Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2014r. w Katowicach

sprawy z odwołania P. F. (P. F. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 14 listopada 2012r. sygn. akt VIII U 1266/12

1. zmienia zaskarżony wyrok w pkt 1 i poprzedzającą go decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu P. F. prawo do zastosowania przelicznika 1,8 do 1085 dniówek z okresu pracy górniczej od dnia 1 grudnia 1985 roku do dnia 9 stycznia 2007 roku, oddalając odwołanie w pozostałej części,

2. zmienia zaskarżony wyrok w pkt 2 w ten sposób, że zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego P. F. kwotę 60 złotych (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3. oddala apelację w pozostałej części,

4. odstępuje od obciążenia organu rentowego kosztami zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/SSA I. Goik /-/SSA K. Merker /-/SSO del. E. Kocurek – Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 140/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 listopada 2012r. sygn. akt VIII U 1266/12 Sąd Okręgowy w Gliwicach - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 13 lutego 2012 r. w ten sposób, że przeliczył odwołującemu P. F. w wymiarze po 1,8 okresy pracy górniczej od 1 grudnia 1986r. do 9 stycznia 2007r. w łącznej ilości
4936 dniówek półtorakrotnych oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z ustaleń Sądu Okręgowego poczynionych na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że decyzją z dnia 13.02.2012r. organ rentowy ZUS Oddział Z. po rozpatrzeniu wniosku z 29.12.2011r. przyznał P. F. (ur. (...)) prawo do górniczej emerytury.

Wyżej wymienioną decyzją odmówiono ubezpieczonemu zaliczenia do pracy górniczej półtorakrotnej okresów pracy od 1.12.1985r. do 9.01.2007r.

Od powyższej decyzji odwołał się do Sądu ubezpieczony, wnosząc o jej częściową zmianę i o przeliczenie w wymiarze po 1,8 okresów pracy górniczej od 1.12.1985r. do 9.01.2007r.

Odwołujący na fakt wykonywania pracy górniczej półtorakrotnej w spornym okresie przedłożył świadectwo wykonywania pracy górniczej z 19.12.2011r. oraz protokół Komisji Weryfikacyjnej z 6.03.2008r.

Z treści wiarygodnych zeznań świadków sprawy: członków Komisji Weryfikacyjnej A. N. i A. C. (k. 27-28 akt) wynika,
że zakład pracy nie prowadził w latach 1984-2006 szczegółowej ewidencji dniówek pracy półorakrotnej skarżącego pomimo, iż ten wykonywał stale pracę na stanowisku zaliczonym do tejże pracy. Zakład pracy prowadził jedynie szczegółową ewidencję dniówek pracy odwołującego na odkrywce węgla w latach 1985 do nadal.

Z treści zeznań wiarygodnych świadków sprawy: E. S., K. P. oraz częściowo świadka A. C. (k. 28-30) oraz treści wiarygodnych zeznań skarżącego w charakterze strony (k. 47 akt) wynika,
że odwołujący w okresie pracy na oddziałach sprzętu technologicznego eksploatacji odkrywki węgla o symbolu (...) oraz wyodrębnionego z tegoż oddziału o symbolu (...), w okresie od 1.12.1985r. do 16.11.2006r., od 17.11.2006r. do 9.01.2007r., pracował bezpośrednio w przodkach górniczych eksploatacyjnych na oddziale górniczym bezpośrednio w rejonie wydobycia węgla, jako operator dużych ładowarek gąsienicowych typu (...) (...) (...) i (...) o dużej mocy
do 500 KM o pojemności łyżki zaboru 3-5 m ^{( 3)}, jak również jako operator spycharek gąsienicowych marki (...) typu (...), (...), (...).

Wykonywał on stale przez wszystkie robocze dniówki bezpośrednio pracę
w górniczych przodkach eksploatacyjnych w najbliższym rejonie pracy koparki podstawowej i zwałowarek.

