Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Ewa Stefańska

Sędzia SA– Ewa Śniegocka (spr.)

Sędzia SO (del.) – Mariusz Łodko

Protokolant: – sekr. sąd. Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 26 lutego 2013 r.

sygn. akt XVII AmA 63/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że uchyla punkt drugi decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Nr (...) z dnia 12 listopada 2010 roku;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od (...) Bank S.A. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI A Ca 1356/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej i zasądził od (...) Bank Spółka Akcyjna w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrok ten zapadł na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

Decyzją z dnia 12 listopada 2010 r. Nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów bezprawne zachowanie Banku polegające na automatycznym pobieraniu opłat za obsługę nieterminowych spłat kwot minimalnych w związku z zawartymi umowami o karty kredytowe, nawet w sytuacji gdy Bank nie podejmował działań, które uzasadniałyby naliczanie takich opłat, co stanowi naruszenie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 października 2009 r. - pkt I decyzji.

W pkt II decyzji Prezes UOKiK uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów bezprawne działanie przedsiębiorcy polegające na stosowaniu postanowienia wzorca umowy w brzmieniu: „Opłata za obsługę nieterminowej spłaty-39 zł", które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ k.p.c. i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 października 2009r.

W pkt III decyzji na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów umorzył postępowanie wszczęte w związku z podejrzeniem podejmowania działania noszącego znamię praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, co mogło stanowić naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na automatycznym pobieraniu opłat za obsługę nieterminowych spłat kwot minimalnych w związku z zawartymi umowami o karty kredytowe, nawet w sytuacji, gdy Bank nie podejmował działań, które uzasadniałyby naliczanie takich opłat, co mogło stanowić naruszenie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym jako bezprzedmiotowe.

W pkt IV decyzji Prezes UOKiK na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nałożył na (...) Bank S.A. z siedzibą w W. karę pieniężną płatną do budżetu państwa, z tytułu naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punktach I i II sentencji decyzji w wysokości 1.959.044 zł.

W pkt V decyzji Prezes UOKiK obciążył (...) Bank SA w W. kosztami postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz zobowiązał tego przedsiębiorcę do zwrotu Prezesowi UOKiK kosztów postępowania w kwocie 51 zł, w terminie 14 dni od uprawomocnienia się decyzji.

Od w/w decyzji powód (...) Bank S.A. - złożył odwołanie. Zaskarżył decyzję w pkt I, II, IV i V.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

naruszenie art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji poprzez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że działanie powoda nosiło cechy bezprawności, tj. spełniało przesłanki zawarte w normach prawnych wyrażonych w art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,

naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez bezpodstawne przyjęcie, że kwestionowane w niniejszym postępowaniu postanowienie umowne jest tożsame z postanowieniem wpisanym do Rejestru postanowień niedozwolonych pod nr 623,

naruszenie art. 479 ⁴⁵ k.p.c., poprzez kwestionowanie w niniejszym postępowaniu postanowienia wzorca umownego w oparciu o stosowaną przez powoda praktykę,

naruszenie art. 28 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 7 k.p.a. oraz art. 8 k.p.a. poprzez wydanie decyzji na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 mimo podjętego przez powoda zobowiązania do zaprzestania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,

naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez:

bezpodstawne nałożenie kary pieniężnej w pkt IV decyzji,

przyjęcie przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej przesłanek, które w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania oraz pominięcie okoliczności zaistniałych w sprawie.

Odwołujący się wniósł o:

1. uchylenie pkt I, II, IV oraz V zaskarżonej decyzji oraz o:

2. zasądzenie od Prezesa UOKiK na rzecz (...) Bank SA w W. kosztów procesu wg norm przepisanych.

