Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan (spr.)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Iwona Tchórzewska

Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych
Protokolant Sekretarz sądowy Katarzyna Gustaw

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2014 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z wniosku K. S. z udziałem J. S. (1) o podział majątku wspólnego na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kraśniku z dnia 2 grudnia 2013 roku, sygn. aktINs 784/08 postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie I. podpunkt 34 w części przekraczającej kwotę 35111 zł 70 gr (trzydzieści pięć tysięcy sto jedenaście złotych siedemdziesiąt groszy) oraz w punkcie VI. w części ponad zasądzoną od J. S. (1) na rzecz K. S. kwotę 17555 zł 85 (siedemnaście tysięcy pięćset pięćdziesiąt pięć złotych osiemdziesiąt pięć groszy) z ustawowymi odsetkami oraz w punktach VIII., IX. i XI. i sprawę w tym zakresie przekazać Sądowi Rejonowemu w Kraśniku do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

II Ca 339/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Kraśniku:

I.  ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków K. i J. S. (1) wchodzi:

1.  samochód osobowy marki N. (...) o numerze rejestracyjnym (...);

2.  wierzytelność z tytułu zbycia samochodu osobowego marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 4026 złotych;

3.  wierzytelność z tytułu zbycia samochodu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 9000 złotych;

4.  samochód osobowy marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...);

5.  motocykl Y. (...);

6.  wierzytelność z tytułu sprzedaży samochodu osobowego marki C. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 6000 złotych;

7.  huśtawka ogrodowa;

8.  grill ogrodowy;

9.  wyposażenie kuchni - talerze, garnki, szklanki, sztućce;

10.  szafki kuchenne ze szkłem,

11 .stół kuchenny szklany;

12.krzesła-6 sztuk;

13.piekarnik G.;

14.lodówka side by side L.;

15. kran kuchenny;

16.zlew kuchenny;

17.zmywarka do naczyń C. ;

18. blaty kuchenne;

19.meble kuchenne;

20.szafy wnękowe i garderoba;

21.kanapa narożna skórzana kremowa;

22.wanna z hydromasażem;

23.kabina prysznicowa;

24.meble do sypialni;

25. żaluzje;

26.kanapa skórzana do studia;

27.kamera video S.

28.wierzytelność z tytułu sprzedaży telewizora S. w kwocie 1500zł;

29. wierzytelność z tytułu sprzedaży telewizor S. (...) cali w kwocie 700 złotych; 30.wierzytelność z tytułu sprzedaży aparatu fotograficznego (...) w kwocie 200 złotych;

31.wierzytelność z tytułu sprzedaży aparatu fotograficznego M. (...) w kwocie 350 złotych;

32.wierzytelność z tytułu sprzedaży 2 projektorów multimedialnych B. w kwocie 1000 złotych;

33.wierzytelność z tytułu sprzedaży 2 projektorów multimedialnych S. w kwocie 1000 złotych;

34.wierzytelność z tytułu nakładu z majątku wspólnego byłych małżonków K. S. i J. S. (1) na majątek osobisty J. S. (1) w kwocie 60121,60

Złotych;

II.  umorzył postępowanie co do samochodów (...) oraz M. (...) wobec cofnięcia wniosku w tym zakresie;

III.  wartość majątku wspólnego byłych małżonków K. i J. S. (1) ustalił na kwotę 130 397,60 złotych;

IV. dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków K. i J. S. (1) w sposób, że:

1) wnioskodawczyni K. S. przyznał na własność składniki majątku wspólnego opisane w pkt 1-7,8,9,14,21,27,

2) uczestnikowi J. S. (1) przyznał na własność składniki majątku wspólnego opisane w pkt l -2, 3, 5, 6, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 26,28,29,30,31,32,33,34;

V. zasądził tytułem dopłaty do wartości udziału od uczestnika J. S. (1) na rzecz wnioskodawczyni K. S. kwotę 18138 złotych płatną w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

VI. zasądził tytułem zwrotu nakładu poczynionego z majątku wspólnego byłych małżonków K. i J. S. (1) na majątek osobisty J. S. (1) od uczestnika J. S. (1) na rzecz wnioskodawczyni K. S. kwotę 30060,80 złotych płatne w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

VII. oddalił wniosek wnioskodawczyni K. S. o zasądzenie od uczestnika J. S. (1) kwoty 35 111,70 zł zwrotu nakładu z majątku osobistego wnioskodawczyni K. S. na majątek osobisty uczestnika J. S. (1);

VIII. nakazał ściągnąć od wnioskodawczyni K. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1178,71 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych tymczasowo wyłożonych w toku postępowania przez Skarb Państwa;

IX. nakazał ściągnąć od uczestnika J. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3211,72 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych tymczasowo wyłożonych w toku postępowania przez Skarb Państwa;

X. nakazał wnioskodawczyni i uczestnikowi wzajemne wydanie rzeczy stanowiących przedmiot podziału w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia;

XI. stwierdził, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Rejonowego:

K. Ł. i J. S. (1) zawali związek małżeński w dniu 22 września 2001 roku. W dacie zawarcia przez nich związku małżeńskiego na działce należącej do J. S. (1), darowanej przez jego rodziców oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) położonej w K. przy ul. (...) o powierzchni 0,0233 ha trwała budowa domu jednorodzinnego.

Rozdzielność majątkowa z datą 30 marca 2007 roku została orzeczona miedzy stronami wyrokiem Sądu Rejonowego w Kraśniku z dnia 13 grudnia 2007 roku w sprawie III RC 343/07. Rozwód pomiędzy stronami został orzeczony wyrokiem Sadu Okręgowego w Lublinie z dnia 17 października 2007 roku w sprawie III C 2128/07.

W dacie zawarcia związku małżeńskiego prace przy budowie domu jednorodzinnego były zaawansowane w 75,6% procentach. Dom przylega bezpośrednio do domu, w którym zamieszkują rodzice uczestnika J. S. (1) i jego siostra. Jego budowa rozpoczęła się w 1999 roku. J. S. (1) przed ślubem prowadził działalność gospodarczą. Powadził sklep, hurtownię lakierów samochodowych, dyskotekę, mieszalnię lakierów. Posiadał oszczędności. Na poczet budowy J. S. (1) uzyskał premie gwarancyjne z książeczki mieszkaniowej własnej oraz swojej siostry. Otrzymał od swojej ciotki A. W. 6000 złotych na urządzenie łazienki.

Przed zawarciem związku małżeńskiego przez K. i J. S. (1) wykonane były w całości roboty ziemne, fundamenty, izolacje, ściany konstrukcyjne, stropy, konstrukcja dachu i dach, obróbki blacharskie, ścianki działowe wewnątrz domu, stolarka okienna, stolarka drzwiowa. Przy budowie domu pomagał J. S. (1) jego ojciec J. S. (2). W 2001 roku rozpoczęto prace wykończeniowe. Wykonano już wówczas wszystkie przyłącza. Wykonywano instalacje wewnątrz domu, tynki. Rozpoczęto prace przy wykonywaniu ogrodzenia nieruchomości.

W dniu 19 września 2001 J. S. (1) wspólnie z rodzicami zaciągnął kredyt mieszkaniowy (...) w banku (...) S.A. w kwocie 60 000 złotych.

Po ślubie małżonkowie wykańczali dom. Wykańczali łazienki, układali podłogi. Układali płytki na podłogach na tarasie, schodach zewnętrznych, oraz wewnątrz domu. Zakupili drzwi wewnętrzne, zrobili szafy wnękowe. Wyłożyli schody na piętro oraz schody do piwnicy. Wybrukowano podjazd kostką brukową. Założono ogród. Małżonkowie zakupili ogrodzenie, najpierw z bramą drewnianą, później wymienili ją na metalową. Założono automatykę do bramy. Do wykończenia pozostały balustrady, tynki wewnętrzne, elewacja, podłogi i posadzki, roboty malarskie, instalacja gazowa, instalacja elektryczna, wodno- kanalizacyjna, Centralnego Ogrzewana wewnątrz budynku Po ślubie małżonkowie położyli strukturę i kolor na tynk zewnętrzny. Założyli klimatyzację w domu.

Znajomy J. S. (1) K. D. był winny J. S. (1) jeszcze przed jego ślubem pieniądze i w ramach rozliczenia długu przekazał J. S. (1) wykładziny montażowe do domu.

W trakcie trwania związku małżeńskiego K. i J. S. (1) nabyli samochód osobowy marki N. (...) w listopadzie 2006 roku. Ponadto zakupili samochód osobowy marki V. (...) oraz samochód M. (...). 18 maja 2006 roku J. S. (1) jako (...) spółki (...) zakupił samochód S. V., który został sprzedany w dniu 18 maja 2006 roku za cenę 4000 złotych. Przed zawarciem związku małżeńskiego J. S. (1) był właścicielem motocykla H. (...), który J. S. (1) sprzedał w trakcie trwania małżeństwa kwotę 7500 złotych. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży tego motocykla J. S. (1) zakupił kolejny motocykl marki Y. (...) dokładając do zakupu kwotę 2000 złotych. W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie zakupili również samochód C. (...) za kwotę 11 000 złotych.

Po zawarciu związku małżeńskiego J. i K. S. często otrzymywali prezenty od matki K. S.. Przekazywała im ona używane meble i artykuły gospodarstwa domowego przy wymianie sprzętów w swoim domu w Niemczech - kuchenkę mikrofalową, frytkownicę, talerze. Robiła prezenty - zakupiła podczas wizyty w Polsce grill betonowy ogrodowy. Dała małżonkom pieniądze na zakup zmywarki. Kupowała małżonkom pościel, ręczniki, ozdoby choinkowe, choinki. Rodzice K. S. są rozwiedzeni. Oboje mieszkali w Niemczech jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego przez K. i J. S. (1). K. S. zajmowała się mieszkaniem jej ojca w K.. Opłacała czynsz oraz inne opłaty stałe. Na ten cel ojciec przekazywał jej pieniądze za pośrednictwem przewoźników. K. S. na ogół wymieniała je, wpłacała na swój rachunek i opłacała mieszkanie. Pieniądze K. S. przekazywała również matka – B. W.. Pieniądze w różnej wysokości, z różną częstotliwością podawała przez przewoźników. Czasami podawała pieniądze na urodziny czy imieniny córki lub zięcia, w prezencie gwiazdkowym, na zakup określonych rzeczy – np. zmywarki.

Małżonkowie J. i K. S. w czasie trwania małżeństwa podzielili się w ten sposób obowiązkami, że J. S. (1) dbał o rachunki, finanse w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. K. S. zaś prowadziła rachunkowość domową. Przez pierwsze miesiące małżeństwa K. S. nie miała rachunku bankowego. Założyła go w roku 2002 w banku (...) S.A. Na ten rachunek wpłacała pieniądze uzyskiwane od męża, pieniądze z wynagrodzenia za pracę, które otrzymywała od teścia w kwocie około 1200 złotych. K. S. prosiła często męża o zasilenie konta. J. S. (1) dawał pieniądze żonie, wpłacał pieniądze sam lub za pośrednictwem swojego pracownika M. P.. K. S. wpłacała też środki otrzymywane od matki oraz od ojca. Waluty - początkowo marki, potem euro wymieniała na złotówki i wpłacała na konto. Z rachunku tego robiła opłaty za media, opłacała mieszkanie i media w mieszkaniu ojca, robiła przelewy prywatne. Na konto to wpływały też pieniądze uzyskiwane przez małżonków z przeprowadzanych transakcji internetowych. Z tego też konta K. S. spłacała kredyt (...) zaciągnięty przez jej męża.

W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie zakupili ponadto huśtawkę ogrodową, grill ogrodowy, wyposażenie kuchni – talerze, garnki, szklanki, sztućce, szafki kuchenne ze szkłem, stół kuchenny szklany, krzesła – 6 sztuk; piekarnik G., lodówkę side by side L., kran kuchenny, zlew kuchenny, zmywarka do naczyń, blaty kuchenne, meble kuchenne, wannę z hydromasażem, kabinę prysznicowa, meble do sypialni, żaluzje, kanapa skórzana do studia, kamera video S., telewizor S., telewizor S. (...) cali, aparat fotograficzny S., aparat fotograficzny M. (...) z, 2 projektory multimedialne B., 2 projektory multimedialne S.. Otrzymali od matki K. S. kanapę narożną skórzana kremową, oraz kanapę skórzaną czarną. Za pieniądze darowane przez B. W. zakupili meble do sypialni. Zakupili do mieszkania szafy wnękowe i urządzili garderobę.

J. S. (1) po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej sprzedał samochody należące do majątku wspólnego małżonków: F. (...) o numerze rejestracyjnym (...) za kwotę 4026, oraz C. (...) o numerze rejestracyjnym (...) za kwotę 6000 złotych, V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) za kwotę 9000 złotych oraz telewizor S.za kwotę 1500 złotych, telewizor S. (...) cali za kwotę 700 złotych, aparat fotograficzny (...) za 200 złotych, aparat fotograficzny M. (...) za350 złotych, 2 projektory multimedialne B. za 1000 złotych, 2 projektory multimedialne S. za kwotę 1000 złotych.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o powołane w uzasadnieniu dowody.

Sad Rejonowy wskazał, że na majątek K. i J. S. (1) składają się ruchomości oraz poczyniony przez małżonków S. nakład na majątek osobisty uczestnika J. S. (1) w postaci wykończenia domu jednorodzinnego na ulicy (...).

Poza sporem w niniejszym postepowaniu jest okoliczność, że dom na ul. (...) stanowi składnik majątku osobistego uczestnika J. S. (1). Uczestnik rozpoczął budowę domu w roku 1999. Stopień zaawansowania robót w domu w kosztorysie budowlanym oceniono na 75,6%. Kosztorys został sporządzony na dzień 19 września 2001 roku – na dzień zaciągnięcia kredytu (...) przez J. S. (1) i jego rodziców. J. i K. S. wzięli ślub 22 września 2001 roku. Bezpośrednio po zawarciu związku małżeńskiego J. i K. S. przystąpili do wykańczania domu. W tym okresie jak zgodnie zeznawali zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik wszelkie środki finansowe jakie posiadali przeznaczali na wykończenie domu. Przeznaczyli na ten cel pieniądze z prezentów ślubnych, pieniądze z dwóch transz kredytu, środki bieżące.

Zdaniem Sądu Rejonowego ani wnioskodawczyni, ani uczestnik nie potrafili wskazać jakie prace były przez nich wykonywane i z jakich środków. Pomiędzy wnioskodawczynią, a uczestnikiem istniał spór, co do tego jakie czynności, jakie roboty były wykonywane przez nich w domu o zawarciu związku małżeńskiego. Na jednoznaczne ustalenie zakresu wykonywanych czynności nie pozwalają także zeznania przesłuchiwanych w toku postepowania świadków. W ocenie Sądu Rejonowego najpełniejszy i najbardziej obiektywny obraz stanu domu J. S. (1) w dacie zawarcia związku małżeńskiego daje kosztorys sporządzony na potrzeby kredytu przez osobę trzecią. Na wykończenie nieruchomości stanowiącej składnik majątku osobistego uczestnika, małżonkowie łożyli środki z różnych źródeł – z kredytu uzyskanego przez J. S. (1) przed ślubem, ze środków uzyskanych w prezencie ślubnym, z bieżących wynagrodzeń. Zgromadzony w toku postepowania materiał dowodowy nie dał odpowiedzi na to jakie czynności i jakie prace małżonkowie czynili z poszczególnych środków.