Do jego obowiązków należało usuwanie opadów urobku (węgla i kamienia)
z łyżki czerpakowej koparek podstawowych oraz zwałowarki złożowej oraz na przenośnikach wielkogabarytowych i stacjach napędowych koparek podstawowych
i zwałowarek złożowych, a także przy przesuwaniu przenośników wielkogabarytowych i ich stacji napędowych, tj. maszyn pracujących stale
w przodkach w układzie (...).

Praca odwołującego jako operatora ładowarki w okresie od 1.12.1985r.
do 2000r., była pracą przeważającą, od 2001r. pracą przeważającą skarżącego była praca operatora spycharek gąsienicowych.

Za wiarygodnością zeznań świadków przemawiają następujące okoliczności: świadkowie K. P. jako operator spycharki, a świadek E. S. jako operator ładowarek i spycharek należeli w latach 1985-2007 do najbliższych współpracowników stale pracujących razem, a świadek A. C. jest sztygarem oddziałowym oddziału eksploatacji sprzętu technologicznego od 1984-2007 i nadal bezpośrednim przełożonym skarżącego.

Z tych przyczyn charakter pracy górniczej odwołującego w okresie od 1.12.1985 r. do 16.11.2006r. i od 17.11.2006r. do 9.01.2007r. jest dobrze znany powyższym świadkom.

Ponadto fakt wykonywania przez odwołującego stale pracy bezpośrednio
w przodku eksploatacyjnym i zwałowym w okresie od 1.12.1985r. do 9.01.2007r. jako operatora ładowarek i spycharek znajduje potwierdzenie w treści szczegółowej charakterystyki zawodowej pracy skarżącego z 30.08.2012r. (k. 35-37 akt).

Również z treści dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, jak odpis uprawnień zawodowych z 28.09.1985r. i 4.12.1987r., orzeczenia lekarskiego
z 30.09.1985r., orzeczenia psychologicznego z 27.02.1996r., z zaświadczenia lekarskiego z 30.10.2002r., z 13.05.2005r. wynika, że odwołujący posiadał uprawnienia zawodowe do obsługi dużych ładowarek od 2,5 do 5 m ³ od 1.10.1985r. oraz, że wykonywał on faktycznie taką pracę na ładowarkach i spycharkach gąsienicowych na odkrywce węgla w latach 1985-2007.

W świetle treści cyt. wyżej wyjaśnień dyrektora OUG w K.
z 7.06.2004r. (kserokopia w aktach sprawy), z treści wyjaśnień dyrektora KWB (...)z 8.12.2011r. udzielonych Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach, a także KWB (...) w piśmie z 9.06.2010r. (kserokopia k. 45 akt sprawy sądowej),
do sprawy III AUa 685/11, a przede wszystkim opinii górniczej z stycznia 2012r.
(k. 4-9 akt) wydanej przez dr inż. J. K. wydanej w sprawie tut. Sądu
o sygnaturze VIII U 808/11 wynika, że zarówno ładowarki gąsienicowe oraz spycharki gąsienicowe należą z całą pewnością do maszyn wieloczynnościowych przodkowych urabiających i ładujących urobek w rozumieniu art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej z 17.12.1998r.

Problem, czy praca odwołującego na stanowisku operatora ładowarek gąsienicowych oraz spycharek gąsienicowych jest pracą górniczą półtorakrotną, czy też nie, jest problemem prawnym, którego jednak zrozumienie wymaga posiadania wiadomości specjalnych (podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku
z 22.04.2011r. sygn. akt I UK 360/10 w jednej ze spraw tut. Sądu oraz w wyroku
z 13.05.1998r. I PKN 108/98, zam. OSNAP nr 10/1999, poz. 331).

Jest rzeczą bezsporną, że biegły sądowy dr J. K. posiada specjalne wiadomości z zakresu górnictwa, a także OUG K. również posiada na ten temat wiedzę techniczną z racji sprawowanego stałego nadzoru nad pracą KWB (...).

Organ rentowy ZUS Oddział w Z., pomimo wielu spraw sądowych zgodnie z regułami dowodowymi z art. 6 kc i art. 232 kpc, nie przedłożył do tej pory Sądowi odmiennej opinii techniczno-górniczej lub wyjaśnień UOG, a nawet wyjaśnień Ministerstwa Gospodarki, które pozwalałyby Sądowi na zweryfikowanie swego stanowiska w spornej kwestii.

Z tych przyczyn Sąd uznał ubezpieczonemu okresy pracy górniczej od 1.12.1985r. do 16.11.2006r. i od 17.11.2006r. do 9.01.2007r., za okresy pracy półtorakrotnej w rozumieniu części III-ciej, poz. 2 załącznika nr 3 do cyt. wyżej Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23.12.1994r. (Dz.U. 2, poz. 8) jako operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych wydobywczych (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 9.11.2006r. sygn.
III AUa 1307/05, z 12.01.2006r. sygn. III AUa 2419/04, z 2.02.2010r. sygn.
III AUa 2573/09 oraz uzasadnienie wyroku z 23.02.2012r. sygn. III AUa 1022/11
i 22.05.2012r. sygn. III AUa 2097/11).

Na przeszkodzie powyższemu nie stała okoliczność, że zakład pracy
w sporządzonych przez siebie dokumentach znajdujących się w aktach osobowych, jak: angażach płacowych, kartoteki personalnej określał nazwę zajmowanego przez skarżącego stanowiska pracy za okres od 1.12.1985r. do 16.11.2006r.,
od 17.11.2006r. do 9.01.2007r., w sposób rozmaity, raz jako operator maszyn budowlanych, raz jako operator sprzętu pomocniczego technologicznego, innym razem jako operator ładowarek oraz operator spycharek.

Decydujące znaczenie mają bowiem w spornej kwestii rzeczywiste obowiązki wykonywane przez pracownika, a nie nazwa jego stanowiska pracy (patrz: cyt. wyżej wyrok Sądu Najwyższego z 22.03.2001r. sygn. II UKN 263/00 i 28.12.1998r.
sygn. II UKN 570/97).

Ilość dniówek tejże pracy półtorakrotnej Sąd określił za okres od 1.12.1985r.
do 9.01.2007r. na 4936 dniówek.

Sąd ustalił powyższą ilość dniówek na podstawie załącznika do karty ewidencyjnej pracownika (k. 10 akt ZUS) oraz treści zapisów szczegółowej rocznej ewidencji czasu pracy odwołującego za lata 1985-2007 znajdującej się w aktach osobowych, kierując się treścią wyjaśnień Dyrektora KWB (...) w sprawie szczegółowej ewidencji czasu pracy i symboli oznakowania obecności i absencji
w pracy z 9.05.2009r. znak (...) udzielonych tut. Sądowi do sprawy VIII U 2978/08.

Sąd miał także na uwadze treść przepisów § 5 cyt. wyżej Rozp. Ministra Gospodarki z 31.03.2008 r. (Dz.U. nr 72, poz. 423) mówiącego o sytuacji, kiedy zakład pracy nie posiada ewidencji dniówek pracy półtorakrotnej pracownika za lata do 2007 roku oraz treść § 2 ust. 2 do Rozp. Ministra Gospodarki omawiającego doliczenie do okresów pracy górniczej półtorakrotnej okresu urlopów pracowniczych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd po wyłączeniu okresów wszystkich zwolnień lekarskich wymienionych w zaświadczeniu zakładu pracy z 20.12.2011 r. (k. 12-13 akt ZUS) łącznie 1 rok, 5 miesięcy i 23 dni, orzekł jak w sentencji. Szczegółowa ilość powyższych dniówek pracy półtorakrotnej podana jest w załączniku do karty ewidencyjnej pracownika (k. 10 akt ZUS).

Z tych przyczyn Sąd zmieniając zaskarżoną decyzję ZUS po myśli art. 477 ¹⁴
§ 2 k.p.c., art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej z 17.12.1998r. (Dz.U. nr 153,
poz. 1227 z 2009r.) orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z przepisami art. 98 i 108 § 1 k.p.c.
i § 2 i § 12 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości (Dz.U. nr 163, poz. 1349), biorąc pod uwagę duży nakład pracy pełnomocnika odwołującego, zmierzającego do wyjaśnienia sporu.

Apelację od wyroku wywiódł organ rentowy.

Organ rentowy zarzucił Sądowi Okręgowemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności naruszenie art. 51 ust. 1 pkt 2 w ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz błąd w ustaleniach faktycznych przez uznanie, że ubezpieczony w okresie 1.12.1985r. do 9.01.2007r. wykonywał pracę górniczą przodkową.

Apelujący zaskarżył wyrok w całości i wniósł o jego zmianę i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, iż rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty, dopiero
w Załączniku nr 3 określa wykaz stanowisk pracy, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym.

Zaś w tym Załączniku, który w części III dotyczy kopalni węgla brunatnego, nie jest wymienione stanowisko operatora sprzętu technologicznego, na którym był zatrudniony ubezpieczony.

W związku z powyższym, organ rentowy na podstawie wyżej powołanych przepisów, zastosował przelicznik 1,2 za każdy rok pracy i odmówił zastosowania przelicznika 1,8.

Ubezpieczony w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie
od organu rentowego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podkreślił, iż jako operator spycharki pracował w przodku, czyli na tych samych poziomach roboczych, co maszyny podstawowe do urabiania węgla.

Ponadto wskazał, że 6.11.2006r. zostało zdefiniowane pojęcie „przodka”
w kopalni węgla brunatnego przy udziale przedstawicieli Akademii (...) - Kierownika Katedry Górnictwa Odkrywkowego - prof. dr hab. inż. W. K., Politechniki (...) - Instytutu (...)- prof. dr inż. Z. K., Instytutu (...)
(...) we W. - Dyrektora dr inż. S. M.. Ustalono, że pod pojęciem „przodek” w kopalni węgla brunatnego stosującej układy technologiczne koparka wielonaczyniowa-przenośnik taśmowy- zwałowarka taśmowa ( (...)) należy rozumieć m.in. - przodek eksploatacyjny - jest to część wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie
z kopalinami towarzyszącymi. Obejmuje ona skarpy urabianego zbocza oraz tą część poziomów roboczych, na których aktualnie pracują maszyny urabiające; - przodek zwałowy - część zwałowiska, gdzie aktualnie formowany jest korpus zwału, przy pomocy urządzeń odbierających urobek ze środków transportu.

W wyniku analizy przepisów prawnych, norm i normatywów oraz przestawionych przez uczestników spotkania opinii oraz pojęć stosowanych
w nazewnictwie w górnictwie węgla brunatnego, rozszerzono pojęcie „przodka”
w kopalni odkrywkowej węgla brunatnego stosującej ciągłą technologię eksploatacji za pomocą układu (...).

Podniósł, iż Sąd Okręgowy przeprowadził obszerne i właściwe postępowanie dowodowe i na tej podstawie zasadnie przyjął, że odwołujący wykonywał pracę górniczą kwalifikowaną zaliczaniem jej w wymiarze półtorakrotnym.

Rozpoznając apelację organu rentowego, Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego zasłużyła na uwzględnienie w znacznej części,
a zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego,
w szczególności art. 51 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 50 d i 50 c ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U.
z 2009r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), należy uznać za zasadny.

Ostatecznie przedmiotem sporu w kontrolowanej sprawie było zastosowanie przelicznika 1,8 do okresu pracy górniczej P. F. w KWB (...) w okresie od 1 grudnia 1985r. do 9 stycznia 2007r.

Zgodnie z treścią art. 51 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy, przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur stosuje się przelicznik 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa
w art. 50 d, a zatem do pracy w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach
oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Kwestie określenia stanowisk pracy, na których zatrudnienie zalicza się
w wymiarze półtorakrotnym, reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. nr 2, poz. 8), które zachowało moc na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Cytowane rozporządzenie w załączniku nr 3 dział III w pozycjach od 1 do 8 określa szczegółowo wykaz takich stanowisk w kopalniach węgla brunatnego,
na których wykonywanie pracy pozwala na zaliczenie jej w wymiarze półtorakrotnym.
Prace na odkrywce, opisane w załączniku nr 2 do cyt. rozporządzenia, stanowią pracę górniczą, która przewiduje określone przywileje dla osób ją wykonujących,
ale w mniejszym zakresie, niż to wynika z załącznika nr 3.

Z tych względów, przepisy normujące powyższe zagadnienia muszą być wykładane ściśle, a do oceny charakteru pracy górniczej (tym bardziej pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym) nie mogą służyć zarówno zakładowe wykazy stanowisk, jak i protokoły komisji weryfikacyjnej, kwalifikujące określone zatrudnienie, jako pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie akceptuje przy tym stanowisko wyrażone w treści wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013r., wydanym do sprawy III AUa 1127/12, zam. LEX nr 1369319, gdzie podniesiono wyżej wskazaną kwestię.

Ubezpieczony P. F. od 1.12.1985r. do 16.11.2006r. był zatrudniony jako operator sprzętu technologicznego, od dnia 17.11.2006r. do 9.01.2007r. jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych. Na taki charakter zatrudnienia wskazują akta osobowe ubezpieczonego, z których również wynika, iż ubezpieczony posiada uprawnienia do obsługi ładowarki jednonaczyniowej klasy III od 28.09.1985r., klasy II od 4.12.1987r. (k.7 i 11cz.II a.os.). W dniu 5.03.2004r. odbył sprawdzian dotyczący uprawnień na operatora spycharek (k. 34 cz. II a.os.).

Ubezpieczony przedłożył protokół Komisji Weryfikacyjnej z dnia 6.03.2008r.
z wykazem dniówek w wymiarze półtorakrotnym w ilości 6310 dniówek, świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 19.12.2011r., z którego wynika, że w spornym okresie był zatrudniony na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce bezpośrednio w przodku tj. na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dział III pozycja 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23 grudnia 1994r.

Stanowisko operatora sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce zostało umieszczone pod pozycją nr 22 załącznika nr 2 cyt. rozporządzenia, natomiast stanowisko operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce -
w załączniku nr 3 dział III pozycja 4.

Jak wynika z pisma Kopalni (...) z dnia 28 i 30.08.2112r. ( k. 35, 36 akt sąd.) ubezpieczony od początku zatrudnienia był pracownikiem oddziału (...), który nosił nazwę Oddział (...) i od 1.12.1985r. do 16.11.2006r. był zatrudniony jako operator sprzętu technologicznego, od dnia 17.11.2006r. do 9.01.2007r. jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych. Pracodawca wskazał, że ubezpieczony od 2006r. wykonywał te same czynności jak przed rokiem 2006, czyli przed zmianą nazewnictwa.
Pracę wykonuje stale i w pełnym wymiarze na polach górniczych jako operator spycharek (I klasa uprawnień) oraz ładowarek II klasa uprawnień).

Powyższy dokument sugeruje, iż ubezpieczony wykonywał przez cały okres zatrudnienia tę samą pracę, różnie kwalifikowaną przez pracodawcę, opisywaną
w dwóch różnych załącznikach, natomiast zmiany nazwy stanowiska dokonano dopiero w 2006r., tj. po kilkunastu latach od daty wejścia w życie cytowanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.

W tej sytuacji, o uznaniu pracy za górniczą pracę kwalifikowaną, nie może decydować treść opisywanych dokumentów, zawartych w aktach osobowych ubezpieczonego i innych dokumentach, pochodzących od pracodawcy, ale charakter faktycznie wykonywanych przez niego czynności. Uwagę na ten aspekt sprawy zwracał już wielokrotnie Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeń związanych
z powyższą kwestią (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r.,
sygn. II UKN 570/97, zam. OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001r., sygn. II UKN 263/00, zam. OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010r., sygn. I UK 25/10, zam. LEX nr 621137; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2011r.,
sygn. I UK 70/11, zam. LEX nr 1102258).

Zdaniem Sadu Apelacyjnego praca operatora spycharki może być pracą,
do której stosuje się zarówno przelicznik 1,2 jak i przelicznik 1,8 w zależności
od miejsca jej świadczenia. W ocenie Sądu, dniówkami w przodku operatora spycharki są tylko takie dni, w których pracował on przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, bezpośrednio związanych z procesem eksploatacji i ładowania urobku, tj. przy pracach opisanych w dyspozycji art. 50 d
ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, pomocnym w rozróżnieniu pracy operatora spycharki wykonywanej w przodku od zwykłej pracy górniczej może być system pracy
w KWB (...). Pracownicy pracujący „stykowo” pracują pod koparką wielonaczyniową, albo w jej bezpośrednim sąsiedztwie - w odległości kilku, kilkunastu metrów od miejsca, w którym wydobywa się urobek i przygotowując teren, faktycznie umożliwiają prowadzenie procesu eksploatacji węgla. Dniówki, za które wypłacono im dodatek stykowy, są niewątpliwie dniówkami przepracowanymi stale
i w pełnym wymiarze w przodku.

Z tych względów Sąd Apelacyjny zwrócił się do Kopalni (...)
o przedstawienie zestawienia dniówek stykowych ubezpieczonego za sporny okres.

Pracodawca pismem z dnia 9.12.2013r. przedstawił wykaz dniówek stykowych ubezpieczonego za lata 1988-1997 i styczeń-luty 1998r. oraz wykaz godzin nadliczbowych za okres od marca 1998r. do stycznia 2007r. (k.89-95). Za okres od 1.12.1985r. do 31.12.1987r. pracodawca nie posiada dokumentacji płacowej.

Jak wynika z powyższego pisma dodatek stykowy przysługiwał pracownikom z tytułu podmiany na stanowisku pracy, przy obsłudze spycharek pracujących w ruchu ciągłym układu (...) (koparka - taśmociąg - zwałowarka), a zatem bezpośrednio
w przodku w obrębie maszyn podstawowych.

Z przedłożonych dniówek stykowych za okres od 1.01.1988r. do 28.02.1998r. wynika, że ubezpieczony takich dniówek miał łącznie 1085.

Pracodawca wskazał dalej w omawianym piśmie, iż począwszy od marca 1998r., każdemu pracownikowi uprawnionemu do dodatku stykowego na podstawie
§ 5 ust. 1 załącznika nr 5 do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy KWB (...) z dnia 1 września 1992r. należy doliczać do czasu pracy 0,5 godziny
w godzinach nadliczbowych za każdy dzień faktycznie świadczonej pracy.

P. F. miał ewidencjonowaną pracę w godzinach nadliczbowych
w spornym okresie od marca 1998r. do stycznia 2007r. w ilości 211, jednakże pracodawca, w oparciu o posiadaną dokumentację płacową, nie mógł określić, czy wypłacane wynagrodzenie należne było za godziny nadliczbowe z tytułu tzw. styków, czy z tytułu zleconej dodatkowo innej pracy ponadwymiarowej (pismo z dnia 6.02.2014r. - k 110 akt. sąd.).

Tymczasem, taka informacja jest niezwykle istotna w sytuacji, gdy istnieją wątpliwości, co do charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie, zwłaszcza
w obliczu dokumentacji określającej zajmowane przez niego stanowiska pracy
na przestrzeni całego stosunku pracy, trwającego od 1987r.

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe i dopuścił dowód z zeznań świadków J. M. i J. O. na okoliczność czy w okresie od marca 1998r. do stycznia 2007r. ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie za godziny nadliczbowe z tytułu tzw. styków czy pracy ponadwymiarowej.

Z zeznań świadków wynika, ze ubezpieczony miał nadgodziny z tytułu podmiany na stanowisku pracy.

Sad Apelacyjny nie dał wiary zeznaniom świadków, że wszystkie wskazane przez pracodawcę nadgodziny wynikają tylko z podmiany na stanowisku pracy przyjmując za wiarygodną informację pracodawcy. Należy bowiem podkreślić,
iż świadkowie jako sztygarzy zmianowi nie zawsze pracowali z ubezpieczonym skoro była to praca w systemie czterobrygadowym. Ponadto z zeznań świadka J. O. wynika, że również ubezpieczony pracował ponad wymiarowo zwłaszcza w weekendy.

Z tych względów zdaniem Sądu Apelacyjnego, skoro sam pracodawca nie jest w stanie określić, czy praca w godzinach nadliczbowych wynikała z tytułu
tzw. styków, czy z tytułu zleconej dodatkowo innej pracy ponadwymiarowej,
to oczywistym jest, iż nie można jej w całości zaliczyć do pracy w wymiarze półtorakrotnym, z powodu obowiązku ścisłej interpretacji przepisów
i niedopuszczalności stosowania wykładni rozszerzającej. Przepisy emerytalne
w zakresie kwalifikacji pracy górniczej stanowią bowiem przywilej należny ubezpieczonym i odstępstwo od reguł dotyczących ustalania prawa do emerytury i jej wysokości.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, ze stanowiskiem Sądu Okręgowego,
że ubezpieczony w całym spornym okresie pracował w przodku w wymiarze
4936 dniówek półtora krotnych, nie sposób się zgodzić.

Analiza bowiem zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie daje podstaw do przyjęcia takiego wniosku. Wynika z niego, iż w tym okresie ubezpieczony poza pracami świadczonymi bezpośrednio w przodku, w rozumieniu cytowanego art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wykonywał nadto inne czynności, nie spełniające kryterium uznania za kwalifikowaną pracę górniczą.

Dokonana przez pracodawcę - Dział Zatrudnienia - charakterystyka pracy operatora spycharki gąsienicowej i ładowarki gąsienicowej z dnia 28.08.2012r.
(k.36-37 a.s.) potwierdzona zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków K. P., E. S., A. N., A. C. i samego ubezpieczonego wskazuje, że prace spycharkami gąsienicowymi ładowarkami gąsienicowymi prowadzone są na terenie całej odkrywki i zwałowiska pola B. oraz S..

Do obowiązków ubezpieczonego należało wykonywanie następujących czynności zawodowych:

- przejazdy maszyną z jednego miejsca pracy w inne,

- wykonywanie niwelacji terenu w obrębie maszyn podstawowych,

- osiowanie przenośników,

- holowanie sań i przyczep,

- wykonywanie zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych,

- skarpowanie i wykonywanie pochylni,

- załadunek urobku na samochody i przenośnik,

- czyszczenie przenośników i stacji napędowych,

- zasypywanie wykopów i fundamentów.

Z zestawienia tych prac wynika, iż wykraczają one poza ustawową definicję pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym. Ubezpieczony był zatrudniony w oddziale (...) i (...), pracował na terenie całej odkrywki, co oznacza również prace poza przodkiem.

Dlatego przyjęcie przez Sąd Okręgowy na podstawie zestawienia dniówek przodkowych dokonanych przez komisję weryfikacyjną., że takich dniówek ubezpieczony miał w spornym okresie 4936 jest niewiarygodne i nieprzekonywujące.

Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał, iż ubezpieczony udowodnił,
że pracował w przodku w okresie od 1 grudnia 1985r. do 9 stycznia 2007r. w ilości 1085 dniówek przodkowych, co wynika z matematycznego podliczenia dniówek stykowych.

Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Apelacyjny na mocy
art. 386 § 1 kpc zmienił częściowo zaskarżony wyrok, orzekając jak w pkt 1 a rozstrzygnięcia, po myśli art. 385 kpc, oddalając dalej idącą apelację,
jako bezzasadną, stosownie do pkt 3 wyroku.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny w pkt 2 wyroku zmienił zaskarżony wyrok
w ten sposób, że zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę
60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za I instancję,
mając na uwadze treść § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. t.j. z 2013r., poz. 461).

W pkt 3 wyroku Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o treść art. 102 kpc, biorąc pod uwagę fakt, iż ostatecznie żądanie ubezpieczonego zostało uwzględnione
tylko w nieznacznej części, co powoduje odstąpienie od obciążenia organu rentowego kosztami zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/SSA I. Goik /-/SSA K. Merker /-/SSO del. E. Kocurek – Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek