Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2012 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Zakładu Karnego w N.

o zapłatę na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 24 kwietnia 2012 r. sygn. akt I C 708/10

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata P. C. z Kancelarii Adwokackiej w K., ul. (...) kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych i 60/100) w tym 27,60 zł (dwadzieścia siedem złotych i 60/100) podatku VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 829/12

UZASADNIENIE

Powód M. G. w pozwie z dnia 22 kwietnia 2010 r. domagał się od strony pozwanej Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w N. zasądzenia kwoty 120.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznane szkody, krzywdy moralne i utracone zdrowie w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w N., spowodowane (jak to określił) nieludzkimi warunkami osadzenia odbiegającymi od norm zagwarantowanych przez Unię Europejską, Konstytucję RP i Europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powód wskazał art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód podniósł zarzut przeludnienia, zagrzybienia w celach, braku ciepłej wody i światła. Poza tym wskazał na brak należytej opieki zdrowotnej, prowizoryczne toalety, nieszczelne okna oraz prześladowanie go przez funkcjonariuszy służby więziennej. Powyższe spowodowało u niego nieodwracalny i rujnujący uszczerbek psychiczny i fizyczny, uwłaczając ludzkiej godności poprzez brak minimalnego standardu godnego odbywania kary.

Strona pozwana Skarb Państwa – Dyrektor Zakładu Karnego w N. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powoda za okres przed 30 kwietnia 2007 r. ze względu na upływ 3 letniego okresu od dnia dowiedzenia się przez powoda o szkodzie o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W ocenie strony pozwanej powód nie wykazał zaistnienia w sprawie przesłanek z art. 417 i nast. k.c. warunkujących odpowiedzialność Skarbu Państwa za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Podkreśliła, że „nie istnieją europejskie standardy w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności” oraz, że warunki sanitarne i higieniczne były zgodne z obowiązującymi przepisami. W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności powód miał zapewnione zarówno osobne miejsce do spania, jak również odpowiednią temperaturę, oświetlenie i toalety. Zdaniem strony pozwanej osadzenie powoda w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m ² na jednego skazanego nie nosiło znamion bezprawności z uwagi na regulację art. 248 § 1 k.k.w.

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo (punkt I), przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz pełnomocnika z urzędu powoda kwotę 4.428 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi (punkt II), obciążył Skarb Państwa kosztami sądowymi od których uiszczenia powód był zwolniony (punkt III), odstąpił od obciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej (punkt IV).

W ocenie Sądu Okręgowego bezspornym w sprawie były okoliczności dotyczące okresów i numerów cel, w których powód przebywał w Zakładzie Karnym w N.. Bezsporne były także okoliczności dotyczące powierzchni cel, w których przebywał powód oraz ilości osób przebywających wraz z nim w poszczególnych celach i okresach czasu.

Sąd uznał za bezsporne, iż w dniach 26 marca – 26 kwietnia 2010 r. powód przebywał w celi mieszkalnej, której powierzchnia przypadająca na jednego skazanego wynosiła mniej niż 3 m ² ale więcej niż 2 m ² z uwagi na konieczność pobytu w zakładzie karnym, który nie posiada wolnych miejsc w celach mieszkalnych i równoczesnym braku możliwości przetransportowania do innej jednostki, w której byłyby spełnione normy powierzchniowe.

Z jednostki penitencjarnej powód został zwolniony w dniu 27 lipca 2011 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że cele w zakładzie karnym w którym przebywał powód są oświetlone, posiadają szczelne okna, są wyposażone w wentylację, kąciki sanitarne, zapewniające zachowanie intymności. Istnieje możliwość skorzystania z dodatkowej lampki do czytania. W wyznaczonych godzinach we wszystkich celach pawilonu B można korzystać z ciepłej wody. W pawilonie A jest dostęp do ciepłej wody od 2008 r. lecz w celach oddziału III i IV tego pawilonu jest jedynie bieżąca woda zimna, ale osadzeni mają możliwość pobierania ciepłej wody z wyznaczonych punktów na korytarzu. W celach osadzeni nie wykonują jakiejkolwiek pracy. W celach mają do dyspozycji stół, łóżko, taboret, telewizor, szafkę ścienną, pościel, materace, ręczniki, koce. Trzy razy dziennie osadzeni otrzymują posiłek, a raz w miesiącu środki higieniczne: mydło, przybory do golenia, pastę i szczoteczkę do zębów, proszek do prania i inne środki do czyszczenia. Do dyspozycji osadzonych przeznaczone są łaźnie, świetlica, siłownia, biblioteka, plac spacerowy, place rekreacyjne. Każdy z osadzonych ma możliwość skorzystania z ambulatorium, gabinetu rentgenowskiego, stomatologicznego, skorzystania z pomocy lekarza specjalisty. Część osadzonych jest zatrudnionych, a pozostali o ile są zdrowi, są obowiązani do przepracowania do 90 godzin na rzecz zakładu karnego przy pracach porządkowych. Osadzeni mają możliwość kształcenia się i zdobycia zawodu w Filii Zespołu Szkół Zawodowych w N..

Sąd Okręgowy ustalił, że mimo przeludnienia nie wzrosła ilość skarg i wniosków wywołanych tą okolicznością. Prawidłowe funkcjonowanie Zakładu Karnego potwierdziły organy wizytujące. Sąd Okręgowy wskazał, że podczas pobytu w jednostce penitencjarnej powód nie zgłaszał jakichkolwiek zastrzeżeń i skarg dotyczących wydawania środków higieny osobistej. Powód podczas pobytu w Zakładzie Karnym nie był ciężko chory, a jego stan zdrowia w warunkach osadzenia nie pogarszał się.

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach w postaci protokołów z wizytacji dokonanych przez Sędziów Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w Zakładzie Karnym w N., pism Dyrektora Zakładu Karnego do Sądu Penitencjarnego dotyczących faktu przeludnienia. Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również zeznania świadków D. C. i H. B.. Zeznania te Sąd ocenił jako wiarygodne, spójne, konkretne, znajdujące potwierdzenie pozostałym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z oględzin cel mieszkalnych w Zakładzie Karnym w N. oraz o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza z zakresu medycyny sądowej na okoliczność ustalenia wpływu warunków bytowych odbywania kary pozbawienia wolności na stan zdrowia powoda. Uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający, a przeprowadzenie wnioskowanych dowodów nie przyczyni się do wyjaśnienia istotnych spornych okoliczności, lecz jedynie wpłynie na przedłużenie postępowania w sprawie.

Na podstawie poczynionych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo M. G. jest nieuzasadnione.

Sąd uznał powództwo za przedawnione za okres osadzenia powoda w zakładzie karnym przed dniem 30 kwietnia 2007 roku z uwagi na upływ trzech lat od zdarzenia wywołującego szkodę. Wskazał, że powód miał w tym okresie wiedzę dotyczącą warunków, w jakich przebywał oraz o podejmowanych przez administrację Zakładu Karnego działaniach a równocześnie nic nie stało na przeszkodzie, by przed upływem terminu przedawnienia wystąpił ze stosownym roszczeniem.

Sąd Okręgowy uznał, że roszczenie powoda za pozostały okres czasu tj. od 20 października 2009 roku nie uległo przedawnieniu, jednakże po rozpoznaniu sprawy merytorycznie nie znalazł przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa do zasądzenia żądanej przez powoda sumy pieniężnej.

Sąd wskazał, że podstawę prawną roszczenia powoda o zasądzenie kwoty 120.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych oraz spowodowanie nieodwracalnych szkód moralnych, psychicznych i fizycznych wywołanych niegodnymi warunkami odbywanej kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w N. stanowią przepisy art. 24 k.c. w związku z art. 448 k.c.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy podkreślił, że prawo do intymności, prywatności, humanitarnego traktowania i godność bezsprzecznie należą do katalogu dóbr osobistych i podlegają ochronie prawnej. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego należy kierować się obiektywną miarą rozsądnego i przeciętnego człowieka. Sąd Okręgowy wskazując na kodeksowe środki ochrony, które powód ma do dyspozycji w razie dokonania naruszenia jego dobra osobistego podkreślił, że stanowią one minimalny standard ochrony. Międzynarodowe standardy warunków odbywania kary pozbawienia kary pozbawienia wolności zostały określone w art. 10 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 roku ( Dz. U. z 1977 roku , Nr 38, poz. 167, 169) oraz w art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 roku ( Dz. U. z 1993 roku, Nr 61, poz. 284). Powyższe znajduje również oparcie w art. 40, 41 ust. 4 i art. 47 Konstytucji RP.

Sąd Okręgowy przyjął, że w art. 24 k.c. wprowadzono domniemanie bezprawności czynu naruszającego dobro osobiste, zatem w przedmiotowej sprawie to na stronie pozwanej spoczywał ciężar dowodu, że naruszenie nie miało charakteru bezprawnego, a było zgodne z prawem.

Sąd Okręgowy powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazał, że przebywanie osadzonego w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m ² na osobę nie przesądza automatycznie o naruszeniu dóbr osobistych. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego w takich okolicznościach należy także uwzględnić długotrwałość przebywania w takiej celi, uciążliwości, a także inne warunki które poczucie krzywdy mogą potęgować, osłabiać a nawet sprawić, że w ogóle nie powstanie.

Zdaniem Sądu I instancji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie gdyż powód, który wiąże naruszenie swoich dóbr osobistych z przepełnieniem cel mieszkalnych, brakiem ciepłej wody, wentylacji, prowizorycznymi kącikami sanitarnymi i wc, brakiem światła, nieszczelnymi oknami, zagrzybieniem, brakiem należytej opieki zdrowotnej i prześladowaniem ze strony służby więziennej, nie wykazał by strona pozwana naruszyła jego dobra osobiste oraz, że podjęte przez nią działania były bezprawne.

W ocenie Sąd Okręgowego okoliczność, iż powód przebywał okresowo w celach niespełniających norm powierzchniowych 3 m ² określonych w art. 110 k. k. w. nie świadczy o bezprawności zachowania strony pozwanej. Okres pobytu powoda w mniejszej celi został określony dwoma zarządzeniami Dyrektor Zakładu Karnego wydanymi na podstawie art. 110 § 2b k.k.w. Na tej podstawie powód przebywał w celi niespełniającej norm powierzchniowych 3 m ² na jednego osadzonego, w okresie 14 dni, a następnie czas ten został przedłużony, za zgodą Sędziego Penitencjarnego Sądu Okręgowego w Nowym Sączu o dalsze 14 dni.

W zakresie zarzutów powoda dotyczących warunków sanitarnych Sąd Okręgowy uznał je za niezasadne. Cele, w których przebywał powód były należycie wyposażone, posiadały kącik sanitarny zapewniający prywatność. Powód otrzymywał trzy posiłki dziennie, środki higieny, miał dostęp do opieki medycznej i rozrywki.

Wyrok powyższy zaskarżył powód w całości apelacją, wnosząc o jego zmianę i uwzględnienie powództwa (po uzupełnieniu postępowania dowodowego o dowody pominięte przez Sąd Okręgowy), ewentualnie zaś wnosił o uchylenie wyroku i przekazania sprawy Sądowi i instancji do ponownego rozpoznania. Zarzucając naruszenie przepisów postępowania, a to art. 227 § 1 i art. 233 § 1 k.p.c., jak też przepisów prawa materialnego, a to art. 5 i 23 k.c., art. 40 i 41 ust. 4 Konstytucji RP, art. 10 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. oraz art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r. apelujący podnosił, że bezzasadnie nie przeprowadzono dowodu z oględzin cel mieszkalnych w których przebywał, jak też bezzasadnie nie przeprowadzono dowodu z opinii biegłych dla ustalenia jego stanu zdrowia, opierając się na zeznaniach świadków zatrudnionych u strony pozwanej, zaś przyjęcie przedawnienia części roszczenia jest sprzeczne z art. 5 k.c.

Strona pozwana (reprezentowana przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa) w odpowiedzi na apelacje wnosiła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna, bowiem nie zachodzi naruszenie wymienionych w niej przepisów prawa procesowego czy materialnego (wliczając w to międzynarodowe konwencje i Konstytucję RP), zaś podniesione w apelacji zarzuty nie mogą skutkować jej uwzględnieniem.

Brak jest przede wszystkim podstaw do skutecznego kwestionowania ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego – wyżej za tym Sądem przytoczonego – i w konsekwencji Sąd Apelacyjny ten ustalony stan faktyczny akceptuje i recypuje. Dodać należy, że istotne elementy stanu faktycznego są niesporne, to jest okres pobytu powoda w Zakładzie Karnym w N. oraz wielkość (powierzchnia) cel w których odbywał karę, jak i stan zaludnienia tych cel. Apelacja nie kwestionuje zresztą tych ustaleń, jak i ustaleń co do innych (poza „zaludnieniem”” cel) warunków odbywania kary (sanitariaty, dostęp do opieki ambulatoryjnej, rekreacji etc.). W tej sytuacji zbędny był wnioskowany dowód z oględzin cel mieszkalnych czy innych pomieszczeń, skoro, po pierwsze: ustalono by stan na dzień oględzin a nie obrazowałoby to stanu z okresu pobytu tam powoda, a po drugie: nie kwestionuje się w tym przedmiocie ustaleń Sądu. Tak samo zbędne było prowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza czy lekarzy różnych specjalności, by „ustalić stan zdrowia powoda”. Powód bowiem w ogóle nie wskazał, na jakie dolegliwości cierpi czy jakich też dolegliwości (w tym w sferze psychiki) nabawił się podczas pobytu w Zakładzie Karnym; mało: uniemożliwił poprzez swe niestawiennictwo na rozprawie celem przesłuchania ewentualne rozpytanie go przez Sąd na te okoliczności. W tej sytuacji, gdy powód nie wskazuje konkretnych schorzeń, należy odnieść wrażenie, że przedmiotowy dowód potrzebny był powodowi dla ustalenia, czy w ogóle jest zdrowy, czy też ma jakieś schorzenia (których nie określa), a dopiero po ewentualnym ustaleniu schorzeń należałoby rozważać, czy pozostają one w związku przyczynowym z odbywaniem kary pozbawienia wolności w nieodpowiednich warunkach. Z tych samych względów niezasadny jest wniosek apelacji o przeprowadzenie powyższych dowodów (oględziny, biegły lekarz) w postępowaniu apelacyjnym. Nie znajduje z kolei uzasadnienia próba podważenia zeznań świadków D. C. i H. B. tym tylko argumentem, że pozostają oni względem strony pozwanej w podległości służbowej – skoro nie twierdzi się, że depozycje ich mijają się z prawdą (bo nie wskazuje się konkretów, to jest, jaki fragment zeznań tych osób, czy może całość ich zeznań nie polega na prawdzie, bo według powoda było inaczej, etc.).

Przechodząc do kwestii prawa materialnego zgodzić należy się z konkluzją Sądu Okręgowego, że brak było podstaw do uwzględnienia powództwa. Odnośnie przyjęcia częściowego przedawnienia zgodzić należy się też i z tym, że brak jest podstaw do zastosowania art. 5 k.c. i zniwelowania w ten sposób skutków przedawnienia. Uznanie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa może nastąpić tylko wyjątkowo; w szczególności, jak się przyjmuje, konieczne jest wykazanie, że bezczynność wierzyciela (tutaj: powoda) w dochodzeniu roszczenia wynikła z przyczyn wyjątkowych. Powód zaś przez cały okres osadzenia w Zakładzie Karnym wiedział przecież, kto jest obowiązany do naprawienia szkody, jeśli według jego twierdzeń takowa powstała (a której nie wykazał). Zresztą nawet gdyby nie podzielić tego zapatrywania, a nawet gdyby w ogóle nie przyjmować częściowego przedawnienia, to i tak powództwo nie mogło zostać uwzględnione – z przyczyn wskazanych w dalszych wywodach.

Jak trafnie podnosi się w odpowiedzi na apelację, zgodnie z z treścią przepisów art. 448 k.c. w związku z art. 23 i art. 24 k.c. przesłankami przyznania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę są: wskazanie naruszonego dobra osobistego, istnienia działania czy zaniechania sprawcy szkody niemajątkowej, istnienie tejże krzywdy wynikającej z naruszenia przez pozwanego dobra osobistego powoda, związek przyczynowy między krzywdą niemajątkową a działaniem czy zaniechaniem sprawcy krzywdy niemajątkowej. Powód zaś nie udowodnił (jak już sygnalizowano wyżej) ani szkody, ani tym bardziej związku przyczynowego. Powodowi chodzi przede wszystkim, bo eksponuje to w apelacji, że przebywał w celach mieszkalnych o powierzchni mniejszej niż 3 m ² na osobę; okoliczność taka rzeczywiście wynika z ustalonego stanu faktycznego, choć nie chodzi tu oczywiście o cały okres osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w N.. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 maja 2008 r. (SK 25/07, OTK 2008, nr 62, z. 4A) stwierdził, że w sytuacjach nadzwyczajnych nie jest wyłączona możliwość czasowego osadzenia skazanych w celach o powierzchni mniejszej niż wspomniane 3 m ² na osobę; reguluje to aktualnie obowiązujący od dnia 6 grudnia 2009 r. przepis art. 110 k.k.w. W wypadku powoda przekroczenie normy o której mowa nie było wielkie, a ponadto, co należy zaznaczyć, nie ma tutaj żadnego automatyzmu w znaczeniu: przekroczenie normy powierzchniowej równa się konieczności zasądzenia zadośćuczynienia. Owszem, przyjmuje się, że umieszczenie osoby pozbawionej wolności w celi o powierzchni mniejszej niż wspominane 3 m ² może stanowić wystarczającą przesłankę stwierdzenia naruszenia jej dóbr osobistych, zaś odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 448 k.c. za krzywdę wyrządzoną tym naruszeniem nie zależy od winy ( uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r. III CZP 25/11, LEX nr 9604673, Biul. SN 2011/10/6). Jednakże przesłanką przyznania zadośćuczynienia jest – zgodnie z art. 448 k.c. – doznanie przez osadzonego krzywdy; jej zaś ustalenie i ocena rozmiaru należy do sądu orzekającego, uwzględniającego wszystkie okoliczności konkretnej sprawy, w szczególności czasokres przebywania w celi nadmiernie zagęszczonej w stosunku do ustalonego standardu, uciążliwości z tym związane, pozostałe warunki odbywania kary, które mogą zwiększyć poczucie krzywdy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2011 r. V CSK 21/11, LEX nr 1147800, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2011 r. V CSK 113/11, LEX nr 1101690). W tych ostatnio wymienionych kwestiach ciężar dowodu spoczywał na powodzie, który choćby przez to, że nie stawił się bez usprawiedliwienia celem przesłuchania nie wykazał powyższych okoliczności, w szczególności, aby przejściowe i przez krótki stosunkowo czas przebywanie w celach mieszkalnych o powierzchni przypadającej na jednego osadzonego niższej niż 3 m ² wywołało u niego skutki fizyczne bądź psychiczne powodujące poczucie krzywdy, lub by miało jakikolwiek inny wpływ na jego osobowość. Powód nie wykazał też, ażeby ewentualne cierpienia oraz trudności które go dotknęły przewyższały poziom dolegliwości i niedogodności związany nierozerwalnie z wykonywaniem kary pozbawienia wolności.

W tym stanie rzeczy, oddalając apelację jako bezzasadną z przyczyn wyżej wskazanych, Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. Jeśli chodzi o rozstrzygnięcia: o kosztach postępowania apelacyjnego na rzecz strony pozwanej (punkt 2 sentencji), oraz o wynagrodzeniu pełnomocnika (adwokata) powoda z urzędu za pomoc prawną udzieloną powodowi w postępowaniu apelacyjnym (punkt 3 sentencji), to oparto je na przepisie art. 98 k.p.c. gdy chodzi o stronę pozwaną (wygrywającą w postępowaniu apelacyjnym), oraz na art. 29 Prawa o adwokaturze, gdy chodzi o wspomnianego pełnomocnika. Kwoty zasądzone z ostatnio wymienionych tytułów, po dokonaniu w trybie art. 350 § 1 i 2 k.p.c. stosownego sprostowania oczywistej omyłki postanowieniem z dnia 11 września 2012 r., wynikają: gdy chodzi o punkt 2 sentencji – z § 10 ust. 1 pkt 25 i z § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych(…)(Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), a gdy chodzi o punkt 3 sentencji – to z § 11 ust.1 pkt 25 oraz z § 2 ust. 3 i z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…)(Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).