Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka G. J. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego (...) S.A. w W. należności w wysokości 10.300,00 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

a)  9.800,00 zł od dnia 14 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

b)  500,00 zł od dnia 20 lipca 2012 r. do dnia zapłaty

a także zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powódka podała, iż jest nabywcą wierzytelności przysługującej M. R. w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 13 kwietnia 2012 r. wyrządzonej jej przez kierowcę ubezpieczonego w zakresie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność, co do zasady, ale wypłacił poszkodowanej odszkodowanie w kwocie 9.396,75 zł. Poszkodowana nie zgadzała się z decyzją pozwanego, który podtrzymał swoje stanowisko. W tej sytuacji poszkodowana zbyła w/w wierzytelność na rzecz powódki, która zleciła sporządzenie wyceny kosztów naprawy tego pojazdu rzeczoznawcy M. T.. Po sporządzeniu ekspertyzy technicznej rzeczoznawca ustalił, że rzeczywiste koszty naprawy pojazdu wyniosły 19.196,30 zł brutto. Powódka podała, iż pozwany zaniżył koszty części zamiennych o 45%, jak również zaniżył koszty robocizny do wysokości 50,00 zł za godzinę. Powyższa stawka znacznie odbiega od średniej stawki na lokalnym rynku, która wynosiła od 100,00 do 105,00 zł. Powódka poniosła koszty sporządzenia tej ekspertyzy w kwocie 500,00 zł netto i wnosiła o ich zwrot zgodnie z art. 361 k.c.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 marca 2013 r. Sąd Rejonowy Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem powódki wyrażonym w pozwie oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany potwierdził, iż zapłacił poszkodowanej odszkodowanie w kwocie 9.396,75 zł za uszkodzenie samochodu marki P.. Koszt naprawy został ustalony przy uwzględnieniu przeciętnych cen części oraz usług na rynku lokalnym. W ocenie pozwanego, powódka nie udowodniła, że koszty naprawy pojazdu były wyższe, niż ustalenia pozwanego, który podnosił także, iż koszty naprawy tego pojazdu należało ustalić wyłącznie w oparciu naprawę wykonaną przy użyciu „alternatywnych” części zamiennych.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w wyroku z dnia 12 listopada 2013 r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 6.217,12 zł. z ustawowymi odsetkami od kwot; - 5.717,12 zł. od dnia 14 maja 2012 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 500 zł. od dnia 20 lipca 2012 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Sąd w wyroku zawarł rozstrzygnięcie kosztach procesu zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.359 zł. . Nakazał także pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego kwotę 343,75 zł. tytułem nieuiszczonej części zaliczki na biegłego.

Sąd Rejonowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie pozwany nie kwestionował kolizji drogowej skutkującej uszkodzeniem samochodu marki P. o nr rej. (...). Pozwany zarzucał natomiast, iż dokonał właściwej kalkulacji kosztów naprawy pojazdu, a powódka nie udowodniła wysokości swojego roszczenia.

Sąd zważył, że zgodnie z art. 509 k.c. powódka nabyła od poszkodowanego jego roszczenie wobec pozwanego na podstawie umowy przelewu tej wierzytelności, co skutkowało wstąpieniem powódki w prawa i obowiązki wierzyciela. Stosownie do treści art. 822 § 1 k.c. w wykonaniu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany przyjął odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczony. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 § 1 i 2 k. c.). Sąd I instancji przyjął, iż przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zdarzenie, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą (art. 361 k. c.). W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. W wypadku uszkodzenia rzeczy w stopniu umożliwiającym przywrócenie jej do stanu poprzedniego, osoba odpowiedzialna za szkodę obowiązana jest zwrócić poszkodowanemu "wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego, do których wydatków należy zaliczyć także koszt nowych części i innych materiałów, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy"(wyrok SN z dnia 20 listopada 1970 r., II CR 425/72 (OSNCP 1973. nr 6, poz. 111).

Odnosząc to do realiów przedmiotowej sprawy Sąd stwierdził, że według powódki koszty naprawy pojazdu wyniosły 19.196,30 zł, pozwany zaś nie przedłożył kosztorysu naprawy pojazdu, utrudniając ustalenie i ocenę składników kosztowych wpływających w ocenie pozwanego na wysokość odszkodowania. Pozwany nie wykazał także dlaczego ustalił wartość kosztów robocizny w stawce 50,00 zł za godzinę pracy blacharza i lakiernika, skoro średnie stawki obowiązujące na lokalnym rynku wynosiły 110,00 i 100,00 zł netto.

Odnośnie zaś części zamiennych do pojazdów mechanicznych Sąd stwierdził, że na rynku występują części oryginalne oraz „alternatywne”. Oryginalne części zamienne są to części produkowane przez producenta auta lub jego podwykonawców. Te części są określane jako części O. Alternatywne części zamienne o jakości Q są to części zamienne produkowane przez podwykonawców producenta auta z zastosowaniem tej samej technologii i w tej samej fabryce, zwykle tańsze o 10 – 30% w stosunku do części O. Na lokalnym rynku w Polsce były dostępne alternatywne części zamienne o jakości Q dla uszkodzonego w tym pojeździe reflektora lewego, reflektora prawego, reflektora przeciwmgielnego lewego oraz uchwytu przedniego błotnika przedniego lewego. Ich zastosowanie sprawiłoby, iż koszt naprawy byłby o 3.150,29 zł netto niższy, niż przy naprawie z wykorzystaniem wyłącznie części oryginalnych, jednocześnie nie prowadziłoby to do pogorszenia jakości naprawy i umniejszenia walorów technicznych i estetycznych pojazdu. W tej sytuacji zdaniem Sądu Rejonowego należało uznać, że wydatek obejmujący koszty naprawy pojazdu wynosiłby 15.113,87 zł brutto. Co za tym idzie, różnica pomiędzy wypłaconym odszkodowaniem, a tym wydatkiem wynosi 5.717,12 zł.

Sąd podzielił także pogląd wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, iż odszkodowanie, przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, może - stosownie do okoliczności sprawy - obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r., III CZP 24/2004, Lex Polonica nr 367046, Biuletyn Sądu Najwyższego 2004/5). Ponieważ powódka na mocy umowy przelewu wierzytelności wstąpiła w prawa poszkodowanego, mogła żądać od pozwanego zwrotu kosztów opisanej ekspertyzy technicznej.

Sąd I instancji uznał także, iż stosownie zaś do art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, a zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. (art. 14 ust. 2 z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Reasumując, Sąd na podstawie art. 822 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 6.217,12 zł. Orzeczenie w części dotyczącej zasądzenia odsetek, Sąd wydał na podstawie art. 481 § 1 k.c. .

Na podstawie art. 822 § 1 k.c., z przytoczonych wyżej względów Sąd oddalił powództwo ponad kwotę 6.217,12 zł .

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. stosując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów Sąd uznał, iż pozwany przegrał sprawę w 61 %, a powódka uległa pozwanemu w 39 %. Wobec powyższego, pozwany powinien zwrócić powódce koszty procesu w kwocie 1.359,00 zł na którą składały się koszty opłaty od pozwu, wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym, opłata skarbowa od pełnomocnictwa (pkt. III wyroku).

Na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od powódki kwotę 343,75 zł na rzecz Skarbu Państwa tytułem nieuiszczonej części zaliczki na koszty opinii biegłego .

Apelacje od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 12 listopada 2013 r. wywiodła powódka zaskarżając wyrok co do kwoty 3.150,29 zł. Przedmiotowemu wyrokowi zarzuciła naruszenie prawa procesowego, a mianowicie;

-art. 217 § 1 w zw. z art. 6 k.p.c. poprzez uznanie , że złożony wniosek o wezwanie biegłego na posiedzenie był spóźniony mimo, że został złożony w terminie zakreślonym przez Sąd, co w rezultacie spowodowało niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, a nadto doprowadziło do nieważności postępowania poprzez naruszenie art. 379 pkt.5 k.p.c. a nadto niezależnie od powyższych uchybień spowodowało naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe, niezgodne z zasadami swobodnej oceny dowodów ustalenia, że przyjęty przez biegłego sposób naprawienia pojazdu przywraca jego stan sprzed wypadku.

Apelujący zarzucił także naruszenie prawa materialnego a w szczególności art. 363 § 1 w zw. z art. 361 § 2 k.c. poprzez odmowę przyjęcia w niniejszej sprawie , iż poszkodowanemu przysługuje uprawnienie do żądania od zakładu ubezpieczeń odpowiadającego gwarancyjnie w ramach odpowiedzialności z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia oc posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania ustalonego według cen części oryginalnych bezpośrednio pochodzących od producenta pojazdu w sytuacji gdy uszkodzeniu uległy części tego rodzaju i zachodzi konieczność ich wymiany na nowe.

W związku z podniesionymi zarzutami apelujący wniósł o uzupełnienie materiału dowodowego poprzez dopuszczenie wniosku dowodowego zgłoszonego w piśmie powódki z dnia 12 listopada 2013 r. oraz o zmianę powyższego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości wraz z rozstrzygnięciem o kosztach procesu, w którym Sąd Rejonowy pominął całkowicie kwestie rozliczenia kosztów opinii sądowej. Ewentualnie apelujący złożył wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego była częściowo zasadna.

W myśl art. 382 k.p.c., sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z unormowania tego wynika, że sąd drugiej instancji jako sąd apelacyjny nie ogranicza się do kontroli zaskarżonego wyroku, lecz rozpoznaje sprawę merytorycznie, to znaczy samoistnie ocenia zebrany w niej materiał. Analiza orzecznictwa Sądu Najwyższego nie pozostawia wątpliwości co do tego, że sąd drugiej instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania. Oznacza to, że sąd drugiej instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji dowodów czy naprawienia naruszeń prawa materialnego (zob.: uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC z 1999 r., Nr 7-8, poz. 124; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., II CKN 615/00, nie publ., LEX nr 55097; por. też uzasadnienie postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., I CKN 529/98, OSNC z 1999 r., Nr 4, poz. 74).

W pierwszej kolejności zważyć należy, iż nie budzi wątpliwości, ze skoro odszkodowanie pieniężne ma pełnić taką sama funkcję jak przywrócenie do stanu poprzedniego, to jego wysokość powinna pokryć wszystkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki niezbędne dla przywrócenia stanu poprzedniego uszkodzonego pojazdu. Wiąże się to zatem z koniecznością wymiany elementów które uległy zniszczeniu. Niejednokrotnie części pojazdu uszkodzonego w trakcie zdarzenia wyrządzającego szkodę były eksploatowane przez określony czas, powstaje zatem kwestia na czym ma polegać przywrócenie do stanu sprzed wyrządzenia szkody. W szczególności czy przywrócenie do stanu poprzedniego uzasadnia użycie nowych i oryginalnych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Zagadnienie to było przedmiotem rozstrzygnięcia powiększonego składu Sądu Najwyższego , który uchwałą z dnia 12 kwietnia 2012 r. IIICZP 80/11 (OSNC 2012, nr 10, poz. 112) uznał, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Jeżeli ubezpieczyciel wykaże zaś że prowadzi to do wzrostu wartości uszkodzonego pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadająca temu wzrostowi.

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2012 r. III CZP 85/11 Sąd Najwyższy zaś stwierdził, iż w razie uszkodzenia części pochodzącej bezpośrednio od producenta do naprawy lub obliczenia kosztów naprawy mogą być wykorzystane nie tylko części oryginalne pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu ale też części nowe tej samej jakości co części pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu. Mają być to części produkowane zgodne ze specyfikacjami i standardami produkcyjnymi ustalonymi przez producenta pojazdu a więc części tej samej jakości co części pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu a różniące się tylko oznakowaniem.

Jednak jak stwierdził Sąd Najwyższy w cytowanym postanowieniu reguła dotycząca zasadności wykorzystania przy ustalaniu wysokości odszkodowania cen części równoważnych oryginalnym nie jest miarodajna w każdym wypadku. Odstępstwo od tej zasady Sąd Najwyższy przyjął przy pojazdach będących na gwarancji producenta, które wymagają od autoryzowanych warsztatów by w ramach napraw gwarancyjnych korzystały wyłącznie z części zamiennych dostarczanych przez producenta pojazdów na potrzeby tych napraw.

Sąd Najwyższy stwierdził tez, iż dokonanie naprawy z wykorzystaniem części oryginalnych może uzasadniać szczególny interes poszkodowanego. Przykładowo, gdy pojazd był dotychczas serwisowany i naprawiany wyłącznie przy użyciu części oryginalnych a kontynuacja takiej historii pojazdu może wpłynąć na jego wartość handlową, lub gdy poszkodowany potwierdzi swój interes w dokonaniu naprawy z wykorzystywaniem części oryginalnych przez to, że faktycznie jej dokona.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić trzeba, iż biegły sądowy J. K. z jednej strony stwierdził w swojej pisemnej opinii , iż w jego ocenie użycie części zamiennych alternatywnych o jakości O lub Q do naprawy pojazdu P. (...) w pełni przywróci jego walory estetyczne i techniczne. Z drugiej strony jednak w opinii wskazał, iż użycie części które nie są sygnowane logo producenta będzie w pojeździe eksploatowanym przez 4 lata okolicznością negatywnie wpływającą na cenę pojazdu. Może to być rekompensowane poprzez określenie ubytku wartości rynkowej pojazdu z uwagi na jego pierwsza szkodę.

Tym samym w ocenie Sądu Odwoławczego oryginalność części wykorzystywanych do naprawy pojazdu stanowi istotny czynnik decydujący o tym czy naprawa jest wystarczająca do przywrócenia jego do stanu poprzedniego. Jest oczywiste że dobór części zamiennych może prowadzić do pogorszenia położenia poszkodowanego. Miałoby to miejsce zarówno wtedy gdyby użyta cześć była częścią gorszą od tej która uległa uszkodzeniu jak i gdy wartość rynkowa tak naprawionego pojazdu byłaby niższa niż pojazdu przed wypadkiem. W niniejszej sprawie uszkodzony pojazd był samochodem czteroletnim a zgodnie z pisemną opinią biegłego J. K. użycie części alternatywnych byłoby okolicznością negatywnie wpływającą na wartość rynkową pojazdu.

W rozpoznawanej sprawie zatem aby dokonać pełnej restytucji należało obliczyć odszkodowanie według cen części nowych i oryginalnych.

Sąd Odwoławczy nie podzielił stanowiska apelującego, iż w sprawie doszło do nieważności postępowania poprzez naruszenie art. 379 pkt.5 k.p.c. Niewątpliwie nie czekając na upływ terminu 7 dni na zajęcie stanowiska przez powódkę w zakresie przesłuchania biegłego na rozprawie Sąd Rejonowy wydał w sprawie wyrok a pismo w tym przedmiocie wpłynęło już po wydaniu wyroku ale w zakreślonym przez Sąd terminie. Było to niewątpliwie naruszeniem prawa procesowego, nie doprowadziło to jednak do nieważności postępowania. Obecnie wydaje się utrwalona linia orzecznictwa Sądu Najwyższego, zgodnie z którą pozbawienie strony możności obrony swych praw polega na tym, że z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (zob. wyrok SN z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSP 1975, z. 3, poz. 66; postanowienie SN z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 5, poz. 41; wyrok SN z dnia 13 czerwca 2002 r., V CKN 1057/00, LEX nr 55517). Przedmiotowa sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca.

Zważyć przy tym należy, iż opinia biegłego sadowego J. K. była pełna oraz wyczerpująca i pozwoliła na dokonanie ustaleń niezbędnych do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy bez konieczności uzupełnienia postępowania dowodowego w tym zakresie.

Mając na względzie wskazane wyżej okoliczności faktyczne i prawne Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 9.367,41 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 8.867,41 zł. od dnia 14 maja 2012 r. do dnia zapłaty i od kwoty 500 zł. od dnia 20 lipca 2012 r, do dnia zapłaty. W pozostałej części, która nie została zaskarżona przez apelującego powództwo zostało oddalone. Rozstrzygnięcie to znajduje oparcie w przepisach art. 361 §1 i § 2 k.c.

Ponadto Sąd obciążył pozwanego obowiązkiem zwrócenia powódce kosztów procesu w kwocie 3.246 zł. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na mocy przepisów art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc. Sąd Okręgowy zważył, iż powódka wygrała sprawę w 90 % a uległa w 10 %.

Koszty postępowania odwoławczego w kwocie 458 zł zasądzone w punkcie 2 stanowią opłata sądowa od apelacji w sprawie - 158 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 300 zł (§ 2 w zw. z § 6 pkt 3 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 1 w/w Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.).