Z ostrożności procesowej, na wypadek nieuwzględnienia powyższych wniosków, odwołujący się wniósł również o:

uchylenie bądź obniżenie kary pieniężnej nałożonej na (...) Bank SA w W. w punkcie trzecim zaskarżonej decyzji oraz o:

zasądzenie od Prezesa UOKiK na rzecz (...) Bank SA w W. kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes UOKiK wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił, że (...) Bank SA w W. jest przedsiębiorcą wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy. (...) Bank SA w W. powstał w wyniku podjęcia uchwały Nr (...) Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) Bank SA z siedzibą w K. z dnia 18 czerwca 2009 r. o połączeniu ze (...) Bank SA z siedzibą w K. przez przejęcie polegające na przeniesieniu całego majątku (...) Bank SA na (...) Bank SA w zamian za akcje wydane akcjonariuszom spółki przejmowanej.

§ 12 pkt 8 Regulaminu kart kredytowych (...) Banku SA stanowi, iż „W przypadku braku terminowej spłaty Kwoty Minimalnej Bank pobiera opłaty określone w Tabeli prowizji za czynności bankowe oraz opłaty za inne czynności".

Tabela opłat i prowizji kart kredytowych i ratalnych (...) Banku SA stanowiła, iż opłata za obsługę nieterminowej spłaty wynosiła 39 zł.

W/w opłata za obsługę nieterminowej spłaty została wprowadzona z dniem 20 lutego 2006 r.

Z dniem 1 marca 2009 r. zmianie uległa wysokość naliczanej opłaty za obsługę nieterminowej spłaty i przyjęła ona wartość 50 zł.

Uchwałą Nr (...) Zarządu (...) Banku SA z dnia 23 lipca 2009 r. przedsiębiorca dokonał kolejnej zmiany w zakresie naliczania opłat i prowizji z tytułu realizacji umów dotyczących kart kredytowych. Zmiana polegała na zastąpieniu opłaty za obsługę nieterminowej spłaty w wysokości 50 zł naliczanej na rachunku klienta w przypadku braku odnotowania spłaty kwoty minimalnej opłatami za faktycznie wykonane czynności przedwindykacyjne. Podniesiono kwotę transakcji bezgotówkowych zwalniających klientów z opłaty za kartę ze 100 PLN na 350 PLN. Wprowadzono również nową opłatę - za przeprowadzenie wizyty terenowej pracownika Banku lub osoby upoważnionej przez Bank do działań windykacyjnych, która wynosiła 60 PLN. Do „Tabeli prowizji za czynności bankowe oraz opłat za inne czynności" wprowadzone zostały następujące opłaty:

opłata za wystawiony monit papierowy 30 zł,

opłata za monit telefoniczny 25 zł,

opłata za monit sms 10 zł.

Zmiana zapisów tabeli została wprowadzona dla klientów Banku przez doręczenie zmian posiadaczom kart wraz z wyciągami z kart wysłanymi w dniach 31 lipca - 25 sierpnia 2009 r.

Do konsumentów rozesłane zostały pisma o treści:

„Informuję, że od 1 października 2009 roku zmianie ulegnie „Tabela prowizji za czynności bankowe i opłat za inne czynności" w zakresie zasad pobierania opłat dotyczących obsługi niespłaconych w terminie kwot minimalnych.

Likwiduje się opłatę za obsługę nieterminowej spłaty w wysokości 50 PLN.

Wprowadza się opłaty za następujące czynności windykacyjne podejmowane przez Bank w przypadku nieterminowej spłaty kwoty minimalnej:

opłata za wystawiony monit papierowy 30 PLN

opłata za monit telefoniczny 25 PLN

opłata za monit sms 10 PLN

opłata za wizytę terenową pracownika Banku lub osoby upoważnionej przez Bank do działań windykacyjnych 60 PLN.

Zgodnie z par. 15 ust. 6 Regulacji kart kredytowych (...) Banku SA, mają Państwo możliwość nieprzyjęcia nowych warunków poprzez złożenie w Banku pisemnego oświadczenia w terminie 30 dni od daty otrzymania powyższej informacji. Złożenie oświadczenia jest równoznaczne z wypowiedzeniem przez posiadacza umowy o kartę kredytową oraz z koniecznością spłaty zadłużenia na karcie.

Jednocześnie podkreślam, że powyższe opłaty nie dotyczą klientów, którzy terminowo spłacają kwoty minimalne. W celu dodatkowego - poza wyciągiem - przypominania Państwu o dacie i kwocie spłaty minimalnej oferujemy bezpłatną usługę sms, w celu jej aktywacji uprzejmie proszę o kontakt z naszą infolinią, nr...lub...".

