Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka H. D. wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 13 lipca 2007 r. w sprawie VI Cupr 111/06, następnie zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy w sprawie II Ca 545/07 - zasądzającego od niej na rzecz pozwanej M. S.łącznie kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10.10.2005r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powódka wskazała, że jej roszczenie wynika z faktu, że posiada również wobec pozwanej wymagalną wierzytelność stwierdzoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu w sprawie VI Cupr 167/08 z dnia 10.03.2009 r., na mocy którego pozwana została zobowiązana do wydania powódce mebli kuchennych i innych ruchomości (sprzętu AGD) będących przedmiotem umowy o dzieło zawartej przez strony w dniu 17.11.2003r. Na podstawie tego ostatniego wyroku powódka złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanej.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana podniosła, że powództwo jest bezzasadne, albowiem powództwo opozycyjne może być wytoczone jedynie przed wygaśnięciem wykonalności danego tytułu wykonawczego poprzez zupełne zaspokojenie stwierdzonego w nim roszczenia, a zatem roszczenie powódki wygasło, gdyż postępowanie egzekucyjne toczące się na podstawie tytułu wykonawczego, którego pozbawienia wykonalności żąda powódka, zostało już zakończone (wyrok SN z dnia 14.05.2010 r., II CSK 592/09, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r„ I PKN 197/01). Ponadto pozwana wskazała, że nie jest w posiadaniu ruchomości, o których mowa w wyroku w sprawie VI Cupr 167/08, ponieważ zostały one zlicytowane w toku postępowania egzekucyjnego.

W piśmie procesowym z dnia 18.10.2012 r. powódka podtrzymała twierdzenia zawarte w pozwie jako zasadne oraz, ze względu na brak możliwości odzyskania ruchomości, do których wydania jej zobowiązana była pozwana, wniosła o żądanie zwrotu wartości pieniężnej tego dzieła w wysokości 10.890 zł wraz z należnymi odsetkami za okres od dnia 17.11.2003 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu podała, że zgodnie z wyrokiem w

1

sprawie VI Cupr 167/08 pozwana została zobowiązana do wydania jej tych ruchomości oraz zwrotu kosztów procesu. Po odstąpieniu przez pozwaną od w/w umowy obie strony winny zwrócić sobie świadczenia wzajemne według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu -skoro powódka zwróciła pozwanej cenę zapłaconą za w/w rzeczy, pozwana winna jej je wydać. Od momentu zapłaty po stronie powódki powstał uszczerbek majątkowy, ponieważ pozwana w sposób nieuprawniony władała tymi ruchomościami, powodując poprzez ich używanie również spadek ich wartości, a wiec w sprawie znajdują zastosowanie art 222 § I i 2 k.c. oraz art 494 k.c. Powódka nie była powiadomiona o licytacji przedmiotowych ruchomości, nie wiadomo czy ona się odbyła i czy faktycznie zostały one zbyte.

Na rozprawie w dniu 23.10.2012 r. powódka oświadczyła, że zmienia powództwo w ten sposób, że wnosi o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kwoty 10.890 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17.11.2003 r. do dnia zapłaty, a jako podstawę prawną roszczenia wskazała bezpodstawne wzbogacenie.

Na rozprawie w dniu 23.11.2012 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2012 roku w sprawie I C 154/11 Sąd Rejonowy w Inowrocławiu oddalił powództwo (pkt 1) i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2).

Powyższy wyrok Sąd I instancji wydał w oparciu o następujące ustalenia faktyczne;

Wyrokiem z dnia 13.07.2007 r. w sprawie VI Cupr 111/06, zmienionym następnie wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 18.10.2007 r. sygn. akt II Ca 545/07, Sąd Rejonowy w Inowrocławiu zasądził od H. D. (powódki w niniejszej sprawie) na rzecz M. S.kwotę 10.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.10.2005r. do dnia zapłaty - z tytułu zawartej przez strony w dniu 17.11.2003 r. umowy o dzieło, na mocy której prowadząca działalność gospodarczą H. D.wykonała dla M. S. jako konsumenta montaż zabudowy kuchennej, wskutek odstąpienia przez zamawiającą od umowy z powodu istotnych wad dzieła. Ponadto Sąd oddalił powództwo wzajemne H. D. przeciwko M. S.o zapłatę reszty ceny za dzieło.

