Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 02 czerwca 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu IX Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Piotr Łuczak

Protokolant:Mirosław Jabłoński

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2014 r. we W.

na rozprawie

sprawy z powództwa J. F.

przeciwko (...) Bank S.A. we W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 197 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt IX C 1179/13

UZASADNIENIE

Powódka J. F. w pozwie przeciwko (...) Bank S.A. we W. wniosła o zasądzenie kwoty 704,04 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 6 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że przysługuje je względem strony pozwanej – nadpłata z tytułu rozliczenia umowy kredytowej nr (...)z dnia 26 września 2002 r. Strona pozwana nie rozliczyła prawidłowo wierzytelności wynikającej z umowy kredytowej po jej zamknięciu, skutkiem czego powstać miała należna powódce nadpłata w dochodzonej wysokości. Błędne rozliczenie umowy wiązało się ze sprzedażą w dniu 19 listopada 2010r. przewłaszczonego, celem zabezpieczenia kredytu, pojazdu powódki za kwotę 4.700 zł brutto. Zadłużenie powódki u strony pozwanej w tym czasie wynosiło 1.294,07 CHF, co przy kursie 3.0878 zł za CHF, dało kwotę 3.995,96 zł. Nadpłata wynikać ma z różnicy pomiędzy kwotą zadłużenia a kwotą brutto uzyskaną z licytacji pojazdu. Podniosła również, że strona powodowa błędnie zaliczyła na poczet istniejącego zadłużenia jedynie kwotę netto, a nie brutto, gdyż dokonana sprzedaż pojazdu zwolniona powinna być z podatku VAT.

Ponadto powódka podniosła, Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem wydanym w dniu 6 grudnia 2012r. w sprawie pod sygn. akt IV Ca 644/12, uchylił w całości wystawiony przeciw niej przez stronę pozwaną bankowy tytuł egzekucyjny.

Powódka wzywała stronę pozwaną do prawidłowego rozliczenia umowy kredytowej po jej zamknięciu; strona powodowa nie rozliczyła umowy kredytowej zgodnie z żądaniem, wysłała jedynie rozliczenie wierzytelności z umowy kredytowej nr (...).

Nakazem zapłaty z dnia 27 lutego 2013r. w postępowaniu upominawczym (sygn. akt I Nc 380/13) Sąd Rejonowy w Bytomiu Wydział I Cywilny powództwo uwzględnił w całości, orzekając o obowiązku zapłaty przez stronę pozwaną na rzecz powódki kwoty 704,04 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 6 grudnia 2012r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 9 zł.

Strona pozwana w dniu 27 marca 2013 r. wniosła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości.

Strona pozwana podniosła zarzuciła, że zobowiązanie powódki nie istnieje oraz podniosła, że dochodzone roszczenie nie zostało przez powódkę wykazane. Jednocześnie wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Motywując tak wyrażone stanowisko w sprawie podała, iż powódka zawarła z B. Bankiem (...), którego pozwany jest następcą prawnym – umowę kredytu nr F- (...) na zakup pojazdu marki D. (...). Umowa zawarta została we frankach szwajcarskich, w kwocie odpowiadającej równowartości 36.203,21 zł. Powódka zobowiązała się spłacić zaciągnięty kredyt w 96 ratach; w ramach zabezpieczenia opisanej umowy kredytowej strony zawarły umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie, której przedmiotem był kredytowany pojazd. Wskazała również, że powódka nie spłaciła ostatnich rat kredytu, wobec czego bank wypowiedział umowę kredytu na dzień 27 lutego 2010 r., w tej dacie zadłużenie wynosiło 4.234,09 zł, na którą to kwotę składały się należności wskazane w wypowiedzeniu umowy kredytu. Konsekwencją wypowiedzenia umowy kredytu była sprzedaż przewłaszczonego pojazdu; z uzyskanej w ten sposób kwoty zaspokojono wymagalne zadłużenie powódki.

Jednocześnie pozwany podniósł, że powódka błędnie interpretuje treść powołanego wyroku Sądu Okręgowego Katowicach, gdyż ten potwierdza prawidłowość dokonanych naliczeń i pomimo, że pozbawił wykonalności wystawiony przez stronę pozwaną bankowy tytuł wykonawczy, to uczynił to jedynie z przyczyn formalnych tj. ze względu na nie wykazanie doręczenia powódce wypowiedzenia umowy kredytu.

Wskazała przy tym, że w związku ze sprzedażą pojazdu zobowiązana była do opodatkowania transakcji należnym podatkiem VAT, brak było podstaw do zwolnienia transakcji z podatku VAT. Tym samym dokonując stosownych rozliczeń nie należy przyjmować za podstawę kwoty brutto z przeprowadzonej sprzedaży pojazdu a kwotę netto, co niwelować ma żądanie powódki do kwoty 0,82 zł.

W piśmie procesowym z dnia 24 września 2013r. powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Podniosła, że wniesiony w sprzeciwie zarzut nie wykazania przez nią wartości dochodzonego roszczenia jest chybiony. Wskazała, iż zgodnie z treścią uzasadnienia powołanego wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach, nie można wskazać daty wymagalności wierzytelności, wobec czego uznać należy za prawidłową wyłącznie kwotę rozliczenia kapitału w wysokości 3.995,95 zł tj. należności głównej. W ślad za powołanym orzeczeniem zarzuciła, że wyliczenia strony pozwanej nie istnieją, wobec czego Sąd nie rozparzył zarzutu błędnego rozliczenia kwoty uzyskanej ze sprzedaży samochodu w zakresie potrącenia kwoty podatku VAT. Jednocześnie nie zgodziła się z twierdzeniem strony pozwanej, że ta prawidłowo rozliczyła umowę kredytową. Zaprzeczyła również aby strona pozwana zwolniła ją z długu w wysokości 762 zł; to Sąd uchylił wszelkie dokonane rozliczenia przez stronę pozwaną. Podniosła również, że strona pozwana niekonsekwentnie powołuje się na róże daty wypowiedzenia umowy kredytu, który to sam fakt niezależnie kwestionuje.

W piśmie procesowym z dnia 8 listopada 2013 r. strona pozwana podniosła dodatkowo, że prawidłowo wypowiedziała umowę kredytu w związku z nieuregulowaniem przez powódkę rat kredytu. Przedstawiła również wyliczenie zadłużenia powódki, uwzględniające należne pozwanemu odsetki od kapitału, które powódka kwestionuje.

Ponadto, pozwany podniósł, że w związku z odebraniem powódce kredytowanego pojazdu powódki, powódka domaga się od pozwanego również zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia. Postępowanie w tej sprawie toczy się przed Sądem Okręgowym w Katowicach Wydział II Cywilny, w sprawie o sygn. akt II C 174/13.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 września 2002 r. pomiędzy J. F. (wówczas noszącą nazwisko B.), jako kredytobiorcą a (...) Bank (...) S.A. w W., którego następcą prawnym jest (...) Bank S.A. we W., jako kredytodawcą, została zawarta umowa kredytowa nr (...). Umowa ta zawarta została celem kredytowania pojazdu samochodowego D. (...), rok 2002, nr podwozia/nadwozia (...) za cenę 33.850 zł. Powódce została udzielona kwota kredytu we fankach szwajcarskich, w kwocie stanowiącej równowartość 36.203,21 zł. Oprocentowanie kredytu zostało ustalone jako zmienne i na dzień zawarcia umowy wynosiło 7,2% w stosunku rocznym. Rzeczywista stopa kredytu wynosić miała 10,47 %. Powódka zobowiązała się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 96 miesięcznych ratach. Raty uiszczane miały być w wysokościach oraz w terminach wskazanych w sporządzonym do umowy harmonogramie spłat, przy czym pierwszą ratę powódka zobowiązana była wpłacić do dnia 27 października 2002 r., a ostatnią do dnia 30 sierpnia 2010 r.

W zakresie nieuregulowanym, do umowy zastosowanie miał Regulamin udzielania kredytów na zakup pojazdów w (...) S.A. wydanym przez (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. – dalej jako regulamin

Zgodnie z pkt. 2.13 lit. e) regulaminu, w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę terminu spłaty, braku spłaty raty lub spłaty raty w kwocie niższej niż określona w umowie kredytowej, niespłacona kwota miała zostać przeniesiona na rachunek zadłużenia przeterminowanego. Od kwoty zadłużenia przeterminowanego określonej w walucie, w jakiej udzielono kredytu, pobierane były odsetki w wysokości wynoszącej dwukrotność stawki aktualnego oprocentowania kredytów w danej walucie, udzielanych przez Bank przez okres 96 miesięcy. Odsetki naliczane były począwszy od dnia następującego po dniu wymagalności do dnia całkowitej spłaty zadłużenia przeterminowanego. Wpłaty rozliczane miały być w kolejności od najwcześniej powstałej zaległości zgodnie z harmonogramem spłat kolejno: odsetki od kapitału przeterminowanego, raty odsetkowe, raty kapitałowe, a następnie koszty wysłanych zawiadomień i monitów, w szczególności wypowiedzenia umowy kredytowej, koszty wezwania do wydania pojazdu oraz jego odbioru.

Dowód: umowa kredytowa z dnia 26.09.2002r., k. 13,

harmonogram spłat, w dołączonych aktach Sądu Okręgowego we Wrocławiu, sygn. I C 2454/13, k. – 218-218v,

regulamin, k. – 170v-171.

Celem zabezpieczenia zawartej pomiędzy stronami umowy kredytowej, w dniu 26 września 2002 r. zawarta została pomiędzy powódką, jako przewłaszczającym, a (...) Bankiem (...) S.A. w W., którego następcą prawnym jest strona pozwana (...) Bank S.A, zwanym Bankiem, została zawarta umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie kredytowanego pojazdu. Zgodnie z treścią § 3 tej umowy – w celu zabezpieczenia wierzytelności Banku wobec kredytobiorcy z tytułu udzielonego kredytu, przewłaszczający przeniósł na Bank udział w prawie własności przedmiotowego pojazdu w części 49/100, w wyniku czego bank stał się współwłaścicielem pojazdu w 49/100 części, a przewłaszczający stał się współwłaścicielem pojazdu w 51/100 części z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 tego paragrafu – ust 1. Strony postanowiły, że jeżeli kredyt wraz z odsetkami i innymi kosztami zostanie spłacony w terminie określonym w umowie kredytowej, Bank złoży przewłaszczającemu oświadczenie o rezygnacji z całości przewłaszczonego udziału, a udział w prawie własności pojazdu w 49/100 części przysługującej Bankowi, miał przejść z powrotem na powódkę, na co Bank wyraził zgodę – ust 2. W przypadku: 1) gdy Bank wypowie umowę kredytu, 2) niedotrzymania przez Kredytobiorcę warunków umowy; 3) stwierdzenia przez Bank niezgodności z dokumentem złożonych przez Kredytobiorcę – na bank przechodziła pozostała część udziału w prawie własności pojazdu wynosząca 51/100 przysługująca przewłaszczającemu, na co przewłaszczający wyraził bezwarunkową zgodę – ust. 3. W wyżej wymienionych przypadkach powódka zobowiązała się do niezwłocznego wydania pojazdu na żądanie Banku lub osoby przez niego upoważnionej - § 10 ust. 1 umowy. Strony zastrzegły również, że w przypadku sprzedaży pojazdu przez Bank lub przez upoważnioną osobę trzecią na zlecenie Banku, Bank zastrzega sobie zaliczenie przychodów uzyskanych ze sprzedaży w następującej kolejności: na pokrycie kosztów sprzedaży (w tym również podatki i cło), na pokrycie kosztów windykacji i strat Bank, jeśli nastąpi zwłoka w wydaniu pojazdu przewłaszczonego oraz na spłatę kredytu, odsetek, prowizji i opłat zabezpieczonych przewłaszczonym pojazdem - §10 ust 2 umowy.

Dowód: regulamin, k. 171,

umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie z dnia 26.09.2002r., k.93-94.

W 2010 r. powódka zaprzestała spłaty kredytu.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 28 czerwca 2010 r. strona pozwany bank wysłał listem poleconym pismo zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Na dzień wypowiedzenia umowy, tj. w wyżej wskazanej dacie, zadłużenie powódki wynosiło z tytułu: kapitału 557,29 - CHF, odsetek zapadłych 23,59 - CHF, odsetek karnych 16,51 - CHF oraz kosztów – 99,25 zł.

Zgodnie z pkt. 2.17.3. regulaminu strony ustaliły, że nieodebrana korespondencja kierowana na ostatni podany przez powódkę adres uznana miała zostać uznana za skutecznie doręczoną z dniem jej zwrotu do banku.

Dowód : regulamin, k. 171v,

wydruk z książki nadawczej strony pozwanej, k. 141,

przesłuchanie świadka I. O..

Według stanu na dzień 30 sierpnia 2010 r., kiedy zgodnie z harmonogramem przypadał termin zapłaty ostatniej raty kredytu, zadłużenie powódki z tytułu niespłaconych rat, odsetek kapitałowych i odsetek karnych wynosiło: 1.294,07 CHF (kapitał), 35,64 (odsetki), 41,74 CHF (odsetki karne). Według kursu franka szwajcarskiego zadłużenie wynosiło: 3.995, 96 zł (kapitał), 238,94 zł (odsetki łącznie).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 22 września 2010 r. w B. przy ul. (...), windykator strony pozwanej W. K., działający w jej imieniu i na jej rzecz zajął przewłaszczony pojazd stanowiący zabezpieczenie przedmiotowej umowy kredytowej. Pojazd został wydany przez O. B., matę powódki.

Windykator strony pozwanej W. K., w chwili zajęcia pojazdu był należycie umocowany do tego rodzaju czynności.

Dowód: protokół zdawczo-odbiorczy pojazdu nr (...), k. 9,

pełnomocnictwo nr (...), k. 95.

Pismem z dnia 30 grudnia 2010 r. strona pozwana poinformowała powódkę, że w dniu 23 listopada 2010 r. sprzedała nabywcy (...) Centrum (...), przewłaszczony pojazd za cenę 3.852,46 zł netto, kwota brutto wyniosła 4.700 zł. W związku z dokonaną transakcją sprzedaży w dniu 23 listopada 2010 r. wystawiona została faktura VAT.

Pismem doręczonym w dniu 11 stycznia 2011 r. strona pozwana poinformowała powódkę o dokonanej sprzedaży przewłaszczonego pojazdu. Wskazując przy tym sposób rozliczenia uzyskanej kwoty. Zgodnie z treścią tego pisma strona pozwana ze sprzedaży uzyskała kwotę 4.700 zł brutto, kwota 847,54 zł zaliczona została na poczet należnego podatku VAT a kwota 3.852,46 zł, odpowiadająca cenie netto, na poczet zaległości z umowy kredytowej. Kwota 2.448,89 zł z uzyskanej kwoty netto została rozliczona na poczet następujących zaległości: kapitału w kwocie 223,50 zł, odsetek umownych w kwocie 238,94 zł, odsetek karnych w kwocie 190 zł oraz należnych opłat i prowizji w kwocie 1795,81 zł.

Dowód: faktura VAT z dnia 23.11.2010r., k. 19,

pismo z dnia 30.12.2010r., k. 131.

W dniu 5 stycznia 2011r. strona pozwana wystawiła przeciwko powódce bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) na łączną kwotę 2.449,63 zł wraz z dalszymi odsetkami liczonymi od kwoty 223,50 zł według zmiennej stopy procentowej w (...) Bank S.A. we W., która na dzień sporządzenia bankowego tytułu wykonawczego wynosiła 20 % w stosunku rocznym. Na powyższą kwotę składały się kwoty z tytułu: należności głównej w wysokości 223,50 zł, odsetki niezapłacone umowne w kwocie 110,05 zł, odsetki za opóźnienie w spłacie wymagalnego kapitału kredytu naliczane do dnia postawienia kredytu w stan gotowości w wysokości 128,89 zł, odsetki za opóźnienie w spłacie wymagalnego kapitału kredytu od dnia wymagalności do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego tj. do dnia 5 stycznia 2011 r. w wysokości 191,38 zł oraz należne bankowi opłaty i prowizje w wysokości 1.795,81 zł.

Postanowieniem z dnia 11 maja 2011 r. Sąd Rejonowy w Bytomiu (sygn. akt I.1.Co 477/11) nadał bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności.

Na podstawie wyżej wymienionego tytułu wykonawczego Komornik Sądowy przy Sadzie Rejonowym w Bytomiu Roman Hrynkiewicz wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko.

Dowód: bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 5.01.2011r.,k. 130

zawiadomienie o wszczęciu postępowania egzekucyjnego z dnia 5.08.2011r., dołączone akta I C 2454/13, k. 98.

W dniu 15 grudnia 2011 r. powódka złożyła w Prokuraturze Rejonowej w Bytomiu zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez windykatora strony pozwanej, poprzez to, że naraził ją na złe rozdysponowanie mieniem (art 286 par. 1 k.k.), poprzez zajęcie samochodu powódki stanowiącego przedmiot przewłaszczenia. Ponadto, podała, że nastąpiło wymuszenie wydania pojazdu przez jej matkę (art. 191 par. 2 k.k.), a windykator terenowy naruszył przepisy kodeksu cywilnego dotyczące pełnomocnictwa i przepisy ustawy o ochronie danych osobowych.

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2012 r. Asesor Prokuratury Rejonowej w Bytomiu, sygn. akt 2 Ds. 1724/11, zatwierdził postanowienie z dnia 12 stycznia 2012 r. o odmowie wszczęcia dochodzenia w sprawie kierowania gróźb bezprawnych w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności pod adresem J. F. w dniu 22 września 2010 r., to jest o przestępstwo z art 191 par. 2 k.k., z uwagi na brak znamion czynu zabronionego.

Sąd Rejonowy w Bytomiu w sprawie II Kp 96/12 nie uwzględnił zażalenia powódki i utrzymał w mocy zaskarżone przez powódkę postanowienie z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt 2 Ds. 1724/11 zatwierdzające postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia.

Dowody: zawiadomienie z dnia 15.12.2011r., k. 96-99

notatki służbowe, k. 100-105

postanowienie z 27.01.2012r., k. 106-106v.

zażalenie powódki, k. 110

postanowienie Sądu Rejonowego w Bytomiu z dnia 18.04.2012r., k. 113

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2012r r. Sąd Rejonowy w Bytomiu (sygn. akt I C 653/11) pozbawił wykonalności przedmiotowy bankowy tytuł wykonawczy zaopatrzony w klauzulę wykonalności do wysokości 17.795,31 zł. Jednocześnie oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zasądził na rzecz powódki kwotę 238,70 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu Sąd uznał, że żądanie powódki o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego było zasadne w jego pkt. 5 co do kwoty 1795,81 zł. Strona pozwana nie wykazała, jakiego rodzaju opłaty i prowizje składają się na poczet wskazanej kwoty, ani w jaki sposób zostały naliczone.

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Katowicach (sygn. akt IV Ca 644/12) zmienił zaskarżony wyżej opisany wyrok w ten sposób, że wystawiony przez stronę pozwaną tytuł wykonawczy pozbawił wykonalności w całości.

Sąd uznał, iż to strona pozwana powinna była udowodnić okoliczność wypowiedzenia łączącej strony umowy kredytowej, gdyż to na tym właśnie fakcie opierała swoje uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu wykonawczego. Powinna była też wykazać istnienie i wymagalność roszczeń objętych bankowym tytułem egzekucyjnym. Ta zaś wskazanych okoliczności, wbrew spoczywającemu na niej ciężarowi dowodowemu, nie wykazała.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach Wydział IV Cywilny Odwoławczy sygn. akt IV Ca 644/12 z uzasadnieniem, k. 6-12

Powódka wielokrotnie domagała się od strony pozwanej rozliczenia zawartej umowy kredytowej.

(okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 17 stycznia 2013 r. strona pozwana poinformowała powódkę, że dokonała rozliczenia wierzytelności wynikającej z umowy kredytowej informując w dniu 15 stycznia 2013 r. została dokonana całkowita spłata wierzytelności Banku wynikającej z zawartej umowy kredytowej. Wobec dokonanych wpłat w łącznej kwocie 4.614,46 zł na rachunku pozostała nadpłata w wysokości 0,82 zł.

Dowód: pismo strony pozwanej z dnia 17.01.2013r., k. 20.

W sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu (sygn. akt 2454/13), powódka domaga się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 1.032.382,92 zł, z czego kwoty 1.000.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, doznaną krzywdę, szkody niemajątkowe oraz utratę zdrowia – poniesione w związku z nieprawidłowym wypowiedzeniem przedmiotowej umowy kredytowej i zajęciem przedmiotowego pojazdu powódki oraz kwoty 32.382,95 zł wraz z odsetkami ustawowi od dnia 22 września 2010 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania z tytułu nienależycie wykonanej umowy kredytowej.

Dowód: pozew w dołączonych aktach sprawy o sygn. I C 2454/13

Średni kurs franka szwajcarskiego wynosił: w dniu sporządzenia oświadczenia o wypowiedzeniu – 3,0623 zł; w dniu 30 sierpnia 2010 r. (data zamknięcia umowy kredytowej) – 3,0382 zł.

(Tabela kursów średnich NBP)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne należało oddalić.

Powódka domagała się w niniejszej sprawie kwoty 704,04 zł twierdząc, że po zamknięciu umowy kredytowej bank nie rozliczył prawidłowo wierzytelności, co zdaniem powódki spowodowało nadpłatę na jej rzecz w wysokości odpowiadającej żądaniu. Nieprawidłowe rozliczenie wynikało przy tym – według twierdzeń powódki – zarówno z powodu nieprawidłowego określenia przez bank wysokości zadłużenia z tytułu kredytu, jak i nieprawidłowego zaliczenia ceny uzyskanej ze sprzedaży pojazdu, który w celu zabezpieczenia wierzytelności kredytowej został częściowo przewłaszczony na bank.

W celu dokonania merytorycznej oceny powództwa, konieczne jest rozważenie na wstępie jego podstawy prawnej poprzez odwołanie się do istoty stosunku prawnego o charakterze powierniczym i zabezpieczającym, wynikającego z umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest umową przenoszącą prawo własności na bank w celu zabezpieczenia zobowiązania wynikającego z umowy kredytu. W umowie tej właściciel rzeczy przenosi prawo własności na bank – wierzyciela w stosunku kredytowym, – który jednocześnie zobowiązuje się względem niego do korzystania z nabytego cavendi causam prawa własności jedynie w granicach określonych w umowie oraz do przeniesienia prawa własności z powrotem na zbywcę z chwilą spłaty kredytu wraz z odsetkami.

Właściwa realizacja zabezpieczającej funkcji umowy przewłaszczenia następuje dopiero w razie niespłacenia kredytu. W tej sytuacji wygasa warunkowe uprawnienie dłużnika do powrotnego przeniesienia własności. Wówczas kredytodawca może – jako właściciel rzeczy – skorzystać z przysługującego mu uprawnienia do zaspokojenia wierzytelności kredytowej.

Wykonanie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie w sytuacji gdy kredytobiorca nie wykonał ciążącego na nim obowiązku zapoczątkowane zostaje przez żądanie banku wydania rzeczy. Przedmiotem niniejszego postępowania nie było jednak to, czy pojazd powódki, który stanowił przedmiot zabezpieczenia, został w sposób prawidłowy przejęty przez bank. Z tych twierdzeń powódka wywodzi bowiem roszczenia, których dochodzi w sprawie toczącej się aktualnie przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu pod sygn. akt I C 2454/13.

W dalszej kolejności bank przystępuje do zaspokojenia zabezpieczonej wierzytelności z środków uzyskanych w drodze sprzedaży rzeczy lub jej oddania do używania osobie trzeciej pod tytułem odpłatnym lub poprzez zatrzymanie przedmiotu przewłaszczenia. Uzyskana cena, pomniejszona o koszty sprzedaży, jest przez bank zaliczana na poczet zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu. Dopiero w tym momencie następuje zaspokojenie roszczeń banku. Ewentualna nadwyżka, która pozostanie po pokryciu kosztów sprzedaży i zaliczeniu na poczet długu, powinna być przez bank zwrócona dłużnikowi, w przeciwnym razie zajdzie sytuacja bezpodstawnego wzbogacenia. Zaspokojenie wierzytelności skutkuje bowiem odpadnięciem podstawy prawnej przysporzenia, którą stanowi causa cavendi, a pozostała nadwyżka stanowi przysporzenie uzyskane bez podstawy prawnej kosztem dłużnika (art 410 k.c.). Na tej podstawie należało zatem ocenić zasadność żądania powódki, która z jednej strony zarzucała, że bank nieprawidłowo ustalił wysokość jej zadłużenia, a z drugiej – na poczet zadłużenia zaliczył uzyskaną ze sprzedaży pojazdu cenę netto.

Powódka twierdziła przy tym, że z wyroku pozbawiającego wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przez bank, wynika, że według stanu zadłużenia na dzień 30 sierpnia 2010r. zobowiązana była ona jedynie do zapłaty kwoty kapitału w wysokości 1294,07 CHF (co przy bezspornym kursie waluty 3,0878 stanowiło równowartość kwotę 3.995,96 zł).

Zdaniem Sądu, twierdzenie powódki co do bezzasadności naliczenia przez bank innych należności niż kapitał jest błędne. Twierdzenie to wywodziła ona z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6.12.2012r. w sprawie o sygn. akt IV Ca 644/12. Sąd stwierdził, że na podstawie tego orzeczenia bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przez pozwany bank został pozbawiony wykonalności w całości z tego względu, że bank nie udowodnił skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej zgodnie z łączącą strony umową, a to na nim spoczywał ciężar dowodu, gdyż na wypowiedzeniu bank opierał wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego. Według Sądu orzekającego w niniejszej sprawie nie można z tego stwierdzenia wywodzić wniosku, że powódka, wobec niewykazania skutecznego wypowiedzenia, była zobowiązana do zwrotu tylko kapitału z tytułu udzielonego kredytu. W żaden sposób Sąd Okręgowy nie odnosił się do ważności, czy też skuteczności umowy kredytowej.

W umowie kredytowej powódka jako kredytobiorca zobowiązała się natomiast do zwrotu kredytu wraz z odsetkami (kapitałowymi) w wysokości zmiennej, które na dzień umowy wynosiły 7,20% w stosunku rocznym. Ponadto, zgodnie z Regulaminem kredytowania, który do kredytu miał zastosowanie w zakresie nieuregulowanym, powódka zobowiązana była do zapłaty odsetek za opóźnienie w przypadku nieterminowej spłaty kredytu, które wynosiły dwukrotność odsetek kapitałowych.

Zarówno w niniejszej sprawie, jak i w sprawie o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, powódka nie podważała wysokości odsetek ustawowych. Twierdziła jedynie, że bank nie dokonał skutecznego wypowiedzenia umowy oraz bezzasadnie naliczał koszty windykacyjne.

Powódka nie kwestionowała tego, że nie spłaciła ostatnich rat kredytu. Zgodnie z pismem pozwanego z dnia 7 maja 2014r. zadłużenie z tego tytułu na dzień dokonania wypowiedzenia umowy wynosiło 557,29 CHF kapitału, 23,59 CHF odsetek kapitałowych oraz 16,51 CHF odsetek za opóźnienie. Przyjmując średni kurs CHF z dnia wypowiedzenia (3,0623 zł), łącznie zadłużenie wynosiło 1928,63 zł.

Zdaniem Sądu, bez znaczenia dla kwestii prawidłowości rozliczenia kredytu pozostawał problem skuteczności wypowiedzenia. Skutkiem wypowiedzenia jest bowiem postawienie całego kredytu (a nie poszczególnych rat) w stan natychmiastowej wymagalności. Innymi słowy, bank od momentu wypowiedzenia może domagać się zapłaty nie poszczególnych rat, ale całej kwoty kredytu pozostałej do spłaty. Z takim też skutkiem, w praktyce bankowej, łączy się zazwyczaj naliczenie odsetek w innej wysokości.

Żadna z powyższych sytuacji nie miała natomiast miejsca w rozpoznawanym stanie faktycznym. Po pierwsze, bez względu na fakt wypowiedzenia, wymagalne stały się ostatnie raty kredytu, których powódka i tak nie zapłaciła. Co do odsetek zaś, stwierdzić należy, że zgodnie z Regulaminem kredytowania, od momentu wypowiedzenia liczone były odsetki w wysokości równej odsetek od zadłużenia przeterminowanego (umowne odsetki za opóźnienie – dwukrotność odsetek kapitałowych). Prawidłowe ustalenie wysokości zadłużenia powódki mogło różnić się natomiast w przypadku wypowiedzenia umowy i braku skutecznego wypowiedzenia, w ten sposób, że w pierwszym przypadku bank naliczał odsetki od dnia wypowiedzenia od całej kwoty kredytu pozostałej do spłaty, a w drugim – od poszczególnych rat licząc od dnia ich wymagalności. Zdaniem Sądu, także ta okoliczność nie mogła przesądzić o zasadności żądania powódki.

Według stanu na dzień 30 sierpnia 2010 r. samo tylko zadłużenie z tytułu niespłaconego kapitału (co przyznała powódka) wynosiło 1.294,07 CHF. Przyjmując średni waluty CHF, według kursu walut NBP obowiązującego w dniu 30 sierpnia 2010r., samo tylko zadłużenie z tytułu kapitału pozostałego do spłaty stanowiło zatem równowartość 3.931,77 zł.

Powódka twierdziła natomiast, że na poczet tego zadłużenia bank powinien zaliczyć kwotę uzyskaną ze sprzedaży przejętego samochodu, w wysokości ceny brutto uzyskanej od nabywcy, to jest kwotę 4.700 zł. To właśnie z tego twierdzenia powódka wywodziła swoje roszczenie o zapłatę pozostałej kwoty jako nadwyżki, która powinna być jej zwrócona.

Sąd stwierdził, że zgodnie z łączącą strony umową kredytową, zabezpieczeniem spłaty kredytu było przewłaszczenie pojazdu. Z umowy przewłaszczenia wynika natomiast, że powódka przeniosła na bank udział w prawie własności pojazdu wynoszący 49/100. Niemniej jednak, zgodnie z 3 ust. 3 umowy przewłaszczenia, na bank przechodziła pozostała część udziału w prawie własności nie tylko wówczas, gdy bank wypowie umowę kredytu, ale także wówczas, gdy kredytobiorca nie dotrzyma umowy kredytu. Zdaniem Sądu, brak spłaty wymagalnych rat kredytu, stanowiący przecież podstawowy obowiązek powódki jako kredytobiorcy zgodnie z umową, stanowi nie dotrzymanie warunków umowy kredytu skutkujące przejściem na bank pozostałego udziału w prawie własności.

Na skutek powyższego, w dniu 26 września 2010 r. przedstawiciel banku, będącego już wówczas właścicielem pojazdu, przejął przedmiot zabezpieczenia. Następnie, w dniu 19 listopada 2010 r. bank dokonał sprzedaży tego pojazdu za cenę 4.700 zł, w tym 847,54 zł podatek od towarów i usług. Pozwany zaliczył na poczet zadłużenia powódki kwotę 3.852,46 zł, stanowiącej cenę netto uzyskaną ze sprzedaży pojazdu.

Sąd nie podzielił poglądu powódki, że bank zobowiązany był zaliczyć na poczet zadłużenia całą należność uzyskaną ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia. Powódka błędnie przyjmuje przy tym, że w rozpoznawanym stanie faktycznym nie było obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług od transakcji sprzedaży.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez towary zgodnie z art. 2 pkt 6 cytowanej ustawy rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również czynności wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 1-5. Jak już zostało powiedziane, dokonując zbycia przedmiotu zabezpieczenia, na podstawie umowy przewłaszczenia, bank działał jako właściciel rzeczy.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, w brzmieniu obowiązującym w dacie dokonywania spornej czynności, zwolnione były od podatku dostawy towarów używanych, z zastrzeżeniem punktu 10, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z definicji towarów używanych zawartej w art. 43 ust. 2 pkt 2 wynika, że za pozostałe towary używane, z wyjątkiem gruntów, uznaje się towary, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku. Z przepisu tego wynika, że aby czynność dostawy korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie w/w przepisu muszą być spełnione następujące warunki:

1.  przedmiotem dostawy musi być "towar używany" w rozumieniu art. 43 ust. 2 pkt 2,

2.  dostawa musi być dokonana przez podatnika, który używał te towary przez okres co najmniej pół roku,

3.  z nabyciem towaru nie było związane prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

W celu uzyskania przedmiotowego zwolnienia od podatku koniecznej jest zaistnienie wszystkich podanych wyżej przesłanek. Jeżeli zatem bank używał przejęty samochód przez okres nadający jej status "towaru używanego", a z jego przejęciem nie wiązało się prawo do odliczenia podatku naliczonego - dostawa tego samochodu korzystałaby ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie powyższego przepisu. W przypadku, gdy w/w warunki nie zostały spełnione, dostawa podlegała opodatkowaniu.

W związku z powyższym w świetle ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, Sąd stwierdził, że w przypadku sprzedaży (dostawy w rozumieniu przepisów prawa podatkowego) samochodu przez pozwany bank, który nie używał go przez okres co najmniej pół roku miała zastosowanie 22% stawka podatku od towarów i usług, obowiązująca w ówczesnym stanie prawnym.

Powracając do zasadniczego wątku rozważań, należało dojść do wniosku, że zaliczenie ceny netto uzyskanej ze sprzedaży pojazdu będącego przedmiotem zabezpieczenia (3.852,46 zł) na zadłużenie powódki z tytułu samego tylko zadłużenia pozostałego do zapłaty (3.931,77 zł) nie doprowadziło do powstania po stronie powódki zubożenia, stanowiącego bezpodstawne wzbogacenie pozwanego. Przeciwnie, powódka zobowiązana była do zapłaty pozostałej kwoty, pomijając kwestię wysokości odsetek kapitałowych i umownych, których obowiązek zapłaty również obciążał powódkę zgodnie z łączącą strony umową.

Ze względu na powyższe, powództwo jako bezzasadne należało oddalić, o czym Sąd orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając na rzecz pozwanego poniesione koszty zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490) i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego.