Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Marek Wasiluk

Protokolant: Aneta Chardziejko

przy udziale Prokuratora Elżbiety Korwell

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2014 roku

sprawy R. C. oskarżonego z art. 178a § 4 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sokółce z dnia 3 kwietnia 2014 roku, sygn. akt II K 114/14,

I.  Wyrok w zaskarżonej części zmienia w ten sposób, że:

1.  orzeczoną karę pozbawienia wolności (pkt I części dyspozytywnej wyroku) łagodzi do 1 (jednego) roku.

2.  orzeczony środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych (pkt II części dyspozytywnej wyroku) łagodzi do 5 (pięciu) lat.

II.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy.

III.  Zasądza od oskarżonego R. C. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty za obie instancje i kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych tytułem pozostałych kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

R. C. został oskarżony o to, że:

w dniu 24 listopada 2013 roku o godzinie 23.40 w S. na ul. (...) kierował samochodem marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości tj: I wynik badania 0,92 mg/dm ³ alkoholu w 1 dm ³ wydychanego powietrza oraz pod wpływem środka odurzającego w postaci amfetaminy w stężeniu 479 ng/ml, przy czym czynu tego dopuścił się w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Sokółce sygn. akt II K 1230/12 z dnia 18 stycznia 2013 roku, tj. o czyn z art. 178a § 4 k.k.

Sąd Rejonowy w Sokółce wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2014 roku w sprawie sygn. akt II K 114/14 oskarżonego R. C. uznał za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i za to, na mocy art. 178a § 4 k.k., skazał go na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

Na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 7 (siedmiu) lat;

Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 926,06 (dziewięćset dwadzieścia sześć 6/100) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze wniósł oskarżony.

Na mocy art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

- rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 7 lat, wynikających z uwzględnienia wyłącznie stopnia winy, społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu oraz jego uprzedniej karalności, przy jednoczesnym pominięciu okoliczności, które przemawiają na jego korzyść, przede wszystkim właściwości i warunków osobistych, młodego wieku oraz przyznania się do winy i wyrażenia woli dobrowolnego poddania się karze, więc kwestii świadczących o tym, że oskarżonemu można postawić pozytywna prognozę kryminologiczną, a tym samym orzec wobec niego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 lat.

W oparciu o powyższy zarzut oskarżony wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie mu kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 lat, z oddaniem oskarżonego pod dozór kuratora, orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 lat oraz zwolnieniem oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację oskarżonego należało uznać za zasadną w zakresie w jakim wnosił on o zmianę wyroku w zaskarżonej części, jednakże w zakresie węższym, niż postulował skarżący.

Na wstępie stwierdzić należy, iż Sąd I instancji w oparciu o właściwie oceniony i przeanalizowany materiał dowodowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, a na jego podstawie wywiódł prawidłowe wnioski co do sprawstwa i winy oskarżonego jak i kwalifikacji prawnej w zakresie przypisanego mu czynu. Należy podkreślić, że Sąd Rejonowy dokonał właściwej analizy wszystkich ujawnionych w sprawie dowodów, ocenił je zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczeniem życiowym, słusznie uznając, iż bezspornym dowodem winy oskarżonego są m.in. jego wyjaśnienia, w których przyznał się do winy, znajdujące odzwierciedlenie przede wszystkim w obiektywnych dowodach w postaci protokołu badania stanu trzeźwości czy też opinii biegłego z zakresu toksykologii. Z uwagi na brak zastrzeżeń apelującego co do poczynionych ustaleń faktycznych oraz ustaleń co do winy, bardziej szczegółowa analiza wyroku w tym zakresie nie jest konieczna.

Natomiast Sąd Okręgowy podzielił stanowisko skarżącego, co do zarzutu niewspółmierności wymierzonej kary oraz orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

W orzecznictwie uznaje się, że zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieszcząca się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia czynu zabronionego, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w odczuciu społecznym jest karą niesprawiedliwą (wyr. Sądu Najwyższego z 11.04.1985 r. V KRN 178/85, LEX 20053). Wskazuje się, że „nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować” (II KRN 189/94, OSN Prok. i Pr. 1995 nr 5 poz. 18). Niewspółmierność kary zachodziłaby zatem wówczas, gdy zastosowana w niniejszej sprawie kara, wymierzona za przypisane oskarżonemu przestępstwo, nie odzwierciedlałaby należycie stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz nie uwzględniałaby w wystarczającej mierze celów kary (wyr. SN z 30.11.1990 r. WR 363/90, OSNKW 1991, Nr 7-9, poz. 39).

Mając na uwadze powyższe wskazania, w ocenie Sądu Okręgowego należało uznać, że w sprawie zachodzi rażąca niewspółmierność orzeczonej przez Sąd I instancji kary.

Co prawda, wymierzając oskarżonemu karę, Sąd I instancji wziął pod uwagę dyrektywy sądowego wymiaru kary przewidziane w treści z art. 53 § 1 i 2 k.k. oraz fakt, że oskarżony jest sprawcą młodocianym. Z motywów zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd ten badał zarówno okoliczności obciążające oskarżonego, jak też i łagodzące. Nie uwzględnił jednak wszystkich okoliczności mających wpływ na wymiar kary, jak też nie nadał im właściwego znaczenia.

Zatem ocena wszystkich okoliczności, dokonana przez Sąd odwoławczy, prowadzi do odmiennych wniosków, aniżeli te które poczynił Sąd Rejonowy, a mianowicie idących w kierunku konieczności złagodzenia wymierzonej kary i środka karnego.

W sprawie nie ulega wątpliwości, że wina i stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego były znaczne. Oskarżony w czasie prowadzenia pojazdu mechanicznego znajdował się nie tylko w stanie nietrzeźwości ale równocześnie w jego organizmie stwierdzono środek odurzający w stężeniu odpowiadającym zawartości 0,8 - 1,2 promila alkoholu etylowego, jednak zaznaczyć trzeba, że to nie może być decydującym wyznacznikiem kary. Podobnie zresztą na wymiar orzeczonej kary nie ma wpływu podnoszona przez skarżącego okoliczność, iż Sąd wymierzył karę zasadniczą w wymiarze wyższym niż wnioskował rzecznik oskarżenia. Tu warto wskazać, iż była to jedynie propozycja kary jaką przedstawiono podejrzanemu w trakcie przesłuchania w dniu 25.11.2013 roku (k. 13v.), natomiast żadnych wniosków ostatecznie prokurator w tej mierze nie formułował. Wniosek w trybie art. 335 § 1 k.p.k. nie został złożony (k. 49), a w toku rozprawy prokurator nie był nieobecny. Nie jest jednak powodem do zmiany wyroku fakt, że sankcja, orzeczona została niezgodnie z wnioskiem prokuratora. Po wpłynięciu aktu oskarżenia Sąd nie realizuje woli oskarżyciela, lecz przepisy ustawy, w tym dyrektywy wymiaru kary (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25 marca 2002 r., sygn. akt II AKa 43/02 LEX Nr 108026).

Zgodnie z dyrektywami wymiaru kary Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (art. 53 § 1 k.k.). Wymierzając karę, Sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu (art. 53 § 2 k.k.). Już w świetle tego podkreślić należy, że Sąd I instancji nie uwzględnił wszystkich okoliczności łagodzących, eksponując jedynie okoliczności obciążające. Oskarżony zasadnie wywodzi, iż przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i wyraził skruchę. Niewątpliwie oskarżony prowadzi także ustabilizowany tryb życia. Nie ma żadnych podstaw, aby kwestionować podnoszone w uzasadnieniu środka odwoławczego okoliczności związane z jego sytuacją majątkową, rodzinną i osobistą. Zatem wskazać należy, że oskarżony ma zatrudnienie na czas nieokreślony i na utrzymaniu córkę urodzoną w 2013 roku. Sąd Rejonowy wskazał zaś jedynie na młody wiek oskarżonego – „jest sprawcą młodocianym”. W tej sytuacji rzeczywiście można uznać, że wymierzając karę oskarżonemu Sąd I instancji położył akcent wyłącznie na okoliczności obciążające R. C.. W myśl bowiem art. 54 § 1 k.k. Sąd wymierzając karę młodocianemu kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować. Uwzględniając całokształt powyższego można wyprowadzić wniosek, że cele prewencji indywidualnej oraz generalnej nie wymagają wymierzenia oskarżonemu kary zasadniczej na poziomie przyjętym przez Sąd I instancji. Niewątpliwie bowiem dolegliwość wymierzonej kary wzmacnia też orzeczony wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Pamiętać też trzeba, że istotą prewencji ogólnej nie jest wyłącznie wymierzanie surowych kar pozbawienia wolności, lecz kształtowanie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary, jej dostosowanie do stopnia winy sprawcy i okoliczności podmiotowo-przedmiotowych czynu, a zatem - karanie sprawiedliwe i tworzące atmosferę zaufania dla obowiązującego systemu prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 lutego 2014 r., sygn. II A Ka 1/14, LEX nr 1441560).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że przy uwzględnieniu całokształtu dyrektyw wymiaru kary karą adekwatną, współmierną i dającą zarazem zadośćuczynienie społecznemu poczuciu sprawiedliwości będzie kara w wymiarze jednego roku pozbawienia wolności oraz środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w wymiarze pięciu lat.

W ocenie Sądu tak określona kara i środek karny będą odczuwalne dla oskarżonego jako dolegliwe, a jednocześnie nie zostaną ocenione jako rażąco surowe i stanowić będą swego rodzaju zamkniętą całość bodźców nakierowanych z jednej strony na adekwatną do popełnionego czynu represję, a z drugiej strony na oddziaływania wychowawcze wobec oskarżonego.

Okres zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych jest proporcjonalny do ewidentnego naruszenia jednej z fundamentalnych zasad ruchu drogowego, ustanowioną dla zapewnienia nie tylko porządku ale przede wszystkim bezpieczeństwa. Podkreślić należy, że jest to generalnie najskuteczniejszy sposób przekonania innych uczestników ruchu drogowego o konieczności bezwzględnego przestrzegania ustanowionych w tymże ruchu zasad.

Sąd odwoławczy całkowicie zaakceptował zaprezentowaną przez Sąd I instancji prognozę kryminologiczną wobec oskarżonego, podzielając stanowisko, że nie ma podstaw do warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej kary pozbawienia wolności na stosowny okres próby. W myśl art. 69 § 4 k.k. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Tego rodzaju szczególnie uzasadnionych wypadków nie sposób dopatrzyć się w sprawie niniejszej. Zatrudnienie, konieczność łożenia na utrzymanie dziecka czy pomoc w jego wychowaniu są okolicznościami naturalnymi, a nie szczególnymi, które nakazywałyby stosowanie w/w powołanego przepisu. Ponadto Sąd I instancji jedynie mógł (nie był zobligowany) skorzystać z instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary. Za Sądem Rejonowym powtórzyć należy, że R. C. był karany za przestępstwo podobne, za które orzeczono wobec niego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, co nie przyniosło spodziewanego rezultatu. Kodeks karny owszem daje pierwszeństwo karom nieizolacyjnym, jednakże tego rodzaju rozwiązania wychodzą naprzeciw sprawcom nie karanym, podobnie jak miało to miejsce wobec oskarżonego w sprawie II K 1230/12 Sądu Rejonowego Sokółce kiedy to za czyn z art. 178a § 1 k.k. została wymierzona mu kara grzywny. W tych warunkach należało powziąć przekonanie, że wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie stanowiłoby wystarczającej dolegliwości i w konsekwencji nie osiągnęłoby zakładanych celów wychowawczych.

Wobec tego, stosownie do art. 437 § 1 i 2 k.p.k., Sąd Okręgowy zmienił wyrok w zaskarżonej części, łagodząc oskarżonemu orzeczoną karę i środek karny, a w pozostałym zakresie wyrok w zaskarżonej części utrzymał w mocy.

O opłacie za obie instancje Sąd orzekł na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.), a o pozostałych kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze Sąd orzekł na podstawie art. 635 § 1 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. uznając, że nie ma podstaw do zwolnienia oskarżonego od ich ponoszenia. Oskarżony osiąga stałe dochody i z pewnością jest w stanie uiścić należności zasądzone w niniejszej sprawie, na które poza wyżej wskazaną opłatą za obie instancje składają się: opłata za wydanie informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego w kwocie 30 złotych (§ 3 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2014 r. w sprawie opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego, Dz.U.2014.861) oraz ryczałt za zawiadomienia o terminie rozprawy w kwocie 20 złotych (§ 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym, Dz.U.2013.663j.t.).