Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : S.S.O. Grażyna Lipianin

Protokolant : Paulina Radomska

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014r. na rozprawie

sprawy z powództwa Z. W.

przeciwko

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

i z powództwa E. K.

przeciwko

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. W. tytułem zadośćuczynienia kwotę 50.000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 7 lutego 2014r . do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo Z. W. w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 904,25zł (dziewięćset cztery złote dwadzieścia pięć groszy) tytułem kosztów procesu;

IV.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 2.500 zł (dwa tysiące pięćset złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

V.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powoda E. K. tytułem zadośćuczynienia kwotę 50.000zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi od 7 lutego 2014r. do dnia zapłaty;

VI.  oddala powództwo E. K. w pozostałej części;

VII.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.154,25zł (dwa tysiące sto pięćdziesiąt cztery złote dwadzieścia pięć groszy) tytułem kosztów procesu;

VIII.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 1.250zł (jeden tysiąc dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 58/14

UZASADNIENIE

W pozwie z 17 stycznia 2014r. wniesionym przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. Z. W. domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 80.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 po doręczeniu pozwanemu wezwania do zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę jakiej doznała w wyniku śmierci osoby bliskiej – matki, na podstawie art. 448 § 1 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. Wnosiła również o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (pozew z uzasadnieniem k.2-12).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (odpowiedź na pozew k.49-56).

W pozwie z 30 marca 2014r. wniesionym przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. E. K. domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 80.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 po doręczeniu pozwanemu wezwania do zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę jakiej doznał w wyniku śmierci osoby bliskiej –matki, na podstawie art. 448 § 1 kc w zw. z art. 24 § 1 kc. Wnosił również o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (pozew z uzasadnieniem k.2-12).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 36-44).

Postanowieniem z 12 czerwca 2014r. na zasadzie art. 219 kpc zarządzono połączenie sprawy z powództwa E. K. I C 279/14 do łącznego rozpoznania i orzekania ze sprawą I C 58/14 z powództwa Z. W..

W toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

18 stycznia 2004r. w miejscowości W. A. Ż., kierując pojazdem marki p. o nr rej. (...), nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie dostosował prędkości i techniki jazdy do panujących warunków drogowych, w następstwie czego kierowany przez niego pojazd wpadł w poślizg i potrącił pieszą M. K., która doznała obrażeń ciała w postaci m.in. zmiażdżenia głowy i klatki piersiowej ze stłuczeniem mózgu, skutkujących zgonem na miejscu zdarzenia (odpis skrócony aktu zgonu k. 15). Sprawca wypadku ubezpieczony był w zakresie OC w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. Przeciwko sprawcy toczyło się postępowanie karne przed Sądem Rejonowym w Opolu Lubelskim, zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym z 5 grudnia 2005r. w sprawie II K 851/04 (odpis wyroku k. 75v).

Śmierć matki była traumatycznym przeżyciem dla powodów. Matka zginęła na poboczu w pobliżu swego domu około godziny 8.00 w niedzielę.

Powódka przyjechała na miejsce wypadku po telefonie od kuzynki, że był wypadek. Pojechała z mężem i synem. Ciało matki leżało na poboczu w czarnym worku. Powód po informacji o wypadku czekał pod szpitalem w B.. Myślał, że matka zostanie tam przywieziona. Około 9.00 pojechał na miejsce wypadku z żoną i synem. Były prowadzone oględziny miejsca wypadku. Uczestniczył w czynnościach prokurator. Ustalano jakich obrażeń doznała matka powodów, oglądano ciało. Zostało zabrane około godziny 15.00. Powodowie widzieli martwą, okaleczoną matkę i bardzo to przeżywali.

Pozwany w postępowaniu likwidacyjnym decyzją z 18 stycznia 2004r. przyznał odszkodowanie w kwocie 6.630zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu i wypłacił je po połowie Z. W. i E. K. (decyzja k. 16).

W piśmie z 3 stycznia 2014r., doręczonym 7 stycznia 2014r., powodowie zgłosili do pozwanego żądanie zadośćuczynienia w kwocie po 80.000zł dla każdego z nich (zgłoszenie szkody pismo k. 17-20, potwierdzenie nadania k. 21, data wpływu - akta szkody k. 68).

Matka powodów w chwili śmierci miała 76 lat. Mieszkała w W. w domu stanowiącym współwłasność powodów. Otrzymali gospodarstwo rodziców. Była sprawna, jeździła rowerem. Sama jeździła do L.. Tam sprzedawała mleko, sery, jaja, grzyby i jagody. Pobierała rentę zbowidowską po mężu. Wcześniej otrzymywała rentę rolniczą. Renta po mężu była wyższa o około 300zł i tę różnicę dzieliła co miesiąc między rodzinę córki i syna, wspomagając ich finansowo. Trzymała krowę i kury. Dawała dzieciom mleko, śmietanę i jajka.

Powodowie pomagali matce w zakupach i pracach domowych. Ich ojciec zmarł wcześniej z powodu raka płuc w 1999r. Miał 74 lata.

Święta i uroczystości spędzali z matką w domu rodzinnym. Matka powodów dbała o rodzinę i podtrzymywała rodzinne więzi. Dzieci odwiedzały ją kilka razy w tygodniu. W niedzielę przygotowywała obiad dla rodziny. Powód u matki miał kilka uli.

Z. W. ma 61 lat. W dacie śmierci matki miała 51 lat. Jest zamężna. Ma trzech synów. W 2003r. przeszła na świadczenie przedemerytalne. Od ukończenia 60 lat pobiera emeryturę w kwocie 890zł miesięcznie. Jej mąż pobiera zasiłek przedemerytalny. Powódka nadal wspomina śmierć matki. Nie może spać, denerwuje się. Uczestniczyła w rozprawie karnej na 13 terminach (zeznanie świadka A. W. k. 65v-66, zeznania powódki k. 63v-64 i k. 66v).

E. K. ma 63 lata. Jest żonaty. Jego żona miała bardzo dobre relacje z teściową. Powód ma dwie córki i syna. Od 1,5 roku pobiera emeryturę w kwocie 2.200zł miesięcznie. Pracował jako ślusarz-spawacz w szkodliwych warunkach. Po śmierci matki brał środki na uspokojenie. Aktualnie leczy się z powodu nadciśnienia, ma migotanie przedsionków (zeznanie świadka A. G. k. 66, zeznanie powoda k. 64v-65).

Powodowie z rodzinami odwiedzają grób matki.

Sprawca wypadku kierowca – funkcjonariusz policji jeszcze w trakcie trwania sprawy karnej przepraszał rodzinę zmarłej. Powodowie wysłuchali go, uznając że matce życia nic nie wróci, wybaczyli. Na pogrzebie była delegacja z Komendy Policji w B. i Komendy Wojewódzkiej za zgodą rodziny.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił na podstawie powołanych dowodów. Dokumenty nie budziły zastrzeżeń, nie były kwestionowane przez strony.

Dowody osobowe w postaci zeznań powodów i świadków korespondują ze sobą i nie ma podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwa Z. W. i E. K. zasługują na uwzględnienie w części.

W świetle art. 35 i art. 36 ust. 1 zd.1 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2013.392) ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (bezsporne). Pozwany przyznał fakt ubezpieczenia. Kierowca został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Lublinie za spowodowanie wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć poniosła M. K..

Dla ustalenia odpowiedzialności kierowcy wystarczy wina nieumyślna. Odpowiada na zasadzie art. 436 § 1 kc. Pozwany jako ubezpieczyciel odpowiada na zasadzie art. 822 kc.

Zdarzenie miało miejsce przed 18 stycznia 2004 roku, tj. przed dniem wejścia w życie ustawy z 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008r., Nr 116, poz. 731). Art. 446 § 4 kc nie ma zatem w tej sprawie zastosowania.

W orzecznictwie przyjęła się zasada, zgodnie z którą najbliższemu członkowi rodziny zmarłego, w sytuacji kiedy jego śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, przysługuje na podstawie art. 448 kc w związku z art. 24 § 1 kc zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (uchwała SN z 22 października 2010r., sygn. akt III CZP 76/10, LEX nr 604152). Sąd Okręgowy w pełni podziela powyższe stanowisko.

Z przepisu art. 24 § 1 kc wynika, że nie każde naruszenie dobra osobistego umożliwia wystąpienie z roszczeniami ochronnymi. Jest to możliwe dopiero wtedy, gdy działanie naruszającego będzie bezprawne, tj. sprzeczne z prawem lub godzące w zasady współżycia społecznego.

Ciężar wykazania, że nastąpiło naruszenie dobra osobistego, zgodnie z art. 6 kc spoczywał na powodach. Pozwany w celu uwolnienia się od odpowiedzialności, winien wykazać, że działania kierowcy nie miały charakteru bezprawnego.

O bezprawności decyduje wyłącznie kryterium obiektywne. Zagrożenie naruszenia lub naruszenie dobra osobistego zostanie uznane za bezprawne, jeżeli jest sprzeczne z szeroko rozumianym porządkiem prawnym, a więc z normami prawnymi lub regułami postępowania wynikającymi z zasad współżycia społecznego.

Z art. 24 kc wynika domniemanie bezprawności, co w sposób korzystny dla pokrzywdzonego wpływa na rozłożenie ciężaru dowodu oraz ryzyka nie wyjaśnienia okoliczności stanu faktycznego, od których bezprawność zależy.

Sprawca wypadku został prawomocnie skazany. Jego działanie było bezprawne i zawinione.

Katalog dóbr osobistych, do którego odwołuje się art. 23 kc, ma charakter otwarty. Przepis ten wymienia dobra osobiste człowieka pozostające pod ochroną prawa cywilnego w sposób przykładowy, uwzględniając te dobra, które w praktyce mogą być najczęściej przedmiotem naruszeń. Nie budzi jednak wątpliwości, że przedmiot ochrony oparty na podstawie art. 23 i 24 kc jest znacznie szerszy.

Należy uznać, że ochronie podlegają wszelkie dobra osobiste rozumiane jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. W judykaturze uznano, że do katalogu dóbr osobistych, nie wymienionych wprost w art. 23 kc, należy np. prawo do życia w rodzinie, prawo do posiadania matki.

Rodzina jako związek najbliższych sobie osób, które łączy szczególna więź wynikająca z pokrewieństwa, podlega ochronie prawa. Dobro rodziny jest nie tylko wartością powszechnie akceptowaną społecznie, ale także wartością uznaną za dobro podlegające ochronie prawnej.

Ustawodawca w art. 71 Konstytucji RP wskazał jednoznacznie, że Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej ma obowiązek uwzględniania dobra rodziny. Więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną oraz gwarantuje wzajemną pomoc. Prawo do życia rodzinnego i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i 24 kc (uzasadnienie wyroku SN z 14 stycznia 2010 r. sygn. akt IV CSK 307/09).

Spowodowanie wypadku komunikacyjnego, w którym śmierć poniosła matka powodów, stanowiło zawinione i bezprawne naruszenie ich dóbr osobistych, w postaci naruszenia prawa do utrzymania więzi rodzinnych.

Sąd miał na uwadze, że wysokość zadośćuczynienia winna przynosić poszkodowanemu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia (por. wyrok SN z 14 lutego 2008r. sygn. akt II CSK 536/07, LEX nr 461725).

Przyznane zadośćuczynienie, mając charakter kompensacyjny, powinno przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Nie może być jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Z tego wynika, że "wartość odpowiednia", to wartość utrzymana w granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej.

W ocenie Sądu odpowiednią wysokość zadośćuczynienia dla każdego z powodów stanowić będzie kwota 50.000 zł.

Stosownie do treści art. 817 § 1 kc pozwany był zobowiązany spełnić świadczenia w terminie 30 dni licząc od daty zawiadomienia o wypadku. Powodowie żądanie zgłosili pozwanemu 7 stycznia 2014r. Po upływie 30 dni pozwany pozostaje w zwłoce z zapłatą (art. 355, 455, 481§ 1 i 2 kc).

W pozostałym zakresie żądania powodów z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę należało oddalić.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu uzasadnia treść art. 100 zd. 1 kpc w świetle, którego w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Powodowie wygrali proces w 5/8.

Powódka poniosła koszty wynagrodzenia pełnomocnika 3600zł (§ 6 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461) i opłaty od pełnomocnictwa 17zł. Pozwany poniósł również koszty wynagrodzenia pełnomocnika 3.600zł (§ 6 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 490) i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Łącznie koszty procesu poniesione przez strony wynoszą 7.234zł. Z tego pozwanego obciąża 5/8. Zatem do zasądzenia na rzecz powódki pozostaje kwota 904,25zł.

Nieuiszczona opłata sądowa od pozwu Z. W. wynosi 4.000zł. Nakazano ściągnięcie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 5/8, czyli 2.500zł na podstawie art. 113 ust.1 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2014.1025). Sąd odstąpił od obciążania pozostałą częścią opłaty powódki.

E. K. poniósł koszty wynagrodzenia pełnomocnika 3600zł i opłaty od pełnomocnictwa 17zł. Pozwany poniósł również koszty wynagrodzenia pełnomocnika 3.600zł i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Powód uiścił część opłaty od pozwu 2.000zł. Łącznie koszty procesu poniesione przez strony wynoszą 9.234zł. Z tego pozwanego obciąża 5/8, zatem do zasądzenia na rzecz powoda pozostaje kwota 2.154,25 zł.

Nieuiszczona opłata sądowa od pozwu E. K. wynosi 2.000zł. Nakazano ściągnięcie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 5/8, czyli 1.250 zł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2014.1025). Sąd odstąpił od ściągnięcia pozostałej części opłaty od powoda na zasadzie art. 113 ust. 4 w/w ustawy.

Mając powyższe na uwadze i treść cytowanych przepisów Sąd orzekł jak w sentencji.