Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawczyni J. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 czerwca 2012 r. sygn. akt VII U 1636/11

I.  z m i e n i a zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje J. W. emeryturę od dnia 21 czerwca 2011 r,

II.  stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. na rzecz J. W. kwotę (...) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 1073/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2010 r. Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie J. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 13 lipca 2011 r. odmawiającej mu prawo do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że bezspornie J. W. ur. (...), była zatrudniona w okresie od 19 listopada 1980 r. do 31 lipca 1996 r. w R. M.na stanowisku prasowacza bielizny i odzieży.

W dniu 19 stycznia 2001 r. pracodawca wystawił J. W. świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres od 19 listopada 1980 r. do 31 lipca 1996 r. w związku z wykonywaniem stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac pralniczo farbiarskich na stanowisku prasowacz bielizny i odzieży wymienionych w wykazie A dział XIV, poz. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. ( Dz.U. nr. 8, poz. 43 ).

Wnioskodawczyni posiada ogólny staż pracy wyliczonych okresów składkowych na dzień 31 grudnia 1998 r. w wymiarze ponad 25 lat.

Wyjaśniając istotną dla rozstrzygnięcia kwestię czy okres zatrudnienia wnioskodawczyni w R. M.w K. stanowił prace w szczególnych warunkach, na podstawie zeznań świadków B. B. i J. K. oraz wnioskodawczyni, jak tez i akt osobowych wnioskodawczyni i akt emerytalnych świadka J. K., Sąd Okręgowy ustalił, że J. W. w spornym okresie wykonywała pracę polegającą na maglowaniu wypranej bielizny i odzieży. Sala w której prano i czyszczono odzież znajdowała się razem z maglem w jednej sali, lecz była odrębnym pomieszczeniem. Wnioskodawczyni przechodziła do pracy przy praniu na tzw. mokrą salę, gdy brakowało tam pracownika z powodu urlopu, czy choroby. Odzież do maglowania była przywożona z „mokrej sali”. Wnioskodawczyni była zatrudniona na cały etat i pracowała minimum 8 godzin dziennie.

W ocenie Sądu na podstawie powyższych dowodów wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że będąc pracownikiem zatrudnionym w spornym okresie w R. M.nie była zatrudniona przy wykonywaniu prac w szczególnych warunkach, dających jej uprawnienia do emerytury w szczególnych warunkach. Wnioskodawczyni nie uczestnicząc w procesie prania czy farbowania maglowanej lub prasowanej odzieży, nie wykonywała prac określonych w cytowanym rozporządzeniu Rady Ministrów, które uprawniałyby ją do uzyskania emerytury w obniżonym wieku.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy powołując się na przepisy art. 32 ust. 1 i 4 oraz art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. nr. 153, poz. 1227 z 2009 r. ze zm.), jak tez pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 8 lipca 2008 r., I PK 309/07 ( LEX nr. 49 7693) uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Wobec powyższego brak jest w ocenie Sądu Okręgowego podstaw do zaliczenia spornego okresu jako okresu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów. Prace określone w tym rozporządzeniu, których wykonywanie uprawnia do uzyskania emerytury w wieku obniżonym, są pewnego rodzaju wyjątkiem, a co za tym idzie winno się ich pojęcie interpretować zawężająco, a nie rozszerzajaco, czego oczekuje wnioskodawczyni.

Sąd uznał w konsekwencji, że J. W., która osiągnęła wiek emerytalny w miesiącu złożenia wniosku o emeryturę, jak też wykazała się na dzień 31 grudnia 1998 r. ponad 20 letni okresem zatrudnienia, lecz nie pracowała co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach, co stanowi niezbędną przesłankę do przyznania jej emerytury w obniżonym wieku.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wniosła wnioskodawczyni J. W. i nie składając żadnych zarzutów, wniosła o ponowne rozpoznanie jej sprawy.

Apelująca podniosła, że w aktach sadowych znajdują się jej akta osobowe i inne dokumenty potwierdzające, że w okresie od 19 listopada 1980 r. do 31 lipca 1996 r. będąc zatrudniona w R. M.w K. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, pracowała ponad 15 lat w warunkach szczególnych. W pralni pracowała od 19 listopada 1980 r. do 18 grudnia 2001 r., przy czym w okresie spornym objętym świadectwem pracy w szczególnych warunkach pracowała na starych maszynach z okresu po II wojnie światowej. Sanepid mierząc specjalnymi urządzeniami, uznał warunki szkodliwe i szczególnie uciążliwe dla zdrowia, czego dowodem jest wyciąg z rozkazu dziennego nr. PF 90/86.

Apelująca zwróciła też uwagę, że warunki szkodliwe i uciążliwe zostały zabrane w dniu 31 lipca 1996 r., ponieważ pralnia została wyposażona w nowoczesne maszyny. Pralnia, w której była zatrudniona była „podciągnięta” pod pralnie – farbiarnie, gdyż była pralnią chemiczno wodną, używającą produktów chemicznych, szkodliwych dla zdrowia. Warunki szczególne były uwzględnione, ponieważ było bardzo gorąco, była para i opary ze środków chemicznych oraz wymuszona pozycja pracy. Niestety osoba wypełniająca jej świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie rozpisała stanowisk pracy, na których była zatrudniana w poszczególnych latach, tylko wpisała ostatnio powierzone jej z dnia 27 czerwca stanowisko prasowacza, ale już po zabraniu warunków szczególnych, jak również nie podała odpowiedniego zarządzenia resortowego. A z uwagi na to, że zakład nie istnieje, nie ma możliwości jego sprostowania, mimo tego wszystkie dane znajdują się w aktach osobowych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja jest uzasadniona.

W rozpoznawanej sprawie spór ogniskował się wokół jednej kwestii, a mianowicie czy praca wykonywana przez apelującą J. W. w okresie od dnia 19 listopada 1980 r. do 31 lipca 1996 r. w R. M.w K. na stanowisku prasowacza bielizny i odzieży, była pracą świadczoną stale i w pełnym wymiarze czasu w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.), a konsekwencji czy wnioskodawczyni osiągnęła wymagany powołanym rozporządzeniem staż pracy uprawniający do emerytury w obniżonym wieku w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227).

W myśl § 2 powołanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na warunkach w nim przewidzianych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z poczynionych w sprawie ustaleń Sądu pierwszej instancji, wynika iż J. W. przez cały sporny okres zatrudnienia była zatrudniona jako prasowacz bielizny i odzieży, przy czym była to praca w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodatkowo słuchani w sprawie świadkowie potwierdzili, że w ramach tego zatrudnienia wnioskodawczyni w istocie taka pracę świadczyła. Jednakowoż jak trafnie apelująca zarzuca w apelacji, analiza akt osobowych wskazuje, że została ona zatrudniona w (...) w K. na stanowisku maglarza, następnie powierzono jej obowiązki operatora maglowniczych urządzeń mechanicznych, a dopiero od dnia 1 kwietnia 1997 r. została zatrudniona jako prasowacz bielizny i odzieży. Tak więc świadectwo pracy w szczególnych warunkach, które apelującej wystawiono z dnia 19 grudnia 2001 r. nie zawiera wszystkich stanowisk pracy, na których była zatrudniona, tylko ostatnie z nich. Dodatkowo pracodawca w dniu 17 marca 2005 r. wystawił J. W. zaświadczenie uzupełniające od świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zawierające m.in. informację, że R. M.w K. prowadzi działalność w zakresie prania wodnego, czyszczenia chemicznego oraz napraw krawiecko – szewskich. Tak więc apelująca była zatrudniona w istocie w pralni chemiczno – wodnej, w której używano środków chemicznych szkodliwych dla zdrowia, a warunki pracy były szczególne, ponieważ w hali było bardzo gorąco, było dużo pary i oparów ze środków chemicznych, jak również wykonywanie pracy wymagało pozycji wymuszonej w pochyleniu. Potwierdzenie także znajduje twierdzenie apelującej, że na podstawie rozkazu dziennego nr. PF 90/86 w oparciu o badania przeprowadzone przez Sanepid przyznano jej dodatek za pracę w warunkach szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia, gdyż wyciąg z rozkazu dziennego zalega w jej aktach osobowych.

Uznać zatem należy, iż świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydane J. W. odzwierciedla zajmowane przez nią stanowisko pracy wymienione w wykazie A dział XIV, poz. 8 cytowanego wyżej rozporządzenia i bez znaczenia zatem jest, iż świadectwo to nie zawiera wykazu resortowego stanowiska jej pracy, skoro jest wskazany odpowiedni wykaz i dział cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1893 r. Z utrwalonego poglądu Sądu Najwyższego, który Sąd Apelacyjny podziela wynika bowiem, że źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa ( art. 87 Konstytucji RP). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 powyższego rozporządzenia mają charakter informacyjny, techniczno – porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego ( por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09 – LEX nr. 590247, czy też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11 – LEX nr. 1214549 ).

Niezależnie od powyższego zwrócić uwagę należy, że z dołączonych przez Sąd pierwszej instancji do akt niniejszego postępowania - akt emerytalnych świadka J. K. nr. E (...) wynika, że decyzją z dnia 9 stycznia 2009 r. na podstawie świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 19 grudnia 2001 r. ( z tej samej daty i o analogicznej treści, jak wydano apelującej ) przyznano świadkowi, nie kwestionując tego świadectwa, emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach, do czego jednak nie odniósł się Sąd Okręgowy.

Podkreślenia wymaga, że dla ubezpieczonego urodzonego po 31 grudnia 1948 r. będącego pracownikiem warunkiem nabycia prawa do wcześniejszej emerytury w trybie powołanych art. 32 w zw. z art. 184 oraz przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r. Nr 8 poz. 43) jest osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego 55 lat (dla kobiet), nie przystąpienie do OFE (lub stosowny wniosek przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE), a także posiadanie na dzień 1 stycznia 1999 r. zatrudnienia wynoszącego co najmniej 20 lat, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz rozwiązanie stosunku pracy. Przy czym jedynie kumulatywne spełnienie wszystkich przesłanek koniecznych do nabycia uprawnień emerytalnych wskazanych w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS uzasadnia nabycie prawa do tego świadczenia. Prawo do emerytury w obniżonym wieku stanowi przywilej i odstępstwo od zasad wyrażonych w przepisach cytowanej ustawy i jest związane ściśle z szybszą utratą zdolności zarobkowania z uwagi na szczególne warunki pracy lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd tez wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Jednocześnie sposób kwalifikacji prawnej tych prac nie może być oderwany od treści przepisów wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10 – LEX nr. 619638, czy też z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10 – LEX nr. 950426 ).

Skonstatować zatem należy, iż z zamieszczonych wyżej wywodów wynika, wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji, że J. W. była w spornym okresie zatrudniona w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maglarza i operatora urządzeń malowniczych, wobec czego spełnia również wymóg wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres ponad 15 lat. Tym samym prawo do emerytury w obniżonym wieku jej przysługuje, albowiem wszystkie przesłanki określone w powyższych przepisach niezbędne do przyznania tego świadczenia zostały kumulatywnie spełnione.

Wobec naprowadzonych rozważań, uznać należy iż zarzuty apelacji okazały się uzasadnione, wobec czego Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie I. sentencji wyroku na podstawie art.386 § 1 k.p.c.

W punkcie II sentencji orzeczono na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, albowiem organ rentowy dysponował niezbędnymi dowodami do wydania decyzji uwzględniającej wniosek J. W., zwłaszcza że w analogicznym stanie faktycznym w innej sprawie decyzja taka została wydana.

W punkcie III sentencji orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 108 k.p.c.