Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12.08.2012r. pełnomocnik powodów (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowo-akcyjnej z siedzibą w P. wniósł o:

1.  zobowiązane pozwanego (...) S.A. Oddział (...) z siedzibą w Ł. do usunięcia urządzenia przesyłowego w postaci napowietrznej linii elektro-energetycznej 110 kV posadowionej na nieruchomościach położonych w P. przy ul. (...), składających się z następujących działek:

-

5/4 oraz 5/5, dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr: (...), stanowiących własność A. B.;

-

18/2, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr: (...), stanowiącej własność A. B.;

-

7/6, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), stanowiącej własność (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb.;

-

8/4, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), stanowiącej własność (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb.;

-

10/2 oraz 13/2, dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), stanowiących własność (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb.;

-

11 oraz 14/2, dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), stanowiących własność (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb.;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda A. B. kwoty 150.000,00 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z:

• a)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 4 października 2002 r. do 29 maja 2007 r., z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

  b)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...) za okres od dnia 4 października 2002 r. do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

  c)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 21 maja 2004 r. do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

  d)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 20 grudnia 2002 r. do 15 maja 2007 r., z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

  e)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 19 maja 2004 r. do dnia 15 maja 2007 r. z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

  f)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 30 września 2004 r. do dnia 12 czerwca 2006 r. z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty,

  g)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 15 września 2004 r. do dnia 12 grudnia 2005 r., z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb. kwoty 100.000,00 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z:

a)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 16 maja 2007 r. do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

b)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 16 maja 2007 r. do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

c)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...), za okres od dnia 13 czerwca 2006 r. do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

d)  nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działki nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi KW nr (...) za okres od dnia 13 grudnia 2005 r. do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty

4.  zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów odrębnie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty po 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa;

5.  zasądzenie od pozwanego in solidum na rzecz powodów kosztów procesu w tym 180 zł tytułem opłaty za wydanie mapy geodezyjnej i kwotę 360 tytułem opłaty za odpis zupełny KW.

Uzasadniając zgłaszane roszczenia pełnomocnik wskazał, iż na powyższych nieruchomościach znajduje się należące do pozwanego urządzenie przesyłowe w postaci napowietrznej linii elektro-energetycznej 110 kV o długości około 900 m. Pozwany korzysta ze wskazanych działek bez tytułu prawnego, w sposób nieodpłatny. Jako podstawę prawną powództwa pełnomocnik wskazał art. 222 § 2 kc oraz art. 222 § 2 kc w zw. z 225 kc.

Wobec wzrostu wartości działek na przestrzeni lat, powodowie zastrzegli prawo rozszerzenia powództwa po wydaniu opinii przez biegłego ds. szacownie nieruchomości.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Zwrócił się również do Sądu z żądaniem sprawdzenia wartości przedmiotu sporu w trybie art. 25 § 1 i § 2 kpc. Wnosił o stwierdzenie przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. swojej niewłaściwości miejscowej i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Łodzi.

W ocenie pozwanego A. B. nie może domagać się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek nr (...) skoro w dacie wniesienia pozwu nie był ich właścicielem. W pozostałym zakresie powództwo uznał za bezzasadne, argumentując iż właścicielowi nieruchomości z której korzysta inna osoba w zakresie odpowiadającym treści służebności nie przysługują roszczenia o ochronę posiadania.

W związku z długoletnim okresem wykorzystywania urządzeń elektro-energetycznych, powołując się na treść art. 292 kc, pozwany zgłosił również zarzut nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia. Podniósł, że linia wybudowana została w 1951 r., zaś jej przekazanie do użytkowania nastąpiło w 1952 r.

Pismem z dnia 12.12.2012r. powodowie cofnęli pozew w zakresie pkt 1 bez zrzeczenia się roszczenia (tom I, k. 188).

Pozwany wyraził zgodę na cofnięcie pozwu wnosząc o zasądzenie kosztów postępowania w zakresie cofniętego roszczenia (tom I, k. 191).

W toku rozprawy w dniu 17.01.2013r. Sąd postanowił oddalić wniosek pozwanego o przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Łodzi (protokół: tom I, k. 201, adnotacje: 00:01:41-00:02:39).

Pełnomocnik pozwanego cofnął wniosek o sprawdzenie przez Sąd wartości przedmiotu sporu (protokół: tom I, k. 201-2002, adnotacje: 00:02:39-00:06:07).

Pismem z dnia 23.05.2014r. (data doręczenia pisma do siedziby Sądu) pełnomocnik powodów rozszerzył powództwo powoda A. B. o kwotę 64.560 zł oraz powoda (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb. o kwotę 77.070 zł wnosząc o zasądzenie od pozwanego:

1.  na rzecz powoda A. B. kwotę 214.560 zł z odsetkami ustawowymi od następujących kwot:

-.

-

od kwoty 150.000 zł od dnia wytoczenia powództwa w sprawie do dnia zapłaty,

-

od kwoty 64.560 zł od dnia doręczenia pisma rozszerzającego powództwo do Sądu do dnia zapłaty;

2.  na rzecz powoda (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb. kwotę 177.070 zł z odsetkami ustawowymi od następujących kwot:

-

od kwoty 100.000 zł od dnia wytoczenia powództwa w sprawie do dnia zapłaty,

-

od kwoty 77.070 zł od dnia doręczenia pisma rozszerzającego powództwo do Sądu do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

Powód A. B. pozostaje właścicielem nieruchomości stanowiącej działki oznaczone w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerami (...)o powierzchni odpowiednio 0,4817 ha i 3,8195 ha, dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...), nabytej w dniu 04.10.2002r. na podstawie umowy sprzedaży rep. A nr (...) (przed podziałem działka nr (...)).

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I, k. 24-27; umowa sprzedaży z dnia 04.10.2002r., rep. A (...)/

A. B. pozostaje ponadto właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerem (...) o powierzchni 4,7319 ha, dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w P. T. prowadzona jest księga wieczysta nr (...), nabytej w dniu 21.05.2004r. na podstawie umowy zniesienia współwłasności (rep. A nr (...)).

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I, k. 28-30; umowa o zniesienie współwłasności z dnia 19.05.2004r., rep. A nr (...)/

A. B. w okresie od dnia 04.10.2002r. do 30.05.2007r. pozostawał właścicielem działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerem (...) o powierzchni 1,1653 ha, wchodzącej w skład nieruchomości dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w P. prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powód nabył przedmiotową działkę mocą umową sprzedaży rep. A nr 5805/2002 (przed podziałem działka nr (...)).

W wyniku zmiany umowy spółki komandytowej z dnia 30.05.2007r. (rep. A nr 3875/2007) powód jako wspólnik wniósł do (...) Sp z o. o. II sp. k. z siedzibą w P. wkład gotówkowy w wysokości 69.700 zł oraz wkład w postaci nieruchomości – wyżej opisanej działki gruntu o nr 5/3.

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I k. 31-37; umowa sprzedaży z dnia 04.10.2002r., rep. A nr (...); zmiana umowy spółki komandytowej z dnia 30.05.2007r., rep. A nr 3875/2007 tom I, k. 78-84/

A. B. w okresie od dnia 20.12.2002r. do 16.05.2007r. pozostawał wyłącznym właścicielem działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerem 7/6, wchodzącej w skład nieruchomości dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powód nabył przedmiotową działkę mocą umową zniesienia współwłasności rep. A nr 7830/2002.

W wyniku zmiany umowy spółki komandytowej z dnia 16.05.2007r. (rep. A nr (...)) powód jako wspólnik wniósł do E. sp z o. o. sp. k. z siedzibą w P. Tryb. wkład w postaci gruntu stanowiącego opisaną wyżej działkę.

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I k. 38-41; umowa zniesienia współwłasności z dnia 20.12.2002r., rep. A nr (...), k. 60-61; zmiana umowy spółki komandytowej z dnia 16.05.2007r., rep. A nr (...) tom I, k. 71-77/

A. B. w okresie od dnia 19.05.2004r. do 16.05.2007r. pozostawał wyłącznym właścicielem działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerem 8/4, wchodzącej w skład nieruchomości dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powód nabył przedmiotową działkę mocą umową zniesienia współwłasności rep. A nr (...)

W wyniku zmiany umowy spółki komandytowej z dnia 16.05.2007r. (rep. A nr 3465/2007) powód jako wspólnik wniósł do E. sp z o. o. sp. k. z siedzibą w P. Tryb. wkład w postaci działki nr (...).

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I k. 42-45; umowa zniesienia współwłasności z dnia 19.05.2004r., rep. A nr(...) tom I, k. 62-64; zmiana umowy spółki komandytowej z dnia 16.05.2007r., rep. A nr (...)tom I, k. 71-77/

A. B. w okresie od dnia 30.09.2004r. do 13.06.2006r. pozostawał wyłącznym właścicielem działek oznaczonych w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerami 10/2 i 13/2, wchodzącej w skład nieruchomości dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powód nabył przedmiotową działkę mocą umową zniesienia współwłasności rep. A nr (...).

W wyniku zmiany umowy spółki komandytowej z dnia 13.06.2006r. (rep. A nr (...)) powód jako wspólnik wniósł do E. sp z o. o. sp. k. z siedzibą w P. Tryb. wkład w postaci działek nr (...).

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I k. 46-50; umowa zniesienia współwłasności z dnia 30.09.2004r., rep. A nr (...) tom I, k. 65-67; zmiana umowy spółki komandytowej z dnia 13.06.2006r., rep. A nr (...) tom I, k. 85-96/

A. B. w okresie od dnia 15.09.2004r. do 13.12.2005r. pozostawał wyłącznym właścicielem działek oznaczonych w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta P. numerami 11 i 14/2, wchodzącej w skład nieruchomości dla której w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powód nabył przedmiotową działkę mocą umową zniesienia współwłasności rep. A nr (...)

W wyniku zawarcia umowy spółki komandytowej z dnia 13.12.2005r. (rep. A nr (...)) powód jako wspólnik wniósł do E. Sp z o. o. sp. k. z siedzibą w P. Tryb. wkład w postaci działek nr (...).

/dowód: odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) tom I k. 51-54 oraz okoliczności bezsporne/

Przez powyższe działki przebiega napowietrzna linia 110 kV. Linia zmodernizowana została w 1995 r. na podstawie prawomocnej decyzji nr AB.IV- (...) z dnia 15.11.1994r., mocą której zatwierdzono plan realizacyjny oraz udzielono pozwolenia na budowę linii 110 kV na odcinku od (...) w P. Tryb. do słupa 20/(M6+10).

W 2005 roku przeprowadzono przebudowę linii na odcinku od stanowiska nr 4 do stanowiska nr 11, przebiegającego przez nieruchomości powodów. Przebudowa polegała na wykonaniu obostrzenia 2 ⁰ (zmniejszenie naprężenia przewodów i zastosowanie łańcuchów izolatorów ŁO2 i ŁP2) dla całej sekcji i podwyższeniu stanowiska nr 10 i 2,5 m. Pozostałe elementy linii 110 kV nie uległy zmianie. Protokół odbioru technicznego przebudowy linii sporządzono w dniu 21.06.2005r.

/dowód: decyzja z dnia 15.11.1994r. nr AB.IV- (...) tom II, k. 215; protokół odbioru technicznego przebudowy linii sporządzono 110 kV P.-T. z dnia 21.06.2005r. tom II, k. 208/

Przedmiotowe nieruchomości położone są w północno-wschodniej części miasta P. Tryb. Dojazd odbywa się ul. (...) (DK nr (...)) oraz ul. (...).

W sąsiedztwie nieruchomości znajduje się centrum logistyczne z budynkami magazynowymi i drogami dojazdowymi. Na trasie linii wykonany jest parking (działka (...)) oraz zbiornik retencyjny (działka (...)).

Eksploatacja urządzeń wiąże się z corocznymi oględzinami polegającymi na wzrokowej ocenie stanu technicznego oraz zagrożeń w obrębie linii. Oględziny przeprowadzane są przez monterów pogotowia. Co 2-3 lata niezbędne jest wykonanie prac eksploatacyjnych polegających np. na przycięciu gałęzi.

W systemie bezpieczeństwa energetycznego linia przebiegająca przez działki powodów odgrywa istotne znaczenie, tworząc system linii wysokiego napięcia o mocy 110 kV.

/dowód: zeznania świadka M. F. tom II, k. 225-226, K. O. tom II, k. 226-227, opinia biegłego ds. szacowania nieruchomości S. G. tom II, k. 230-262/

(...) ochronna biegnąca wzdłuż linii wysokiego napięcia wyznaczona została na 36 m szerokości (po 15 m od każdego ze skrajnych przewodów linii + 6 m odległości pomiędzy skrajnymi przewodami). W strefie tej obowiązuje zakaz wznoszenia budynków mieszkalnych oraz innych obiektów z funkcjami chronionymi.

Całkowita długość linii elektroenergetycznej nad rzeczonymi działkami wynosi 652 mb.

Całkowity obszar ograniczonego użytkowania w związku z pasem strefy ochronnej wynosi 23.472 m ².

/dowód: opinia biegłego ds. energetyki J. K. tom II, k. 342-347, ustna uzupełniająca opinia biegłego ds. energetyki J. K. protokół: tom II, k. 391-391, adnotacje: 00:06:25-00:07:32, 00:07:32-00:10:34; pismo Pracowni Planowania Przestrzennego z dnia 08.12.2004r. tom I, k. 100-103//

Zakładając, że strefa bezumownego korzystania z nieruchomości powodów równa jest strefie ochronnej, wynagrodzenie dla powoda A. B. z tytułu bezumownego korzystania w latach 2002-2012 wynosi łącznie 214.560 zł (1.360 zł za 2002r.; 8.480 zł za 2003r.; 20.280 zł za 2004r.; 30.090 zł za 2005r.; 25.330 zł za 2006r.; 19.470 zł za 2007r.; 23.950 zł za 2008r.; 25.140 zł za 2009r.; 24.360 zł za 2010r.; 22.330 zł za 2011r.; 13.770 zł za 2012r.).

Przy tożsamym założeniu wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w latach 2005-2012 na rzecz powoda (...) sp. z o.o. S.K.A. w P. Tryb. wynosi 177.070 zł (330 zł za 2005r.; 8.130 zł za 2006r.; 13.850 zł za 2007r.; 33.830 zł za 2008r.; 35.520 zł za 2009r.; 34.410 zł za 2010r.; 31.550 zł za 2011r.; 19.450 zł za 2012r.).

/dowód: częściowo opinia biegłego ds. szacowania nieruchomości S. G. tom II, k. 230-262; opinia uzupełniająca biegłego ds. szacowania nieruchomości S. G. tom III, k. 418-428/

Na podstawie uchwały (...) sp. z o.o. sp. k. w P. Tryb. z dnia 14.06.2012r. przekształcono w trybie art. 551 § 1 kpc dotychczasową spółkę w (...) sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w P..

/dowód: odpis KRS, tom I k. 19-23/

Zarządzeniem nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenie (...) z dnia 12.08.1975r. w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa zmieniono nazwę Zakład (...) na Zakład (...)”, który wszedł w skład Zakładu (...).

Zarządzeniem nr 14/O./89 Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989r. z dniem 01.01.1989r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł.. Przedsiębiorstwo powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w W.. Nowoutworzonemu przedsiębiorstwu powierzono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa pod nazwą (...) w W..

Na mocy aktu notarialnego z dnia 12.07.1993r. Rep. A nr 2428/93 podpisanym przed notariuszem T. J. w W. oraz na podstawie zarządzenia nr 182/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 09.07.1993r. dokonano przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w Ł. w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł..

W dniu 15.12.2008r. Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. dokonał zmiany nazwy na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł..

Mocą postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 05.11.2010r. nastąpiło połączenie (...) S.A. z siedzibą w L. (spółka przejmująca) m.in. z (...) S.A. z siedzibą w Ł..

(...) S.A. Oddział (...) z siedzibą w Ł. pozostaje aktualnie oddziałem (...) S.A. z siedzibą w L..

/dowód: zarządzenie nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenie (...) z dnia 12.08.1975r. tom I, k. 147-154; zarządzeniem nr 14/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989r. tom I, k. 131-133; akt notarialny z dnia 12.07.1993r. Rep. A nr (...) podpisany przed notariuszem T. J. w W. tom I, k. 134-146; postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 15.12.2008r., sygn. akt LD.XX NS-REJ.KRS/(...) tom I, k. 124-125; postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 05.11.2010r. tom I, k. 155-156, odpis KRS tom I, k. 161-166/

Pismem z dnia 1.06.2012r. powodowie wezwali pozwanego do usunięcia urządzeń naruszających prawo własności i do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Pismem z dnia 27 czerwca 2012r. (...) S.A. Oddział (...) wskazała, iż nie ma żadnych przesłanek do usunięcia przedmiotowych urządzeń oraz że powód nie udowodnił swoich roszczeń zarówno co do zasady, jak i wysokości.

/dowód: wezwanie do usunięcia urządzeń oraz do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania tom I, k. 104-105; odpowiedź na wezwanie tom I, k. 106-107,

Stan faktyczny niniejszej sprawy ustalony został w oparciu o osobowy oraz rzeczowy materiał dowodowy.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków M. F. oraz K. O.. Ich wypowiedzi w znacznej części charakteryzowała spójnością zarówno względem siebie jak i względem pozostałego materiału dowodowego: świadkowie przedstawili sposób korzystania z gruntów na potrzeby eksploatacji i zachowania odpowiedniego stanu technicznego urządzenia energetycznego. Powyższe okoliczności nie budzą w oceni Sądu wątpliwości, zaś zeznania świadków zaliczyć należało w poczet wiarygodnego materiału dowodowego. Jedyną okolicznością niepotwierdzoną nieosobowym materiałem dowodowym okazała się data posadowienia na nieruchomościach powodów linii wysokiego napięcia. Świadkowie wskazali co prawda na rok 1951 jako datę budowy linii. Nie podali jednak źródła z jakiego czerpią ową wiedzę, zaś ich wiek (49 i 47 lat) wyklucza możliwość sięgania pamięcią do lat 50.

W ustaleniu stanu faktycznego sprawy znamienną rolę odegrały sporządzone na potrzeby postępowania dowody z opinii biegłych.

Z uwagi na przyjęcie nieprawidłowych parametrów, weryfikacji wymagała pierwotna opinia biegłego ds. szacowania nieruchomości S. G.. W tym zakresie przekonywująca okazała się sugestia o potrzebie uprzedniego przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego ds. energetyki, w której precyzyjnie określona zostanie strefa bezumownego korzystania z nieruchomości. Zdaniem Sądu biegły J. K. w sposób prawidłowy określił strefę ochronną otaczającą urządzenie energetyczne. W ustnej uzupełniającej opinii precyzyjnie wskazał czym jest strefa ochronna, wyjaśniając jednocześnie czym różni się od pasa technologicznego. Opinia uzupełniająca pozwoliła zapoznać się z siatką pojęciową badanej dziedziny, a tym samym zrozumieć mechanizm wyliczeń dokonanych przez biegłego.

Zdaniem Sądu opinia ta przekonuje, iż strefę bezumownego korzystania z nieruchomości należy ściśle wiązać z obszarem strefy ochronnej. Na jej szerokości właściciel nieruchomości doznaje istotnego ograniczenia w wykonywaniu przysługującego mu prawa własności. Z wyznaczeniem strefy ochronnej wiąże się m.in. zakaz budowy, co ze względu na charakter działki i przeznaczenie otaczających jej terenów niesie za sobą realne, negatywne konsekwencje w sferze ekonomicznej.

Z powyższych względów Sąd zlecił zaktualizowanie pierwotnej opinii biegłego ds. szacowania nieruchomości S. G.. Przyjęcie wskaźników wynikających z opinii biegłego J. K. pozwoliło zweryfikować poprzednie wyliczenia i skutkowało ustaleniem realnego, zgodnego z faktycznym ograniczeniem we władaniu gruntem wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania.

Podsumowując, pomimo zgłaszanych w toku postępowania zarzutów ostateczne, uzupełnione wersje obu opinii wypełniają stawiane im prawem procesowym wymagania. W ocenie Sądu biegli odpowiedzieli wyczerpująco na wszystkie pytania zawarte w tezach dowodowych. Ustosunkowali się również do zastrzeżeń zawartych w pismach pełnomocników stron, sporządzili opinie w sposób jasny, przekonujący. Zdaniem Sądu pozwany nie zdołał skutecznie zakwestionować żadnej z opinii. W konsekwencji zgłaszane przez niego wnioski o powołanie kolejnych biegłych musiały ulec oddaleniu.

Przechodząc do oceny pozostałych dowodów, szereg z przytaczanych przez strony okoliczności potwierdzony został załączonymi do akt dokumentami – zarówno urzędowymi jak i prywatnymi. Ich autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Podobnie w ocenie Sądu nie budzą one wątpliwości.

Sporna między stronami okazała się data budowy linii przesyłowej na działkach stanowiących własność powodów. Zdaniem strony powodowej posadowienie urządzenia nastąpiło w 1995 r. Świadczyć o tym miało stanowisko pozwanego wyrażone w piśmie przedprocesowym oraz treść decyzji nr AB.IV- (...) z dnia 15.11.1994r., mocą której zatwierdzono plan realizacyjny oraz udzielono pozwolenia na budowę linii 110 kV na odcinku od (...) w P. Tryb. do słupa 20/(M6+10). W istocie decyzja w swojej treści posługuje się sformułowaniem „ pozwolenia na budowę linii 110kV”. Nie ulega jednak wątpliwości, iż zastosowana nomenklatura wynika wprost z przepisów prawa budowlanego i nie może przesądzać o braku wówczas jakichkolwiek urządzeń wchodzących w skład linii P. – T.. Już bowiem w uzasadnieniu decyzji wskazano, iż: „ modernizowana linia wysokiego napięcia będzie posiadała lepsze parametry użytkowe. (…) modernizowana linia 110 kV z uwagi na wyższe zawieszenie przewodów oraz lepsze parametry techniczne, zmniejszy natężenie pola elektrycznego (…). Modernizacja linii wysokiego napięcia jest konieczna z uwagi na zły stan techniczny linii istniejącej” (tom II, k. 217). Z treści decyzji jednoznacznie wynika wcześniejsze niż wskazywane przez powodów posadowienie linii wysokiego napięcia P. – T.. Pojęcia „ pozwolenia na budowę” nie należy zatem w rozpatrywanym przypadku utożsamiać z budową od podstaw, a raczej z poprawieniem stanu technicznego istniejącej linii, modernizacją.

Z drugiej strony stawiana przez pozwanego teza, iż napowietrzna linia usytuowana została na przedmiotowych nieruchomościach już w latach 50. ubiegłego wieku, nie została dostatecznie wykazana w toku procesu. Z przedłożonych przez przedsiębiorcę dokumentów nie wynika jednoznacznie, iż to właśnie w 1951r. doszło do posadowienia urządzeń na spornych nieruchomościach. Załączona dokumentacja nie wymienia działek gruntu, na których zbudowano linię, pozwany nie przedstawił również stosownych decyzji, zezwoleń czy umów datowanych na lata 50-te ubiegłego wieku. W kontekście braku dowodów rzeczowych nie można uznać za wystarczające wskazanie przez świadków, iż w istocie do budowy linii na spornym gruncie doszło w 1951r.

Kolejną ze spornych okoliczności okazała się kwestia własnościowa. Strona powodowa w toku całego procesu prezentowała pogląd, według którego prawo własności nieruchomości przed rokiem 1989 przysługiwało Skarbowi Państwa. Stanowisko pozwanego wyrażone w odpowiedzi na pozew zdaje się przeczyć tej okoliczności, albowiem jako datę nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia wskazał dzień 31.12.1985r. Z uwagi na obowiązywanie wówczas art. 172 kc wywodzić można, iż pozwany kwestionuje aby właścicielem działek pozostawał w tym czasie Skarb Państwa.

Strona powodowa na poparcie stawianej tezy przedstawiła szereg dokumentów pochodzących z lat 1994-1995 (tom I, k. 171-181) wskazujących, iż ówczesne (przed podziałem) działki nr (...) oraz prawdopodobnie (brak informacji o numerze obrębu ewidencyjnego) 14, 18, stanowiły własność państwową. Podkreślić należy, iż dokumenty te nie przesądzają o prawie własności gruntów przed rokiem 1989r. Brak inicjatywy dowodowej celem wykazania stosunków właścicielskich w spornym czasie spotkać się musiał z brakiem ustaleń w tym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy podstawę prawną znajduje w treści art. 225 kc w zw. z art. 224 § 2 kc (w przypadku korzystania przez samoistnego posiadacza) lub w treści art. 230 kc w zw. z art. 225 kc w zw. z art. 224 § 2 kc (w przypadku posiadacza zależnego) i należy do grupy roszczeń uzupełniających.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawało posadowienie na przedmiotowych nieruchomościach urządzeń przesyłowych w postaci napowietrznej linii wysokiego napięcia.

Zakres korzystania przez pozwanego z nieruchomości odpowiadał treści służebności przesyłu, której ustawowa regulacja nastąpiła z chwilą wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 30.05.2008r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731). Przed nowelizacją judykatura dopuszczała, stosując w drodze analogii art. 145 kc, możliwość ustanowienia, jak również nabycia w drodze zasiedzenia, służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu (uchwała SN z dnia 07.10.2008r., III CZP 89/2008, Izba Cywilna Biuletyn Sądu Najwyższego 2011/7-8; uchwała SN z dnia 30.08.1991r., III CZP 73/91, OSNCP 1992/4 poz. 53 oraz uchwała SN z dnia 22.05.2013r., III CZP 18/2013, Biuletyn Sądu Najwyższego 2013/5).

Stosownie do obowiązującego obecnie art. 305 ¹ kc nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 kc, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Korzystanie przez pozwanego z nieruchomości było zatem posiadaniem służebności w rozumieniu art. 352 § 1 kc, do którego odpowiednio stosuje się przepisy o posiadaniu rzeczy. Krytycznie należy się przy tym odnieść do stanowiska pozwanego, według którego właścicielowi nie przysługują względem posiadacza służebności roszczenia uzupełniające z art. 224 kc, art. 225 kc. Przeciwne zapatrywanie znalazło odzwierciedlenie w judykaturze ( por. uchwała SN z 17.06.2005r., III CZP 29/2005, Biuletyn Sądu Najwyższego 2005/6, a także uchwała SN z 24.07.2013r., III CZP 36/2013, Biuletyn Sądu Najwyższego 2013/7).

Podkreślić ponadto należy, iż możliwości dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie nie wyłącza okoliczność, że żądający nie jest już właścicielem nieruchomości. Przyjmuje się, iż roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy ma charakter obligacyjny i gdy powstanie, uzyskuje byt samodzielny, niezależnie od roszczeń chroniących własność. Może ono być zatem dochodzone samodzielnie, niezależnie od roszczenia windykacyjnego albo negatoryjnego i jest samodzielnym przedmiotem obrotu. Utrata własności rzeczy nie powoduje zatem utraty możliwości żądania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w okresie, w którym właścicielowi prawo to przysługiwało (por. uzasadnienie uchwały SN z 24.07.2013r., III CZP 36/2013, Biuletyn Sądu Najwyższego 2013/7).

W tym stanie rzeczy rozważenia wymaga podnoszony przez pozwanego zarzut zasiedzenia służebności.

Przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej (które na zasadzie odesłania z art. 305 ⁴ kc stosuje się odpowiednio do służebności przesyłu) określone zostały w treści art. 292 kc. Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie (art. 172 i nast. kc) stosuje się odpowiednio.

Odpowiednie stosowanie wymaga niejednokrotnie niezbędnych modyfikacji wynikających z istoty i celu danej konstrukcji prawnej. Nie inaczej jest przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej – w tym wypadku chodzi bowiem o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Posiadanie służebności nie musi być wykonywane w sposób ciągły, lecz stosownie do potrzeb (postanowienie SN z dnia 04.10.2006., II CSK 119/06).

Nie ulega wątpliwości, iż posadowione na gruntach napowietrzne urządzenia przesyłowe spełniają przesłankę widoczności w rozumieniu art. 292 kc.

Dla nabycia służebności w drodze zasiedzenia decydujące znaczenie ma dobra lub zła wiara posiadacza w chwili uzyskania posiadania, determinująca niezbędny dla zasiedzenia okres posiadania.

Zasadą jest, że posiadacz służebności przesyłu nabywa własność, jeżeli korzysta z trwałych i widocznych urządzeń nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny w dobrej wierze, bądź po upływie 30 lat w przypadku złej wiary (art. 172 § 1 kc w zw. z art. 292 kc).

W okolicznościach faktycznych sprawy stwierdzić należy, że pozwany pozostaje posiadaczem służebności w złej wierze. Nie dysponuje on umową zezwalającą na ograniczenie prawa własności powodów. Oceny tej nie zmienia fakt wieloletniego tolerowania tego posiadania przez powodów. Złożone do akt sprawy dokumenty budowy i konserwacji urządzeń energetycznych są fragmentaryczne. Na ich podstawie nie sposób wywodzić istnienia po stronie przedsiębiorstwa energetycznego dobrej wiary.

Dobrą wiarę posiadacza rzeczy scharakteryzować można od strony negatywnej, poprzez określenie, że posiadaczem w złej wierze jest ten, kto wie albo wiedzieć powinien na podstawie towarzyszących okoliczności, że nie przysługuje mu prawo do nieruchomości. Istnienie dobrej lub złej wiary zależy bowiem od stanu świadomości posiadacza w konkretnym stanie faktycznym. Wracając na grunt niniejszej sprawy pozwany świadomy jest, że nieruchomość na której zostały postawione urządzenia elektroenergetyczne nie jest jego własnością. Pozwany nie przedstawił zgody właścicieli nieruchomości na usytuowanie urządzeń energetycznych. Warto przy tym wskazać, na pogląd wyrażony w orzecznictwie, według którego przedsiębiorstwo energetyczne, które nie legitymuje się uprawnieniem do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości dla bieżącego utrzymania urządzeń przesyłowych, korzysta z tej nieruchomości w złej wierze i zobowiązane jest do świadczenia wynagrodzenia na podstawie art. 225 kc (por. wyrok SN z 06.05.2009r., II CSK 594/2008, LexPolonica nr 2377194).

Elementem niezbędnym dla możliwości nabycia służebności w drodze zasiedzenia jest ustalenie zdarzenia, od którego liczyć należy okres zasiedzenia. W przedmiotowej sprawie winno nim być rozpoczęcie eksploatacji urządzeń energetycznych na nieruchomościach. Sąd pragnie ponownie zaznaczyć, iż dokumenty załączone przez pozwanego nie potwierdzają zarówno czasu budowy urządzenia na działkach powodów, jak i rozpoczęcia ich użytkowania.

W postępowaniu procesowym w sprawie o zapłatę, nie jest wykluczone badanie przesłanek zasiedzenia podnoszonego w formie zarzutu. Jednakże to na stronie pozwanej, jako zgłaszającej taki zarzut, ciąży obowiązek wskazania i udowodnienia okoliczności uzasadniających zasiedzenie. Odmiennie niż w postępowaniu nieprocesowym, Sąd nie powinien wyręczać strony w podejmowaniu inicjatywy dowodowej. Zadaniem pozwanego było zatem wykazanie korzystania z trwałych i widocznych urządzeń w postaci linii napowietrznych i słupów w określonym zakresie i przez odpowiedni czas.

Strona pozwana nie podjęła również inicjatywy dowodowej celem wykazania stosunków właścicielskich spornych obszarów w czasie gdy miała zasiadywać służebność.

Kwestia właścicielska ma o tyle istotne znaczenie, że w przypadku przyjęcia za słuszną wersji powoda o prawie do gruntu Skarbu Państwa, poprzednik prawny pozwanego nie mógł nabyć w drodze zasiedzenia służebności obciążającej nieruchomość. Wskazuje się bowiem na konfuzję praw wyłączającą możliwość zasiedzenia służebności na rzecz Skarbu Państwa. Ze względu na zasadę jednolitego funduszu własności państwowej państwowa osoba prawna nie mogła przeciwstawić Skarbowi Państwa jakichkolwiek własnych uprawnień. Dodatkową okolicznością wyłączającą zasiedzenie był, obowiązujący od chwili wejścia w życie Kodeksu Cywilnego do dnia 01.10.1990r. (skreślony mocą nowelizującej ustawy z 28.07.1990 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny) przepis art. 177 kc, wyłączający dopuszczalność nabycia w drodze zasiedzenia nieruchomości stanowiącej przedmiot własności państwowej (a co za tym idzie wyłączający również dopuszczalność nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej). Gdyby zatem przedmiotowe nieruchomości faktycznie stanowiły w tej dacie własność Skarbu Państwa, zła wiara posiadacza oraz wydłużenie okresów zasiedzenia z 20 do 30 lat nie doprowadziłyby do nabycia służebności w drodze zasiedzenia.

Mając na uwadze poczynione rozważania, żądanie zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości okazało się usprawiedliwione co do zasady – nie doszło do zasiedzenia służebności, a jej posiadanie charakteryzowała zła wiara posiadacza. Sąd podzielił przyjęte przez biegłego ds. szacowania nieruchomości kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia, uznając tym samym roszczenie powodów za usprawiedliwione co do wysokości. Z powyższych względów zasądził na ich rzecz dochodzone treścią pozwu oraz pismem rozszerzającym powództwo wynagrodzenie.

O odsetkach Sąd orzekł stosownie do treści art. 481 § 1 kc. Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ma charakter roszczenia bezterminowego, przez co staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika do jego wykonania (art. 455 kc). Z załączonych do pozwu dokumentów wynika, że powodowie wystosowali przesądowe wezwanie do zapłaty w stosunku do pozwanego. Sąd mając jednak na uwadze treść art. 321 kpc nie mógł orzec ponad żądanie, wobec czego zasądził odsetki ustawowe od kwot objętych żądaniem pozwu od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, a w zakresie roszczenia rozszerzonego w toku procesu – od dnia doręczenia pisma rozszerzającego powództwo do Sądu.

W toku postępowania doszło do częściowego cofnięcia pozwu. Pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku (art. 203 § 1 kpc). Biorąc pod uwagę, że do częściowego cofnięcia pozwu doszło przed rozpoczęciem rozprawy, dla swej skuteczności nie wymagało ono zezwolenia pozwanego.

Zgodnie z art. 355 § 1 kpc sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. Powyższy przepis stanowił podstawę umorzenia postępowania w zakresie żądania przywrócenia stanu niezgodnego z prawem, o czym orzeczono w pkt 3 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Powodowie w toku procesu ponieśli koszty w wysokości 23.517 zł (w tym 3.800 zł tytułem zaliczek na poczet wynagrodzenia biegłych).

Na powyższą sumę złożyły się następujące koszty poniesione przez powodów:

-

12.500 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu – art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 ze zm.);

-

7.200 zł tytułem zastępstwa procesowego powoda przez radcę prawnego - § 6 pkt 7 rozporządzenia MS z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490);

-

17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa udzielonego radcy prawnemu przez powoda – załącznik do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U.2012.1282 ze zm.);

-

1.500 zł – zaliczka na poczet opinii biegłego ds. szacowania nieruchomości;

-

1.500 zł – zaliczka na poczet opinii biegłego ds. energetyki;

-

800 zł – zaliczka na poczet uzupełniającej opinii biegłego ds. szacowania nieruchomości.

W związku z przegraniem przez pozwanego sprawy w 100% Sąd zasądził od niego na rzecz powodów kwotę 23.517 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na koszty sądowe złożyły się ponadto następujące kwoty poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa:

-

2.015,56 zł - koszt opinii biegłego sądowego ds. szacowania nieruchomości (brakująca kwota);

-

168,13 zł - koszt uzupełniającej opinii biegłego sądowego ds. szacowania nieruchomości;

-

88,11 zł - koszt opinii biegłego sądowego ds. energetyki (brakująca kwota);

-

510,28 zł - koszt uzupełniającej opinii biegłego sądowego ds. energetyki;

-

143,75 zł - koszt uzupełniającej opinii biegłego sądowego ds. szacowania nieruchomości;

Stosownie do treści art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113. Zgodnie z art. 113 ust. 1 kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego (...) S.A. Oddział (...) w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 2.925,83 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Wobec rozszerzenia powództwa powstał obowiązek uzupełnienia brakującej opłaty sądowej od pozwu. Stosując odpowiednio zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu (art. 130 ³ § 2 in fine kpc) Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 7.082 zł tytułem brakującej opłaty sądowej.

Z powyższych względów sąd orzekł jak w wyroku.