Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Marek Wasiluk– spr.

Sędziowie: SSO Dariusz Niezabitowski

SSR del. Krzysztof Wildowicz

Protokolant: Agnieszka Malewska

przy udziale Prokuratora Jerzego Duńca

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2014 roku

sprawy A. J. oskarżonego z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 13 marca 2014 roku, sygn. akt XV K 1701/12.

I.  Wyrok w zaskarżonej części zmienia w ten sposób, że:

1. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeka wobec oskarżonego A. J. obowiązek zadośćuczynienia za doznaną przez N. J. krzywdę poprzez zapłatę na jej rzecz kwoty 600 (sześćset) złotych.

II.  W pozostałym zakresie wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy.

III.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. A. kwotę 516 (pięćset szesnaście) złotych i 60 (sześćdziesiąt) groszy za udzieloną pomoc prawną z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 96 (dziewięćdziesiąt sześć) złotych i 60 (sześćdziesiąt) groszy tytułem 23 % stawki podatku od towarów i usług.

IV.  Zwalnia oskarżonego od ponoszenia opłaty za II instancję i od ponoszenia pozostałych kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

A. J. został oskarżony o to, że:

w okresie od lutego 2012 r do 2 października 2012 r w mieszkaniu przy ul. (...) w B., znęcał się psychicznie nad swoją byłą żoną N. J., w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wielokrotnie bez powodu wszczynał awantury, wyzywał słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, groził pobiciem i pozbawieniem życia, szarpał, wyganiał z mieszkania, przy czym wymieniony w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu miał całkowicie zachowaną zdolność rozumienia znaczenia czynu oraz ograniczoną w znacznym stopniu zdolność kierowania swoim postępowaniem,

tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 13 marca 2014 roku oskarżonego A. J. uznał za winnego tego, że w okresie od wiosny 2012 r do 2 października 2012 r w mieszkaniu przy ul. (...) w B., znęcał się psychicznie nad swoją byłą żoną N. J. w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu bez powodu wszczynał awantury, wyzywał słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, groził pobiciem i pozbawieniem życia, a także wyganiał z mieszkania, przy czym wymieniony w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu miał całkowicie zachowaną zdolność rozumienia znaczenia czynu oraz ograniczoną w znacznym stopniu zdolność kierowania swoim postępowaniem, tj. popełnienia czynu określonego w art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. skazał go, zaś na podstawie art. 207 § 1 k.k. wymierzył mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 4 (czterech) lat tytułem próby.

Na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 k.k. orzekł wobec oskarżonego w okresie próby obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. A. kwotę 1239,84 zł (w tym kwotę 231,84 zł stanowiącą podatek VAT), tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem jej z urzędu w sprawie w charakterze pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej.

Zwolnił oskarżonego od opłaty i pozostałych kosztów sądowych w sprawie, obciążając nim Skarb Państwa.

Apelacje od tego wyroku, w części dotyczącej orzeczenia o karze, wnieśli pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej na niekorzyść oskarżonego i obrońca oskarżonego na jego korzyść.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 1 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 46 § 1 k.k. poprzez jego niezastosowanie i nie zobowiązanie oskarżonego do zapłaty na rzecz pokrzywdzonej żądanej przez nią kwoty tytułem zadośćuczynienia, w sytuacji gdy oskarżony został skazany za zarzucane mu przestępstwo, zaś pokrzywdzona złożyła wniosek w ustawowym terminie, w konsekwencji czego orzeczenie przedmiotowego środka było obligatoryjne.

Podnosząc tego rodzaju zarzut pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. wniósł, aby Sąd odwoławczy korzystając z uprawnień przewidzianych w art. 437 § 1 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok i na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego A. J. do zapłaty na rzecz pokrzywdzonej N. J. kwoty 2.000 (dwa tysiące) złotych tytułem zadośćuczynienia.

Obrońca oskarżonego na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności, poprzez zastosowanie zbyt długiego okresu zawieszenia jej wykonania, jako zbyt surowej w stosunku do stopnia zawinienia oskarżonego, okoliczności czynu, warunków osobistych oskarżonego – złego stanu zdrowia fizycznego, jego dotychczasowego sposobu zachowania się, a także faktu, iż oskarżony ze swoją byłą żoną nie mieszka i przebywa w domu opieki społecznej, który powoduje, iż nie ma on żadnego kontaktu ze swoją byłą żoną.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca oskarżonego na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. wniósł o zmianę wyroku poprzez złagodzenie kary pozbawienia wolności poprzez orzeczenie jej w dotychczasowym wymiarze z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wniesiona przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej była uzasadniona, a jej wniesienie skutkowało zmianą wyroku w zaskarżonej części.

Apelacja obrońcy oskarżonego okazał się niezasadna.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zebranego i ujawnionego w sprawie materiału dowodowego, zaprezentowana w pisemnych motywach wyroku, została oparta o zasady logicznego rozumowania i nie zawiera błędu luk lub nieścisłości. Należy zatem całkowicie zaakceptować ustalony stan faktyczny oraz wyciągnięte przez Sąd I instancji wnioski w przedmiocie winy oskarżonego.

Należy zgodzić się z ustaleniami Sądu Rejonowego dotyczącymi kwalifikacji prawnej oraz stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego. Ponadto podkreślić należy, że orzeczona kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na czteroletni okres próby oraz nałożony w okresie próby obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu są adekwatne do stopnia zawinienia i współmierne do stopnia społecznej szkodliwości, uwzględniają przy tym dyrektywy wymiaru kary.

W tym miejscu odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonego nie można zgodzić się z podniesionym zarzutem rażącej niewspółmierności wymierzonej A. J. kary pozbawienia wolności poprzez oznaczenie zbyt długiego okresu próby warunkowego zawieszenia jej wykonania. O ile nie zgadzając się z długością wyznaczonego przez Sąd okresu próby warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności można podnieść zarzut rażącej niewspółmierności kary oparty na art. 438 pkt 4 k.p.k., jednakże pamiętać należy, że zgodnie z ugruntowanym już stanowiskiem, niejednokrotnie wyrażonym w praktyce, o rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. można mówić tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które mają wpływ na wymiar kary, można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd pierwszej instancji, a karą, która byłaby prawidłowa w świetle dyrektyw art. 53 k.k. Dotyczy to również okresu próby ustalonego przez Sąd w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej kary. Nie ma znaczenia przy wyznaczaniu okresu próby fakt, że oskarżony nie mieszka już z byłą żoną. Należy mieć na uwadze, że okres próby ma na celu weryfikację postawionej przez Sąd prognozy co do przestrzegania przez oskarżonego porządku prawnego w przyszłości w ogóle, nie zaś w stosunku do konkretnej osoby. Prawidłowo zatem Sąd I instancji, biorąc pod uwagę wcześniejszą karalność A. J., skłonności do nadużywania alkoholu oraz nieskuteczność dotychczas stosowanych oddziaływań uznał, że czteroletni okres warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej oskarżonemu kary jest optymalny z punktu widzenia dyrektyw wymiaru kary i celów jakie ma osiągnąć.

Warto w tym miejscu przytoczyć pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 listopada 2009 r. w sprawie II AKa 297/09 , LEX nr 553884, iż tylko wtedy można uznać, że przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona, jeśli z punktu widzenia nie tylko sprawcy, ale i ogółu społeczeństwa, kara jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna, przynosząca nadmierną dolegliwość i że trudno nawet zrozumieć próbę wykazania, że rażącą niewspółmierność kary łączyć należy wyłącznie z takim, a nie innym okresem próby, gdyż takie postawienie tematu nasuwa podejrzenie, że owa "rażąca niewspółmierność" to - dla oskarżonego - obowiązek prowadzenia przez 4 lata ustabilizowanego i porządnego życia - bez nadużywania alkoholu i naruszania porządku prawnego.

Przechodząc do analizy apelacji wywiedzionej przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej należy stwierdzić, że obraza przepisów prawa materialnego (error iuris) może polegać na błędnej wykładni przepisu, zastosowaniu niewłaściwego przepisu lub zastosowaniu go w niewłaściwy sposób, zastosowaniu danego przepisu, mimo zakazu określonego rozstrzygania, lub niezastosowaniu normy, której stosowanie było obowiązkowe. Przenosząc powyższe rozważania na grunt stanu faktycznego niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż zarówno zarzut podniesiony w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, jak i wywody przytoczone na jego poparcie, w pełni zasługują na aprobatę. Otóż oskarżycielka posiłkowa N. J. w toku przesłuchania przed Sądem na rozprawie głównej w dniu 6 czerwca 2013 roku wniosła o orzeczenie od oskarżonego na jej rzecz zadośćuczynienia w kwocie 2000 złotych (k.174). Sąd w takiej sytuacji był zobligowany zgodnie z treścią art. 46 § 1 k.k. orzec obowiązek zadośćuczynienia pokrzywdzonej za doznaną krzywdę. W związku z powyższym zachodziła konieczność zmiany wyroku w zaskarżonej części poprzez orzeczenie wobec A. J. obowiązku zadośćuczynienia za doznaną przez N. J. krzywdę.

Co do wysokości zadośćuczynienia, biorąc pod uwagę, że jest to środek
karny i przy jego orzekaniu można wprawdzie posiłkować się zasadami prawa cywilnego, jednakże tylko tymi dotyczącymi ustalenia doznanej krzywdy, Sąd uwzględnił tylko te składniki, które wynikły bezpośrednio z zachowania się oskarżonego, oraz skutków tego zachowania się dla pokrzywdzonej. Należało przy tym kierować się niezależnymi, obiektywnymi kryteriami, nie zaś subiektywnymi odczuciami pokrzywdzonej. Pamiętać bowiem należy, że obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za krzywdę na gruncie art. 46 k.k. ma przede wszystkim charakter prawnokarny. W konsekwencji o wysokości środka karnego decyduje Sąd orzekający, gdyż orzekając o środku karnym stosuje się te same reguły jak przy wymiarze kary.

Sąd miał zatem na uwadze stopień winy oskarżonego, a także okoliczności odnoszące się m.in. do charakteru czynu i skutków zachowania się oskarżonego. Niewątpliwie na wymiar orzeczonego środka karnego nie mogła mieć wpływu sytuacja materialna oskarżonego. Jednakże należało mieć na uwadze unormowanie art. 31 § 2 k.k., które jest ważnym sygnałem ustawodawcy dla Sądu decydującego o wymiarze kary wobec sprawcy, o którym w przepisie mowa, a zatem i decydującego o wysokości środka karnego orzekanego wobec sprawcy odpowiadającego w warunkach w/w przepisu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. II AKa 15/14, LEX nr 1461094).

Podsumowując powyższe Sąd wysokość zadośćuczynienia ustalił na kwotę 600 złotych, uznając, iż w tej wysokości środek karny właściwie spełni funkcję kompensacyjną, nie będąc przy tym nadmiernie surowym wobec oskarżonego.

Z tych powodów Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.

O kosztach związanych z ustanowieniem w postępowaniu sądowym pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej z urzędu, Sąd orzekł w myśl § 2, § 14 ust. 2 pkt 4 i ust. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, Poz.1348 z późn. zm.).

O zwolnieniu oskarżonego od opłaty za II instancję Sąd orzekł na podstawie art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych – Dz. U. z 1983r., Nr 49, poz. 223 ze zm., zaś o zwolnieniu od ponoszenia pozostałych kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w oparciu o art. 624 k.p.k. i art. 634 k.p.k. uznając, że ich uiszczenie byłoby dla oskarżonego zbyt uciążliwe ze względu na jego trudną sytuację materialno - bytową. Oskarżony jest schorowanym, nie posiadającym majątku i zamieszkującym aktualnie w Domu Pomocy Społecznej w B. emerytem.