Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia (del.) Jolanta Stasińska

Protokolant: sekretarz sądowy Wioleta Banaszek

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2020 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 4 września 2018 roku, Nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia (del.) Jolanta Stasińska

Sygn. akt XVII AmE 372/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 4 września 2018 roku, numer (...), na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 3a, w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2018 r. poz. 755 z późn. zm.), w związku z § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2007 r. Nr 133, poz. 924), oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 z późn. zm.) w związku z art. 30 ust. 1 ustawy -Prawo energetyczne, po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu w dniu 18 maja 2017 r. na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy - Prawo energetyczne, postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia (...) sp. z o. o. kary pieniężnej za niestosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r., orzekł, co następuje:

1.  (...) sp. z o. o. w dniach 10-12 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w G. przy ul. (...) naruszyła obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a tej ustawy,

2.  za działanie wymienione w punkcie 1 wymierzam (...) sp. z o. o. karę pieniężną w kwocie 104 619,00 zł (słownie: sto cztery tysiące sześćset dziewiętnaście złotych 00/100).

Od wyżej wymienionej decyzji powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. złożył odwołanie. Zaskarżył decyzję w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

a. naruszenie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes URE) przepisów postępowania, a to jest:

i. art. 7 w związku z art. 75 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez:

- zaniechanie w toku postępowania przeprowadzenia dowodów z przesłuchania świadków G. F. i D. B. (1) na okoliczność przebiegu rozmów pomiędzy dyspozytorami Operatora Systemu Dystrybucyjnego (dalej: OSD) i Spółki w zakresie poleceń wydawanych przez OSD co do ograniczeń poboru energii elektrycznej w okresie od 10 do 12 sierpnia 2015 r. oraz na okoliczność czynności podjętych przez Spółkę w celu ograniczenia poboru energii,

- brak uzupełnienia materiału dowodowego o informacje o rozmowach prowadzonych ze wskazanych przez Spółkę numerów telefonów przez przedstawicieli Spółki z przedstawicielami OSD, pomimo wniosku Spółki o zobowiązanie OSD do przedstawienia takich informacji,

a tym samym niepodjęcie przez Organ wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, poprzez pominiecie dowodów, które przyczyniłyby się do wyjaśnienia sprawy, co w konsekwencji doprowadziło Organ do błędnych ustaleń mających wpływ na treść zaskarżonej decyzji, podczas gdy dowody te potwierdziłyby okoliczność przekazywania Spółce przez przedstawicieli OSD drogą telefoniczną indywidualnych komuników dotyczących ograniczeń, co przemawiałoby za stanowiskiem uzasadniającym brak podstaw do wymierzenia kary,

- błędną ocenę złożonego do akt sprawy wstępnego rachunku zysków i strat Spółki i przyjęcie, że sytuacja finansowa Spółki (która w świetle 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne stanowi przesłankę ustalenia wysokości kary) jest dobra i pozwala na uiszczenie nałożonej kary, choć - jak wynika ze znajdującego się w aktach sprawy wstępnego rachunku zysków i strat (a tym bardziej ostatecznego, który załączył do odwołania) - w poprzednim roku obrotowym Spółka poniosła ogromną stratę netto;

ii. art. 77 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez niezebranie całości materiału dowodowego, pomimo wniosków dowodowych Spółki przedstawionych powyżej, i błędne uznanie, że zebrany w aktach sprawy materiał dowodowy jest wystarczający do wyjaśnienia sprawy i wydania decyzji, co przyczyniło się do dokonania przez Organ błędnych ustaleń i wydania decyzji nakładającej karę na Spółkę pomimo braku podstaw do jej nałożenia;

iii. art. 78 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez nieuwzględnienie wyżej przedstawionych wniosków dowodowych, których przedmiotem były okoliczności mające znaczenie dla sprawy, w sytuacji gdy przepis ten nakłada na organ administracji publicznej obowiązek uwzględnienia takich wniosków, co doprowadziło Prezesa URE do błędnych ustaleń faktycznych, a w konsekwencji nałożenia na Spółkę kary;

iv. art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego w postaci pisemnych wyjaśnień G. F. i zignorowanie tego dowodu potwierdzającego stosowanie się Spółki do indywidualnych komuników OSD i brak winy w ewentualnych przekroczeniach poboru energii, co doprowadziło Organ do błędnych ustaleń w zakresie stopnia szkodliwości czynu i zachowania Spółki, w sytuacji gdy stosowanie się przez Spółkę do indywidualnych instrukcji przekazywanych telefonicznie, zgodnie z komunikatem OSP, przez pracowników OSD, nie pozwala na wymierzenie kary;

v. art. 189 f § 1 pkt 1 Kpa poprzez jego niezastosowanie i nieodstąpienie od wymierzenia kary w sytuacji, w której nawet gdyby przyjąć, iż doszło do poboru energii elektrycznej ponad określone limity (czemu Spółka przeczy), to i tak waga naruszenia prawa jest znikoma (organ ustalił, że nie doszło do rzeczywistej szkody, jedynie wystąpiło potencjalne ryzyko jej powstania), a strona zaprzestała naruszenia prawa, a także brak jest po stronie Spółki zawinienia i uprzedniego karania;

b. naruszenie przez Prezesa URE przepisów prawa materialnego, a to jest:

i. art. 56 ust. 1 pkt 3a) ustawy Prawo energetyczne poprzez dokonanie jego nieuprawnionej rozszerzającej wykładni polegającej na przyjęciu, że na podstawie tego przepisu możliwe jest nałożenie na odbiorcę kary pieniężnej w razie naruszenia ograniczeń w poborze energii wprowadzonych przez Operatora Systemu Przesyłowego (dalej: OSP) w oparciu o art. lic ust. 2 pkt 2) ustawy Prawo energetyczne, podczas gdy art- 56 ust. 1 pkt 3a) Prawa energetycznego przewiduje sankcję karna za niestosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. lic ust. 3 lub art. 11d ust. 3 Prawa energetycznego, zatem sankcja karna przewidziana w tym przepisie nie może mieć zastosowania w przypadku naruszenia ograniczeń w poborze energii wydanych na podstawie art. lic ust. 2 pkt 2) ustawy Prawo energetyczne, a takie ograniczenia zostały nałożone 10 i 11 sierpnia 2015 r.;

oraz - z ostrożności procesowej, na wypadek niepodzielenia przez Sąd wyżej przedstawionego zarzutu - zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

ii. art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy brak jakiekolwiek szkody powodujący znikomy stopień szkodliwości czynu oraz zaprzestanie naruszenia prawa i realizacja obowiązku przez Spółkę nałożonego obowiązku uzasadniają odstąpienie przez Prezesa URE od wymierzenia kary, nawet jeśli uznać, że doszło do przekroczenia limitów poboru energii elektrycznej (czemu Spółka przeczy);

iii. art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne poprzez jego

niezastosowanie, a w konsekwencji nieuwzględnienie przez Prezesa URE przy ustalaniu wysokości kary braku jakiejkolwiek szkody (czyli znikomego stopnia szkodliwości zarzucanego czynu), niskiego stopnia zawinienia oraz dotychczasowego zachowania Spółki, nawet jeśli uznać, że doszło do przekroczenia limitów poboru energii elektrycznej (czemu Spółka przeczy).

Wobec powyższego powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, ewentualnie zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez odstąpienie od wymierzenia kary.

Ponadto wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z:

a. dokumentów załączonych do niniejszego odwołania na okoliczności tam wskazane;

b. zeznań świadków:

i. G. F. na okoliczność przebiegu rozmów pomiędzy dyspozytorami OSD i Spółki w zakresie poleceń wydawanych przez OSD co do ograniczeń poboru energii elektrycznej w okresie od 10 do 12 sierpnia 2015 r. oraz na okoliczność czynności podjętych przez Spółkę w celu ograniczenia poboru energii;

ii. D. B. (1) na okoliczność przebiegu rozmów pomiędzy dyspozytorami OSD i Spółki w zakresie poleceń wydawanych przez OSD co do ograniczeń poboru energii elektrycznej w okresie od 10 do 12 sierpnia 2015 r. oraz na okoliczność czynności podjętych przez Spółkę w celu ograniczenia poboru energii;

Jednocześnie powód wniósł o zobowiązanie OSD, tj. (...) S.A. do przedstawienia informacji o rozmowach (bilingów telefonicznych za okres od 10 do 12 sierpnia 2015 r.) prowadzonych ze wskazanych w aktach sprawy przez Spółkę numerów telefonicznych przedstawicieli Spółki przez które prowadzili oni rozmowy z przedstawicielami OSD, i przeprowadzenie dowodu z tej informacji na okoliczność przekazywania Spółce indywidualnych komunikatów związanych z wprowadzonymi ograniczeniami w poborze energii.

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od Organu na rzecz Spółki zwrotu kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o:

1.  oddalenie odwołania,

2.  oddalenie wniosków o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków, jak również dowodu z bilingów rozmów telefonicznych,

3.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podtrzymał stanowisko zawarte w treści decyzji.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. w dniu 10 sierpnia 2015 roku wydały komunikat, iż w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, spowodowanych m. in. wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu postanowień art. 3 pkt 16d ustawy - Prawo energetyczne wprowadzając, na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 tej ustawy, od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r, ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Jednocześnie, w dniu 10 sierpnia 2015 r. (...) S.A., działając na podstawie art. 11c ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, powiadomiły Ministra Gospodarki (obecnie: Minister Energii) i Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: „Prezes URE") o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłosiły Ministrowi Gospodarki konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 ustawy - Prawo energetyczne, tj. w trybie wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia o wprowadzeniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej do dnia 31 sierpnia 2015 r. Rada Ministrów w dniu 11 sierpnia 2015 r. wydała Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw pod poz. 1136 i wprowadziło te ograniczenia w okresie od dnia 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do dnia 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00. (okoliczności bezsporne)

OSD w okresie od 10 do 31 sierpnia 2015 r. dostarczało Odbiorcy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. energię elektryczną w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego przy ul. (...) w G. – na podstawie umowy dniu 15 października 2010 r. umowę o świadczenie usług dystrybucji numer (...). Zgodnie z § 3 ust. 2 lit. e. tej umowy Odbiorca zobowiązał się do „ ograniczania poboru energii elektrycznej w przypadku wprowadzenia przez Radę Ministrów ograniczeń w dostarczaniu i poborze, energii elektrycznej zgodnie z opracowanymi przez OSD planami". (k. 24-46, akt adm.)

Przy piśmie z dnia 15 lipca 2014 roku został przekazany Odbiorcy plan wprowadzenia ograniczeń obowiązujący w okresie od 10 do 31 sierpnia 2015 roku. (k. 64 akt adm.)

Po wprowadzeniu ograniczeń w poborze energii elektrycznej Odbiorca podjął działania mające na celu ograniczenie poboru energii już w dniu 10 sierpnia 2015 roku, bez wytycznych od OSD. W dniu 11 sierpnia 2015 roku spółka skierowała noty ograniczeniowe do najemców i kierowników lokali handlowych. Odbiorca w kolejnych dniach pozostawał w kontakcie z pogotowiem (...) spółki (...). Uzgadniano, jakie dodatkowe działania spółka może podjąć w celu dalszego ograniczania poboru energii elektrycznej. Spółka uzyskała informację, że podejmowane przez spółkę działania są wystarczające. Spółka nie ustalała, jakie konkretnie poziomy poboru mocy osiągała w poszczególnych dniach. (zeznania świadka G. F. k. 236-237, 239, zeznania świadka D. B. (1) k. 237, 239, korespondencja e-mail k. 55, 57, 58, noty – k. 60-63)

Na wezwanie Prezesa URE (...) S.A. (dalej: (...)), do której sieci (...) sp. z o. o. (dalej: „Odbiorca") jest przyłączona, pismem z dnia 10 maja 2016 r., znak: (...) przedstawił zbiorcze dane wskazujące na stopień niedostosowania się odbiorców „przyłączonych do sieci Operatorów Systemów Dystrybucyjnych do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej", obowiązujących w dniach od 10 do 31 sierpnia 2015 r. Na podstawie powyższych danych zostały wygenerowane informacje wskazujące na stopień niedostosowania się Odbiorcy do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w odniesieniu do punktu poboru energii elektrycznej zlokalizowanego w G. przy ul. (...) (dalej „obiekt Odbiorcy"). Z informacji przedstawionych Prezesowi URE przez OSD, wskazujących na stopień niedostosowania się Odbiorcy do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynika, że Odbiorca w dniach 10-12 sierpnia 2015 r. przekroczył obowiązujące go -zgodnie z Planem wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej - wartości poboru mocy w poszczególnych stopniach zasilania w następujący sposób:

10 sierpnia 2015 r. łącznie 23,8310 (MW w godzinie);

11 sierpnia 2015 r. łącznie 9,1666 (MW w godzinie);

12 sierpnia 2015 r. łącznie 1,8756 (MW w godzinie).

Łącznie dla wyżej wymienionego okresu Odbiorca przekroczył 34,8732 MW w godzinie. (k 3-4 akt adm.)

Pismem z dnia 18 maja 2017 r., Prezes URE zawiadomił Odbiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej wzywając go jednocześnie do zajęcia stanowiska w sprawie, tj. w szczególności do złożenia wyjaśnień dotyczących powodów niedostosowania się przez Odbiorcę do wprowadzonych ograniczeń, a także nadesłania kopii wszelkich dokumentów mogących stanowić dowód w sprawie. W szczególności Odbiorca został wezwany do ustosunkowania się do przekazanych mu informacji otrzymanych przez Prezesa URE od OSD wskazujących na stopień niedostosowania się Odbiorcy do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. (k. 1-2 akt adm.)

Pismem z dnia 22 czerwca 2017 r. r. Odbiorca przedstawił Prezesowi URE swoje stanowisko w sprawie wskazując m.in., że otrzymał informację o wprowadzonych ograniczeniach w dniu 10 sierpnia 2015 roku o godzinie 9:00. Kontakt z (...) w tym dniu był utrudniony lub niemożliwy, (...), około godziny 14:00 podjęto decyzję o częściowym wyłączeniu oświetlenia pasaży oraz parkingu podziemnego (...). W dniu 11 sierpnia 2015 roku, (...) (pracownik (...) sp. z o. o.) otrzymał telefoniczne informacje od Dyspozytora OSD, z prośbą o możliwe ograniczenie poboru energii elektrycznej na budynku (...), do czego się zastosowano. (...) niezwłocznie przystąpiono do ograniczenia poboru energii elektrycznej. (...) Po wykonanych czynnościach, tylko w niewielkim stopniu obniżono pobór energii, wobec powyższego podjęto decyzję o wyłączeniu wszystkich możliwych instalacji i urządzeń na budynku. (...) Wskazał, że Spółka nie przekroczyła poboru dozwolonej mocy, gdyż zgodnie z komunikatem (...) SA z dnia 11.08.2015 r. stosowała się do indywidualnych instrukcji OSD tj. (...) o dozwolonym dla Obiektu (...) poziomie poboru mocy, przekazywanych spółce telefonicznie przez Operatora OSD (czyli Spółka postępowała zgodnie z pkt 9 komunikatu (...) SA). Wskazał też, że wobec niemożności uzyskania konkretnych poleceń od OSD, Spółka podjęła szereg opisanych powyżej działań w celu zmniejszenia poboru mocy, jednak kierując się względami bezpieczeństwa, nie była w stanie od razu, w dniu 10.08.2015 r. uzyskać stopnia 20,19 i 17 poboru mocy: osiągnięcie tego stopnia byłoby możliwe tylko przez wyłączenie wszystkich systemów w budynku, odłączenie budynku od prądu, co spowodowałoby poważne szkody, w tym zniszczenie całej żywności. Odbiorca zakwestionował również możliwość nałożenia kary za przekroczenia w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 roku. (k. 5-13 akt adm.)

Po uprzednim wzywaniu Odbiorcy oraz OSD do nadesłania dodatkowych informacji i dokumentów zmierzających do wyjaśnienia sprawy a w szczególności do weryfikacji przedstawionych Prezesowi URE przez OSD danych dotyczących stopnia niedostosowania się Odbiorcy do wprowadzonych ograniczeń, oraz o ustosunkowanie się OSD do twierdzeń odbiorcy, pismem z dnia 4 lipca 2018 r. zawiadomiono Odbiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie i poinformowano o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego pisma z jednoczesnym pouczeniem, że niezapoznanie się w powyższym terminie z aktami sprawy zostanie uznane za rezygnację z możliwości wypowiedzenia się w sprawie zgromadzonego materiału dowodowego . Odbiorca skorzystał z powyższego uprawnienia składając pismo z dnia 23 lipca 2018 roku, w którym wniósł w szczególności o uzupełnienie postępowania dowodowego. (k. 67, 70, 79-84, 85, 86-89, 90, 96, 98, 99-100 akt adm.)

Odbiorca w 2017 roku osiągnął przychód (...) zł. (k. 88-89 akt adm.)

W dniu 4 września 2018 roku Prezes URE wydał decyzję (...).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów, w tym zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak również w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków G. F. i D. B. (1) z uwagi na ich spójność.

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2020 roku, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął dowód z bilingów telefonicznych za okres od dnia 10 do 12 sierpnia 2015 roku na okoliczność jak w punkcie V odwołania, gdyż zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 17 lipca 2020 roku, Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków G. F. i D. B. (1), którzy w szczególności przedstawili treść uzgodnień telefonicznych, które spółka czyniła z pracownikami OSD.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zarzuty powoda dotyczące naruszenia prawa procesowego tj. art. 7 w związku z art. 75 ust. 1 k.p.a., art. 77 §1 k.pa., art., 78 k.p.a., art. 80 k.p.a., tj. zarzutu zaniechania podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia sprawy, w tym dowodowych, nie mogły skutkować uchyleniem decyzji. Mając bowiem na względzie charakter postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, postępowanie niniejsze tj, z odwołania od decyzji Prezes URE ma charakter postępowania rozpoznawczego, pierwszoinstancyjnego i kontradyktoryjnego, a Sąd rozpoznaje sprawę merytorycznie. Z tych względów, mając na względzie wymogi odwołania przyjęte przez ustawodawcę, odwołanie odpowiada konstrukcji pozwu w ogólnym postępowaniu cywilnym, bowiem wymagania odnoszące się do odwołania (art. 479 ⁴⁹ k.p.c.) są zbliżone do wymagań pozwu (art. 187 k.p.c.), a ponadto odwołanie, podobnie jak pozew, uruchamia postępowanie sądowe w pierwszej instancji. W świetle powyższego przyjąć należało, że zastosowanie znajdą również reguły dowodzenia w procesie cywilnym. W konsekwencji, obowiązek przedstawienia dowodów w niniejszym postępowaniu również spoczywał na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywał na tej stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne. Skoro zatem odwołanie łączy w sobie cechy nie tylko środka zaskarżenia, ale też powództwa, strony przede wszystkim w ramach realizacji zasady kontradyktoryjności mogą przedstawiać dowody, co niewątpliwe w niniejszym postępowaniu powód uczynił.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne w przypadku zagrożenia:

1) bezpieczeństwa energetycznego Rzeczypospolitej Polskiej polegającego na długookresowym braku równowagi na rynku paliwowo - energetycznym,

2) bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,

3) bezpieczeństwa osób,

4) wystąpieniem znacznych strat materialnych

- na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła. Zgodnie natomiast z ust. 6 Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb wprowadzania ograniczeń, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę znaczenie odbiorców dla gospodarki i funkcjonowania państwa, w szczególności zadania wykonywane przez tych odbiorców; zaś zgodnie z ust. 7, Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw energii, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła, w przypadku wystąpienia zagrożeń, o których mowa w ust. 1.

Dalej wskazać należy, iż zgodnie z art. 11c ust. 2 pkt 2 ustawy - Prawo energetyczne, w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. Z treści powyższego przepisu wynika, iż w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii do kompetencji OSP na mocy tej ustawy należało wprowadzenie ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii, na okres nie dłuższy niż 72 godziny. W dalszej kolejności ustawodawca przewidział, w treści art. 11d ust. 3 tej ustawy, iż w okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. Z przepisu tego wynika, że ustawodawca przyznał uprawnienie OSP do zastosowania środka w postaci wprowadzenia ograniczeń, jednak ograniczył swobodę w określeniu jego zakresu. Powyższe niewątpliwe skorelowane zostało z zasadą proporcjonalności, którą powinien kierować się OSP przy wprowadzaniu ograniczeń, z uwagi na możliwy skutek w postaci ograniczenia swobody działalności gospodarczej. Należy wskazać przy tym, iż art. 11 c jak również art. 11 d ustawy – Prawo energetyczne jest wynikiem implementacji postanowień dyrektywy 2005/89 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. dotyczącej działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych. Przyczyną powołania powyższych przepisów jest zatem dalsze doprecyzowanie działań jakie powinien podjąć OSP w związku z zaistnieniem (powstaniem i występowaniem) zagrożenia bezpieczeństwa dostawy energii Elektrycznej, jednym z nich jest wprowadzenie przedmiotowych ograniczeń, do których powód powinien był się zastosować. Treść przedmiotowych regulacji prawnych tj. art. 11 c ust. 2 pkt 2 i 11 d ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne pozostaje w ścisłym związku, albowiem dopiero łączna ich treść określająca podstawę do wprowadzenia ograniczenia przez OSP w okresie występowania zagrożenia tj. art. 11 d ust. 3 oraz określająca możliwy zakres, czemu służy art. 11c ust. 2 pkt 2, którego stosowanie jest możliwe już w sytuacji powstania zagrożenia, umożliwia skuteczne wprowadzenie przedmiotowego ograniczenia przez OSP, tj. w ściśle organicznym czasie i na ściśle określnym terytorium. Niewątpliwe zaś fakt „występowania zagrożenia” wynika wprost z treści komunikatu OSP, w którym stwierdził „wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej”. W świetle powyższego OSP, w myśl powyższych regulacji prawnych wprowadziła przedmiotowe ograniczenia w poborze energii w myśl art. 11d ust. 3, zaś okres i zakres terytorialny ich obowiązywania, zgodnie z treścią art. 11c ust.2 pkt 2 powołanej ustawy wprowadzono od godziny 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 roku z informacją o zgłoszonej konieczności wprowadzenia dalszych ograniczeń w trybie art. 11 ust. 7 ustawy – Prawo energetyczne. Jak już bowiem wskazano, OSP mogło wprowadzić przedmiotowe ograniczenia do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust.7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. Wskazać przy tym należy, iż jedynie realizacja działań z zachowaniem przedstawionej wyżej kolejności umożliwiała uzyskanie podstawowego celu powołanej ustawy, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w kraju.

W świetle powyższego nieuzasadnione jest wnioskowanie powoda, iż okoliczność nagłego wprowadzenia przez OSP przedmiotowych ograniczeń w poborze energii w czasie „wystąpienia zagrożenia” tj. na podstawie art. 11d. ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne, którego zakres czasowy i terytorialny został określony zgodnie z wymogami art. 11c ust. 2 pkt 2, bez dodatkowego zawiadomienia powoduje zwolnienie powoda z odpowiedzialności, o której mowa w treści art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy – Prawo energetyczne. Ponadto, zgodnie z treścią §12 ust. 2. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924), komunikaty operatorów o obowiązujących stopniach zasilania, o których mowa w § 9, wprowadzanych jako obowiązujące w najbliższych 12 godzinach i przewidywanych na następne 12 godzin, są ogłaszane w radiowych komunikatach energetycznych w programie(...) o godzinie 7.55 i 19.55 oraz na stronach internetowych operatorów i przedsiębiorstw energetycznych wykonujących działalność gospodarczą w zakresie zaopatrzenia w ciepło, które obowiązują w czasie określonym w tych komunikatach. Z powyższego wynika, że brak było konieczności indywidulanego powiadomienia powoda o wprowadzonych przez OSP ograniczeniach. Ponadto, z treści pisma OSD, iż w przypadku powoda nie wystąpiła konieczność indywidulanego powiadamiania, gdyż obowiązek taki ( §12 ust. 3 rozporządzenia) dotyczy jedynie sytuacji, gdy występują różnice między ograniczeniami dla danego odbiorcy, a ograniczeniami dla wszystkich odbiorców wynikających z ogłoszonych komunikatów.

Bezsporny był w niniejszej sprawie sam fakt niedostosowania się przez powoda do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii w dniu 10, 11, 12 sierpnia 2015 roku i przekroczenia przez powoda dopuszczalnego wówczas poboru mocy w łącznej wysokości: 34,8732 MW w godzinie.

W dalszej kolejności wskazać należy, że powód nie należy do kręgu podmiotów, które w myśl §6 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła, podlegają ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami. Zgodnie natomiast z treścią z §8 ust. 1 i 2 wskazanego Rozporządzenia operatorzy opracowują plany wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, z uwzględnieniem zasad określonych w art. 11 ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne. Z treści dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego wynika, iż powód potwierdził otrzymanie planu ograniczeń z dnia 15 lipca 2014 roku mającego zastosowanie do niniejszej sprawy (k. 15-13, 64 akt adm.) i nie kwestionował wskazanych w nim wartości.

Z tego względu, wskazane w planie ograniczeń wartości wynoszące: moc mowna określona została na poziomie 3,8 MW, natomiast moc określona dla 20 stopnia zasilania wynosiła 0,7 MW. Wskazać tu należy, że powód, który znał specyfikę prowadzonej działalności gospodarczej niedostatecznie współpracował na etapie zawierania umowy nie zgłaszając uwag do ustalanych wartości w treści umowy, a następnie do przedstawionego powodowi planu ograniczeń, bądź nie przewidział wcześniej odpowiedniej procedury, której zastosowanie umożliwiłoby powodowi odpowiednie ograniczenie poboru energii w odpowiednim czasie, tj. w dniach 10, 11, 12 sierpnia 2015 roku. Zauważyć tu bowiem należy okoliczność, że wskazywanie wartości minimalnej mocy bezpiecznej, obowiązującej przy 20 stopniu zasilania, determinowane jest treścią § 3 ust. 4 rozporządzenia, tj. nie może powodować w szczególności zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych, która to okoliczność ma szczególne znaczenie uwzględniając wskazany w odwołaniu przedmiot działalności powoda. Zarówno w toku postępowania administracyjnego (k. 5-13 akt adm.), jak również w odwołaniu powód wskazywał na charakter swojej działalności, tj. prowadzenie obiektu handlowego. Wskazał też na szereg działań mających na celu ograniczenie poboru mocy w szczególności w okresie od 10 do 12 sierpnia 2015 roku, w postaci: wyłączenia maszynowni i pomp obiegowych, podniesienia temperatury wody lodowej, wyłączenia centrali wentylacyjnych, wyłączenia oświetlenia bytowego, za wyjątkiem oświetlenia nocnego na parkingu podziemnym, z uwagi na wskazywane kwestie bezpieczeństwa, wyłączenia jednostek typu split, urządzeń typu cooler oraz schodów ruchomych. Z treści dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego wynika, że powód od dnia zawarcia umowy nie kwestionował mocy bezpiecznej określonej w złączniku 2.1 do umowy (§1 pkt 4, k. 34v akt adm.). Plan ograniczeń, w przypadku wprowadzonych ograniczeń, w odniesieniu do obiektu powoda powinien zatem służyć możliwości dostosowania się do tych ograniczeń, bez powodowania zagrożeń o których mowa w treści § 3 ust. 4 rozporządzenia. Uczynienie temu zadość nie było jednak możliwe bez współpracy ze strony powoda przy ustalaniu wartości umownych, które to zadanie zostało zaniedbane przez powoda. Z powyższego wprost wynika, iż powód znając zapotrzebowania obiektu pod względem zużycia energii oraz ewentualne zagrożenia - związane ze wskazywanym przez świadka D. B. systemem bezpieczeństwa, w przypadku wprowadzenia ograniczeń przy 20 stopniu zasilania zobowiązał się do ograniczenia poboru mocy do wartości 0,7 MW. Ponadto, w treści § 5 ust. 19 i 20 umowy, powód oświadczył, że maksymalne ograniczenie w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej przy 20 stopniu zasilania określone w załącznik numer 2 do umowy, nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ludzi oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych. Mimo tego, co bezsporne, powód jednak nie był w stanie zastosować się do wprowadzonych ograniczeń w dniach 10-12 sierpnia 2015 roku. Należy też zwrócić uwagę na okoliczność, że z treści zeznań świadków wynika, iż spółka w pierwszych dniach wprowadzenia ograniczeń w znacznej mierze polegała na instrukcjach ze strony OSD. Podnoszone przez powoda ustne instrukcje OSD, o ile z pewnością ułatwiały powodowi dostosowanie się do ograniczeń, nie zwalniały jednak powoda z obowiązku, jaki na siebie przyjął w treści § 3 ust. 2 lit. e umowy. Odbiorca zobowiązał się bowiem do „ ograniczania poboru energii elektrycznej w przypadku wprowadzenia przez Radę Ministrów ograniczeń w dostarczaniu i poborze, energii elektrycznej zgodnie z opracowanymi przez OSD planami". W związku z tym, informacją kluczową dla powoda w przedmiotowym okresie były wskazane w planie ograniczeń (k. 64 akt adm.) wartości, do których wysokości powód mógł korzystać z energii w przypadku wprowadzanych stopni ograniczeń w poszczególnych dniach, bez narażania się na odpowiedzialność z tytułu deliktu administracyjnego. Jak wynika z treści zeznań świadka D. B., powodowa spółka w ramach podtrzymywanego kontaktu z OSD nie ustalała jednak wartości dokonywanego wówczas poboru energii. Należy też również zwrócić uwagę na okoliczność, że jak wynika z pisma OSD wartość mocy umownej w czasie wprowadzonych ograniczeń została zmniejszona do 3600 kW w stosunku do wartości mocy umownej określonej pierwotnie umową oraz uwzględnionej w planie ograniczeń tj. 3800 Kw. Gdyby bowiem plan ograniczeń uwzględniał niższą wartość, ogólna wartość dokonanych przez powoda przekroczeń byłaby jeszcze wyższa, niż wskazano w piśmie z dnia 10 maja 2016 roku (k. 3-4 akt adm.), gdyż wówczas, zgodnie z § 9 rozporządzenia, wartość w pozostałych stopniach ograniczeń, tj. od 12 do 19 stopnia, byłaby równomiernie obniżana, lecz wartością wyjściową byłaby wartość 3600 kW, nie zaś 3800 kW.

Zgodnie z treścią art. 56 ust. 3a ustawy – Prawo energetyczne karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3. Jak już wyżej wskazano powód nie dostosował się do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii w dniu 10 ,11, 12 sierpnia 2015 roku przez OSP na podstawie 11d ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne, a następnie w drodze Rozporządzenia. Powyższe oznacza, że zaistniała przesłanka do nałożenia na powoda przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej. Wymierzenie na tej podstawie kary pieniężnej ma charakter obligatoryjny. W związku z tym, uzasadnione było nałożenie na powoda kary według treści art. 56 ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne. Zgodnie z jego treścią (w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji) wysokość kary pieniężnej nałożonej na powoda nie przekroczyła (...) przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym (…).

Zgodnie z treścią art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Jedną z przesłanek koniecznych do zaistnienia możliwości zastosowania wyżej wymienionej instytucji jest znikomy stopień szkodliwości czynu. Powód twierdził, iż stopień szkodliwości jego czynu jest znikomy, zarzucając jednocześnie pozwanemu błędne ustalenia w tej mierze. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 października 2014 r. (III SK 47/13, OSNP 2016, Nr 8, poz. 112) wskazał, że rozstrzygając, czy naruszenie obowiązku ciążącego na przedsiębiorcy można w okolicznościach faktycznych sprawy uznać za czyn o znikomym stopniu szkodliwości, zasadne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji tego stopnia wypracowanego w prawie karnym, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne instytucją prawa karnego, z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w tym przepisie. Zgodnie z art. 115 § 2 k.k. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. W orzecznictwie wskazuje się, że przy ocenie stopnia szkodliwości społecznej czynu, mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem, a podstawowe znaczenie mają rodzaj i charakter naruszonego przez oskarżonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy.

Sąd podziela zdanie Prezesa URE, bowiem w niniejszej sprawie stopień społecznej szkodliwości czynu jest wyższy niż znikomy. W niniejszej sprawie, przy ocenie stopnia szkodliwości czynu Sąd miał na uwadze wysoką wartość dokonanych przekroczeń w dniach 10, 11, 12 sierpnia 2015 roku wynoszących łącznie (...) MW w godzinie. Powyższe wynika z faktu, iż powód nie stosując się do wprowadzonych ograniczeń, dokonując przekroczenia w powyższym zakresie, w sposób bezpośredni oddziaływał negatywnie na bezpieczeństwo energetyczne. Skutkiem takiego działania każdego z odbiorców niestosującego się do wprowadzonych ograniczeń, w tym powoda, może być bowiem wystąpienie rzeczywistego zagrożenia w pracy całego systemu. Istotna jest też okoliczność, iż przekroczenie poboru energii było rezultatem niedbalstwa jakiego powód dopuścił się na etapie planowania ograniczeń. Powyższe okoliczności świadczą o stopniu szkodliwości czynu powoda wyższym niż znikomy. Z tego względu przyjęcie, że szkodliwość czynu powoda była większa niż znikoma, uniemożliwiało odstąpienie od nałożenia na powoda kary na podstawie powołanego wyżej art. 56 ust. 3a ustawy – Prawo energetyczne.

Z treści złożonego przez powoda dokumentu wskazującego rozliczenie przychodów w 2017 roku (jako poprzedzającym rok w którym wydano zaskarżoną decyzję) wynika, iż powód w 2017 roku osiągnął przychód w wysokości (...) zł (k. 88-89 akt adm.). Mając powyższe na względzie oraz treść art. 56 ust.3 cytowanej wyżej ustawy przyjąć należało, iż nałożona na powoda kara w wysokości 104.619,00 zł jest znacznie niższa od limitu określonego treścią art. 56 ust.3 ustawy – Prawo energetyczne, gdyż mogła ona wynieść do kwoty (...) zł. Ponadto zauważenia wymaga okoliczność, iż wysokość kary, jak już wyżej wspomniano jest adekwatna do wysokości dokonanego przez powoda przekroczenia. Wysokość kary pieniężnej stanowi bowiem iloczyn (...) zł i łącznego przekroczenia mocy odpowiadającej MW w poszczególnych godzinach doby, po zaokrągleniu w dół pełnych złotych (34,8732 MW x (...)zł) zwłaszcza, iż wartość mnożnika wynika z tego, iż pozwany wziął pod uwagę poziom najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MW energii elektrycznej na rynku bilansującym, tj.(...) zł (odnotowanej 7 stycznia 2016 roku), której należałoby się spodziewać przy ograniczonej podaży elektrycznej w okresie 10-31 sierpnia 2015 roku, którą dla celów represyjnych kary, podwoił z tytułu sankcji. Tak ustalona kara nie przekracza również możliwości płatniczych powoda. Jak słusznie zauważył pozwany w odpowiedzi na odwołanie, w poprzednim roku podatkowym powód poniósł stratę z działalności operacyjnej, jednak z działalności podstawowej odniósł zysk w wysokości (...) zł (k. 40). Ponadto wskazać należy, iż kara administracyjna nie stanowi odpłaty za popełniony czyn, lecz ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo – zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego (wyrok TK z dnia 31 marca 2008r., SK 75/06, OTK-A 2008, Nr 2, poz. 30). W konsekwencji przyjąć należało, że kara w nałożonej wysokości, jest relatywnie niska i zarazem adekwatna do zakresu stwierdzonego naruszenia i jego przyczyny, która tkwiła w ewidentnym zaniedbaniu powoda w postaci braku odpowiedniego współdziałania na etapie zawierania umowy a następnie, opracowania planu ograniczeń i ewentualnego braku odpowiedniej procedury, które uniemożliwiłyby zaistnienie przekroczeń poboru energii, wobec ustalonego planu ograniczeń. Należało zatem przyjąć, iż kara w wysokości 104.619,00 zł będzie na tyle odczuwalna dla powoda, aby spełniła swoje funkcje represyjną i zapobiegawczą sprawiając, że powód, jako podmiot ukarany będzie stosował się do obowiązującego porządku prawnego, a także wychowawczą oddziałując zniechęcająco na innych przedsiębiorców do podejmowania działań niezgodnych z prawem. Nałożona kara, oprócz adekwatności do zakresu stwierdzonego naruszenia, kara powinna również spełniać swoje cele prewencyjne.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach procesu, Sąd orzekł stosownie do wyników postępowania na podstawie art. 98 k.p.c. oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r. poz. 265). Na koszty postępowania po stronie pozwanego złożył się koszt zastępstwa procesowego w wysokości 720,00 zł.

Sędzia (del.) Jolanta Stasińska