle nie powstał obowiązek udzielenia takiej pomocy. Nie można też usiłować uchylić się od obowiązku udzielenia pomocy, jeżeli - tak, jak w tej sprawie - ten obowiązek w ogóle nie powstał i prawnie nie ciążył na oskarżonym. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2016 r. III KK 137/16 OSNKW 2016/11/75).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że w jej okolicznościach faktycznych oskarżony nie może ponosić odpowiedzialności na gruncie art. 162 § 1 kk. Pokrzywdzona nie znajdowała się bowiem w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Wynika to wprost z opinii biegłego z 21.04.2023 r. (por. k. 414-415), a ponadto z realiów sprawy, gdyż do zdarzenia doszło w środku lata i w dobrych warunkach atmosferycznych. Pokrzywdzona zaś po potrąceniu znalazła się na chodniku i nie straciła przytomności. W związku z kolei z tym, że nie powstał stan zagrożenia dla dóbr prawnych o których mowa w ww. przepisie, nie powstał także obowiązek udzielenia pomocy, a skoro tak to oskarżony nie może odpowiadać na gruncie art. 162 § 1 kk za zaniechanie w tym zakresie.

Brak było także podstaw do tego, aby ewentualnie przejść na odpowiedzialność na gruncie art. 93 § 1 kw, gdyż w tym zakresie prawomocnie zakończyło się już przeciwko M. G. postępowanie w sprawie VII W 232/22 Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim (IV Ka 177/23 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim).

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na brak ustawowego znamienia przestępstwa z art. 162 § 1 kk w postaci wystąpienia u pokrzywdzonej stanu bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, uprawnionym okazał się wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie M. G. od zarzucanego mu czynu.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Odmienne orzeczenie co do istoty sprawy.

Zwięźle o powodach zmiany

Omówiono w pkt 3.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego w sprawie z oskarżenia publicznego kosztami procesu należało zgodnie z art. 632 pkt 1 kpk obciążyć Skarb Państwa.

7. PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

     1

Podmiot wnoszący apelację

     obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

     całość zaskarżonego wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana