Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie Z. F. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 13 czerwca 2013 roku, odmawiającej wnioskodawczyni prawa do odsetek od wypłaconego zasiłku chorobowego za okres od 21 czerwca 2011 roku do 21 listopada 2011 roku oraz wypłaconego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 22 listopada 2011 roku do 19 lutego 2012 roku w wysokości 90% podstawy oraz za okres od 20 lutego 2012 roku do 19 kwietnia 2012 roku w wysokości 75 % podstawy (pkt 1 wyroku), zaś roszczenie ww o przyznanie prawa do odsetek ustawowych od świadczenia rehabilitacyjnego wypłaconego za okres od 20 kwietnia 2012 roku do 15 listopada 2012 roku przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. celem rozpoznania i wydania decyzji (pkt 2).

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

Z. F. była niezdolna do pracy nieprzerwanie w okresie od 24 listopada 2010 roku. Otrzymywała zwolnienia lekarskie w związku z nadciśnieniem tętniczym (kod I-10), a od 9 kwietnia 2011 także w związku ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa. W dniu 26 kwietnia 2011 roku przeprowadzono kontrolę zasadności zwolnienia lekarskiego wnioskodawczyni wystawionego na okres od 9 kwietnia do 30 kwietnia 2011 roku. Ustalono, że Z. F. odzyskała zdolność do pracy, w konsekwencji – zwolnienie lekarskie utraciło ważność od dnia 27 kwietnia 2011 roku. Jako przyczynę niezdolności do pracy w w/w okresie lekarz chorób wewnętrznych wskazała (kod M-54) zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. (...) zwolnienia z takim kodem choroby wpłynął do ZUS i został wprowadzony do systemu komputerowego. Drugą z przyczyn niezdolności do pracy było nadciśnienie tętnicze, uwidocznione w karcie historii choroby (przy stwierdzonym ciśnieniu 136/87 mmHG). Także zwolnienie lekarskie wystawione na okres od 24 maja 2011 roku zawierało kod choroby M-15 zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (dopiero w toku sporu (...) 548/11 na podstawie opinii biegłego ortopedy ustalono, że w okresie do 31 marca 2011 roku i od 1 kwietnia do 23 maja 2011 roku niezdolności do pracy nie powodowały zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa). W dniu 13 maja 2011 roku uległa rozwiązaniu umowa o pracę Z. F.. Wnioskodawczyni otrzymywała zaświadczenia o niezdolności do pracy także za okres od 24 maja 2011 roku do 27 listopada 2011 roku.

W dniu 17 maja 2011 roku przeprowadzono w ZUS badanie lekarskie Z. F. (w związku z jej wnioskiem z dnia 13 kwietnia 2011 roku o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego), w którym nie stwierdzono niezdolności do pracy. Wartości ciśnienia tętniczego były prawidłowe, nie stwierdzano innych patologicznych objawów, poza ograniczeniem ruchomości kręgosłupa i stawów kolanowych. Wobec powyższego decyzją z dnia 6 czerwca 2011 roku odmówiono prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

Decyzją z dnia 29 czerwca 2011 roku ZUS I/Oddział w Ł. odmówił Z. F. prawa do zasiłku chorobowego za okres: 21 czerwca 2011 roku do 4 lipca 2011 roku i za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy z uwagi na wykorzystanie od dnia 24 listopada 2010 roku do dnia 20 czerwca 2011 roku – 182 dni zasiłku chorobowego.

Decyzją z dnia 28 listopada 2011 roku ZUS I/Oddział w Ł. przyznał Z. F. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 21 czerwca 2011 roku do 17 listopada 2011 roku po wyczerpanym w dniu 20 czerwca 2011 roku okresie zasiłkowym. Podczas badania przez lekarza orzecznika ZUS w dniu 18 listopada 2011 roku stwierdzono, że zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa uzasadniają przyznanie świadczenia w okresie 5 miesięcy od 21 czerwca 2011 roku. Powyższego świadczenia rehabilitacyjnego nie wypłacono z uwagi na odwołanie Z. F., która wywodziła, że w w/w okresie nie powinna mieć prawa do świadczenia rehabilitacyjnego tylko zasiłek chorobowy.

Na skutek odwołań Z. F. od w/w decyzji z dnia 29 czerwca 2011 roku i z dnia 28 listopada 2011 roku, dotyczących zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego rozpoznawanych łącznie w sprawie XIU 548/11, w dniu 19 grudnia 2012 roku zapadł wyrok tutejszego Sądu (prawomocny od dnia 26 marca 2013 roku w związku z wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie VIIUa 20/13), którym ustalono prawo Z. F. do nowego okresu zasiłkowego od dnia 24 maja 2011 roku do 21 listopada 2011 roku. W efekcie przyznano prawo do zasiłku chorobowego także w spornym okresie od 21 czerwca 2011 roku do 21 listopada 2011 roku, który pierwotnie zaliczano do okresu niezdolności do pracy, który zaczął się od 24 listopada 2010 roku . Rozstrzygnięcie zawarte w wyroku w sprawie XIU 548/11 oparto na: zebranej w toku sporu dokumentacji medycznej Z. F., zeznaniach lekarza P. W. leczącego Z. F. oraz na dowodach z opinii biegłych sądowych lekarzy, którzy ustalili, że Z. F. w okresie od 1 kwietnia 2011 roku nie była niezdolna do pracy, a niezdolność do pracy w okresie do 31 marca 2011 roku powodowało nadciśnienie tętnicze, natomiast od 24 maja 2011 roku zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. W toku sporu w sprawie XIU 548/11 Z. F. wywodziła, że w dniu 24 maja 2011 roku rozpoczęła nowy okres zasiłkowy w związku z niezdolnością do pracy wywołaną zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa. Natomiast niezdolność do pracy istniejąca do dnia 26 kwietnia 2011 roku była spowodowana nadciśnieniem tętniczym. W postępowaniu dowodowym w sprawie XIU 548/11 ustalono na podstawie opinii biegłych lekarzy: ortopedy i kardiologa, wydanych na podstawie dokumentacji medycznej załączonej do akt sprawy, że w istocie od 1 kwietnia 2011 roku Z. F. była zdolna do pracy (mimo wystawianych jej zwolnień lekarskich). W tym okresie ani nadciśnienie tętnicze ani zmiany zwyrodnieniowe nie powodowały niezdolności do pracy. W sumie Z. F. była zdolna do pracy w okresie od 1 kwietnia 2011 roku do 23 maja 2011 roku (gdy od 24 maja 2011 roku wystawiono jej kolejne zwolnienie lekarskie), co ustalono w toku sporu (...) 548/11. W czasie postępowania w sprawie XIU 548/11 ustalono także, że w okresie od 24 maja 2011 roku do 21 listopada 2011 roku niezdolność do pracy powodowały zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawu kolanowego oraz ramiennego. Za niesporny okres zasiłku chorobowego od 24 maja 2011 roku do 20 czerwca 2011 roku wypłacono Z. F. zasiłek w dniu 7 lipca 2011 roku.

W wykonaniu wyroku Sądu zasiłek chorobowy za okres: 21 czerwca 2011 roku do 21 listopada 2011 roku wypłacono w dniu 25 kwietnia 2013 roku. Wobec treści wyroku Sądu w sprawie XIU 548/11 ZUS przesunął wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego na okres po zakończeniu nowo przyznanego okresu zasiłkowego tj. na okres od 22 listopada 2011 roku do 19 kwietnia 2012 roku, a świadczenie zrealizowano wypłatą z dnia 25 kwietnia 2013 roku.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przytaczając treść art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60 poz. 636 z 1999 r. ze zm.) zważył, że w przypadku wnioskodawczyni prawo do zasiłku ustalono ostatecznie na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 26 marca 2013 roku w sprawie VIIU 20/13 . Sąd I instancji wskazał, że przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby (...) są zaświadczenia lekarskie wystawiane na odpowiednim druku, według wzoru określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 59 ust. 14. (art.53 ust.1 i art.55 ust.1 Ustawy). Wnioskodawczyni dysponowała w spornym okresie od 20 czerwca 2011 roku do 21 listopada 2011 roku dowodami niezdolności do pracy w postaci druków L-4, z tym, że organ rentowy uznał, że w dniu 20 czerwca 2011 roku Z. F. wyczerpała okres zasiłkowy. Ocena została dokonana w oparciu o analizę kodów choroby wskazanych w zwolnieniach wydawanych w okresie do 30 kwietnia 2011 roku (kod M-54) i od 24 maja 2011 roku (kod M-15), a także na podstawie historii choroby wnioskodawczyni. Uznano wówczas, że oba w/w okresy niezdolności do pracy należy zaliczać do jednego okresu zasiłkowego, co skutkowało ustaleniem, że od dnia 21 czerwca 2011 roku nie przysługiwał już okres zasiłkowy i Z. F. może być zabezpieczona na czas choroby wyłącznie poprzez świadczenie rehabilitacyjne. Dopiero postępowanie sądowe w sprawie XIU 548/11 i dowody z opinii biegłych oraz z dokumentacji lekarskiej dały odmienną ocenę. Z. F. w okresie od 24 maja 2011 roku była niezdolna do pracy z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Natomiast do dnia 31 marca 2011 roku niezdolność do pracy wywoływało nadciśnienie (od dnia 1 kwietnia do 23 maja 2011 roku była natomiast zdolna do pracy). Dokonując badania kontrolnego w dniu 26 kwietnia 2011 roku ZUS stwierdził, że zwolnienie lekarskie wnioskodawczyni od dnia kolejnego nie jest zasadne, ponieważ stwierdzana niezdolność do pracy już nie występuje. W związku z obowiązującymi przepisami ustawy zasiłkowej (art. 59 ustawy) organ rentowy nie miał podstaw do dokonywania oceny wstecznej w przedmiocie niezdolności do pracy, tj. sprzed 26 kwietnia 2011 roku. Mógł jedynie dokonywać oceny bieżącej ze skutkami na przyszłość, aż do końca ocenianego okresu objętego zwolnieniem lekarskim. Wobec powyższego, ZUS nie był władny ocenić i stwierdzić, że całe zwolnienie lekarskie wydane na okres od 9 do 30 kwietnia 2011 roku nie było zasadne. Takiej oceny dokonali dopiero w sprawie XIU 548/11 biegli sądowymi, oceniając jeszcze dalej. Biegły kardiolog ocenił, że wnioskodawczyni od dnia 1 kwietnia 2011r nie była niezdolna do pracy z przyczyn kardiologicznych. W efekcie Z. F. w okresie od 1 do 26 kwietnia 2011 roku pobrała zasiłek chorobowy, którego nie powinna otrzymywać. W tym czasie była bowiem zdolna do pracy, a korzystała ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W ten sposób otrzymała swoistą waloryzację opóźnionej wypłaty świadczeń objętych sporem w sprawie XIU 548/11 poprzez zatrzymanie świadczenia nienależnego (z uwagi na brak instrumentu kontroli wstecznej zasadności zwolnienia lekarskiego).

Reasumując Sąd Rejonowy wskazał, że organ rentowy nie miał podstaw do uznania przy wydawaniu decyzji dotyczących spornych zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego, że w okresie przed 24 maja 2011 roku niezdolność do pracy była wywołana inną przyczyną niż zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Taki kod choroby wpisywano bowiem w drukach zwolnień przekazywanych do ZUS. Wobec nie kontrolowania zwolnienia wydanego na okres od 9 do 30 kwietnia 2011 roku przed dniem 26 kwietnia 2011 roku, ZUS był związany oceną, że do dnia 26 kwietnia 2011 roku wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Wpływ kolejnego zwolnienia wydanego na okres od 24 maja 2011 roku, wydanego z tych samych przyczyn, tj. zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa - przy ocenie, że do 26 kwietnia 2011 roku zmiany te powodowały niezdolność do pracy, skutkował opinią, że są to okresy zasiłkowe wywołane tą samą chorobą, czego konsekwencją było przyjęcie, że w dniu 20 czerwca 2011 roku zakończył się okres zasiłkowy Z. F., rozpoczęty w roku 2010 roku. Dopiero postępowanie sądowe i przeprowadzone w nim dowody, a także możliwość wiążącej oceny sądowej, co do tego, że wnioskodawczyni od 1 kwietnia do 23 maja 2011 roku nie była niezdolna do pracy (mimo druków zwolnień), a więc niezdolność do pracy od dnia 25 maja 2011 roku spowodowała inna choroba (zmiany zwyrodnieniowe) niż choroba powodująca niezdolność do pracy do dnia 31 marca 2011 roku (nadciśnienie tętnicze), dawały podstawę do wniosków, że od dnia 24 maja 2011 roku Z. F. nabyła prawo do nowego okresu zasiłkowego. Skutkowało to zmianą decyzji z dnia 29 czerwca 2012 roku i z dnia 28 listopada 2012 roku oraz przyznaniem zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego w okresie od dnia 21 czerwca 2011 roku do 21 listopada 2011 roku oraz od dnia 22 listopada 2011 roku do 19 kwietnia 2012 roku. Wyrok w tejże sprawie XIU 548/11 uprawomocnił się w dniu 26 marca 2013 roku i stanowił ostatnią okoliczność, jaką należało ustalić, niezbędną do wypłaty spornych świadczeń. Dokumentem, od którego zależała wypłata świadczeń był więc w/w wyrok, a ZUS miał 30 dni od jego prawomocnego wydania na realizację wypłaty zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego.

Sąd Rejonowy przytaczając treść art. 64 ustawy zasiłkowej oraz art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazał, że Sąd Najwyższy stwierdził, że w przypadku, gdy ZUS nie sprawdził w postępowaniu kontrolnym rzetelności zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, uzasadnione jest przyznanie odsetek od 30 dnia po przedstawieniu przez ubezpieczonego tych zaświadczeń, a nie od daty wyroku sądu ustalającego prawo do zasiłku chorobowego (art. 85 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. Nr 137, poz. 887 z zm.) - teza wyroku SN z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 191/05, OSNP 2007, nr 1-2, poz. 28.

W sprawie, ocena zasadności zwolnienia miała miejsce (ocena zwolnienia na okres od 9 do 30 kwietnia 2011 roku), jednak ZUS nie posiadał instrumentów do oceny wstecznej, tj. że, także przed dniem badania tj. przed 26 kwietnia 2011 roku Z. F. była zdolna do pracy z przyczyn ortopedycznych. Powyższa sytuacja stała się podstawą do oceny, że obie niezdolności do pracy, tj. do 26 kwietnia 2011 roku i od 24 maja 2011 roku spowodowała ta sama choroba. Skutkowało to nie wypłaceniem zasiłków, aż do wyroku Sądu w sprawie XIU 548/11.

Wobec powyższego zdaniem Sądu meriti nieuzasadnione byłoby przyznawanie wnioskodawczyni odsetek od upływu 30 dnia licząc od dnia złożenia w ZUS druków zwolnień. Organ rentowy nie ponosił, bowiem odpowiedzialności za ocenę, że oba sporne okresy spowodowała ta sama choroba. Opierał się bowiem o ważne zwolnienie lekarskie wydane na okres do dnia 30 kwietnia 2011 roku, gdzie wskazano jako przyczynę niezdolności do pracy M54 zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Zapisy w historii choroby zawierały także wpisy o leczeniu nadciśnienia tętniczego I-10, ale choroba była stabilna, kontrolowana farmakologicznie i nie powodowała w tym okresie niezdolności do pracy (co potwierdził także biegły kardiolog w sprawie XIU 548/11). ZUS nie dysponował takimi instrumentami i środkami dowodowymi jak Sąd, aby dokonać oceny takiej jak biegli sądowi. Wypłata świadczeń w dniu 25 kwietnia 2011 roku nastąpiła więc w ustawowym terminie, a wnioskodawczyni nie nabyła prawa do odsetek.

Sąd podniósł także, że wnioskodawczyni odwołując się od decyzji ZUS z dnia 28 listopada 2011 roku kwestionowała swoje prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, co skutkowało zawieszeniem wypłaty świadczenia. W tym procesie Z. F. nie domagała się odsetek ustawowych od świadczenia rehabilitacyjnego za okres 21 czerwca 2011 roku do 17 listopada 2011 roku, a tylko odsetek od zasiłku chorobowego za okres 21 czerwca 2011 roku do 21 listopada 2011 roku. W tej sytuacji wyłączone było orzekanie ponad żądanie np. w zakresie przyznawania odsetek ustawowych od świadczenia za czas choroby za okres 21 czerwca 2011 roku do 17 listopada 2011 roku liczonych od świadczenia w wysokości świadczenia rehabilitacyjnego (za okres, który dla obu stron był niespornym okresem niezdolności wnioskodawczyni do pracy).

Wobec powyższego, odpowiednie zastosowanie w sprawie znalazł prezentowany przez organ ubezpieczeń społecznych pogląd, że prawo do odsetek zwłoki powstaje po uprawomocnieniu się wyroku ustalającego prawo do należności głównej, a wyrok traktowany jest jako ostatnia z okoliczności koniecznych do ustalenia prawa. W sprawie, takim dowodem na istnienie nowego okresu zasiłkowego i prawa do świadczeń w spornym okresie, był dopiero wyrok w sprawie XIU 548/11, prawomocny od dnia 26 marca 2013 roku. Organ ubezpieczeń społecznych wykazał w sprawie okoliczności uzasadniające zaniechanie wypłaty świadczeń do dnia 25 kwietnia 2013 roku.

Mając powyższe, na uwadze na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Rejonowy oddalił odwołanie.

Natomiast w zakresie żądanie wypłaty odsetek ustawowych od świadczenia rehabilitacyjnego za okres po dniu 19 kwietnia 2012 roku, Sąd I instancji przekazał sprawę do ZUS celem rozpoznania i wydania decyzji (art. 464 k.p.c.), gdyż takie żądanie nie było dotychczas przedmiotem rozstrzygnięcia decyzją, nie podlegało więc rozpoznaniu.

Powyższe orzeczenie w zakresie pkt 1 zostało zaskarżone przez powódkę.

W apelacji wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 64 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa oraz art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przez błędne przyjęcie, że nieuzasadnione jest przyznanie wnioskodawczyni odsetek od upływu 30 dnia licząc od dnia złożenia w ZUS druków zwolnień w sytuacji, gdy organ rentowy bezzasadnie odmówił wnioskodawczyni przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania,

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający wpływ na jego treść sprowadzający się do uznania, że organ rentowy nie odpowiada za zwłokę w nieterminowej wypłacie zasiłku chorobowego za poszczególne okresy niezdolności do pracy, stwierdzone kolejnymi zaświadczeniami lekarskimi (a zatem, że ostatnim dokumentem uprawniającym do wypłaty wyszczególnionych świadczeń pieniężnych jest wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie 548/11, który uprawomocnił się z dniem 26 marca 2013 roku) w sytuacji, gdy do wydania decyzji o odmowie przyznania wnioskodawczyni świadczeń z ubezpieczenia społecznego doszło na skutek niewłaściwej oceny jej stanu zdrowia dokonanej przez organ rentowy.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podniosła, że organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w sytuacji, gdy dysponował nie tylko zwolnieniami lekarskimi wnioskodawczyni, ale również jej dokumentacją medyczną w tym historią choroby. Co więcej, wnioskodawczyni była wielokrotnie badana przez lekarza orzecznika ZUS. A zatem organ rentowy dokonał błędnej oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenia. Dodatkowo apelująca wskazała, że w sprawie XI U 548/11 biegli sądowi orzekali również na podstawie tej samej dokumentacji lekarskiej, jaka była w dyspozycji organu rentowego. Wobec tego nie sposób uznać, że organ rentowy nie był władny wydać innej decyzji aniżeli ta, która została następnie zmieniona wyrokiem w sprawie XI U 548/11.

Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 czerwca 2014 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł apelację, zaś pełnomocnik organu rentowego wniósł o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja, jako niezasadna, podlega oddaleniu .

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz.U. 2010 nr 77 poz. 512), płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (ust.2).

Natomiast w świetle art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 roku, nr 205, poz. 1585) jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ustalił w terminie prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że zawarte w art. 85 ust. 1 ustawy określenie: "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNAPiUS 2002 Nr 20, poz. 501). W tym ostatnim wypadku chodzi o sytuacje, w których organ rentowy odmawiając przyznania świadczenia naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, przy czym dla powstania obowiązku wypłaty odsetek konieczne jest stwierdzenie naruszenia prawa przez organ rentowy prawomocnym wyrokiem sądu zmieniającym decyzję organu rentowego i przyznającym prawo do tego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03, OSNP 2005/10/147).

W niniejszej sprawie, po pierwotnie odmownej decyzji organu rentowego, wnioskodawczyni przyznano prawo do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego za wskazany wyżej okres, dopiero z wyniku postępowania przed sądem, zakończonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 26 marca 2013 roku.

Odnośnie odpowiedzialności organu rentowego i obowiązku zapłaty odsetek w wyniku zmiany jego decyzji w postępowaniu sądowym wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 kwietnia 2009 r. (I UK 345/08, OSNP 2010/23-24/293) wskazując, iż organ rentowy nie ma obowiązku wypłaty odsetek od świadczenia rentowego przyznanego w terminie 30 dni od wpływu prawomocnego wyroku sądu zmieniającego uprzednią decyzję tego organu odmawiającą prawa do renty, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy w postępowaniu odwoławczym uzasadnione było ustaleniami, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu z uwagi na ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed tym organem. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, że błędy organu rentowego podzielić można na błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożona jest sprawa kwalifikacji błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, że przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych Sądu, co może wiązać się z problematyką postępowania dowodowego, związanego w dużym stopniu z kompetencjami organu rentowego, związanymi ze środkami dowodowymi dopuszczonymi w postępowaniu przed organem rentowym.

W sytuacji, w której przyznanie prawa do świadczenia następuje na skutek ustaleń faktycznych sądu, dla stwierdzenia, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie, konieczne jest wykazanie, iż w przepisanym terminie nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia. Ocena ta musi być dokonana przy uwzględnieniu okoliczności czy organ rentowy - w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków - poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym była uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, z uwagi na obowiązujące w postępowaniu przed tym organem ograniczenia dowodowe, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność (por. wyrok z dnia 21 kwietnia 2009 roku, I UK 345/08). Należy mieć na względzie, że w postępowaniu przed organem rentowym dowodem jest tylko to, co prawo za dowód uznaje i jako dowód dopuszcza. Takie ograniczenia nie występują natomiast w procedurze cywilnej, w której okoliczności sporne mogą być wykazywane wszelkimi dowodami. W kontekście prawa do odsetek istotne jest więc stwierdzenie czy organ rentowy w ramach udzielonych mu kompetencji i nałożonych obowiązków, w konkretnym przypadku podjął określone działania zmierzające do ustalenia prawa i wyjaśnienia związanych z tym okoliczności faktycznych (por. wyroki z dnia 21 września 1999 roku, II UKN 109/99, OSNAPiUS 2000 nr 24, poz. 903 oraz z dnia 9 marca 2001 roku, II UKN 402/00, OSNAPiUS 2002 nr 20, poz. 501).

Zdaniem Sądu Okręgowego o błędzie organu rentowego można mówić przede wszystkim w przypadku błędu w wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa. Natomiast błąd w ustaleniach faktycznych może uzasadniać obowiązek wypłaty odsetek tylko wówczas, jeżeli jest on skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych, tj. wówczas, gdy organ rentowy nie wyjaśnił wszystkich okoliczności sprawy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie zachodziły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w wydaniu prawidłowej decyzji. Organ rentowy wydając decyzję odmawiającą wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego nie dysponował bowiem takim materiałem dowodowym, który pozwalałby na jednoznaczne stwierdzenie, że wnioskodawczyni od dnia 24 maja 2011 roku była niezdolna do pracy z powodu innego schorzenia, niż schorzenie w związku, z którym była niezdolna do pracy do dnia 26 kwietnia 2011 roku (czyli do dnia uznania ją przez organ rentowy za osobę zdolną do pracy), co było przesłanką do otworzenia się nowego okresu zasiłkowego. Decyzji tej nie można zatem uznać za błąd organu rentowego i stwierdzić, że już w tej dacie organ rentowy, na podstawie dostępnych dowodów mógł wydać decyzję zgodną z prawem, co zostało potwierdzone dopiero późniejszym orzeczeniem Sądu. Należy zauważyć, iż skarżąca dopiero w odwołaniu od decyzji z dnia 29 czerwca 2011 roku wskazała, że choroba , która powodowała jej niezdolność do pracy do dnia 26 kwietnia 2011 roku, była odmiennym schorzeniem od tego, które powodowało jej niezdolność do pracy od dnia 24 maja 2011 roku. Takie stwierdzenie wnioskodawczyni spowodowało podjęcie przez organ rentowy szeregu działań, celem wyjaśnienia sytuacji, jaka zaistniała. ZUS zażądał oryginałów dokumentacji lekarskiej, w której odnotowywano kolejne zwolnienia lekarskie, a następnie zwrócił się do Głównego Lekarza Orzecznika, z wnioskiem o zajęcie stanowiska, czy niezdolność do pracy od dnia 24 maja 2011 roku była wywołana inną przyczyną niż niezdolność do pracy odwołującej się do dnia 26 kwietnia 2011 roku. Główny Lekarz Orzecznik w odpowiedzi na wniosek wskazał, że niezdolności te były spowodowane ta samą chorobą czyli, że choroba powodująca niezdolność do pracy od dnia 24 maja 2011 roku, jest kontynuacją poprzedniej choroby. Powyższe stanowisko było jak najbardziej uzasadnione, gdyż w dokumentacji lekarskiej skarżącej, wbrew jej twierdzeniu, nie wskazano jedynie kodu choroby nadciśnienia tętniczego I-10, a wskazano również kod M-54, który to dotyczy schorzeń w zakresie narządu ruchu. Nadto, wbrew twierdzeniu apelanta, dokumentacja zawierała wskazanie, z jakiego tytułu zostało wystawione ostatnie zwolnienie lekarskie na okres od 9 kwietnia 2011 roku do 30 kwietnia 2011 roku i był to kod M-54, świadczący o chorobie kręgosłupa, jako przyczynie powodującej niezdolność do pracy i będącej podstawą do wystawienia zwolnienia lekarskiego, a nie o nadciśnieniu tętniczym. Powyższe wynika wprost z załączonej dokumentacji lekarskiej i zapisów pod wizytą z dnia 8 kwietnia 2011 roku. Tam też, przy kodzie M-54 postawiony został myślnik z zaznaczeniem zwolnienia lekarskiego.

Tym samym organ rentowy nie miał podstaw do uznania, że w okresie ostatniego zwolnienia lekarskiego do 30 kwietnia 2011 roku, niezdolność do pracy skarżącej była wywołana inną przyczyną niż zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Taki kod choroby wpisano nie tylko do dokumentacji lekarskiej, ale również w drukach zwolnień przekazywanych do ZUS. W zwolnieniach tych wprost wskazano za okres do 30 kwietnia 2011 roku - kod M-54, zaś od 24 maja 2011 roku - kod M-15, które to dotyczą schorzeń w zakresie narządu ruchu. W związku z tym organ rentowy był w pełni uprawniony do przyjęcia, że niezdolności do pracy w obu ww (do 30 kwietnia 2011 roku oraz od 24 maja 2011 roku) okresach była wywołana tą samą jednostką chorobową.

Natomiast wobec nie kontrolowania zwolnienia wydanego na okres od 9 do 30 kwietnia 2011 roku przed dniem 26 kwietnia 2011 roku, ZUS był związany oceną, że do dnia 26 kwietnia 2011 roku wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Wpływ kolejnego zwolnienia wydanego na okres od 24 maja 2011 roku, wydanego z tych samych przyczyn, tj. zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa - przy ocenie, że do 26 kwietnia 2011 roku zmiany te powodowały niezdolność do pracy, skutkował opinią, że są to okresy zasiłkowe wywołane tą samą chorobą. To z kolei skutkowało przyjęciem, że w dniu 20 czerwca 2011 roku zakończył się okres zasiłkowy Z. F., rozpoczęty w roku 2010 roku. Czyli zwolnienia lekarskie – na które to zwraca uwagę skarżąca – był oceniane przez ZUS, a zwłaszcza wpisane tam kody niezdolności.

Ponadto dokonując badania kontrolnego w dniu 26 kwietnia 2011 roku ZUS stwierdził, że zwolnienie lekarskie wnioskodawczyni od dnia kolejnego nie jest zasadne, ponieważ stwierdzana niezdolność do pracy już nie występuje. Organ rentowy nie miał zaś podstaw (wyłącza taką możliwość treść art. 59 ustawy zasiłkowej) do dokonywania oceny wstecznej w przedmiocie niezdolności do pracy, tj. sprzed 26 kwietnia 2011 roku. Mógł jedynie dokonywać oceny bieżącej ze skutkami na przyszłość, aż do końca ocenianego okresu objętego zwolnieniem lekarskim. W tej sytuacji, przy braku wskazanych uprawnień, ZUS nie był władny ocenić i stwierdzić, że całe zwolnienie lekarskie wydane na okres od 9 do 30 kwietnia 2011 roku, za które wypłacono skarżącej zasiłek chorobowy do dnia 26 kwietnia 2011 roku, nie było zasadne. Natomiast Sąd Rejonowy w sprawie XIU 548/11, na podstawie opinii biegłych sądowych uznał, że wnioskodawczyni nie tylko od dnia 27 kwietnia 2011 roku była zdolna do pracy, ale stan zdolności do pracy trwał już od dnia 1 kwietnia 2011 roku.

Tym samym zgodzić należy się ze skarżącą, że organ rentowy posiadał zwolnienia lekarskie składane na bieżąco przez wnioskodawczynię i dokumentację medyczną. Jednak – wbrew twierdzeniom apelującej – organ rentowy nie dysponował takim materiałem jak Sąd Rejonowy rozpoznający sprawę XI U 548/11 (tj. zeznaniami lekarza P. W. leczącego Z. F. czy opiniami biegłych) oraz nie posiada takich instrumentów do oceny zasadności zwolnienia za okresy wsteczny.

Powyższe wskazuje, że organ rentowy decyzje o prawie do zasiłku chorobowego wydaje w oparciu o złożone zaświadczenia lekarskie, ewentualnie w oparciu o orzeczenie Lekarza orzecznika lub Komisji lekarskiej ZUS sporządzone po uprzednim przeprowadzeniu badania wnioskodawcy i analizie przedłożonej dokumentacji medycznej, podobnie jak w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego. Takie dokumenty stanowiły dla organu rentowego jedyną dopuszczalną podstawę faktyczną decyzji. Organ nie ma bowiem możliwości ustalenia prawa do wskazanych świadczeń za pomocą żadnych innych środków dowodowych. Te właśnie ograniczenia formalno-prawne nie pozwalały organowi rentowemu na wydanie decyzji ustalającej nowy okres zasiłkowy.

Brak jest natomiast takich ograniczeń dla sądu, który ma większą swobodę dowodową w zakresie czynienia ustaleń niezbędnych do oceny prawidłowości decyzji organu rentowego. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Dlatego też Sąd w toczącym się uprzednio postępowaniu w sprawie o prawo do zasiłku chorobowego dopuścił dowód z zeznań świadka – lekarza ortopedy leczącego wnioskodawczynię P. W. oraz opinii biegłych sądowych ortopedy A. W. i kardiologa S. S., na okoliczność przyczyn i okresów niezdolności wnioskodawczyni do pracy. Dopiero przeprowadzenie tych dowodów dało podstawę do niezbitego ustalenia, że wnioskodawczyni była do dnia 31 marca 2011 roku niezdolna do pracy z uwagi na nadciśnienie tętnicze, zaś od dnia 24 maja 2011 roku z uwagi na schorzenia narządu ruchu. Ponadto powołani biegli ustalili, że w okresie już od dnia 1 kwietnia 2011 roku wnioskodawczyni nie była niezdolna do pracy, czego nie mógł już uczynić ZUS, z uwagi na ograniczenia kontrolne obejmujące swym zasięgiem tylko dane zwolnienie, bez możliwości analizowania wcześniej wystawionych. Oznacza to, że dopiero na etapie postępowania sądowego, przeprowadzone w szerokim zakresie postępowanie dowodowe, dało odpowiedź co do okresów i przyczyn niezdolności powódki do pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowe ustalenie okresów niezdolności do pracy i zaistnienie nowego schorzenia nie było takie oczywiste i możliwe na etapie postępowania przed organem rentowym, jak sugerowała to skarżąca w uzasadnieniu apelacji. Podstawę do zmiany decyzji stanowił bowiem bogaty materiał dowodowy zebrany w postępowaniu rozpoznawczym przed Sądem. Dopiero tak uzupełniony materiał dowodowy umożliwił Sądowi Okręgowemu w tamtej sprawie, merytoryczną kontrolę zaskarżonego wyroku i przedmiotowej decyzji. W konsekwencji zaś, skoro tego materiału dowodowego nie można było zgromadzić w postępowaniu przed organem rentowym, to nie można obciążać organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ rentowy w ramach swoich kompetencji i uprawnień oraz w trybie dla niego dostępnym poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił okoliczności konieczne do wydania decyzji. Brak było więc winy organu rentowego rodzącej odpowiedzialność za nieustalenie prawa do zasiłku chorobowego czy świadczenia rehabilitacyjnego, jeszcze w toku postępowania przed tym organem.

Reasumując uznać należy, że opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które organ rentowy nie odpowiada. Zatem rozstrzygnięcie Sądu meriti jest prawidłowe i znajduje umocowanie w przepisach prawa. Co czyni zarzut apelacji dokonania przez Sąd Rejonowy nieprawidłowej interpretacji treści przepisu art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60 poz. 636 z 1999r. ze zmianami) oraz art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z zm.) nieuzasadnionym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację wnioskodawczyni, jako bezzasadną.

Przewodnicząca Sędziowie