Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 marca 2023 r. w Warszawie

sprawy P. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania P. J. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 21 marca 2022 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje na rzecz P. J. (1) prawo do rekompensaty od dnia 1 stycznia 2022 r.

Sygn. akt VII U 473/22

UZASADNIENIE

P. J. (1) w dniu 15 kwietnia 2022 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 21 marca 2022 r. znak (...) w przedmiocie odmowy prawa do rekompensaty. Organowi rentowemu zarzucił niezgodność stanowiska, polegającego na odmowie prawa do rekompensaty z tytułu 15 lat pracy w szczególnych warunkach, w oparciu o zgromadzony przed nim materiał dowodowy.

W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczony podniósł, że niezaliczony został przez organ rentowy okres pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. na stanowisku kierownika oddziałów epoksydowni i podzespołów elektrycznych uznając, że praca na stanowisku kierownika z racji nazewnictwa jest pracą o charakterze administracyjno-biurowym i związana wyłącznie z pełnieniem nadzoru nad podległymi pracownikami. Odwołujący zaznaczył, że faktyczny zakres wykonywanych obowiązków na w/w stanowisku miał charakter specjalistyczny, stały, w pełnym wymiarze czasu pracy polegający na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji, dozorze inżynieryjno- technicznym w Oddziale (...), na którym były wykonywane prace wymienione w wykazie, (wykaz A, dział XIV, poz. 24), stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Zajmowane stanowisko było zorganizowane i ściśle związane z obszarem produkcji na wyodrębnionej części zakładu zwanej (...) i Oddział (...). Odwołujący wskazał, że w przedmiotowej sprawie, którą zakwestionował ZUS odnośnie spornego okresu pracy na stanowisku Kierownika (...) i Podzespołów (...), prace administracyjno- biurowe były ściśle związane z pełnieniem dozoru inżynieryjno- technicznego na stanowiskach pracy, polegającym na dokumentowaniu procesu technologicznego w protokołach dziennych, kończących wykonanie zleceń produkcyjnych. Czynności te należały do jego obowiązków jako pracownika odpowiedzialnego za ten obszar pracy, stanowiły jedynie niewielki okres czasu dnia pracy. Sporządzenie raportów dziennych odbywało się w pomieszczeniu na hali produkcyjnej w sąsiedztwie stanowisk produkcyjnych.

P. J. (1) wskazał, że w jego ocenie decyzja organu rentowego jest nieprawidłowa i krzywdząca i wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach a następnie jej uwzględnienie przy wyliczaniu wysokości przyznanej emerytury, obejmującej kwestionowany przez ZUS, udokumentowany okres pracy w szczególnych warunkach od 1 kwietnia 2003 do 31 grudnia 2008 r. (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania P. J. (1) na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Zaskarżoną decyzją z dnia 21 marca 2022 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat. Organ rentowy wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504) w związku z przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. wykonywał przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów art. 32 i 33 ustawy emerytalnej. Organ rentowy uwzględnił do stażu w szczególnych warunkach na potrzeby ustalenia prawa do rekompensaty okres zatrudnienia w (...) S.A. od 1 grudnia 1988 r. do 19 listopada 1989 r., od 30 listopada 1989 r. do 31 marca 2003 r. tj. łącznie w wysokości 13 lat, 6 miesięcy i 25 dni (po wyłączeniu okresów zasiłkowych). Organ rentowy nie uwzględnił natomiast do stażu w szczególnych warunkach na potrzeby ustalenia prawa do rekompensaty okresu zatrudnienia w ww. firmie (...) od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r., kiedy odwołujący wykonywał prace na stanowiskach kierowniczych tj. kierownik Oddziału Podzespołów (...) i (...) (...), Oddziału Obróbki Ręcznej, Blacharskiej Czy Ślusarsko-Spawalniczego. Wskazane wyżej stanowiska świadczą również o pracy administracyjno-biurowej a nie jedynie o pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wymienionej w wykazach wynikających z załącznika do rozporządzeniem z dnia 7 lutego1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., poz.43) i odpowiedniego zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Wobec powyższego organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie, k. 6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. J. (1) urodzony (...) W okresie od 1 września 1976 r. do 25 lutego 2022 r. P. J. (1) był zatrudniony w (...) S.A przy ul. (...) w W.. W tej spółce był zatrudniony na różnych stanowiskach: zestrajacz, zestrajacz układów elektronicznych, zestrajacz urządzeń elektronicznych, mistrz epoksydowni, kierownik podzespołów elektrycznych i (...), kierownik oddziału (...), kierownik oddziału obróbki ręcznej, blacharskiej i epoksydowni, specjalisty ds. technicznych, starszy specjalista ds. procesów produkcji, kierownik oddziału ślusarsko- spawalniczego. Otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach zgodnie, z którym w okresie od 1 grudnia 1988 r. do 31 grudnia 2008 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace: kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A dział XIV poz.24 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze( Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Pracodawca wskazał, że rodzaj wykonywanej pracy i zakres wykonywanych obowiązków na zajmowanych przez P. J. (1) stanowiskach: Mistrz (...), Kierownik Oddziału Podzespołów (...) i (...) (...), Kierownik Oddziału (...) (...) był identyczny jak na stanowiskach pracy, na których prace wykonywane są w warunkach szczególnych- stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przy stanowisku wymienionym w wykazie w dziale XIV poz. 24 pkt 1 Załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 1 grudnia 2021 r., k. 9 a.r., zeznania P. J. (2), zeznania świadka M. C. k. 25-27 a.s., zeznania świadka M. P. k.28-30).

P. J. (1) był zatrudniony w wymiarze pełnego etatu. W tym okresie nie korzystał z urlopu wychowawczego, urlopu ojcowskiego ani urlopu rodzicielskiego. Z urlopu bezpłatnego korzystał w okresie od 20 listopada 1989 r. do 29 listopada 1989 r. W świadectwie pracy z 1 grudnia 2021 r. pracodawca wskazał, że P. J. (1) wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od 1 grudnia 1988 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., będąc zatrudnionym w tej spółce na różnych stanowiskach (świadectwo pracy z 25 lutego 2022 r., k. 25 a.r..).

W 1988 r. odwołujący został mistrzem epoksydowni, następnie od roku 2003 r. pełnił funkcję kierownika i pracował na stanowisku kierownika oddziału epoksydowni. Wydział epoksydowni, w którym pracował odwołujący, charakteryzował się tym, że znajdowało się na nim bardzo dużo substancji chemicznych, które były szkodliwe dla zdrowia. Odwołujący w czasie swojej pracy musiał pracować w środkach ochrony osobistej w tym m.in. korzystał z maski pyłowo-gazowej. Odwołujący w swojej pracy miał bezpośredni kontakt z groźnymi dla zdrowia substancjami, które w ramach swojej pracy codziennie pobierał z magazynu celem ich dalszego wykorzystania w produkcji. Praca P. J. (1) była bardzo uciążliwa, w wysokiej temperaturze, w maskach i środkach ochrony osobistej. P. J. (1) cały czas przebywał na hali, w której kontrolował co robią pracownicy i cały czas uczestniczył w tych zadaniach. P. J. (1) nie zajmował się on sprawami administracyjno- biurowymi, ponieważ takimi sprawami zajmował się dział przygotowania i planowania produkcji. Prowadził jedynie rejestr pracowników, w którym odnotowywał, ile godzin przepracowali pracownicy w danych warunkach. Czynności administracyjne zajmowały odwołującemu około 15-20 minut w ciągu dnia, a miejsce jego pracy znajdowało się na hali epoksydowani, nie posiadał on oddzielnego gabinetu, w którym mógłby wypełniać tą dokumentację. Czynności jakie odwołujący wykonywał na stanowisku mistrza i kierownika były tożsame, zmianie uległo jedynie zmiana stanowiska i uposażenie, jednak zakres czynności odwołującego nie uległ zmianie. Do zakresu obowiązków odwołującego należał nadzór, kontrola, realizacja planu produkcji, kontrola ewidencji i zabezpieczenie materiałów chemicznych, analiza wykonywanych prac zleconych przez wyższe kierownictwo stosunku do siebie i podwładnych. Praca odwołującego polegała na wydzielaniu materiałów chemicznych do prac produkcyjnych (żywice, utwardzacze, rozpuszczalniki), stały nadzór nad procesami zalewowymi, temperaturą, ciśnieniem, podciśnieniem, kontrola emisji szkodliwych lotnych substancji, zgodność procesów z dokumentacją techniczną. Czynności te były wykonywane przez odwołującego na tej samej hali produkcyjnej. P. J. (1) pomimo zajmowanego stanowiska kierowniczego oddziału epoksydowni uczestniczył i wraz z innymi pracownikami osobiście wykonywał wszystkie prace związane z obsługą procesu technologicznego impregnacji żywic epoksydowych, w formach zalewowych (magazynowanie, odważanie i wydawanie materiałów i substancji szkodliwych i niebezpiecznych, zalewnie form, nadzór parametrów urządzeń zalewowych i pieców, sprawdzanie jakości detali, nadzór parametrów urządzeń zalewowych i pieców, sprawdzanie jakości detali, uczestnictwo w monitorowaniu i pomiarach czynników szkodliwych na stanowisku prac epoksydowani ). Rodzaj i charakter prac jakie wykonywał na tym oddziale polegały na sterowaniu parametrami pracy urządzeń, monitorowaniu procesu utwardzania form impregnacyjno-zalewowych w piecach termicznych w atmosferze wysokiej próżni, kontroli parametrów ciśnienia i temperatury. Cały obszar był narażony na działanie czynników szkodliwych o działaniu toksycznym, drażniącym i rakotwórczym, występujących w środowisku pracy i na stanowiskach produkcyjnych. Zaliczały się do nich m.in.: bezwodnik kwasu ftalowego, żywice epoksydowe, utwardzacz Z-1, mączka kwarcowa, trójchloroetylen. Ponadto kierując pracą na stanowiskach produkcyjnych, brał bezpośredni udział w czynnościach wymagających stałej kontroli międzyoperacyjnej polegającej na sprawdzeniu m.in. zgodności dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej, W całym procesie produkcyjnym ze względu na narażenie na działanie czynników szkodliwych, niezbędne było stosowanie specjalistycznych indywidualnych masek chroniących drogi oddechowe i wzrok.

Prowadził również oddziałowy magazyn produktów chemicznych, osobiście zajmował się przygotowywaniem mas żywicznych do form zalewowych, łącznie z prowadzeniem rejestru stanu magazynowego związanego ściśle z wydawanymi na produkcję niebezpiecznymi materiałami chemicznymi (zeznania świadka M. C. k.25-27 a.s., zeznania świadka M. P. k.28-30, zeznania P. J. (1)).

W dniu 3 grudnia 2021 r. odwołujący złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o przyznanie mu emerytury (wniosek z dnia 3 grudnia 2021 r.- k.1- 6 a.r.).

Decyzją z dnia 20 grudnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał P. J. (1) emeryturę w kwocie zaliczkowej od dnia 1 grudnia 2021 r. (Decyzja z dnia 20 grudnia 2021 r. znak: (...)).

Tego samego dnia organ rentowy wydał również decyzję znak: (...), którą odmówił P. J. (1) prawa do rekompensaty. Organ rentowy poinformował, że rekompensata nie przysługuje, ponieważ nie udowodnił on 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na dzień 31 grudnia 2008 r. Zakład wskazał, że odwołujący nie podał w jakim okresie pełnił on funkcje mistrza epoksydowni, a w jakim okresie czasu funkcję kierownika (decyzja ZUS z 20 grudnia 2021 r. k.14 a.r.).

Dnia 21 stycznia 2022 r. odwołujący uzupełnił braki formalne po otrzymaniu decyzji odmownej zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 grudnia 2021 r, załączając świadectwa pracy w szczególnych warunkach, wniósł również o ponowne wyliczenie emerytury wskazując na wykonywanie pracy w Spółdzielni Budowlano- Mieszkaniowej (pismo z dnia 21 stycznia 2022 r. k,15-22 a.r.).

Organ rentowy dnia 21 lutego 2022 r. wydał decyzję znak: (...), którą ponownie odmówił P. J. (1) prawa do rekompensaty. Organ rentowy poinformował, że rekompensata nie przysługuje, ponieważ nie udowodnił on 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na dzień 31 grudnia 2008 r. Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. na stanowisku kierownika. W tejże decyzji ZUS wskazał, że istnieją rozbieżności pomiędzy świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 11 stycznia 2022 r. a zaświadczeniem z 17 stycznia 2022 r., ponadto ZUS wskazał, że praca kierownika jest pracą częściowo biurową, na której wykonywane są prace o charakterze administracyjno- biurowym bądź sprawowanie nadzoru wykonywania prac przez podległych pracowników, a zatem nie sposób uznać, że odwołujący przebywał stale i bezpośrednio przy stanowiskach na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach, równocześnie poinformowano odwołującego, że do wyliczenia emerytury zostało uwzględnione składki opłacone z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Budowlano Mieszkaniowej (decyzja ZUS z 21 lutego 2022 r. k.-23 a.r.).

Dnia 25 lutego 2022 r. odwołujący wniósł o wypłatę świadczenia emerytalnego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy (pismo k.24 a.r.).

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 marca 2022 r. znak: (...) ustalono wysokość i podjęto wypłatę emerytury (Decyzja ZUS z dnia 7 marca 2022 r. k.28-30 a.r.).

Dnia 14 marca 2022 r. odwołujący złożył pismo do ZUS, w którym wniósł o ponowną analizę przekazanej dokumentacji z uwzględnieniem korekty zaliczonego czasu pracy w warunkach szczególnych załączając zaświadczenie z miejsca pracy (pismo z dnia 11 marca 2022 r.k.31-33 a.r).

Decyzją z dnia 21 marca 2022 r. znak (...), organ rentowy odmówił P. J. (1) prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na dzień 31 grudnia 2008 r. nie udokumentowała co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Organ rentowy uwzględnił okresy pracy w szczególnych warunkach od 1 grudnia 1988 r. do 19 listopada 1989 r., od 30 listopada 1989 r. do 31 marca 2003 r. w ilości po wyłączeniu okresów nieskładkowych łącznie 13 lat, 6 miesięcy i 25 dni. Natomiast nie uwzględnił okresu zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. (decyzja ZUS z 21 marca 2022 r., k. 34 a.r.).

P. J. (1) w dniu 15 kwietnia 2022 r. złożył odwołanie od powyższej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. (odwołanie, k. 3- 4. a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach organu rentowego, jak również w oparciu o zeznania ubezpieczonego P. J. (1) i świadków M. C. i M. P., które zostały przez Sąd ocenione jako wiarygodne w całości.

Dowody z dokumentów, w szczególności znajdujące się w aktach sprawy i aktach rentowych przede wszystkim te przedstawione przez ubezpieczonego wraz z wnioskiem o emeryturę i rekompensatę, Sąd również ocenił jako wiarygodne, gdyż były one zgodne z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny obraz zatrudnienia P. J. (1). Zeznania świadków oraz zeznania odwołującego potwierdziły, że praca odwołującego przez cały okres jej wykonywania była pracą w szczególnych warunkach zarówno w okresie zatrudnienia na stanowisku mistrza jak i kierownika, ponieważ zakres czynności pozostał bez zmian poza zmianą stanowiska i uposażenia.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych odwołującego oraz w jego aktach osobowych, a także na podstawie wiarygodnych zeznań świadka M. C. i M. P. oraz zeznaniach odwołującego . Zdaniem sądu, dokumenty, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania odwołującego się sąd ocenił jako wiarygodne, bowiem w sposób logiczny wyjaśnił, na czym polegała jego praca w spółce (...) S.A. w okresie od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. Ponadto, sąd za podstawę ustaleń faktycznych przyjął wiarygodne zeznania świadków M. C. i M. P., którzy z odwołującym się pracowali w (...) S.A. Zdaniem sądu, z uwagi na spójność zeznań ubezpieczonego, świadków i dokumentów, nie było podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie P. J. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 21 marca 2022 r. znak (...) było zasadne.

Regulacja dotycząca prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o którą ubiegał się P. J. (1) została wprowadzona do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1924). Art. 2 pkt 5 tej ustawy zawiera definicję rekompensaty rozumianej jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Z kolei warunki jej przyznawania oraz sposób jej obliczenia wskazują art. 21 – 23 zamieszczone w Rozdziale III „Rekompensata”. Art. 23 stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę oraz że przyznawana jest ona w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W art. 21 ust. 1 ustawy wskazano natomiast, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z art. 21 ust. 2 ustawy wynika zaś, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, o której mowa w cytowanych przepisach, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku. W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017 r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015 r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017 r., III AUa 529/16).

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji oraz odpowiedzi na odwołanie wskazał, że nie uwzględnił do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia P. J. (1) od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r., w spółce (...) S.A, z uwagi na wskazanie w świadectwach pracy i świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, że odwołujący w ww. okresach zajmował stanowiska kierownicze. Zdaniem organu z samej nazwy wynika, że praca polegała na nadzorowaniu zadań wykonywanych przez podwładnych oraz wykonywaniu prac o charakterze administracyjno- biurowym, zatem nie sposób było przyjąć, że odwołujący przebywał stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach. Z takim stanowiskiem organu rentowego nie sposób się zgodzić. Nie można zgodzić się z ogólnikowym stwierdzeniem organu rentowego, że zajmowanie stanowisk kierowniczych zawsze wiąże się z czynnościami przykładowo administracyjno-biurowymi. W tym zakresie należy każdy przypadek traktować oddzielnie i wziąć pod uwagę, jaka praca była faktycznie wykonywana przez osobę na danym stanowisku. W przedmiotowej sprawie odwołujący na zajmowanym stanowisku kierowniczym wykonywał tożsamą pracę co na poprzednio zajmowanym stanowisku mistrza. Zadania jakie wykonywał odwołujący się były tożsame, zmianie uległa jedynie nazwa zajmowanego stanowiska i uposażenie jakie otrzymywał. Podkreślić trzeba, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Zdaniem Sądu, P. J. (1) spełnił przesłanki pozytywne konieczne do tego, by uzyskać prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony nie nabył prawa do emerytury pomostowej i legitymuje się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, przypadającym przed 1 stycznia 2009 r.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwane dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego, do którego należy się odwołać na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wskazuje w § 2 ust. 1, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W przypadku ubezpieczonego, któremu ZUS uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okres 13 lat, 6 miesiąc i 25 dni należało doliczyć również okres pracy od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. w spółce (...) S.A. w pełnym wymiarze czasu pracy. Wedle organu rentowego okresu tego nie można było uwzględnić z uwagi na zajmowane przez odwołującego w tym czasie stanowiska kierownicze, które w ocenie organu rentowego świadczą również o pracy administracyjno- biurowej a nie jedynie o pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wymienionej w wykazach wynikających z załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., poz. 43) i odpowiedniego zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego.

Odnosząc się do wskazanej okoliczności należy podnieść, że w sprawie o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na wykonywanie pracy szczególnych warunkach – analogicznie w sprawie o prawo do rekompensaty - należy ustalić faktyczny rodzaj i zakres powierzonych do wykonywania czynności (obowiązków) pracowniczych i to one podlegają każdorazowo ocenie, a nie rodzaj stanowiska, jaki w dokumentach podał pracodawca. Ponadto, choć wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00), to dokumenty te podlegają każdorazowo weryfikacji. Wynika to z tego, że są to dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowią dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013 r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). To zatem oznacza, że nawet jeśli pracodawca ww. dokument pracownikowi wystawił, to i tak podlega on kontroli ZUS i Sądu i nie oznacza automatycznie, że praca w danym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych. Z drugiej zaś strony, brak takiego dokumentu bądź jego wadliwości nie przesądzają o tym, że praca nie była wykonywana w warunkach szczególnych. Kwestia ta każdorazowo podlega badaniu przy uwzględnieniu tego, jakie czynności i rodzaj prac faktycznie wykonywał wnioskodawca i co ważne, w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym (także w sprawie o rekompensatę), dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. Wynika to z tego, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, a nie tylko świadectwem pracy w warunkach szczególnych.

W rozpatrywanej sprawie z przeprowadzonych przez Sąd dowodów jednoznacznie wynika, że P. J. (1) w spornym okresie od 1 kwietnia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. pracował w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakwestionował staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych, który by go uprawniał do rekompensaty w okresie, w którym pełnił funkcję kierownika. Sąd miał przede wszystkim na względzie, przedstawione zaświadczenie od pracodawcy, z którego wynika, że zarówno na zajmowanym stanowisku mistrza jak i późniejszych stanowiskach kierowniczych P. J. (1) wykonywał pracę w warunkach szczególnych, której staż przy zaliczeniu uprawniałby do prawa do rekompensaty. Również z pisemnych zeznań świadków M. C. i M. P. wynika w sposób jednoznaczny, że praca jaką wykonywał odwołujący była pracą w warunkach szczególnych. Odwołujący brał czynny udział w produkcji i miał cały czas kontakt z substancjami szkodliwymi dla zdrowia. Z zeznań złożonych przez odwołującego wynika, że zmiana stanowiska na kierownicze nie wiązała się ze zmianą przydzielonych mu obowiązków, a jedynie ze zmianą nazwy zajmowanego stanowiska i wysokością wynagrodzenia. Zakres czynności pozostał wykonywanych przez odwołującego pozostał bez zmian.

Z powyższych względów Sąd uznał sporne okresy zatrudnienia ubezpieczonego jako okresy wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Zatrudnienie to trwało od 1 grudnia 1988 r. do 31 marca 2003 r., od 1 kwietnia 2003 r. do 5 lipca 2007 r. oraz od 6 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. i okresy te były na tyle długie, by przyjąć, że P. J. (1) łącznie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych ponad 15 lat, a więc więcej niż minimalny próg, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych.

W tych okolicznościach należało stwierdzić, że ubezpieczony spełnia przesłanki do uzyskania dochodzonego od organu rentowego prawa do rekompensaty. W konsekwencji odwołanie podlegało uwzględnieniu poprzez zmianę zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., o czym Sąd orzekł w sentencji wyroku.

c