Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Marczyńska (spr.)

Sędziowie: SSO Beata Łapińska

SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z powództwa G. K.

przeciwko M. B. i D. S.

o odszkodowanie

oraz z powództwa wzajemnego M. B.

przeciwko G. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej M. B. od wyroku Sądu Rejonowego

w Piotrkowie Tryb. IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 czerwca 2013r. sygn. IV P 255/11

I.  co do powództwa głównego G. K. przeciwko M. B. i D. S.:

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie „I” podpunkcie „2” w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę 1. 800,00 (jeden tysiąc osiemset) złotych obniża do kwoty 60,00 (sześćdziesiąt) złotych,

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  zasądza od pozwanej M. B. na rzecz powódki G. K. kwotę 60,00 (sześćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów za postępowanie apelacyjne;

II.  co do powództwa wzajemnego M. B. przeciwko G. K.:

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanej M. B. na rzecz powódki G. K. kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów za postępowanie apelacyjne.

Sygn. akt V Pa 173/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 października 2011 roku powódka G. K. wniosła o zasądzenie od pozwanych M. B. i D. S., współwłaścicieli spółki cywilnej (...) – 3 w P.odszkodowania w kwocie 12.000 złotych tytułem bezpodstawnego rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia.

W piśmie z dnia 14 grudnia 2011 roku pełnomocnik powódki sprecyzował roszczenie pozwu wnosząc o zasądzenie odszkodowania w kwocie 16.935 złotych brutto.

W dniu 22 marca 2012 roku pozwana M. B. wniosła odpowiedź na pozew wraz z pozwem wzajemnym. Pozwana nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie w całości. Nadto wniosła o zasądzenie od powódki – pozwanej wzajemnej kwoty 7.554,08 złotych tytułem nienależnie pobranego wynagrodzenia.

Powódka – pozwana wzajemna nie uznała powództwa wzajemnego, wniosła o jego odrzucenie.

Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2012 roku Sąd oddalił wniosek o odrzucenie pozwu wzajemnego.

W odpowiedzi na pozew wzajemny z dnia 16 kwietnia 2012 roku w G. K. wniosła o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013 roku, wydanym w sprawie IV P 255/11, Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Tryb. uwzględnił powództwo i zasądził na rzecz powódki od pozwanych kwotę 16.935 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 11 października 2011 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania oraz kwotę 1.800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Powództwo wzajemne wniesione przez M. B. zostało natomiast oddalone, zaś od powódki wzajemnej została zasądzona na rzecz pozwanej wzajemnej kwota 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę wyroku stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

M. B. i D. S. były współwłaścicielami spółki cywilnej (...) – 3. W ramach prowadzonej działalności prowadzona była apteka w P. Z dniem 30 września 2011 roku spółka zakończyła działalność.

Początkowo wspólnikami spółki prowadzącymi aptekę byli M. B., D. S. i W. B. (1). Sprawami spółki i prowadzeniem apteki zajmowali się W. B. (1) i D. S.. M. B. była wyłączona ze spraw spółki oraz z spraw przedmiotowej apteki. W. B. (1) wystąpił ze spółki z dniem 30 kwietnia 2010 roku, księgowością apteki zajmował się do lipca na prośbę D. S.. M. B. podjęła wraz z D. S. prowadzenie apteki.

G. K. została zatrudniona jako kierownik apteki od dnia 25 sierpnia 2008 roku na czas nieokreślony za wynagrodzeniem 4.000 złotych netto oraz przyznano jej ekwiwalent na dojazdy w wysokości 100 złotych tygodniowo. W imieniu pracodawcy umowę sporządził W. B. (1).

W czasie zarządzania apteką przez W. B. (1) wynagrodzenia pracowników były wypłacane w części przelewem, a części w gotówce, w ratach w ciągu miesiąca. Praktykowano także pobieranie przez pracowników gotówkowej części wynagrodzenia samodzielnie z kasy i odnotowania tegoż w zeszycie, a w późniejszym czasie także w systemie komputerowym.

W aptece funkcjonował system komputerowy obsługujący sprzedaż oraz księgowość apteki. Loginy do systemu posiadali na początku W. B. (1), D. S. i G. K.. Każdy z pracowników powinien pracować na swoim loginie, przyjęto praktykę, iż pracowano na loginie osoby, która zalogowała się jako pierwsza. Z loginów powyższych osób korzystały także osoby zatrudnione w aptece nie posiadające własnego loginu.

J. Ś. (1) pracowała w aptece początkowo jako stażystka, następnie jako technik farmacji. Przez okres dwóch lat nie miała własnego loginu, korzystała najczęściej z loginu powódki. Korzystała także z loginu D. S.. Znała hasła wszystkich pracowników. Własne hasło zostało jej przydzielone pod koniec pracy apteki na przełomie wiosny i lata 2011 roku.

Na haśle powódki pracowała także I. P.. W lipcu 2010 roku świadkowi przydzielono własne hasło. I. P. była pracownikiem apteki do 30 września 2010 roku. Wynagrodzenie miała wypłacane do ręki z kasy przez J. Ś. (1), która wypłaty odnotowywała w komputerze oraz przez D. S..