Pełnomocnik powoda wyjaśnił, że w pkt 4 zarzutów odwołania położono nacisk na nierówne potraktowanie powoda w porównaniu do innej decyzji o podobnym stanie faktycznym. Mimo złożenia przez Bank wniosku, w którym zobowiązywał się do zaprzestania postępowania będącego przedmiotem postępowania administracyjnego Prezes UOKiK wydał decyzję stwierdzającą praktykę, podczas gdy w innej sprawie wydał decyzję zobowiązującą w stosunku do Banku (...) w W.. Podał, że w jeszcze jednej decyzji pozwanego odstąpiono od nałożenia kary pieniężnej w stanie faktycznym identycznym jak w zaskarżonej decyzji. Z kolei decyzja w sprawie (...) Bank z dnia 10.09.2010r. (...), na którą powoływał się pozwany nie dotyczyła w ocenie powoda takiego samego stanu faktycznego, jak w niniejszej sprawie. Pełnomocnik powoda oświadczył, że w posiadanie tych decyzji wszedł kilka tygodni temu, po czym na rozprawie złożył wniosek dowodowy o dopuszczenie ich jako dowodów z dokumentów na okoliczności właśnie wskazane. Co do wysokości kary powołał się na treść odwołania, a w szczególności na tę jego część, w której ocenił przesłankę długotrwałości i krajowego zasięgu stwierdzonej praktyki. Podtrzymał stanowisko, iż pozwany z jednej klauzuli wzorca wywodzi nieprawidłowo dwie praktyki. Pierwsza to automatyczne pobieranie opłat za obsługę nieterminowych spłat kwot kredytu, a druga polegać ma na stosowaniu wzorca wpisanego do rejestru urzędowego. Tymczasem ewentualna praktyka mogła być tylko jedna, taka jak w punkcie 1 albo 2 decyzji.

Strona pozwana powołała się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.04.2011r. III SK 44/10 i na wywód Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie sygn. akt VI ACa 1010/11.

Sąd postanowił oddalić złożony na rozprawie wniosek dowodowy powoda z uwagi na jego sprekludowanie na zasadzie określonej w przepisach kpc obowiązujących przed zmianą, która weszła w życie przed 3 maja 2012 r.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie jest uzasadnione, a zaskarżona nim decyzja jest trafna.

Zgodzić należy się z pozwanym Prezesem, że do stanu faktycznego sprawy zastosowanie ma przepis art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Zgodnie z jego brzmieniem czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

W konkretnym przypadku dobrym obyczajem jest stosowanie przez Bank w obrocie z klientami (konsumentami) klauzul umownych, które utrzymują równowagę kontraktową obu stron umowy kredytu konsumenckiego, przez co należy rozumieć, że nie dochodzi do eksploatacji konsumenta ze strony Banku.

W rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia dobrego obyczaju w wyniku przyznania sobie przez Bank prawa do obciążania konsumenta opłatami za czynności, które nie zostały dokonane. O ile bowiem dopuszczalne jest pobieranie przez pozwanego opłat za wykonane czynności zmierzające do windykacji niespłaconych kwot kredytu (monity w formie np. SMS, telefonicznej, wezwania pisemnego) to niedopuszczalne jest eksploatowanie ekonomiczne klienta Banku w wyniku automatycznego pobrania opłaty za przekroczenie terminu płatności kwoty kredytu w sytuacji, gdy jeszcze nie wykonano żadnej z w/w czynności. Łatwo sobie wyobrazić sytuację, kiedy klient po przekroczeniu terminu płatności należności pieniężnej przysługującej Bankowi spełni ciążące na nim świadczenie bez jakichkolwiek czynności ponaglających, a mimo to pobrana zostanie od niego opłata za obsługę nieterminowej spłaty. Za samo opóźnienie w zapłacie bez powstania kosztów w postaci np. monitów Bank ma prawo do odsetek, które stanowią dla niego adekwatną rekompensatę za niedochowanie tego warunku umowy przez kontrahenta.

Jest ewidentne, że naruszenie przez pozwanego dobrego obyczaju naruszało interes ekonomiczny każdego z jego klientów, którzy znaleźli się w przedstawionej sytuacji.

Działanie Banku do chwili jego zaprzestania wyczerpywało zatem znamiona klauzuli generalnej czynu nieuczciwej konkurencji z art. 3 ust. 1 uznk. Takie postępowanie godzi w zbiorowe interesy konsumentów i jest zakazane w art. 24 ust. 1 ustawy okik. Ujawniony w zaskarżonej decyzji czyn nieuczciwej konkurencji w sposób bezprawny godził bowiem w zbiorowe interesy konsumentów - art. 24 ust. 2 ustawy okik. W przedmiotowej sprawie za zbiorowy interes konsumentów uznać trzeba interes wszystkich klientów będących konsumentami traktowanych jako grupa, krąg osób zainteresowanych ofertą kredytu konsumenckiego przedstawioną przez pozwanego.

Odnośnie do takiego rozumienia pojęcia zbiorowego interesu konsumentów wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 kwietnia 2008 r. sygn. akt III SK 27/07.

W przedstawionym kontekście niezasadny okazał się zarzut odwołania naruszenia w zaskarżonej decyzji prawa materialnego to jest art. 3 ust. 1 uznk oraz art. 24 ustawy okik.

Pobieranie „opłaty za obsługę nieterminowej spłaty-39 zł" określone w pkt II decyzji Prezesa UOKiK w sytuacji określonej w pkt I tej decyzji - to jest w sytuacji, gdy Bank nie podejmował działań uzasadniających naliczanie takiej opłaty stanowi również praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w ustawie okik w art. 24 ust. 1 pkt 1.

W wymienionym przepisie uznaje się za taką praktykę stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ k.p.c.

Prawidłowo uznano w pkt II zaskarżonej decyzji, że tożsamość analizowanego zapisu wzorca umowy pozwanego z zapisem klauzuli niedozwolonej wpisanej pod pozycją 623 w rejestrze Prezesa UOKiK polega na naliczaniu opłaty za obsługę nieterminowej spłaty kredytu przed podjęciem pierwszego działania windykacyjnego.

Wbrew stanowisku odwołania ani w zaskarżonej decyzji ani w klauzuli z pozycji 623 rejestru nie jest zakwestionowane uprawnienie Banku do ryczałtowego ustalenia kwoty omawianej opłaty, co czyni ten zarzut bezzasadnym.

W rozpoznawanej sprawie nie doszło też do naruszenia art. 28 ustawy okik, dającego Prezesowi UOKiK prawo do wydania decyzji zobowiązującej zamiast decyzji z art. 27 ustawy okik. Wybór konkretnej podstawy prawnej determinującej treść decyzji jest pochodną występującej w polskim prawie administracyjnym koncepcji swobodnego uznania administracyjnego. Według niej organ administracyjny ma swobodę w wyborze rodzaju decyzji. Swoboda jest ograniczona koniecznością ziszczenia się przesłanek niezbędnych do jej wydania, a ponieważ w niniejszej sprawie występowały przesłanki do wydania decyzji na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy okik Prezes UOKiK wydając decyzję na tych podstawach nie dopuścił się naruszenia art. 28 tej ustawy, gdyż działał w granicach przyznanej mu swobody uznania administracyjnego.

Fakt, że w podobnej sprawie prowadzonej przeciwko Bankowi (...) w W. zapadła decyzja zobowiązująca, a nie merytoryczna, nie może stanowić skutecznego zarzutu w sprawie rozpoznawanej obecnie właśnie z powodu swobody uznania administracyjnego przyznanego Prezesowi UOKiK w art. 28 ustawy okik.

Jeśli chodzi o wysokość wymierzonej kary Sąd nie znalazł podstaw do jej uchylenia lub obniżenia.

Nie została ona wymierzona za dwie praktyki łącznie, jak podano w odwołaniu, ale jak wyjaśnił to Prezes UOKiK na str. 18 decyzji „pomimo różnicy w klasyfikowaniu stosowanych praktyk, ze względu na tożsame niekorzystne dla konsumentów skutki ich stosowania nałożona została jedna kara pieniężna".

Kara ta nie została nałożona bezpodstawnie, co stanowiło zarzut odwołania, gdyż znajdowała podstawę prawną w art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy okik. Według tego przepisu Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną, jeśli ten dopuścił się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24.

Ustalając wymiar kary Prezes wziął pod uwagę przesłanki wymienione w art. 111 ustawy - okres, stopień i okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także to, czy uprzednio naruszono jej przepisy.

W tym kontekście nie są uzasadnione zarzuty odwołania, w których zakwestionowano długotrwałość i krajowy zasięg stosowanych praktyk. Były one niewątpliwie długotrwałe, skoro okres ich stosowania przekroczył 1 rok i miały ogólnokrajowy zasięg, ponieważ Bank nie ograniczył we wzorcu umowy zakresu oferty do regionu geograficznego, a obszarem jego działalności jest cały kraj.

Prezes UOKiK uznał za okoliczność łagodzącą wycofanie się przez powoda z zakwestionowanych praktyk jeszcze przed wydaniem decyzji administracyjnej. Z tych powodów Sąd uznał, że kara w wysokości 0,07% przychodu Banku w 2009 r. stanowiąca równocześnie 0,7% kary maksymalnej jest adekwatna w ustalonym stanie faktycznym sprawy.

W tym stanie rzeczy Sąd działając na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c. oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 i 99 k.p.c.

Od tego wyroku apelację złożył powód, choć zatytułował swoją apelację jako „apelację strony pozwanej”.

Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu:

Naruszenie przepisów prawa materialnego:

Naruszenie art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji poprzez ich błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że działanie Powoda nosiło cechy działania sprzecznego z dobrymi obyczajami, tj. spełniało przesłanki zawarte w normach prawnych wyrażonych w art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, pomimo, że zaskarżona decyzja Prezesa UOKiK nie formułowała takich zarzutów. Tym samym w zaskarżonym orzeczeniu Sąd Okręgowy wykroczył poza dopuszczalny zakres swojej kognicji, której ramy powinny być zakreślone w ścisłym odniesieniu do treści zaskarżonej decyzji, treści zarzutów wywiedzionego odwołania oraz ewentualnej odpowiedzi na odwołanie, udzielonej przez Prezesa UOKiK.

Naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, poprzez bezpodstawne przyjęcie, że kwestionowane w niniejszym postępowaniu postanowienie umowne jest tożsame z postanowieniem wpisanym do Rejestru postanowień niedozwolonych pod nr 623,

Naruszenie art. 479(45) k.p.c., poprzez kwestionowanie w niniejszym postępowaniu postanowienia wzorca umownego w oparciu o stosowaną przez Powoda praktykę,

Naruszenie art. 32 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, oraz art. 7 i art. 8 k.p.a. poprzez ich błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że działanie Prezesa UOKiK mieściło się w granicach swobody uznania administracyjnego.

Naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, w szczególności przepisów z zakresu postępowania dowodowego, poprzez:

1. Naruszenie przepisu art. 233 par. 1 k.p.c. - przez rażące przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędną ocenę zebranego materiału dowodowego, w bezpośrednim związku z czym w sposób nieuzasadniony zastosowano w/w art. 24 ustawy okik w związku z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o okik, art. 28 ustawy o okik w związku z art. 7 i 8 k.p.a., art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o okik oraz art. 479(45) k.p.c

2. Naruszenie przepisu art. 328 par. 2 k.p.c. - przez brak wyjaśnienia przyczyn, dla których niektórym źródłom dowodowym Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, a także podstaw, dla których niektóre twierdzenia strony pozwanej nie uznał za istotne w sprawie - czym znacznie utrudnił stronie pozwanej instancyjną polemikę z wydanym orzeczeniem, a tym samym korzystanie z konstytucyjnego prawa do merytorycznej obrony.

W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uchylenie decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 12.11.2010 lub jej zmianę poprzez uchylenie lub obniżenie kary pieniężnej nałożonej na powoda, lub - uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna tylko co do pkt II decyzji Prezesa UOKiK z dnia 12 listopada 2010 r. Nr (...), w którym Prezes UOKiK uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów bezprawne działanie przedsiębiorcy polegające na stosowaniu postanowienia wzorca umowy w brzmieniu: „Opłata za obsługę nieterminowej spłaty-39 zł", które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ k.p.c. i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 października 2009r.

Do rejestru wzorców umów uznanych za niedozwolone zostało wpisane postanowienie o treści: „Opłata za spóźnioną spłatę minimalnej kwoty – 45 zł.” Stwierdzić należy, iż nie jest to postanowienie tożsame z klauzulą mówiącą o automatycznym pobieraniu opłat za obsługę nieterminowych spłat kwot minimalnych. Postanowienie wpisane do rejestru mówi o opłacie za spóźnioną spłatę, zaś zapis w Regulaminie powoda mówił o obsłudze nieterminowej spłaty. Wyraz „obsługa” powoduje, że co innego znaczy postanowienie zakwestionowane w niniejszej sprawie, a co innego postanowienie wpisane do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone. Niedopuszczalne jest przyjmowanie tożsamości klauzul wyłącznie w oparciu o skutki, jakie powodują one dla konsumenta.

Powyższe czyni zasadnym zarzut 2. z k-135v.

W tym zakresie rację miał powód, zarzucając w apelacji błędne przyjęcie tożsamości tego zapisu z klauzulą wpisaną do rejestru pod poz. 623.

Zaznaczyć należy, iż Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacji należy stwierdzić, że są one niezasadne.

Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, zaś przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności:

1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm. ⁵⁾);

2)naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;

3)nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.

3. Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów.

Zgodnie natomiast z art. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.

Faktycznie niezasadnym było pobieranie przez Bank opłat za czynności które nie zostały i być może nie zostaną nigdy wykonane. Słusznie zauważył Sąd Okręgowy, że konsument mógł dokonać spłaty po terminie ustalonym w umowie, ale przed podjęciem jakichkolwiek czynności przedwindykacyjnych przez Bank.

Rzeczywiście, decyzje Prezesa UOKiK są powszechnie dostępne i wnioski dowodowe składane przez powoda, a dotyczące tych decyzji są spóźnione. Nawiasem mówiąc, Sąd Okręgowy nie miał żadnego obowiązku brania pod uwagę innych decyzji Prezesa UOKiK.

Podobnie Sąd Okręgowy nie miał obowiązku wzięcia pod uwagę rzekomych naruszeń prawa administracyjnego, gdyż kompetencje Sądu powszechnego nie są tak szerokie, jak twierdzi apelujący. W wyroku z dnia 8.03.2012r, sygn. akt VI ACa 1150/11 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że w przypadku odwołań od decyzji kognicja sądów powszechnych ma charakter szczególny. „ Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje odwołanie jako sąd pierwszej instancji, ale dotyczy to wyłącznie trybu rozpoznawania sprawy, nie zaś jego istoty. Sąd ten dokonuje kontroli instancyjnej decyzji Prezesa Urzędu co najmniej w sensie formalnym, bowiem postępowanie z zakresu ochrony konsumentów ma charakter hybrydalny - łączący w sobie dominujące w nim elementy sądowego postępowania pierwszoinstancyjnego z pewnymi elementami drugoinstancyjnej kontroli decyzji administracyjnej. Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozstrzyga bowiem o bycie prawnym zaskarżonej decyzji, eliminując ją z obrotu prawnego, bądź utrzymując w obrocie prawnym w dotychczasowej lub zmienionej postaci. Dopiero wniesienie odwołania powoduje wszczęcie kontradyktoryjnego postępowania sądowego, bowiem poprzedzające je postępowanie administracyjne warunkuje jedynie dopuszczalność drogi sądowej. Z tej przyczyny kognicja Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest ograniczona do przedmiotu zaskarżonej decyzji, a co za tym idzie, nie obejmuje zdarzeń zaistniałych po jej wydaniu, a więc nieobjętych postępowaniem administracyjnym.” Stanowisko to jest tylko powtórzeniem stanowiska powszechnie wyrażanego o hybrydalnym charakterze postępowania z zakresu ochrony konsumentów.

Nie jest prawdą, że Prezes UOKiK powołał się w swej decyzji jedynie na bezprawność, a Sąd Okręgowy tylko na dobre obyczaje. Prezes UOKiK także mówił o naruszeniu przez powoda zasad współżycia społecznego (patrz str. 10 uzasadnienia decyzji), zaś dobre obyczaje są niczym innym, jak zasadą współżycia społecznego, jej naruszenie oznacza bezprawność. Tym samym Sąd Okręgowy wykazał, że działania powoda nosiły znamiona bezprawności.

Zresztą, gdyby nawet tak było, że Prezes UOKiK powołał się w swej decyzji jedynie na bezprawność, a Sąd Okręgowy tylko na dobre obyczaje, to trzeba przypomnieć, że zaskarżony został wyrok Sądu Okręgowego i Sąd Apelacyjny rozpoznawał sprawę na skutek apelacji od tego wyroku. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy napisał: „W konkretnym przypadku dobrym obyczajem jest stosowanie przez Bank w obrocie z klientami (konsumentami) klauzul umownych, które utrzymują równowagę kontraktową obu stron umowy kredytu konsumenckiego, przez co należy rozumieć, że nie dochodzi do eksploatacji konsumenta ze strony Banku.

W rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia dobrego obyczaju w wyniku przyznania sobie przez Bank prawa do obciążania konsumenta opłatami za czynności, które nie zostały dokonane.”

W żadnym razie Sąd Okręgowy nie wyrokował co do przedmiotu nie objętego żądaniem.

Prezes UOKiK nie miał żadnego obowiązku wydania decyzji zobowiązującej, a więc nie naruszył art. 28 ustawy okik. Przepis art. 28 mówi o tym, że Prezes może nałożyć obowiązek, ale nie musi tego robić.

W tym miejscu powtórzyć należy, iż Sąd Okręgowy nie miał żadnego obowiązku brania pod uwagę innych decyzji Prezesa UOKiK.

Praktyka działania powoda jest nieistotna z punktu widzenia Sądu, gdyż powód, działając na podstawie tych samych przepisów może stosować odmienną praktykę. Stąd analizie Sądu poddawany jest stan prawny, a nie stan faktyczny. Spór w niniejszej sprawie, wbrew sugestiom powoda zawartym w apelacji, wcale nie dotyczy praktyki stosowania przez powoda kwestionowanych klauzul, lecz ich treści.

W zakresie oceny prawidłowości decyzji Prezesa UOKiK w części dotyczącej nałożenia na powoda kary pieniężnej argumenty powoda zostały już przedstawione w odwołaniu i przeanalizowane przez Sąd Okręgowy, którego stanowisko podziela Sąd Apelacyjny. Kara nie jest wygórowana, istniały podstawy prawne do jej nałożenia, a mianowicie art. 106 ust 1 pkt 4 ustawy okik. Sąd Apelacyjny uznał, że zmiana decyzji w jej pkt II nie będzie miała wpływu na wysokość kary pieniężnej. Jest to jedna kara pieniężna, co zostało podkreślone w uzasadnieniu decyzji Prezesa UOKiK i przez Sąd I instancji i nie było żadnych podstaw do jej obniżenia lub uchylenia.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc, to trzeba zauważyć, że samo „utrudnienie” nie może stanowić argumentu przemawiającego za zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Dodatkowo podkreślić należy, iż pełnomocnik powoda składając apelację zatytułował ją „Apelacja strony pozwanej”, co spowodowało dalsze perturbacje i konieczność odwołania rozprawy.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł, jak wyroku na podstawie art. 386 § 1 kpc oraz art. 385 kpc.

O kosztach Sąd Apelacyjny postanowił na mocy art. 98 kpc uznając apelującego powoda za stronę przegrywającą sprawę, gdyż zmiana dokonana przez Sąd Apelacyjny w pkt I wyroku nie stanowiła dla powoda zmiany istotnej powodującej uwzględnienie apelacji w całości (wysokość kary pozostała niezmieniona).