Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Cezary Wieczorek

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Zięba

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2013 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania B. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 9 maja 2012 roku znak: (...)

w sprawie B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy

o d d a l a odwołanie

Sygn. akt IV U 698/12

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 października 2012 roku

Decyzją z dnia 9 maja 2012 rok, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. umorzył postępowanie w sprawie wypłaty ekwiwalentu za deputat węglowy dla B. B. i nie podjął jego wypłaty, powołując się na art. 74 ust 1 Ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”. Organ rentowy wskazał, że deputat węglowy w formie ekwiwalentu kolejowego przysługuje byłym pracownikom kolejowym, jeżeli ostatnio przed przejściem na emeryturę byli zatrudnieni na kolei o ile deputat ten przysługiwał tym osobom w czasie zatrudnienia. Odwołująca nie wykazała 15 lat pracy na kolei i jej ostatnim zatrudnieniem nie była praca na kolei.

Powyższą decyzję zaskarżyła B. B., wnosząc o przyznanie jej deputatu kolejowego. Odwołująca się podniosła, że przez 22 lata pracowała w Zakładach (...) w N., dlatego należy jej się prawo do ekwiwalentu za deputat kolejowy. Dodatkowo wskazała, że jej pismo dotyczy nie wydania przez ZUS decyzji regulującej kwestie wypłaty łącznie ze świadczeniem emerytalnym przysługującego jej deputatu węglowego w postaci ekwiwalentu pieniężnego i podania przyczyn prawnych takiego stanowiska ( k. 23 ).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o odrzucenie odwołania na podstawie ar 199 § 1 pkt 1 kpc w zw. z art. 477 ¹⁰§ 1 kpc z uwagi na to, że w ocenie organu rentowego droga sądowa w niniejszym przypadku jest niedopuszczalna, a odwołująca nie wskazuje decyzji, od której się odwołuje. Organ rentowy podał, że pismem z dnia 23 stycznia 2012 roku wyjaśnił odwołującej się, dlaczego nie przysługuje jej ekwiwalent za deputat węglowy oraz, że brak jest podstaw do wydania decyzji w tym przedmiocie. Ponadto pismem z dnia 24 maja 2012 roku ZUS ponownie odmówił jej wydania decyzji w przedmiocie wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy.

Na rozprawie w dniu 10 października 2013 roku organ rentowy zmienił swoje stanowisko i wniósł o oddalenie odwołania, ewentualnie o zobowiązanie organu rentowego do wydania decyzji dotyczącej wypłaty ekwiwalentu za deputat węglowy ( k. 41 ).

Bezspornym w sprawie było, że B. B., ur. (...) pobierała świadczenie przedemerytalne w okresie od 3 listopada 2001 roku, następnie od (...) tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego odwołująca pobiera emeryturę. Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2012 roku wydanym w sprawie IV U 194/12 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. do rozpoznania wniosek odwołującej się B. B. o przyznanie deputatu węglowego w postaci ekwiwalentu pieniężnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

B. B. była zatrudniona w Zakładach (...), dalej zwany (...) ( obecny (...) S.A.) w okresie od 01 czerwca 1979 roku do dnia 31 października 2001 roku na stanowisku robotnika magazynowego w pełnym wymiarze czasu pracy.

(...) N. do dnia 31 lipca 1991 roku były jednostką organizacyjną przedsiębiorstwa (...), a zatrudnienie w nich było zatrudnieniem na kolei w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 28 kwietnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.

Okres zatrudnienia odwołującej od dnia 01 czerwca 1979 roku do dnia 17 maja 1983 roku oraz od 01 marca 1985 roku do dnia 31 lipca 1988 roku, od dnia 01 września 1988 roku do dnia 01 listopada 1994 roku jest okresem zatrudnienia na kolei, który jest pracą w szczególnych warunkach na podstawie § 4 ust 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz.U.1983, Nr 8, poz. 43 ).

Odwołująca z tytułu zatrudniania na kolei otrzymywała ekwiwalent za deputat węglowy w okresie od dnia 01 czerwca 1979 roku do dnia 31 grudnia 1991 roku.

Od dnia 01 sierpnia 1991 roku , tj. od dnia wydzielenia (...) ze statusu przedsiębiorstwa (...), zatrudnienie w zakładach do dnia 01 listopada 1994 roku jest zatrudnieniem równorzędnym z zatrudnieniem na kolei, w rozumieniu art. 44 , pkt 5 li a) Ustawy 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ostatnie zatrudnienie odwołującej nie było pracą na kolei.

( dowód: pismo (...), k. 32, porozumienie z dnia 12 września 1984 roku , porozumienie z dnia 17 maja 1991 roku, k. 33, akta osobowe )

Organ rentowy uwzględnił odwołującej się jako pracę na kolei następujące okresy: od dnia 01 stycznia 1979 roku do dnia 17 maja 1983 roku, od dnia 01 marca 1985 roku do dnia 31 lipca 1988 roku , od dnia 01 września 1988 roku do dnia 01 listopada 1994 roku. Łącznie stanowi to 13 lat, 06 miesięcy 18 dni pracy na kolei. Odwołująca nie ma 15 lat pracy na kolei.

ZUS uwzględnił odwołującej się również okres od 02 listopada 1994 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku jako pracę w warunkach szczególnych. Odwołująca bowiem pracowała jako robotnik magazynowy, w chemii przy przetwórstwie, magazynowaniu, przeładunku, transporcie. Pobiera świadczenie emerytalne o symbolu (...), tj. świadczenie dotyczące szczególnych warunków.

( dowód: pismo ZUS, k. 77 akt rentowych , świadectwo pracy w szczególnych warunkach, k. 25 akt rentowych, decyzja ZUS, k. 57 akt rentowych )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, której wiarygodności i mocy dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. B. nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności dokonać należy oceny prawnej zaskarżonego przez odwołującą się „ postanowienia ”organu rentowego z dnia 09 maja 2012 roku. W ocenie Sądu zaskarżone przez odwołującą się postanowienie należy zakwalifikować jako merytoryczną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydaną co do istoty sprawy.

Odwołująca domagała się przed organem rentowym przyznania ekwiwalentu za deputat kolejowy. Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Nowym Sączu przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Odział w N. do rozpoznania wniosek odwołującej się B. B. o przyznanie deputatu węglowego w postaci ekwiwalentu pieniężnego ( k. 14 sygn. akt IV U 194/12). Organ rentowy był więc zobowiązany do wydania merytorycznej decyzji w tym przedmiocie, a wydał „postanowienie”.

Przy ocenie czy dany akt administracyjny jest postanowieniem należy w razie wątpliwości kierować się jego treścią, a nie nazwą. W związku z tym nadanie decyzji mylnej nazwy postanowienia nie odbiera jej charakteru aktu załatwiającego sprawę co do istoty sprawy ( vide: postanowienie NSA we Wrocławiu z 11 lipca 1984 roku, SA/Wr 309/84, ONSA 1984, Nr 2, poz. 61) ( s. 807 Komentarz do Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pod. red B. Gudowskiej ).

W przedmiotowej sprawie mimo, że ZUS wydał postanowienie o umorzeniu sprawy w przedmiocie żądania odwołującej, to jednak w treści tego postanowienia wskazał, iż odwołująca nie spełnia warunków do przyznania ekwiwalentu kolejowego, z określeniem przyczyn takiej decyzji oraz wskazaniem odpowiedniej podstawy prawnej, tj. art. 74 ust 1 Ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”.

W ocenie Sądu tak zredagowane przez organ rentowy postanowienie załatwiało sprawę co do swojej istoty, biorąc pod uwagę złożony już do ZUS wniosek odwołującej o przyznanie jej takiego ekwiwalentu, jak i przede wszystkim postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 12 kwietnia 2012 roku, którym to orzeczeniem Sąd zobowiązał organ rentowy do ustosunkowania się do żądania odwołującej i wydania decyzji w materii ekwiwalentu za deputat węglowy. Tymczasem organ rentowy stwierdził, iż nie jest zobligowany do wydania decyzji w tym przedmiocie, umarzając postępowanie postanowieniem z dnia 09 maja 2013 roku, jednocześnie podając, że odwołująca nie spełnia warunków do przyznania ekwiwalentu.

Zdaniem Sądu ZUS bezpodstawnie wskazał, że nie powinien wydawać decyzji merytorycznej w tym przedmiocie, albowiem z treści postanowienia organu rentowego jednoznacznie wynika, iż odmówił odwołującej ekwiwalentu kolejowego z merytorycznym uzasadnieniem swojego stanowiska. Na marginesie wskazać należy, że merytoryczną decyzję w przedmiocie odmowy przyznania ekwiwalentu za deputat kolejowy organ rentowy wydał przykładowo w innej sprawie skierowanej do tut. Sąd. o sygn. akt IV 640/13.

Sąd powszechny przy ocenie sprawy bierze pod uwagę takie braki decyzji ZUS, które skutkują jej nieważnością, dlatego Sąd tego nie korygował, tylko postanowienie organu rentowego z dnia 09 maja 2012 roku zakwalifikował jako decyzję co do istoty wniosku odwołującej o ekwiwalent kolejowy.

Z uwagi na powyższy przedmiotem niniejszej postępowania była więc ocena tego, czy B. B. spełnia przesłanki formalne do przyznania ekwiwalentu kolejowego.

W ocenie Sądu stanowisko organu rentowego w tym przedmiocie jest zasadne.

Prawo do deputatu węglowego jest regulowane w Ustawie z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U.2000, Nr 84, poz. 948) .

Art. 74 ust 1 cyt. Ustawy z dnia 8 września 2000 roku stanowi, że byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów Ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144, z 1989 r. Nr 35, poz. 192, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 94, poz. 422, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 100, poz. 461 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1118) albo przepisów Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215 oraz z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238 i Nr 56, poz. 678), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Stosownie do ust 2 art. 74 cyt. ustawy za podstawę ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przeciętną średnioroczną cenę detaliczną 1000 kg węgla kamiennego z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent ma być wypłacany, ogłaszaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", skorygowaną o przewidywany w ustawie budżetowej średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów na rok planowany.

Zgodnie z treścią art. 74 ust 3 Ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe świadczenie określone w ust. 1 przysługuje również emerytowi lub renciście, który pobiera emeryturę lub rentę z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych z okresami zatrudnienia na kolei, oraz osobie, której przyznano kolejową emeryturę lub rentę w drodze wyjątku.

Prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty ( art. 74 ust 4 Ustawy z dnia 8 września 2000 r. ).

Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia o prawie do każdego świadczenia mają przesłanki jego nabycia. Jest oczywiste, że odpadnięcie tych przesłanek sprawia ustanie prawa do świadczenia. Podstawowe znaczenie ma więc w tym przypadku to, że art. 74 ust. 1 ustawy stanowi o przysługiwaniu prawa do deputatu (ekwiwalentu) "byłemu pracownikowi", a nie "emerytowi" ( vide: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2011 r. I UZP 4/10 OSNP 2011/11-12/157, LEX nr 672708, www.sn.pl, Biul.SN 2011/1/21, M.P.Pr. 2011/5/274-275 672708 ).

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury prawo do deputatu węglowego przysługuje pracownikom pracującym na kolei. Przysługuje ono również byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia nabyli emeryturę lub rentę. Tym samym nabycie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w oparciu o zatrudnienie wykonywane poza koleją, wyklucza skuteczne przyznanie prawa do deputatu węglowego. Nie zmienia tego fakt wcześniejszego wykonywania pracy na kolei, czy też pobierania renty kolejowej, gdyż jak wynika z art. 74 ust. 11 ustawy z 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" wraz z ustaniem zatrudnienia na kolei, czy też ustaniem prawa do renty kolejowej, ustaje prawo do deputatu węglowego. Zatem istotne jest ustalenie, czy przyznana renta w oparciu o przepisy u.e.r.f.u.s. została ustalona na podstawie zatrudnienia kolejowego i wówczas prawo do deputatu węglowego przysługuje, czy też zatrudnienia poza koleją, co uniemożliwia nabycie prawa do tego świadczenia.( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu 2012-03-07we III AUa 1699/ 11, LEX nr 1238743)

Z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego jednoznacznie wynika, że tylko zatrudnienie odwołującej się w okresie od 01 czerwca 1979 roku do 01 listopada 1994 roku było zatrudnieniem na kolei. Wyłącznie bowiem do dnia 31 lipca 1991 roku (...) N. było jednostką organizacyjną (...), a zatrudnienie w nim było zatrudnieniem na kolei. Od 01 sierpnia 1991 roku, tj. od wydzielenia (...) z (...) zatrudnienie odwołującej do dnia 01 listopada 1994 roku jest zatrudnieniem równorzędnym z zatrudnieniem na kolei.

Oznacza to, że na prawo do świadczenia odwołująca ma uwzględniony okres pracy na kolei oraz okres równorzędny do pracy na kolei. Jej przypadek winien więc być odniesiony do art. 74 ust 3 w/w Ustawy z dnia 8 września 2000 roku. Nie jest ona byłym pracownikiem kolejowym wskazanym w art. 74 ust 1 Ustawy z dnia 8 września 2000 roku, lecz emerytem, który pobiera świadczenie również z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych.

W tej sytuacji ocenić należy przypadek odwołującej w odniesieniu do regulacji przewidzianej w art. 74 ust 4 cyt. wyżej ustawy, który stanowi, że prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.

Skoro więc odwołująca nabyła prawo do świadczenia z tytułu zatrudnienia na kolei oraz z uwagi na okresy pracy równorzędnej, a ostatnią jej pracą ( od 2001 roku pobierała świadczenie przedemerytalne ) była praca równorzędna i z tego też tytułu nabyła prawo do tego świadczenia, ma wobec niej zastosowania art. 74 ust 4 cyt. ustawy z dnia 8 września 2000 roku. Odwołująca się ekwiwalent za deputat węglowy miała wypłacany wyłącznie do dnia 31 grudnia 1991 roku. Po tym okresie B. B. nie pobierała już z zakładu pracy ekwiwalentu za deputat kolejowy. Zgodnie z dyspozycją normy art. 74 ust 4 cyt. ustawy z dnia 8 września 2000 roku prawo do deputatu węglowego nie przysługuje emerytowi, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty .

Ponadto wskazać należy, że odwołująca B. B. pracowała jako robotnik magazynowy, w chemii przy przetwórstwie, magazynowaniu, przeładunku, transporcie. Pobiera świadczenie emerytalne o symbolu o (...), tj. świadczenie dotyczące szczególnych warunków, a nie świadczenie wyłącznie kolejowe. Ostatnie zatrudnienie odwołującej nie było pracą na kolei.

Wobec powyższego Sąd uznał, że B. B. nie spełnia warunków do przyznania jej ekwiwalentu za deputat węglowy, stosownie do regulacji przewidzianej przepisami Ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U.2000, Nr 84, poz. 948 ) , dlatego też, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.