Sąd Rejonowy wskazał, że wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni kredyt zaciągnięty przez J. S. (1) nie był spłacany przez wnioskodawczynię wyłącznie z jej środków osobistych, gdyż tego nie udowodniła.

Natomiast w oparciu o wskazywane okoliczności Sąd uznał, iż nakładem z majątku wspólnego małżonków K. i J. S. (1) na majątek osobisty uczestnika w postaci nieruchomości przy ul. (...) jest całość wykończenia domu mieszkalnego i jego otoczenia wykonana w trakcie trwania małżeństwa, a której zakres najdokładniej odzwierciedla kosztorys budowlany sporządzony na datę zaciągnięcia kredytu „(...)” i który to zakres obejmuje 24,4% wartości nieruchomości.

W ocenie Sądu globalne wskazanie wartości nakładu z majątku wspólnego stron na majątek osobisty J. S. (1) w odniesieniu do wartości nieruchomości uwzględnia wszelkie nakłady czynione przez małżonków czy to ze środków pochodzących z prezentów ślubnych, wynagrodzeń bieżących czy wreszcie oddaje fakt spłaty kredytu (...) przez oboje małżonków ze środków wspólnych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. W ocenie Sądu Rejonowego przyjęcie odmiennych sposobów rozliczenia stwarza zagrożenie zdublowania się niektórych wartości na niekorzyść jednego lub drugiego z byłych współmałżonków. Kredyt (...) stanowiący osobisty dług J. S. (1) został bowiem w całości zużyty na poczet wykończenia domu przy ul. (...)

Zgodnie z treścią opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego S. Ć. wartość rynkowa własności domu mieszkalnego, ogrodzenia, drogi, ciągu pieszo – jezdnego , oświetlenia terenu wynosi 246 400 złotych. Tym samym wartość nakładu z majątku wspólnego małżonków J. i K. S. na majątek osobisty uczestnik J. S. (1) według Sadu pierwszej instancji wynosi 60121,60 złotych (24,4%).

Przynależność pozostałych składników wskazanych we wniosku do majątku wspólnego nie była przedmiotem sporu, z wyjątkiem przynależności motocykla Y. oraz wykładzin w domu mieszkalnym. W tym względzie Sąd Rejonowy przyjął, iż nakład małżonków z majtku wspólnego na poczet zakupu motocykla Y. wynosił 2000 złotych. Natomiast w odniesieniu do wykładzin dywanowych znajdujących się w domu przy ul (...) Sąd nie zaliczył ich jako składnika majątku wspólnego.

Wartość wymienionych w postanowieniu ruchomości Sąd Rejonowy określił w oparciu o opinię biegłego z zakresu szacowania ruchomości M. S. a wartość składników zbytych przez uczestnika na podstawie jego twierdzeń i doliczył ją do udziału uczestnika J. S. (1).

Łączna wartość składników ruchomych podlegających podziałowi oraz wierzytelności z tytułu zbytych składników majątku wynosi 47276 złotych. Wartość udziału każdego z małżonków w majątku wspólnym wynosi 23638 złotych. Na rzecz wnioskodawczyni w wyniku podziału Sąd przyznał składniki ruchome wartości 5500 złotych. Dopłata do wyrównania wartości udziału należna wnioskodawczyni od uczestnika wynosi tym samym 18 138 złotych.

W oparciu o art. 45 § 1 krio tytułem zwrotu wydatków i nakładów poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty Sad zasądził od uczestnika J. S. (1) na rzecz wnioskodawczyni K. S. kwotę 30060,80 złotych stanowiąca połowę ustalonej przez Sąd wartości nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c. i art. 84 w zw. z art. 113 ust. 3 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego postanowienia wniósł uczestnik J. S. (1), który zaskarżył postanowienie w punkcie I -34 oraz punkcie VI i wniósł o jego zmianę przez ustalenie w punkcie 1-34, że wierzytelność z tytułu nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika stanowi kwota 29.111,70 zł i z tego tytułu zasądzenie w p.VI postanowienia od uczestnika J. S. (1) na rzecz wnioskodawczyni K. S. kwoty 14.555,85zł, oraz zasądzenie kosztów postępowania za II instancję. Następnie pełnomocnik uczestnika sprecyzowała, że w ocenie uczestnika wierzytelność z tytułu nakładów winna wynosić 35 111 zł 79 gr (wysokość spłaconego kredytu), zaś spłata 17555 zł 85 gr (k.683).

Zaskarżonemu postanowieniu uczestnik zarzucił:

I.  obrazę przepisu art 45§1 krio przez wadliwe ustalenie kwoty nakładów na majątek osobisty uczestnika z majątku wspólnego stron w oparciu o procentowy zakresu robót wykończeniowych wykonanych po zawarciu związku małżeńskiego oraz aktualną cenę nieruchomości z pominięciem faktu, że uczestnik całą kwotę swojego kredytu 60000 zł przeznaczył na prace wykończeniowe domu, zaś spłacona wspólnie przez strony została tylko jego część, resztę będzie spłacał uczestnik jeszcze przez kilkanaście lat. Nakładem stron z majątku wspólnego może być uznana tylko kwota spłaconego kredytu na dzień ustania wspólności majątkowej.

II.  sprzeczność pomiędzy treścią uzasadnienia orzeczenia a jego sentencją wyrażającą się w tym, iż Sąd w swoich ustaleniach przyjął, że uczestnik otrzymał przed ślubem kwotę 6000 zł w prezencie od swojej matki chrzestnej A. W. przeznaczoną na urządzenie łazienki, okoliczności tej nie kwestionowała też wnioskodawczyni jednakże w rozliczeniu majątku stron i nakładów nie uwzględnił tej kwoty na dobro uczestnika.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wnosiła o jej oddalenie i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja, o ile wskazuje jakoby nakładem uczestników z majątku wspólnego mogła być uznana tylko kwota spłaconego kredytu na dzień ustania wspólności majątkowej, nie jest uzasadniona. Niemniej jednak postanowienie w zaskarżonej części podlega uchyleniu, a sprawa w tym przedmiocie (co do roszczenia wnioskodawczyni o rozliczenie wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika) przekazaniu do ponownego rozpoznania, gdyż Sąd Rejonowy nie rozpoznał w tym zakresie istoty sprawy nie ustalając jakie nakłady były dokonane z majątku wspólnego oraz nie ustalając odpowiedniej ich wartości.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że stanowisko apelacji co do zasądzenia na rzecz wnioskodawczyni jedynie kwoty 17555, 85 gr, czyli połowy spłaconego w trakcie trwania wspólności majątkowej kredytu, byłoby uzasadnione jedynie gdyby poczynione po ślubie małżonków wydatki na wykończenie domu pochodziły jedynie z tego kredytu. Natomiast nie ulega wątpliwości, że obok kredytu były wydatkowane na nieruchomość inne środki pochodzące z majątku wspólnego, co przyznawał sam uczestnik. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że na wykończenie nieruchomości małżonkowie łożyli środki z różnych źródeł – z kredytu, z bieżących wynagrodzeń oraz z prezentów ślubnych. Ustalenia te nie zostały podważone w apelacji.

Przede wszystkim nie ma podstaw do przyjęcia wywodów apelacji jakoby kwota kredytu 60.000 zł wystarczała na wykonanie wszystkich prac w budynku mieszkalnym oraz na posesji po zawarciu związku małżeńskiego przez strony. Stwierdzenie to pozostaje w sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym, w tym stanowiskiem samego uczestnika reprezentowanym w pierwszej instancji, kiedy, jak już wskazano, przyznawał, że pewne elementy były wykonane ze wspólnych dochodów i podawał nawet jakie (pisma k.36, 379, wyjaśnienia i zeznania uczestnika k. 325v-327, 566). Również wnioskodawczyni podawała, że w ten dom było włożone to co ona zarabiała i co zarabiał mąż (k.32v), czy, że środki z prezentów ślubnych poszły na wykończenie domu (k.565v).

Ponadto także z uproszczonego kosztorysu znajdującego się w aktach (k. 93, 171) wynika, że koszt pozostałych do wykonania w drugiej połowie września 2001 roku prac był większy niż wysokość kredytu 60000 zł, gdyż pozostałe 24,4% z 323680 zł to ok. 79000 zł, zaś obok robót wskazanych w kosztorysie były przecież dokonywane też jeszcze inne wydatki (np. na ogród czy klimatyzację).

Powyższe wskazuje, że brak było podstaw, jak chce obecnie skarżący, do rozliczenia wyłącznie spłaconego z majątku wspólnego długu osobistego uczestnika, gdyż obok tego były także wydatkowane z majątku wspólnego środki bezpośrednio na wykończenie domu i posesji.

Natomiast słuszny w tym zakresie jest zarzut apelacji obrazy przepisu art 45§1 k.r.io. przez wadliwe ustalenie kwoty nakładów na majątek osobisty uczestnika z majątku wspólnego stron w oparciu o procentowy zakres robót wykończeniowych wykonanych po zawarciu związku małżeńskiego oraz aktualną cenę nieruchomości.

Przede wszystkim w żaden sposób nie można przyjąć, jak wskazał Sąd Rejonowy, że nakładem z majątku wspólnego małżonków K. i J. S. (1) na majątek osobisty uczestnika w postaci nieruchomości przy ul. (...) jest całość wykończenia domu mieszkalnego i jego otoczenia wykonana w trakcie trwania małżeństwa, co doprowadziło Sąd do ustalenia, że wartość tego nakładu to 60121, 60 zł wyliczona jako 24,4 % wartości nieruchomości, gdyż nie ulega wątpliwości, że znaczna część kosztów tego wykończenia była pokryta z kredytu stanowiącego środki osobiste uczestnika.

Wprawdzie Sąd Rejonowy zaznaczył, że jest to „globalne wskazanie wartości nakładu z majątku wspólnego stron na majątek osobisty J. S. (1), które uwzględnia wszelkie nakłady czynione przez małżonków czy to ze środków pochodzących z prezentów ślubnych, wynagrodzeń bieżących, czy wreszcie oddaje fakt spłaty kredytu ze środków wspólnych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej”, ale zastosowane przez Sąd Rejonowy uproszczenie w sposobie ustalenia wartości nakładów (i to wraz z zaspokojonym długiem) było zbyt daleko idące i nie odzwierciedla rzeczywiście poniesionych wydatków nawet w przybliżeniu. Tym bardziej, że Sąd Rejonowy w ogóle nie ustalał na co zostały wydatkowane środki wspólne, co wskazuje na nierozpoznanie istoty sprawy i wymaga poczynienia ustaleń w tym względzie przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Nie do końca można się zgodzić z Sądem Rejonowym jakoby ani wnioskodawczyni, ani uczestnik nie potrafili wskazać jakie prace były przez nich wykonywane i z jakich środków, czy, że na ustalenie zakresu wykonywanych czynności nie pozwalają także zeznania przesłuchiwanych w toku postepowania świadków.

Jak już wcześniej zaznaczono, uczestnik bądź w pismach procesowych (k.36, 379), bądź w swoich wyjaśnieniach i zeznaniach (k.325v-327, 566 in.) podawał jakie wydatki były pokrywane z majątku wspólnego. Podobnie w wyjaśnieniach wnioskodawczyni (k.32v-33) oraz zeznaniach świadków J. S. (2) (k.58v-59) i B. W. (k.50) pojawiają się konkretne elementy wykończenia domu i otoczenia, które miały być sfinansowane z majątku wspólnego małżonków. Umożliwiało to poczynienie ustaleń co najmniej co do części dokonanych nakładów na majątek osobisty. Ponadto uczestnicy oraz świadkowie podawali także jakie konkretne wydatki były poczynione ze środków z kredytu, co z kolei dawało podstawę do wyeliminowania spośród wszystkich pozostałych do wykonania prac i kosztów tych pokrytych z kredytu i także mogło prowadzić do ustalenia tych uiszczonych ze środków wspólnych.

Należy zaznaczyć, że zrozumiałym jest, iż z uwagi na to, że podczas budowy środki i wydatki z różnych źródeł nie zawsze były wyraźnie wyodrębnione, a także z uwagi na upływ czasu, uczestnicy mogą nie być w stanie precyzyjnie wskazać konkretnych nakładów z majątku wspólnego i wykazanie tych okoliczności może napotykać trudności. Nawet jeśli przyjąć, że z uwagi na występujące tego rodzaju trudności nie można w pełni szczegółowo ustalić, które prace były czynione z poszczególnych środków, to za dopuszczalne należy przyjąć nieco mniej precyzyjne ustalenie (w pewnym przybliżeniu) wartości środków wydatkowanych z majątku wspólnego, ale wartość ta musi mieć logiczne uzasadnienie, tak aby oddawała w największym stopniu rzeczywiście poniesione nakłady.

W przypadku mechanizmu zastosowanego przez Sąd Rejonowy taka zbieżność nie zachodzi.

Przede wszystkim nie ulega wątpliwości, że nie wszystkie prace pozostałe do wykonania zostały sfinansowane z majątku wspólnego, wobec czego już przyjęcie tylko do nakładów z majątku wspólnego procentowej części brakujących do poniesienia kosztów wynikającej z kosztorysu - 24,4 % nie miało racjonalnego uzasadnienia. Stwierdzenie to pozostaje aktualne także przy uwzględnieniu faktu, że wyliczony przez Sąd koszt nakładów miał obejmować także spłatę kredytu, skoro w trakcie trwania wspólności małżonkowie pokryli jedynie część zadłużenia z tego tytułu.

Ponadto nieodpowiednie było odniesienie tego procentu, mającego oddawać pozostałe do wykonania prace, do wartości rynkowej nieruchomości i to według stanu z 2007 roku w podejściu porównawczym, która przecież nie jest tożsama z tym jakie trzeba ponieść koszty na budowę. Jest wypadkową wielu innych przesłanek oderwanych od rzeczywistych wydatków (np. podaży i popytu na danym rynku, lokalizacji nieruchomości, dostępności do dróg, usług, sąsiedztwa, cech działki, mody, estetyki terenu, itp.), bardziej uzasadnione byłoby zestawienie z wartością liczoną metodą odtworzeniową.

Stąd nie można uznać, żeby kwota przyjęta przez Sąd Rejonowy pozostawała w logicznym związku z rzeczywiście poniesionymi nakładami i wydatkami z majątku wspólnego małżonków S. na majątek osobisty uczestnika.

Można dodać, że zdecydowanie bardziej adekwatnym sposobem byłoby chociażby określenie wartości wszystkich środków poniesionych na wykończenie domu i zagospodarowanie nieruchomości po ślubie i odjęcie środków pochodzących z innych źródeł – z kredytu. Jednakże ten sposób mógłby mieć zastosowanie dopiero w sytuacji gdyby ustalenie konkretnych wydatków z majątku wspólnego rzeczywiście okazało się niemożliwe lub Sąd doszedłby do przekonania, że poczynione ścisłe ustalenia nie oddawałyby i tak wszystkich rzeczywistych wydatków.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w zaskarżonej części i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Rejonowemu w Kraśniku do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy ustali (przy uwzględnieniu powyższych rozważań) jakie nakłady i wydatki zostały poczynione z majątku wspólnego małżonków S. na nieruchomość stanowiącą majątek osobisty uczestnika oraz ich wartość i stosownie do tego rozstrzygnie o roszczeniu wnioskodawczyni z art. 45 § 1 k.rio.