2

Wyrokiem z dnia 10.03.2009r. w sprawie VI Cupr 167/08 Sąd Rejonowy w Inowrocławiu nakazał M. S.wydanie H. D. mebli kuchennych będących przedmiotem w/w umowy o dzieło oraz zasądził od niej na rzecz powódki kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powódka H. D. złożyła w dniu 20.01.2010 r. wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko pozwanej na podstawie powyższego tytułu wykonawczego, lecz został on zwrócony z powodu nieuiszczenia należnej opłaty.

Ruchomości, będące przedmiotem umowy o dzieło zawartej przez strony w dniu 17.11.2003r, których wydania od pozwanej domagała się powódka, zostały sprzedane w drodze licytacji w toku postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 247/08 z wniosku M. S.przeciwko H. D., którego podstawą był tytuł wykonawczy w postaci wyroków w sprawach VI Cupr 111/06 i II Ca 545/07.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd pierwszej instancji - w ramach rozważań prawnych -wskazał, że pierwotnie żądanie pozwu dotyczyło pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu w sprawie VI Cupr 111/06 i wynikało z art. 840 § 1 k.p.c, które następnie zostało przekształcone w żądanie zapłaty od pozwanej kwoty 10.890 zł, z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia - na podstawie art. 405 k.c. - w związku z niewydaniem powódce przez pozwaną ruchomości będących przedmiotem umowy o dzieło z dnia 17.11.2003r., który to obowiązek ciążył na pozwanej na mocy powołanego wyżej wyroku Sądu w sprawie VI Cupr 167/08.

W myśl zasad ogólnych - art. 6 k.c. - to na powódce spoczywał w niniejszej sprawie ciężar udowodnienia jej roszczenia. W ocenie Sądu powódka nie wykazała w toku postępowania zasadności swojego żądania. Podstawą prawną roszczenia powódki był przepis art. 405 k.c, zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Bezpodstawne wzbogacenie jest szczególnym zdarzeniem prawnym, w wyniku którego bez podstawy prawnej powstaje nowa sytuacja, polegająca na wzroście majątku po stronie podmiotu wzbogaconego, kosztem jednoczesnego pogorszenia sytuacji majątkowej osoby zubożonej. Zarówno zubożenie, jak i wzbogacenie wywołane są tą samą przyczyną. Bezpodstawne wzbogacenie stanowi samoistne źródło zobowiązania; powstaje ono niezależnie od tego, "w jaki sposób lub za czyją sprawą ktoś uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby" (por. wyrok SN z

3

02.08.2007 r., sygn. akt V CSK 152/07). Drugą przesłankę stanowi "bezpodstawność", czyli brak dostatecznej „causae", jako najszerzej rozumianej podstawy prawnej lub społecznej wzbogacenia. Bezpodstawność prawna oznacza sytuację, w której wzbogacenie nie stanowi prawidłowego następstwa elementu uregulowanego w ramach istniejącego "pierwotnie" stosunku prawnego. Bezpodstawność w rozumieniu braku podstawy o społecznym charakterze związana jest natomiast z brakiem sytuacji lub stosunku społecznego, zwłaszcza rodzinnego (np. sytuacja osoby faktycznie wychowywanej, ale nie adoptowanej), który stanowi dostateczną podstawę, uzasadnienie danego wzbogacenia. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 maja 2003 r.r sygn. akt III CKN 1211/00 (opubl. w: OSNC 2004, nr 3, póz. 39) - prawomocne orzeczenie sądowe tworzy tytuł prawny wyłączający przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia oraz nienależnego świadczenia.

W przedmiotowej sprawie zaistniała sytuacja nie nosiła opisanych powyżej cech bezpodstawnego wzbogacenia, albowiem jak wynika z akt Km 247/08, w trakcie tego postępowania egzekucyjnego toczącego się z wniosku wierzyciela - pozwanej, przeciwko powódce jako dłużniczce, na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu w sprawie VI Cupr 111/06 i zmieniającego go wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy w sprawie II Ca 545/07, doszło do sprzedaży licytacyjnej ruchomości, do których zwrotu na rzecz powódki zobowiązana była pozwana na mocy wyroku tutejszego Sądu w sprawie VI Cupr 167/08 i z którym związane było roszczenie powódki w niniejszej sprawie. Wskutek bowiem skutecznego odstąpienia przez pozwaną od umowy o dzieło montażu mebli zawartą z powódką w dniu 17.11.2003r., na mocy powołanych wyżej wyroków sądowych pozwana uzyskała wobec powódki roszczenie o zwrot kwoty 10.000 zł, zaś powódka roszczenie o wydanie przez pozwaną tych mebli - obie strony posiadały wobec siebie wymagalne wierzytelności. Meble zostały jednak, jak wskazano powyżej, sprzedane w toku egzekucji toczącej się z wniosku pozwanej przeciwko powódce, która była w tej sprawie dłużniczką pozwanej zobowiązaną do zapłaty na jej rzecz kwoty 10.000 zł wynikającej z w/w orzeczeń wraz z ustawowymi odsetkami, co oznacza, że wprawdzie zdarzenie to spowodowało jednocześnie wzbogacenie pozwanej jako wierzyciela i powstanie uszczerbku majątkowego po stronie powódki jako dłużniczki, lecz nie było ono bezpodstawne w rozumieniu przepisu art. 405 k.c. Jego podstawę prawną stanowiły bowiem powołane wyroki sądowe zasądzające na rzecz M. S.określoną kwotę od H. D., z tytułu odstąpienia od przedmiotowej urnowy o dzieło, dlatego też, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, nie można mówić w

4

takim wypadku o bezpodstawnym wzbogaceniu, uzasadniającym powstanie po stronie zubożonego (powódki) roszczenia o zwrot uzyskanej korzyści. Postępowanie pozwanej było w zaistniałej sytuacji prawidłowe, oparte na przepisach prawnych, albowiem jako wierzyciel w sprawie egzekucyjnej posiadała ona zgodnie z art. 803 k.p.c. kompetencję do prowadzenia egzekucji na podstawie opisanego tytułu wykonawczego ze wszystkich składników majątku powódki, w tym z przedmiotowych ruchomości, do których - z powodu skutecznego odstąpienia przez pozwaną od umowy o dzieło - uprawnienia uzyskała powódka. Fakt sprzedaży tych ruchomości w toku egzekucji na rzecz pozwanej nie spowodował zatem powstania po stronie powódki roszczenia o zwrot ich ceny od pozwanej, albowiem sprzedaż ta została dokonana na mocy wyroków sądowych, czyli posiadała podstawę prawną.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 405 k.c. a contrario orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2. sentencji na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. -zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanej przez profesjonalnego pełnomocnika będącego adwokatem - na podstawie § 2 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w tym kwotę 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu wywiodła powódka wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości.

W uzasadnieniu apelacji powódka ponowiła swoją dotychczasową argumentację, a sprowadzającą się do twierdzenia, że skoro pozwana po odstąpieniu od umowy o dzieło uzyskała od powódki w niniejszej sprawie zwrot wpłaconej kwoty za dzieło, to winna też dokonać zwrotu wykonanego dzieła, a skoro tego nie uczyniła, to powinna zwrócić jego równowartość, czyli kwotę 10.890 złotych. Dodała też, że wycena dzieła dokonana przez komornika prowadzącego egzekucję należności pieniężnej na rzecz pozwanej jest rażąco zaniżona, a wreszcie, że nie jest jej zeznań osoba nabywcy tych ruchomości, a zapewne korzysta z nich pozwana. W tej sytuacji pozwana jest bezpodstawnie wzbogacona, korzysta bowiem z dzieła, a nadto uzyskała zwrot zapłaconego za nie wynagrodzenia,

5

powódka zaś jest zubożona jej kosztem skoro wykonała dzieło bez zapłaty.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych podnosząc, że wyrok sądu jest prawidłowy, a uzasadnienie rozstrzygnięcia w tym zakresie przekonujące.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki była niezasadna.

Na wstępie czynionych tu rozważań stwierdzić należało, że w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o której mowa w treści art. 233 § 1 k.p.c. Wobec tego, Sąd Okręgowy podzielił poczynione ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne. Podobnie sąd odwoławczy podziela wywód prawny poczyniony przez Sąd Rejonowy. Nie było zatem w niniejszej sprawie konieczności ich ponownego tu przytaczania.

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazuje, że powódka w pozwie jako podstawę faktyczną swojego żądania wskazywała fakt zatrzymania wykonanego dzieła przez pozwaną bez zapłaty wynagrodzenia na rzecz powódki, wskutek czego pozwana stała się bezpodstawnie wzbogacona, czyli roszczenia o zwrot tej kwoty od pozwanej upatruje w przepisach prawa cywilnego, art. 405 i nast. k.c. Tymczasem - jak zasadnie wskazał i szczegółowo wyjaśnił Sąd I Instancji - zarówno powódka, jak i pozwana, wskutek odstąpienia od umowy o dzieło, zobowiązane były zwrócić sobie wzajemnie to co dotąd świadczyły. Na własność powódki przeszły zatem ruchomości w postaci wykonanego dzieła, a pozwana uzyskała roszczenie o zapłatę uiszczonego wcześniej wynagrodzenia. Powódka nie spełniła swego świadczenia pieniężnego dobrowolnie, dopiero w toku postępowania egzekucyjnego pozwana uzyskała od niej zasądzoną kwotę. Nie stała się w ten sposób bezpodstawnie wzbogacona, bo wykonała prawomocny wyrok, a po wtóre uzyskała jedynie zwrot spełnionego wcześniej świadczenia za dzieło, którego własność przeszła powrotnie na powódkę. Z drugiej strony powódka nie stała się bezpodstawnie zubożona na rzecz pozwanej: własność dzieła przeszła bowiem po odstąpieniu od umowy na nią powrotnie, a powódka utraciła tą własność dopiero wskutek prowadzonego postępowania egzekucyjnego w ramach którego komornik dokonał zajęcia ruchomości należących do powódki, a następnie sprzedał je w

6

drodze licytacji osobie trzeciej — nie pozwanej (o czym powódka wiedziała, a co wynika wprost ze zwrotnych potwierdzeń odbioru zawiadomień dokonywanych przez komornika A. Z. w aktach sprawy Km 247/08) . Gdyby zatem powódka spełniła świadczenie dobrowolnie, to nie doszłoby do egzekucji komorniczej i w jej toku do sprzedaży dzieła, w którego posiadanie mogłaby wejść powódka ponownie.

Co do zarzutu niewłaściwej wyceny ruchomości dokonanej przez komornika w toku postępowania egzekucyjnego, to zarzut winien być zgłoszony w toku tego postępowania w drodze skargi na czynności komornika, obecnie jest on bezprzedmiotowy. Co więcej, nie ma on żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Wobec tego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc apelację - jako nieuzasadnioną - oddalił.

Jednocześnie sąd odwoławczy orzekł w przedmiocie kosztów postępowania odwoławczego zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.200 zł (art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc), powódka bowiem przegrała postępowanie apelacyjne. Kota ta odpowiada minimalnemu wynagrodzeniu pełnomocnika będącego adwokatem, a reprezentującego pozwaną (§ 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu).