Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 września 2014 roku

sprawy z wniosku M. B.

z udziałem A. B.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 9 kwietnia 2014 roku, sygn. akt I Ns 303/13

postanawia: oddalić apelację.

Sygn. akt II Ca 416/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bełchatowie ustalił, że nieruchomość gruntowa położona w P. , gmina B. , o numerach ewidencyjnych działek (...) , dla której w Sadzie Rejonowym w Bełchatowie prowadzona jest księga wieczysta nr (...) nie wchodzi w skład majątku wspólnego A. B. i M. B..

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 4 lutego 1989 roku wnioskodawca oraz uczestniczka zawarli związek małżeński.

W dniu 15 września 2011 roku przed notariuszem G. K., A. i M. małżonkowie B. zawarli umowę majątkowa małżeńską i ustanowiły w swych stosunkach majątkowych rozdzielność.

W 2007 roku uczestniczka A. B. otrzymała od siostry E. K. kwotę 35000,00 zł tytułem spłaty z działu spadku po ich ojcu.

M. B. był przy rozmowach dotyczących działu spadku, przy ustalaniu w formie jakiej umowy ma zostać przeprowadzony. Dział spadku dokonany został notarialnie.

Kwotę 35000,00 zł A. B. przekazała mężowi, który zajmował się sprawami finansowymi. Małżeństwo stron układało się wówczas dobrze. Uczestniczka za otrzymane pieniądze chciała zakupić dla siebie działkę w P., co oświadczyła rodzinie. Kwotę 2000,00 zł otrzymała darowizną od matki.

O możliwości zakupu działki w P. M. B. dowiedział się od znajomego K. J.. Dnia 11 lipca 2007 r. przed notariuszem D. B. została zawarta umowa przeniesienia własności przez K. i T. P. na rzecz A. B. , niezabudowanej nieruchomości położonej w P. , oznaczonej w ewidencji gruntów numerami działek (...), o powierzchni 1,0491 ha za kwotę 37000,00 zł. Zgodnie z § 2 niniejszej umowy A. B. oświadczyła, że nabycia dokonała za fundusze stanowiące jej majątek osobisty, które to oświadczenie potwierdził obecny przy sporządzaniu aktu notarialnego M. B..

Zlecenia przelewu kwoty 37000,00 zł dokonała A. B. z rachunku męża na rachunek T. P. w trakcie sporządzania aktu notarialnego. Wypłata nastąpiła z rachunku wnioskodawcy do którego upoważnienie miała uczestniczka .

Działki numer (...) z wniosku uczestniczki uległy połączeniu na mocy decyzji Starostwa Powiatowego z dnia 5 września 2007 r. Z połączenia utworzono jedną działkę o numerze (...) , o powierzchni 1,0491 ha. Działka (...) uległa podziałowi na działki o numerach (...) dnia 19 listopada 2009 r .

Uczestniczka postanowiła w 2010 r. sprzedać działki i w tym celu dała pełnomocnictwo dla męża aby zajął się sprzedażą. Z M. B. skontaktowała się przedstawicielka biura (...), z którą na podstawie posiadanego pełnomocnictwa umowę podpisał wnioskodawca. M. B. oświadczył U. S. , że właścicielem działek jest jego żona . Działki w P. oferowane były do sprzedaży. Kiedy znaleźli się potencjalni nabywcy nieruchomości w trakcie negocjacji ceny M. B. również oświadczył , iż nie jest władny podejmować decyzji co do ceny gdyż działki są własnością żony. Dalsze czynności w sprawie sprzedaży były z udziałem A. B.. Uczestniczka zrezygnowała ze sprzedaży przedmiotowych nieruchomości .

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów złożonych do sprawy oraz zeznań uczestniczki A. B. potwierdzonych zeznaniami świadków E. K., A. K., U. S.. Zeznania świadków są spójne, logiczne, konsekwentne i z tych powodów wiarygodne. E. K. i A. K. potwierdzili pochodzenie pieniędzy w kwocie 35000,00 zł - ze spłaty z tytułu działu spadku po ojcu uczestniczki, oraz potwierdzili zamiar zakupu działki za te pieniądze przez uczestniczkę. Fakt, iż przedmiotowa nieruchomość została zakupiona przez uczestniczkę za pieniądze pochodzące z jej majątku osobistego oraz , że nieruchomość będzie stanowić jej majątek odrębny została potwierdzona oświadczeniem wnioskodawcy złożonym do aktu notarialnego.

W ocenie Sądu Rejonowego zeznania M. B. są sprzeczne wewnętrznie, nielogiczne. Wnioskodawca w swych twierdzeniach wskazywał , że był cały czas przekonany, iż nieruchomość została nabyta do majątku wspólnego jego oraz żony. Nie zaprzeczył jednak , ze złożył odmienne oświadczenie przy zawieraniu umowy przeniesienia własności. Jego zeznania wskazują , iż doskonale wiedział , że nieruchomość nie jest jego własnością . Wskazuje na to chociażby fakt, iż aby podejmować jakiekolwiek czynności w sprawie działek musiał posługiwać się pełnomocnictwem od żony. Musiał zatem wiedzieć , iż nieruchomość nie jest jego własnością.

Odmienną zaś argumentacje przedstawia pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie procesowym z dnia 23.01.2014 r. powołując się na wady oświadczenia woli art. 58§1 k.c. w zw. z art. 31§1 k.r.o. Zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy oświadczenie złożone do aktu notarialnego przez wnioskodawcę miało na celu wyeliminowanie od dziedziczenia przedmiotowej nieruchomości córki wnioskodawcy, pochodzącej spoza związku małżeńskiego. Argumentacja ta nie zasługuje na uwzględnienie chociażby z tak prostego względu , iż w celu wyeliminowania od dziedziczenia spadkobierców ustawowych przewidziane są inne środki chociażby w postaci sporządzenia testamentu, wydziedziczenia. Nie może być zatem mowy o jakichkolwiek wadach oświadczenia woli. W tym zakresie zatem na wiarę nie zasługują zeznania M. B..

Jeśli chodzi o zeznania K. P. (1) i K. P. (2) należy stwierdzić , iż na wiarę nie zasługują ich twierdzenia , że to M. B. przelał na ich konto kwotę 37000,00 zł za sprzedane działki . Z dowodu bankowego wynika , iż dyspozycje przelewu wykonała A. B.. Poza tym zeznania ich należy uznać za wiarygodne .

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy żądanie wniosku uznał za nie zasadne. W ocenie Sądu I instancji uczestniczka postępowania dokonała nabycia przedmiotowej nieruchomości za środki pochodzące z jej majątku osobistego. To oświadczenie woli uczestniczka postępowania wyraziła również w umowie nabycia przedmiotowej nieruchomości. Oświadczenie to potwierdził wnioskodawca, który był obecny w sporządzaniu aktu notarialnego . Zatem w niniejszej sprawie surogacja została potwierdzona przez małżonków w toku czynności prawnej.

Całokształt tych okoliczności nie pozostawia wątpliwości, iż przedmiotowa nieruchomość położona w P. została nabyta z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci środków finansowych uzyskanych ze spłaty ze spadku po jej ojcu oraz darowizny od matki, stanowiących jej majątek osobisty. Pochodzenia środków pieniężnych, za które nabyta została nieruchomość położona w P. wskazuje, iż nieruchomość ta stanowi majątek osobisty uczestniczki postępowania. Nabycie nieruchomości nastąpiło do majątku odrębnego uczestniczki , na co wskazuje zebrany w sprawie materiał dowodowy w szczególności oświadczenia stron postępowania złożone do umowy przeniesienia własności z dnia 11 lipca 2007 r.

Apelację od postanowienia wniósł pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie norm prawa procesowego, które miały wpływ na rozstrzygnięcie, a to:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez pominięcie dowodów z dokumentów tj. dyspozycji przeksięgowania środków w wysokości 200 000 zł z dnia 15 marca 2007 r., umowy oszczędnościowej lokaty terminowej z dnia 15 marca 2007 r., potwierdzenia złożenia dyspozycji przelewu z dnia 15 marca 2007 r. oraz dowodu likwidacji lokaty z dnia 16 czerwca 2007 r., i w konsekwencji ustalenie przez Sąd, że nieruchomość w P. została zakupiona przez uczestniczkę za pieniądze pochodzące z jej majątku osobistego,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wybiórczą ocenę materiału dowodowego tj. pominięcie dowodu z umów oszczędnościowych lokat terminowych z dnia 12 czerwca 2009 r. i 19 czerwca 2009 r. założonych przez uczestniczkę w imieniu wnioskodawcy, i w konsekwencji ustalenie, że kwotę 35 000 zł uczestniczka przekazała wnioskodawcy, który zajmował się sprawami finansowymi, w sytuacji gdy z materiału dowodowego sprawy wynika, że uczestniczka zakładała jak i likwidowała lokaty w imieniu wnioskodawcy, a zatem sprawowała kontrolę na finansami stron,

3.  art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów przez dowolne ustalenie, że nieruchomość położona w P. została nabyta z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci środków finansowych uzyskanych ze spłaty ze spadku po jej ojcu oraz darowizny od matki, w sytuacji gdy zeznania świadków E. K. i A. K. potwierdziły jedynie zamiar zakupu działki za 35 000 zł przez uczestniczkę, zaś z materiału dowodowego nie wynika, czy w rzeczywistości za te pieniądze została zakupiona nieruchomość w P., ani czy te środki zostały przekazane na rachunek bankowy z którego następnie dokonano zapłaty za nieruchomość,

4.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 zd. 2 k.p.c. przez brak dopuszczenia dowodu z umowy działu spadku sporządzonej w formie aktu notarialnego i w konsekwencji ustalenie (wyłącznie na podstawie dowodu z zeznań świadków E. i A. K.), że nieruchomość położona w P. została nabyta z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci środków finansowych uzyskanych ze spłaty ze spadku po jej ojcu, w sytuacji gdy kwestie działu spadku regulowała umowa zawarta w formie aktu notarialnego, której treść zawierała fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie,

5.  art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów przez dowolne ustalenie, że uczestniczka otrzymała darowiznę od matki w kwocie 2 000 zł, w sytuacji gdy z materiału dowodowego sprawy nie wynika fakt otrzymania ww. darowizny, daty zawarcia umowy darowizny i przekazania ww. środków uczestniczce, a ponadto oparcie tego ustalenia wyłącznie na zeznaniach uczestniczki postępowania,

6.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez odmówienie wiarygodności dowodowi z przesłuchania wnioskodawcy wobec przyjęcia, że jego zeznania są sprzeczne wewnętrznie, nielogiczne, albowiem wnioskodawca w swych twierdzeniach wskazywał, że był cały czas przekonany, że nieruchomość została nabyta do majątku wspólnego jego oraz żony, choć jednocześnie nie zaprzeczył, że złożył odmienne oświadczenie przy zawieraniu umowy przeniesienia własności, podczas gdy wnioskodawca już we wniosku o podział majątku wspólnego podał, że umowa przeniesienia własności nieruchomości w P. miała charakter wyłącznie iluzoryczny, a rzeczywistą wolą stron było przeniesienie własności nieruchomości na obojga małżonków oraz, że wolą wnioskodawcy było pozostawanie właścicielem zakupionej ziemi, jednak nie chciał on figurować jako nabywca nieruchomości w akcie notarialnym, co zostało przez strony wcześniej uzgodnione.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w ten sposób, aby ustalić, że nieruchomość gruntowa położona w P., gmina B., o numerach ewidencyjnych działek (...), dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi księgę wieczystą nr PT (...) wchodzi w skład majątku wspólnego A. B. i M. B..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja nie jest uzasadniona.

Podnoszony przez autora apelacji zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego nie jest zasadny. W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Granice zaś swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych (zgodnych z zasadami logicznego rozumowania), ramy proceduralne (ocena dowodów musi respektować pewne warunki określone przez prawo procesowe, w szczególności przepisy art. 227-234 k.p.c. ), wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000, nr 17, poz.655). W kontekście tych uwag zdaniem Sądu Okręgowego brak jest podstaw do kwestionowania przeprowadzonej przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie oceny dowodów.

Podkreślić należy, że poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach. W dniu 11.07.2007 r. w formie aktu notarialnego została zawarta umowa przeniesienia własności przez K. i T. małż. P. na rzecz A. B., niezabudowanej nieruchomości położonej w P., oznaczonej numerami działek (...), o powierzchni 1,0491 ha za kwotę 37000,00 zł. Z treści w/w umowy wynika, że A. B. nabycia w/w nieruchomości dokonała za środki finansowe stanowiące jej majątek osobisty. Fakt ten został potwierdzony przez M. B., który brał udział przy sporządzaniu umowy. M. B. złożył bowiem przed notariuszem oświadczenie, w którym potwierdził, iż uczestniczka dokonała nabycia nieruchomości za środki pieniężne stanowiące jej majątek osobisty. W dacie sporządzania umowy kupna sprzedaży spornej nieruchomości wnioskodawca nie był w stanie wyłączającym świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. W okresie późniejszym, kiedy to uczestniczka zamierzała sprzedać nieruchomość ( tj. w rozmowach z pośrednikiem i potencjalnymi kandydatami na nabywców nieruchomości ) informował zainteresowanych, że właścicielem jest jego żona, która jest władna do podejmowania decyzji.

Uczestniczka postępowania w toku postępowania wykazała źródło pochodzenia pieniędzy, które przeznaczyła na zakup spornej nieruchomości.

W tym stanie rzeczy zasadnie Sąd Rejonowy wywiódł, że nieruchomość została nabyta z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci środków pieniężnych pochodzących ze spłaty spadkowej oraz darowizny od matki i dlatego stanowi jej majątek osobisty. Trafnie także w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd I instancji podniósł, że w sprawie niniejszej tzw. „surogacja” została potwierdzona przez wnioskodawcę i uczestniczkę w toku zawierania umowy kupna – sprzedaży spornej nieruchomości.

Skoro wnioskodawca w toku postępowania przed Sądem I instancji nie udowodnił, by oświadczenie jego złożone do aktu notarialnego było dotknięte wadą oświadczenia woli, to podnoszone obecnie w apelacji kwestie dotyczące lokat pieniężnych byłych małżonków B., umowy regulującej dział spadku po ojcu uczestniczki nie mogą odnieść zamierzonego przez autora apelacji skutku.

Ponieważ zarzuty apelacji nie są uzasadnione dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.