J. Ś. (1) pobierała z kasy apteki zaliczki na wynagrodzenie za zgodą D. S. kiedy była zatrudniona jako pracownik. W trakcie stażu z Urzędu Pracy otrzymywała wynagrodzenie od Urzędu Pracy przelewem na konto.

Z kasy apteki pobierała pieniądze także D. S., prosząc by wpisać to później w zeszyt. W trakcie zatrudnienia powódka przeprowadziła rozmowę z D. S. w sprawie podwyższenia ryczałtu za paliwo z kwoty 100 złotych na 160 złotych. D. S. o rozmowie nie powiadomiła ani M. B., ani księgowej obsługującej aptekę.

Po powyższej rozmowie G. K. zaczęła pobierać z kasy apteki ryczał na paliwo w wysokości 160 złotych tygodniowo.

D. S. telefonicznie rozmawiała z J. Ś. (1) o pobieraniu zaliczek na wynagrodzenie przez powódkę. Rozmowa miała miejsce w końcu sierpnia lub początku września. Wcześniej J. Ś. (1) przekazała powódce polecenie M. B. by nie brała zaliczek, bo wynagrodzenie będzie przekazywane przelewem.

D. S. zwróciła się do T. N. z prośbą o wyjaśnienie nieprawidłowości związanych z pobieraniem przez powódkę wynagrodzenia w formie zaliczek. T. N. wraz z D. S. przeprowadzili w dniu 1 września 2011 rozmowę z powódką rozmowę w aptece dotyczącą pobierania zaliczek i istniejących zdaniem D. S. nieprawidłowości związanych z pobraniem większych kwot, niż należały się powódce.

W trakcie rozmowy powódce okazano wydruk z sytemu komputerowego apteki dokonany w dniu 1 września 2011 roku.

Powódka do zarzutów przedstawionych przez D. S. w obecności T. N., oraz do danych zawartych w zestawieniu odniosła się w swojej analizie złożonej w dniu 5 września 2011 roku.

W okresie od września 2010 roku do września 2011 roku w systemie komputerowym pod loginem powódki widnieją wypłaty na kwotę 49.098,34 złotych. Za powyższy okres powódce przysługiwało wynagrodzenie w kwocie 48.612,32 złotych netto.

W systemie komputerowym widnieją wypłaty zaliczek na paliwo w kwocie 6.428,00 złotych.

Przy przyjęciu, że ryczałt winien wynosić przez cały ww. okres 100 złotych tygodniowo powódce przysługiwał ryczałt w kwocie 4.525 złotych, a w przypadku, że w związku z rozmową z D. S. ryczałt wzrósł do kwoty 160 złotych tygodniowo winien wynieść on łącznie 6.280 złotych.

Powódka w trakcie zatrudnienia pobrała ekwiwalent za urlop wypoczynkowy za cały rok 2011. Wypłata ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy nastąpiła na skutek uzgodnień między powódką, a D. S..

W piśmie z dnia 30 września 2011 roku pracodawca złożył powódce oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 2 k.p. wskazując, iż powódka w okresie zatrudnienia popełniła przestępstwo przywłaszczenia mienia. Oświadczenie pracodawcy powódka otrzymała w dniu 4 października 2011 roku.

Stosunek pracy J. Ś. (1) uległ rozwiązaniu wskutek likwidacji apteki.

Pismem z dnia 30 września 2011 roku pracodawca powiadomił powódkę, że wynagrodzenie za miesiąc wrzesień 2011 roku w kwocie 3.533,52 złotych zostało zaliczone na poczet zadłużenia względem pracodawcy. Naliczona kwota wynagrodzenia za miesiąc wrzesień 2011 roku obejmowała także ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.

W piśmie z dnia 9 listopada 2011 roku M. B. złożyła w Prokuraturze Rejonowej w Piotrkowie Tryb. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez G. K. polegającego na przywłaszczeniu mienia pracodawcy w wysokości 7554,08 złotych. Prokurator Rejonowy odmówił wszczęcia dochodzenia.

Dokonując ustaleń w niniejszej sprawie Sąd oparł się na dowodach w postaci zeznań świadków, J. Ś. (1), J. P., W. B. (2), zeznań powódki G. K. oraz pozwanej M. B. oraz o opinię biegłej z zakresu księgowości D. W..

Dokonując oceny powyższych dowodów wskazał, iż twierdzenia powódki dotyczące wysokości wynagrodzenia, pracy na jej loginie przez innych pracowników znalazły potwierdzenie w zeznaniach ww. świadków. W. B. (1) wskazał na ustaloną treść stosunku pracy oraz wraz z pozostałymi z ww. świadków potwierdził fakt pracy w aptece na loginach innych pracowników. Jak wynika z zeznań J. Ś. (1) taka praktyka miała miejsce w zasadzie do końca zatrudnienia powódki, bowiem świadkowi przydzielono własny login dopiero na przełomie wiosny i lata 2011 roku. Zeznania świadka potwierdzają także twierdzenia powódki, iż D. S. podczas pracy w aptece pracowała na loginach innych pracowników, uprzednio wprowadzonych oraz, że pobierała z kasy pieniądze, nie zmieniając loginu na swój. Twierdzenia te są o tyle istotne, iż D. S. mimo wezwań nie stawiła się, a tym samym nie pozwoliła na przesłuchanie jej i zweryfikowanie powyższych twierdzeń, jak i twierdzeń zawartych w pismach procesowych pozwanej. Brak zeznań pozwanej jest o tyle istotny, że jak wynika z zeznań powódki, ale także z zeznań M. B., to D. S. miała kontakt z powódką, to ona przeprowadzała z nią ustalenia i ona była uczestnikiem rozmowy z powódką przeprowadzonej z T. N.. D. S. jako jedyna była w stanie wskazać, w oparciu o jakie wiadomości i kiedy pozyskane postawiła powódce zarzut nieprawidłowości i przywłaszczenia mienia. Z zeznań świadków wynikają w tym zakresie sprzeczności. J. Ś. (2) wskazywała, iż to pozwana D. S. zwróciła się do niej w tej sprawie z prośbą o informacje. Księgowa A. A. wskazała, że D. S. poinformowała ją o nieprawidłowościach po uzyskaniu o nich informacji od J. Ś. (1), T. N. wskazał, iż został poinformowany przez D. S., że to A. A. powiadomiła ją o nieprawidłowościach.

Dokonując oceny zeznań pozostałych świadków Sąd I instancji wskazał, iż zeznania świadków T. N., A. A. i P. Ł. potwierdzają w istocie okoliczności bezsporne, bądź dotyczą kwestii mających znaczenie drugorzędne dla oceny zasadności powództw. Istotne jest, iż T. N. nie pamiętał daty spotkania z powódką, wskazywał na początek września. Twierdzenie to należało skorelować z zeznaniami J. Ś. (1), która wprawdzie nie uczestniczyła w tym spotkaniu, jednakże pracowała wówczas w aptece i wskazała, iż mogło ono mieć miejsce bądź 1 bądź 5 września 2011 roku. Odnosząc powyższe twierdzenia do faktu, iż zarzuty przedstawione powódce oparte były m.in., na wydruku sporządzonym w dniu 1 września 2011 roku, a powódka w dniu 5 września 2011 roku złożyła obszerną analizę tegoż wydruku i opartych na nim zarzutów należy stwierdzić, iż spotkanie to mogło mieć miejsce jedynie w dniu 1 września 2011 roku. Nie prawdopodobnym jest jednoczesne przedstawienie zarzutów powódce i złożenie przez nią szczegółowej ich analizy, w szczególności wobec bezspornego faktu, że spotkanie miało miejsce w godzinach popołudniowych.

Ustalenie to jest o tyle istotne, iż powódka zarzuciła pozwanym, że złożyli oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia po upływie dopuszczalnego 30 dniowego terminu.

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego za szczególnie istotne Sąd Rejonowy zeznania pozwanej – powódki wzajemnej M. B.. W swoich zeznaniach potwierdziła ona okoliczność od początku wskazywaną przez powódkę, że wysokość jej wynagrodzenia ustalono na kwotę 4.000 złotych netto i nie doszło do zmniejszenia wynagrodzenia powódki do kwoty 4.000 złotych brutto. Potwierdziła także, że powódce przysługiwał ryczałt na paliwo. Wskazywała wprawdzie na kwotę 400 złotych miesięcznie, nie zaś na kwotę 100 złotych rocznie, pozwana jednak nie uczestniczyła w zawieraniu umowy o pracę z powódką, warunki zatrudnienia ustalał W. B. (1), a w aktach osobowych powódki znajdował się egzemplarz umowy o pracę niekompletny. Istotnym jest także to, że pozwana wskazała, że to D. S. powiadomiła ją o nieprawidłowościach w pobieraniu zaliczek i, że miało to miejsce w początku września.

Dokonując oceny opinii biegłej D. W. Sąd Rejonowy stwierdził, iż biegła w swojej opinii dokonała wielowariantowych wyliczeń zgodnie z sugestiami i twierdzeniami stron. Biegła w pisemnych i ustnej opiniach uzupełniających szczegółowo odniosła się do zarzutów stron. Dlatego Sąd uznał, iż biegła w sposób zupełny i jasny odpowiedziała na zadane jej pytania. Nie można jedna pominąć, iż opinia oparta jest na założeniu, iż wszystkie operacje kasowe przeprowadzone na loginie powódki zostały przez nią dokonane. Okoliczność ta nie została wykazana w niniejszej sprawie, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje na okoliczność odmienną, że na loginie powódki pracowali, a tym samym dokonywali lub mogli dokonywać operację inni pracownicy. Należy także wskazać na wynikającą z opinii biegłej D. W. okoliczność, iż w systemie komputerowym były wypłaty z kasy pod loginem powódki w dniach, kiedy była ona nieobecna w pracy.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo G. K. zasługiwało na uwzględnienie, zaś powództwo wzajemne wniesione przez M. B. podlegało oddaleniu.

Powódce złożono oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 2 k.p. wskazując, iż w okresie zatrudnienia popełniła ona przestępstwo przywłaszczenia mienia.

Zgodnie z art. 52 § 1 pkt 2 k.p. pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem.

Zwolnienie pracownika bez wypowiedzenia umowy o pracę z jego winy na podstawie § 1 pkt 2 możliwe jest tylko w razie łącznego zajścia następujących okoliczności:

a)  popełnienia przez pracownika przestępstwa, tj. zbrodni lub występku (art. 7 § 1 k.k.);

b)  pod uwagę można brać tylko przestępstwo popełnione w czasie trwania umowy o pracę;

c)  przestępstwo musi uniemożliwiać dalsze zatrudnianie pracownika na zajmowanym stanowisku;

d)  przestępstwo musi być oczywiste lub stwierdzone prawomocnym wyrokiem.

Przyczyną rozwiązania może stanowić jedynie popełnienie przestępstwa, które może być dwojako stwierdzone. Samo podejrzenie, że pracownik dopuścił się przestępstwa, nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Przestępstwo musi być oczywiste, tzn. muszą istnieć niebudzące najmniejszych wątpliwości dowody popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub powinno być stwierdzone wyrokiem prawomocnym, czyli takim, od którego nie przysługuje zwykły środek odwoławczy. Przesłanki te muszą być spełnione przed złożeniem oświadczenia o rozwiązaniu umowy. Wykrycie później dowodów, w świetle których przestępstwo staje się oczywiste, lub uprawomocnienie się orzeczenia (stwierdzającego przestępstwo) po dokonanym już rozwiązaniu stosunku pracy nie „konwaliduje” omawianej czynności prawnej, która – jako bezprawna – może być zaskarżona przez pracownika do sądu pracy, chociaż okazał się on winny przestępstwa.

W ocenie Sądu Rejonowego postawiony powódce zarzut zaboru mienia nie wypełnienia przesłanki oczywistości, albowiem brak jest prawomocnego przypisania popełnienia przestępstwa wyrokiem. Brak oczywistości wynika zarówno z ustaleń w niniejszej sprawie, jak i z postanowienia Prokuratora Rejonowego odmawiającego wszczęcia postępowania.

Pozwane zarzuciły powódce przywłaszczenie mienia. Jest to przestępstwo opisane w art. 278 § 1 k.k. zgodnie z którym penalizowane jest zabranie w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej. Kradzież jest przestępstwem umyślnym o charakterze kierunkowym, którego można dopuścić się jedynie w zamiarze bezpośrednim, to jest w celu przywłaszczenia. Cel przywłaszczenia oznacza zamiar postąpienia z przedmiotem zaboru tak, jakby się było jego właścicielem.

W przedmiotowej sprawie w celu ustalenia, iż powódka dokonała kradzieży konieczne było wykazanie, że powódka pobierała pieniądze z kasy w celu przywłaszczenia, a nie że pobierała należne jej wynagrodzenie.

Zarzut pozwanych wynika z przeprowadzonej przez D. S. analizy wypłat z kasy zaewidencjonowanych w systemie komputerowym pod loginem powódki. Istotnym jest, iż z ustaleń w niniejszej sprawie wynika, że z loginu powódki korzystały także, inne osoby, w tym i D. S.. Operacje były także dokonywane podczas nieobecności powódki. Nie można zatem przypisać wszystkich wypłat powódce, a tym samym nie można ustalić, jaką rzeczywistą kwotę pobrała powódka, a jaką inne osoby korzystające z loginu powódki.

Powyższe skutkuje brakiem możliwości uznania, iż powódka oczywiście popełniła przestępstwo wobec niemożliwości ustalenia, iż powódka pobrała z kasy kwoty większe niż jej należne, oraz że dokonała tego ze świadomością, iż zabiera cudze pieniądze,

Dlatego też Sąd Rejonowy uznał, że przyczyna rozwiązania umowy o pracę wskazana przez pracodawcę była niezasadna. Ponadto stwierdził, że zasadny jest zarzut powódki, iż oświadczenie pracodawcy został złożone z uchybieniem terminu z art. 52 § 2 k.p. zgodnie z którym rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Oświadczenie pracodawcy zostało doręczone powódce w dniu 4 października 2011 roku, a rozmowa D. S. z powódką, kiedy pracodawca zarzucił jej nadużycia przy pobieraniu środków pieniężnych z kasy miała miejsce w dniu 1 września 2011 roku, a więc doręczenie oświadczenia pracodawcy nastąpiło z przekroczeniem powyższego miesięcznego terminu.

W świetle powyższego Sąd I instancji uznał, iż doszło do naruszenia art. 52 k.p., co stanowiło podstawę do uwzględnienia roszczenia o odszkodowanie zgodnie z art. 56 k.p.

Odnosząc się zaś do zgłoszonego powództwa wzajemnego Sąd Rejonowy stwierdził, iż oparte było ono na opisanym wyżej zarzucie przywłaszczenia mienia. W przedmiotowej sprawie nie było natomiast możliwe ustalenie, jaką kwotę w rzeczywistości pobrała powódka i czy przewyższa ona należne powódce wynagrodzenie. Powyższe skutkowało uznaniem powództwa wzajemnego za niezasadne. Także przypadku przyjęcia, iż wszystkie operacje wypłat dokonywała powódka, to biorąc pod uwagę, iż przysługiwało jej wynagrodzenie w kwocie 4.000,00 złotych netto oraz ryczałt na dojazdy w wysokości 100 złotych powódka zgodnie z opinią biegłej D. W. pobrała „nienależną” kwotę 3.269,02 złotych, a pozwane dokonały potrącenia kwoty 3.533,52 złotych jako należnego jej ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. A więc potrącono kwotę wyższą, niż ewentualnie należna. Nawet zatem w przypadku możliwości przypisania powódce poboru ww. kwoty roszczenie pozwu wzajemnego jest niezasadne.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98.k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości apelacją pozwana – powódka wzajemna M. B. . Skarżąca zarzuciła wyrokowi:

1.  niewyjaśnienie wszystkich okoliczności taktycznych istotnych dla rozstrzygniecia sprawy wskutek naruszenia przepisu postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy – art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej oddalenia powództwa wzajemnego;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sadu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, skutkujący przyjęciem przez Sąd, iż w sprawie nie można jednoznacznie przypisać wszystkich wypłat gotówki powódce, bowiem z pominięciem części zeznań świadka T. N., z których wynika, że powódka przyznała pobranie nienależnego wynagrodzenia za pracę, z pominięciem dowodu z dokumentu w postaci odręcznego wyjaśnienia powódki w zakresie wyjaśniającym powstałe w kasie rozbieżności oraz z pominięciem faktu, iż powódka nie kwestionowała dokonania przez pracodawcę potrącenia kwoty 3.533,52 zł z tytułu nienależnie pobranego wynagrodzenia, wreszcie poprzez bezzasadne uznanie, że ustalenie kwot pobranych przez powódkę ponad należne jej wynagrodzenie nie jest możliwe, a to wskutek przyjęcia, że sporządzona w sprawie biegłego sadowego jest opinią jasną i zupełną, co skutkowało bezkrytycznym przyjęciem wyliczonych przez biegłą różnic pomiędzy wynagrodzeniem należnym powódce, a wynagrodzeniem faktycznie wypłaconym;

3.  naruszenie prawa materialnego poprzez błędna wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 52 § 2 k.p . polegające na uznaniu, że pozwany pracodawca przekroczył ustawowy miesięczny termin do złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika;

4.  naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 52 § 1 k.p. polegające na uznaniu, że powódka w trakcie zatrudnienia nie przywłaszczyła mienia pracodawcy, a tym samym nie popełniła w trakcie trwania umowy o pracę oczywistego przestępstwa;

5.  naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 56 k.p. w svtuacii, gdy w sprawie brak jest podstaw do przyznania powodowi od pracodawcy odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, gdyż rozwiązanie umowy o pracę powoda nastąpiło zgodnie z prawem;

6.  naruszenie prawa materialnego – art. 114-116, 119 i 122 k.p. poprzez ich niezastosowanie w sprawie;

7.  naruszenie przepisu postępowania – art. 98 k.p.c. poprzez obciążenie pozwanej wzajemnej i powódki wzajemnej kosztami procesu, w sytuacji gdy powództwo główne zasługiwało na oddalenie, a powództwo wzajemne na uwzględnienie.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o:

1.  oddalenie powództwa głównego;

2.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej M. B. kosztów procesu z powództwa głównego za obie instancje, obejmujących opłatę od apelacji i koszty zastępstwa procesowego pozwanej M. B. według norm przepisanych;

3.  zasądzenie od pozwanej wzajemnej na rzecz powódki wzajemnej M. B. kwoty 7.554,08 złotych tytułem nienależnie pobranego wynagrodzenia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 września 2011 roku do dnia zapłaty;

4.  zasądzenie od pozwanej wzajemnej na rzecz powódki wzajemnej M. B. kosztów procesu z powództwa wzajemnego za obie instancje obejmujących opłatę od pozwu wzajemnego, opłatę od apelacji oraz koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

5.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sadowi Rejonowemu w Piotrkowie Tryb. w celu ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację powódka – pozwana wzajemna G. K. wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania od strony pozwanej w zakresie pozwu głównego, jak i wzajemnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna jedynie w części.

Na wstępie podkreślić trzeba, że zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Powyższe oznacza zakaz wykraczania przez ten sąd poza te granice oraz nakaz rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. Podkreślić przy tym należy, że sąd odwoławczy, rozpoznający sprawę na skutek apelacji, nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. Sąd ten ma więc pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia. W konsekwencji może, a jeżeli je dostrzeże, powinien, naprawić wszystkie naruszenia prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji, pod warunkiem że mieszczą się w granicach zaskarżenia. Innymi słowy, sąd apelacyjny - bez względu na stanowisko stron oraz zakres zarzutów - powinien zastosować właściwe przepisy prawa materialnego. Nie naprawienie błędów sądu I instancji w tym zakresie byłoby równoznaczne ze świadomym ich powieleniem w postępowaniu rozpoznawczym na wyższym szczeblu instancji, czego nie można zaaprobować (tak uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55).

Wyrok Sądu Rejonowego jest nieprawidłowy tylko w zakresie rozstrzygnięcia w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej z powództwa głównego. Powódka – pozwana wzajemna dochodziła od pozwanej – powódki wzajemnej wyłącznie odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Wystąpiła więc z roszczeniem przewidzianym w art. 56 § 1 k.p. Sąd Rejonowy przyjął, że w takiej sytuacji stawka wynagrodzenia pełnomocnika zależy od wartości dochodzonego odszkodowania. To stanowisko jest błędne. Podstawę zasądzenia przez sąd opłaty za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego w sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 § 1 w związku z art. 58 k.p. stanowi bowiem stawka minimalna określona w § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Stawka minimalna opłat za czynności adwokata lub radcy prawnego powinna być bowiem taka sama zarówno w sprawie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne (o przywrócenie do pracy), jak i w sprawie o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę albo z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. W każdej z tych spraw rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany i niezbędny nakład pracy pełnomocnika jest taki sam, niezależnie od wybranego przez pracownika lub uwzględnionego przez sąd pracy z urzędu alternatywnego roszczenia. Powyższe potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 lutego 2011 roku, I PZP 6/10.

I dlatego w tym zakresie wyrok Sądu I instancji musiał zostać zmieniony.

Nie ma natomiast racji skarżący, że Sąd Rejonowy naruszył przepis art. 328 § 2 k.p.c., co mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Przypomnieć należy, że w myśl art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Podkreślić jednak trzeba, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być skutecznym zarzutem apelacji tylko wówczas, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera takie braki, które uniemożliwiają kontrolę instancyjną rozstrzygnięcia. Jest tak z tej przyczyny, że uzasadnienie wyroku sporządzane jest już po wydaniu wyroku. Wynik sprawy nie zależy więc tego, w jaki sposób sporządzono pisemne motywy wyroku i czy zawierają one wszystkie wymagane przez przepisy elementy. Jedynie wówczas, gdy uzasadnienie rozstrzygnięcia jest sporządzone na tyle błędnie, że nie można określić sfery motywacyjnej orzeczenia, co z kolei uniemożliwia poddanie jej należytej weryfikacji przez sąd odwoławczy, zarzut naruszenia analizowanego przepisu będzie skuteczny. A sytuacja taka w sprawie nie zachodzi. Treść uzasadnienia pozwala bowiem na poddanie orzeczenia kontroli instancyjnej. Przywołując ustalone w procesie fakty, Sąd Rejonowy w podał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, przeprowadził także ocenę dowodów, to jest wskazał, jakim dowodom nie dał wiary i dlaczego. Wreszcie wskazał przepisy prawa, na podstawie których wydał zaskarżone rozstrzygnięcie, za wyjątkiem podstawy prawnej oddalenia powództwa wzajemnego, co słusznie podnosi się w apelacji. Brak ten jednak nie może prowadzić do wzruszenia rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, albowiem motywy oddalenia powództwa wzajemnego są dla Sądu Okręgowego jasne. Należy uznać, że są one także jasne dla strony skarżącej, skoro formułuje ona w tym zakresie konkretne zarzuty, które to zarzuty zostaną omówione w dalszej części uzasadnienia.

Chybiony jest także zarzut, iż Sąd Rejonowy dokonał ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, to jest, że naruszył art. 233 § 1 k.p.c.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, a co za tym idzie, korzystnej dla niego oceny materiału dowodowego. Wnoszący apelację może wykazywać jedynie, że Sąd I instancji naruszył ustanowione w tym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów, a naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, ramy proceduralne, to jest warunki określone przez prawo procesowe, wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 655). Taką ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd I instancji przeprowadził.

Skarżący podnosi, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo ustalił, iż nie można jednoznacznie przypisać wszystkich wypłat gotówki powódce – pozwanej wzajemnej, bowiem pominął część zeznań świadka T. N., z których wynika, że powódka – pozwana wzajemna przyznała pobranie nienależnego wynagrodzenia za pracę oraz pominął dowód z dokumentu w postaci odręcznego wyjaśnienia powódki – pozwanej wzajemnej w zakresie wyjaśniającym powstałe w kasie rozbieżności. Odnosząc się do zeznań świadka T. N., to wskazać należy, że stwierdził on, iż po przekazaniu przez niego powódce – pozwanej wzajemnej informacji o pobraniu przez nią z kasy nienależnie 12.000 złotych „powódka zaprzeczyła, poprosiła o te wydruki i panie zaczęły (...) pobieżnie te wydruki przeglądać, wtedy powódka powiedziała, że niemożliwe, żeby aż tyle tego było, może wzięłam 2-3 tysiące złotych, tak się wyraziła, była wyraźnie rozstrzęsiona i powtarzała w co wy mnie chcecie wrobić”. Z zeznań tych, mając także na uwadze przygotowane następnie przez powódkę – pozwaną wzajemną i złożone w dniu 5 września 2011 roku D. S. rozliczenie zaliczek na poczet pensji oraz na poczet paliwa (załączniki nr 3 nr 4 do pozwu) nie można wyciągnąć wniosku, iż powódka – pozwana wzajemna przyznała, że przyznała pobranie nienależnego wynagrodzenia za pracę. Przede wszystkim podkreślić należy, że w dniu spotkania ze świadkiem T. N. i pozwaną D. S., powódka – pozwana wzajemna była rozstrzęsiona, zszokowana, jak to stwierdził świadek, i powtarzała słowa „w co wy chcecie mnie wrobić”. W tej sytuacji wartość jej ewentualnych stwierdzeń co do dokonanych wypłat oraz tego, czy były one należne, czy też nie i to w sytuacji, gdy jedynie pobieżnie przejrzała ona wydruki przygotowane przez D. S., jest niewielka. A skoro powódka – pozwana wzajemna w dniu 5 września 2011 roku złożyła swoje wyliczenia, w których zaprzeczyła pobraniu nienależnie jakichkolwiek kwot i skoro z pozostałego materiału dowodowego, prawidłowo ocenionego przez Sąd I instancji, jednoznacznie wynika, że cztery osoby pracowały, używając hasła i loginu powódki – pozwanej wzajemnej i wypłacały pieniądze z kasy, to zasadnie przyjął Sąd Rejonowy, iż pracodawca nie wykazał w procesie, iż przywłaszczyła ona jego mienie. Nie ma też racji skarżący, że powódka – pozwana wzajemna przyznała pobranie nienależnego wynagrodzenia za pracę, albowiem nie zakwestionowała potracenia kwoty 3.533,52 zł. Formułując ten zarzut, apelujący pomija istotne fakty: pismo o potrąceniu zostało skierowane do G. K. już po wniesieniu przez nią pozwu w niniejszej sprawie, w którym to pozwie zakwestionowała przypisywane jej przez pracodawcę przywłaszczenie oraz w toku całego niniejszego postępowania powódka – pozwana wzajemna zaprzeczała twierdzeniom pracodawcy w zakresie pobrania nienależnego wynagrodzenia. Z samej zatem okoliczności, że powódka – pozwana wzajemna na pismo o potrąceniu nigdy nie odpowiedziała, nie można wywieść, że przyznała pobranie nienależnie wynagrodzenia lub ryczałtu i uznała dług. Nie ma też racji skarżący, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo ocenił opinię biegłej z zakresu księgowości. Opinia ta, jak przyjął Sąd I instancji, jest jasna i pełna, a wnioski swe biegła w sposób szczegółowy uzasadniła. Skarżący twierdzi, że opinia ta jest nieprawidłowa z tego względu, że biegła nie uwzględniła treści umowy o pracę z dnia 13 wrzesnia 2010 roku, w której to umowie ustalono dla powódki wynagrodzenie w wysokości 4.000 złotych netto. Tym samym, zdaniem skarżącego, wynagrodzenie w takiej wysokości mogło być ustalone dopiero od ww. daty, a do dnia 12 września 2010 roku powódce – pozwanej wzajemnej przysługiwało wynagrodzenie z połowy wymiaru. Formułując taki zarzut apelujący pomija, iż Sąd Rejonowy przyjął, że umowa z dnia 13 września 2010 roku w ogóle stron nie obowiązywała. Umowa ta nie została przez strony podpisana. Pracodawca nie wykazał także, by strony w jakikolwiek inny sposób, w tym w postaci jakiegokolwiek porozumienia zmieniły od dnia 13 września 2010 roku warunki zatrudnienia powódki – pozwanej wzajemnej. Ponadto wskazać należy, że w odpowiedzi na pozew pracodawca twierdził, że ustalone tą umową wynagrodzenie to 4.000 złotych brutto, a nie netto, jak podnosi się w apelacji. Tym samym zasadnie ustalił Sąd Rejonowy, iż strony wiązała umowa o pracę z dnia 25 sierpnia 2008 roku, w której to umowie wynagrodzenie powódki określono na 4.000 złotych netto, a wymiar jej czasu pracy na cały etat. Dodać należy, że to ustalenie koresponduje z dokumentami ubezpieczeniowymi, to jest zaświadczeniem (...) oraz informacją z konta ubezpieczonego wydaną przez ZUS(...) w Ł. (k. 68 – 70). A skoro tak, to prawidłowo biegła z zakresu księgowości przyjęła w swoich obliczeniach, że powódka – pozwana wzajemna także we wrześniu 2010 roku pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w kwocie 5.640 złotych. Nie ma też racji apelujący, że Sąd Rejonowy pominął płynący z opinii wniosek, iż występują nadpłaty kwot pobranych w stosunku do należnych powódce – pozwanej wzajemnej. Sąd zwrócił na to uwagę. Ustalił jednak jednocześnie, że skoro z loginu powódki – pozwanej wzajemnej oraz jej hasła w spornym okresie korzystała nie tylko ona, ale także inne osoby zatrudnione w aptece, to nie można przyjąć, że wszystkich wypłat figurujących w systemie przy loginie powódki – pozwanej wzajemnej dokonała właśnie ona. To zaś skarżący zupełnie pomija, a przecież wynika to z zeznań świadków oraz koreluje informacjami o dniach nieobecności powódki – pozwanej wzajemnej w pracy. Co więcej, zasadnie podnosi pełnomocnik powódki – pozwanej wzajemnej w odpowiedzi na apelację, że pracodawca nie przedstawił w toku postępowania wydruków operacji kasowych dla pozostałych pracowników oraz wspólniczek dla udowodnienia swych twierdzeń, iż operacje kasowe przypisane powódce w systemie wykonywane były rzeczywiście przez nią, ponieważ ww. osoby miały własne loginy i hasła od początku pracy w aptece i korzystały z nich wykonując operacje w systemie.

Niezasadne są także zarzuty naruszenia prawa materialnego. Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni zarówno art. 52 § 2 k.p . , jak i art. 52 § 1 k.p. Sąd Okręgowy wykładnię tę podziela i nie uważa za konieczne jej powtarzanie. Prawidłowo także ww. przepisy oraz przepis art. 56 k.p. zostały przez Sąd I instancji zastosowane. Skoro bowiem z materiału dowodowego sprawy, ocenionego przez Sąd Rejonowy w zgodzie z art. 233 § 1 k.p.c., wynika, że nie można przypisać powódce – pozwanej wzajemnej przywłaszczenia mienia, to rozwiązanie umowy w trybie art. 52 § 1 pkt 2 k.p. było nieuzasadnione. "Oczywistość" popełnienia przestępstwa w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 2 k.p., co zauważa skarżący, może być stwierdzona nie tylko na podstawie prawomocnego wyroku skazującego, ale również na podstawie oceny konkretnego zdarzenia, jednakże ocena ta nie może pozostawiać wątpliwości, że przestępstwo zostało popełnione. Oczywistości popełnienia przestępstwa dokonuje pracodawca, co umożliwia mu wywiązanie się z terminu przysługującego mu uprawnienia do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Jeśli jednak pracownik odwoła się do sądu pracy od dokonanego przez pracodawcę rozwiązania umowy o pracę, to sąd ten będzie oceniał, czy oczywistość popełnienia przestępstwa ma miejsce. A zachodzi ona wówczas, gdy wina pracownika co do popełnienia czynu kwalifikowanego jako przestępstwo nie ulega już wątpliwości. Taka sytuacja w sprawie niniejszej nie zachodzi, a więc zasadnie na rzecz powódki zasądzone zostało zryczałtowane odszkodowanie, przewidziane w art. 56 k.p. Wynika to nie tylko z materiału dowodowego zebranego w sprawie, ale także z decyzji podjętej w sprawie 1 Ds. 2079/11. W sprawie tej, zainicjowanej zawiadomieniem M. B. o popełnieniu przestępstwa przez G. K. polegającego na przywłaszczeniu mienia pracodawcy w wysokości 7554,08 złotych odmówiono wszczęcia dochodzenia wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu. Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, że rozwiązanie stosunku pracy z powódką – pozwaną wzajemną nastąpiło z naruszeniem terminu określonego w art. 52 § 2 k.p . , przy czym z uwagi na nieprawdziwą przyczynę podaną przez pracodawcę w piśmie o rozwiązaniu umowy o pracę, kwestia ta może pozostać poza rozważaniami Sądu.

Chybione są wreszcie zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 114-116, 119 i 122 k.p. poprzez ich niezastosowanie w sprawie. Przepis art. 116 k.p. stanowi, że pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody. W razie dochodzenia od pracownika odszkodowania, na pracodawcy spoczywa więc ciężar udowodnienia szkody w postaci rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę, winy pracownika oraz normalnego związku przyczynowego pomiędzy powstaniem albo zwiększeniem szkody a zachowaniem się pracownika (art. 114, 115 k.p.). Nieudowodnienie jednego z tych elementów powoduje oddalenie powództwa. W postępowaniu niniejszym pracodawca szkody takiej nie wykazał. Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, wynika bowiem, że wypłat gotówki przypisywanych powódce – pozwanej wzajemnej przez pracodawcę, dokonywała nie tylko ona, ale także inne osoby. Było to wynikiem zaniedbań po stronie pracodawcy, który nie udostępniał pracownikom własnych loginów albo udostępniał je, ale nie od początku ich zatrudnienia. Tym samym zasadnie powództwo wzajemne na podstawie art. 114 k.p. zostało oddalone.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych co do powództwa głównego G. K. przeciwko M. B. i D. S. z mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I podpunkcie 2 w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę 1800 złotych obniżył do kwoty 60 złotych i oddalił apelację w pozostałej części natomiast co do powództwa wzajemnego M. B. przeciwko G. K. na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych orzekł:

- w zakresie powództwa głównego na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz
§ 11 ust.1 pkt 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. z 2013r., poz. 490).

- w zakresie powództwa wzajemnego na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 11 ust.1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490).