Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Arkadia Wyraz - Wieczorek

Sędziowie: SO Aleksandra Janas

SR (del.) Anna Hajda (spr.)

Protokolant Wioletta Matysiok

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku J. W. (1)

z udziałem J. J.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 23 lipca 2013 r., sygn. akt II Ns 35/11

postanawia:

oddalić apelację.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Arkadia Wyraz - Wieczorek SSO Aleksandra Janas

Sygn. akt III Ca 267/14

UZASADNIENIE

J. W. (1) wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego jej i uczestnika J. J. wobec ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Wskazała, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 7 kwietnia 1988 roku, sygn. akt IV RC 736/88 małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód. Wnioskodawczyni wskazała, że małżonkowie nie zawierali umowy małżeńskiej. W dniu 15 stycznia 1983r. uczestnik postępowania zakupił ze środków należących do majątku wspólnego nieruchomość – działkę niezabudowaną położoną w K. – P., przy ul. (...), objętą księgą wieczystą KW nr (...). Wnioskodawczyni wskazała, że w 2006r. uczestnik postępowania dokonał podziału geodezyjnego nieruchomości, a następnie zbył ją na rzecz innych osób za kwotę około 592.600 zł, z czego połowę powinien przekazać na jej rzecz. W rezultacie wnioskodawczyni wniosła o ustalenie, że w skład majątku dorobkowego byłych małżonków wchodziła wskazana nieruchomość, a następnie dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, że uczestnik zapłaci na rzecz wnioskodawczyni kwotę 296.300 zł tytułem spłaty.

W toku postępowania wnioskodawczyni rozszerzyła wniosek domagając się ustalenia, że w skład majątku dorobkowego wchodził także wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) oraz zasądzenia na jej rzecz połowy wysokości wkładu.

Uczestnik postępowania wniósł o oddalenie wniosku i zaprzeczył, by w trakcie trwania związku małżeńskiego powstał jakikolwiek majątek wspólny zainteresowanych. Podkreślał, że cały majątek, jakim dysponowali małżonkowie pochodził z jego majątku odrębnego, a nieruchomość położona w K. – P. została nabyta za środki pochodzące z darowizny od wujostwa uczestnika postępowania – D. i M. S..

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 23 lipca 2013r. Sąd Rejonowy w Rybniku ustalił, że w skład majątku dorobkowego J. W. (1) i J. J., których majątkowa wspólność ustawowa ustała na mocy wyroku rozwodowego Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 7 kwietnia 1988r., sygn. VI RC 736/88 wchodzą: kwota 600.000 zł uzyskana z tytułu sprzedaży nieruchomości położonej w K. – P., dla której Sąd Rejonowy w Katowicach prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...) oraz spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) wraz z wkładem mieszkaniowym. Sąd ustalił również, że uczestnik postępowania J. J. dokonał nakładu z majątku odrębnego na majątek wspólny przez uiszczenie pełnej wysokości wkładu mieszkaniowego związanego ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego, który na dzień 20 września 1979r. wynosił 37.900 zł. Następnie Sąd dokonując podziału majątku dorobkowego przyznał na własność uczestnika postępowania kwotę pochodzącą ze sprzedaży nieruchomości oraz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. W dalszej kolejności zasądził od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni J. W. (1) kwotę 300.000 zł tytułem spłaty, płatną w terminie do trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w terminie płatności. Orzekając w przedmiocie kosztów nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawczyni kwotę 1.103,12 zł, zaś od uczestnika postępowania kwotę 1.603,12 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że strony zawarły związek małżeński w dniu 2 grudnia 1978r. Związek ten został rozwiązany przez rozwód na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 7 kwietnia 1988r., sygn. VI RC 736/88. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 28 kwietnia 1988 r. W trakcie trwania związku małżeńskiego strony nie zawierały umów majątkowych małżeńskich, a wspólność majątkowa nie została wcześniej zniesiona. Sąd ustalił ponadto, iż w trakcie trwania małżeństwa zainteresowani nabyli na podstawie umowy przeniesienia własności od A. B. nieruchomość położoną w K. – P., o pow. 0,29.35 ha, dla której Sąd Rejonowy w Katowicach prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...), za cenę 60.000 zł. Wnioskodawczyni nie uczestniczyła w zawieraniu umowy przed notariuszem, na podstawie której uczestnik postępowania jako jedyny właściciel nabył nieruchomość i następnie ujawnił się w księdze wieczystej, gdyż była w ciąży i uniemożliwiał to jej stan zdrowia. Nieruchomość ta nabyta w 1983r. została w 2006r. sprzedana J. W. (2) i I. W. za kwotę 600.000 zł. Uczestnik postępowania zatrzymał w całości uzyskaną ze sprzedaży kwotę.

W trakcie trwania związku małżeńskiego małżonkowie otrzymali przydział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, położonego w K., przy ul. (...), należącego do zasobów Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.. Członkiem wskazanej spółdzielni był tylko uczestnik postępowania. Na dzień 20 września 1979r. J. J. posiadał po waloryzacji wkład mieszkaniowy w wysokości 37.900 starych złotych oraz udział członkowski w kwocie 500.000 starych złotych. W Dniu 20 września 1979r. uczestnik postępowania otrzymał przydział lokalu mieszkalnego nr (...), położonego przy ul. (...) w drodze zamiany mieszkania położonego przy ul. (...). Wkład mieszkaniowy uiszczony w związku z przydziałem mieszkania stanowił majątek odrębny uczestnika postępowania, zgromadzony przed zawarciem związku małżeńskiego. W dniu 28 grudnia 1998r. J. J. złożył do spółdzielni mieszkaniowej wniosek o przydział mieszkania lokatorskiego własnościowego, które następnie otrzymał w wyniku zamiany prawa do mieszkania z lokatorskiego na własnościowe. W związku z powyższym uczestnik postępowania uzupełnił wkład budowlany o kwotę 7.846,50 nowych złotych. Obecna wartość mieszkania wynosi 165.700 zł.

Sąd ustalił również, że wnioskodawczyni opuściła wspólne mieszkanie w pośpiechu, zabierając jedynie niezbędne rzeczy, gdyż mąż znęcał się nad nią i dzieckiem. Po rozwodzie nie wyszła ponownie za mąż i samotnie wychowywała córkę. Aktualnie samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury w wysokości około 1.100 zł. Nie posiada innych źródeł dochodu. Wydatki związane z utrzymaniem mieszkania wynoszą około 515 zł miesięcznie. Na leki przeznacza kwotę 300 zł miesięcznie.

Uczestnik postępowania także prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury, której wysokości nie chciał ujawnić. Do 1976r. pracował jako milicjant. Rozkazem Komendanta Wojewódzkiego Policji w K. został zwolniony ze służby w trybie natychmiastowym z oskarżeniem o gwałt obywatelki szwedzkiej i pobicie obywatela szwedzkiego. Później pracował jako taksówkarz.

Powyższe ustalenia Sąd poczynił na podstawie bezspornych okoliczności oraz zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego. Mając na uwadze okoliczność, że wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego uiścił w całości uczestnik postępowania, dokonując przeniesienia wkładu mieszkaniowego związanego z wcześniej posiadanym lokalem położonym w K. przy ul. (...) oraz likwidując książeczkę mieszkaniową, założoną przed zawarciem związku małżeńskiego, Sąd Rejonowy uznał, że nie podlega on rozliczeniu przy podziale majątku dorobkowego, pochodził bowiem z majątku odrębnego J. J.. Jednocześnie Sąd uznał, że nieruchomość położona w K. – P. została nabyta za środki pochodzące z majątku wspólnego małżonków, tym samym uzyskana z jej sprzedaży kwota podlegała podziałowi. Przyjmując równe udziały małżonków w majątku dorobkowym Sąd zasądził na rzecz wnioskodawczyni tytułem spłaty połowę kwoty uzyskanej ze sprzedaży działki, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z odsetkami ustawowymi w wypadku opóźnienia w terminie płatności.

O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 520 § 1 kpc przyjmując, ze uczestnicy byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania.

Apelację od powyższego postanowienia wywiódł uczestnik postępowania zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że małżonkowie wspólnie nabyli nieruchomość położoną w K. – P., podczas gdy została ona nabyta przez uczestnika postępowania do majątku odrębnego za środki pochodzące z darowizny od D. S.. Nadto uczestnik zarzucił naruszenie art. 233 kpc przez rażące naruszenie granic swobodnej oceny dowodów, a tym samym ich ocenę wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, niewszechstronne rozważenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji odmówienie wiary zeznaniom świadka D. S., uczestnika postępowania oraz dowodowi z dokumentu, tj. aktu notarialnego z dnia 15 stycznia 1983r., Rep. A 98/83. Uczestnik zarzucał także naruszenia art. 247 kpc przez przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron przeciwko osnowie dokumentu, tj. aktu notarialnego z dnia 15 stycznia 1983r., Rep. A 98/83, a także art. 33 pkt 1,2 i 3 kro w brzmieniu z dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej przez jego niezastosowanie oraz naruszenie art. 45 § 1 kro przez jego niezastosowanie. W oparciu o tak podniesione zarzuty uczestnik postępowania domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia od wnioskodawczyni na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji oraz zsądzenie na jej rzecz od uczestnika kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie mogła odnieść skutku.

Sąd pierwszej instancji dokonał bowiem prawidłowych ustaleń faktycznych, znajdujących oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który został należycie oceniony. Ocena ta jest logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, toteż Sąd Okręgowy przyjmuje ustalenia Sądu pierwszej instancji za własne, bez zbędnego ich powtarzania. Nie budzi też istotnych zastrzeżeń dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna zgromadzonego materiału dowodowego i motywy zaskarżonego orzeczenia, które również należy podzielić.

Apelacja uczestnika postępowania zmierzała w gruncie rzeczy do wykazania, że w trakcie trwania związku małżeńskiego z wnioskodawczynią małżonkowie nie nabyli jakichkolwiek składników majątkowych, które weszłyby w skład majątku wspólnego stron postępowania. Takie twierdzenie nie mogło jednak znaleźć oparcia w zgromadzonym w toku postępowania materiale dowodowym.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) należy podzielić w pełni stanowisko Sądu pierwszej instancji, dokładnie przedstawione w pisemnych motywach rozstrzygnięcia. Nie ulega wątpliwości, ze prawo to weszło do majątku wspólnego małżonków, zostało bowiem nabyte w czasie trwanie związku małżeńskiego. Niemniej z przedstawionych w toku postępowania dowodów wynika, że uczestnik postępowania dokonał nakładu z majątku odrębnego na majątek wspólny uiszczając wkład mieszkaniowy w pełnej wysokości poprzez przeniesienie wkładu mieszkaniowego, związanego z wcześniej posiadanym lokalem mieszkalnym, położonym w K. przy ul. (...) oraz likwidując książeczkę mieszkaniową, założoną jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego z wnioskodawczynią. W rezultacie wkład mieszkaniowy jako dokonany z majątku odrębnego uczestnika postępowania nie mógł podlegać rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego byłych małżonków.

Główny spór miedzy stronami postępowania dotyczył jednak prawa własności nieruchomości położonej w K. – P., dla której Sąd Rejonowy w Katowicach prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...), a w szczególności kwestii czy prawo własności tej działki stanowiło element majątku wspólnego stron. Uczestnik postępowania wywodził, że Sąd Rejonowy, naruszając zasady wynikające z treści art. 233 § 1 kpc, błędnie ustalił, iż weszło ono do majątku dorobkowego małżonków.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymogami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 sierpnia 2012r. III AUa 620/12). Stawiając zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc, jak słusznie podnosił apelujący, należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Z tych względów za niewystarczające jednak należy uznać przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd (Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 1 marca 2012r. I ACa 111/12; z dnia 3 lutego 2012r., I ACa 1407/11). Jeżeli zatem Sąd, ze zgromadzonego materiału dowodowego, wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (wyrok Sądu Apelacyjny we Wrocławiu z dnia 8 lutego 2012r.; I ACa 1404/11).

Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, który uznał, że przedmiotowa nieruchomość, położona w K. – P. weszła w skład podlegającego podziałowi majątku wspólnego małżonków. Przede wszystkim wskazać należy, że w przywoływanym w apelacji akcie notarialnym z dnia 15 stycznia 1983r. nie zostało zawarte zastrzeżenie, że nieruchomość ta wchodzi do majątku odrębnego uczestnika postępowania, bądź że została nabyta za środki pochodzące z majątku odrębnego J. J.. W rezultacie nie ma żadnych podstaw by przyjąć, iż prawo własności działki, położonej w K. – P. nie weszło do majątku wspólnego małżonków.

Ustaleń w tym zakresie nie mógł również podważyć dopuszczony na etapie postępowania apelacyjnego dowód z książeczki oszczędnościowej Banku Spółdzielczego w S. nr C- (...) założonej na nazwisko M. S.. Treść dopuszczonego dokumentu świadczy jedynie o stanie oszczędności potencjalnych darczyńców, a w szczególności, że dysponowali oni kwotą pozwalająca na poczynienie na rzecz uczestnika postępowania darowizny w kwocie 60.000 zł. Niemniej, co słusznie wskazała wnioskodawczyni, w dokumencie tym brak jakichkolwiek adnotacji świadczących o tym, że taka darowizna faktycznie została na rzecz uczestnika postępowania dokonana, czy też by w dacie, kiedy doszło do zakupu przedmiotowej nieruchomości taką kwotę z książeczki wybierali.

Na marginesie należy jeszcze tylko wskazać, że nieruchomość położona w K. – P., dla której Sąd Rejonowy w Katowicach prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...) została nabyta za kwotę 60.000 zł. Miało to miejsce w 1983r. W tym czasie przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 14.475 zł, a zatem kwota 60.000 zł niezbędna do nabycia działki stanowiła nieco ponad czterokrotność przeciętnego wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę, że oboje małżonkowie pracowali w tym czasie zawodowo można przyjąć założenie, że zdołali ze swoich wynagrodzeń zaoszczędzić kwotę 6.000 zł, co pozwoliło im na zakup przedmiotowej nieruchomości.

Podzielając zatem motywy, leżące u podstaw zaskarżonego orzeczenia, bezzasadną apelację uczestnika postępowania oddalono na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc.

SSR(del.) Anna Hajda SSO Arkadia Wyraz – Wieczorek SSO Aleksandra Janas