Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 21 czerwca 2013 r. sygn. akt I C 140/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz kuratora adwokata Ł. S. dla nieznanego z miejsca pobytu A. S. wynagrodzenie w kwocie 3.321 zł (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden złotych), w tym 621 zł podatku od towarów i usług;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego A. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 3.321 zł (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Sygn. akt I ACa 1511/13

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko nieznanemu z miejsca pobytu A. S., reprezentowanemu przez kuratora ustanowionego w trybie art. 143-147 k.p.c., Bank (...) S.A, w W. wniósł o zasadzenie od pozwanego na swoją rzecz kwotę 92.362,81 zł z odsetkami ustawowymi stanowiącymi każdorazowo czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (dalej NBP), obecnie 24 % w stosunku rocznym liczonymi od wspomnianej kwoty od dnia wniesienia pozwu, wraz z kosztami postępowania, przy uwzględnieniu kosztów ustanowienia kuratora.

Powyższe z przyczyny niespłacenia przez pozwanego pożyczki w wysokości 70.000 zł z terminem spłaty do 30 grudnia 2016 r., a wypowiedzianej pismem z 29 września 2011 r. wobec braku spłaty wymagalnego zadłużenia, na które składa się kwota 68.736,56 zł tytułem niespłaconego kapitału kredytu, kwota 23.556,25 zł tytułem umownych odsetek (§ 14 pkt 1 ust. 3 umowy) w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczonych od kapitału od 30 kwietnia 2011 do 14 listopada 2012 r. oraz kwota 68 zł opłat i prowizji.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, zarzucając brak swej legitymacji biernej, gdyż umowa pożyczki została zawarta z A. S. zamieszkałym przy ul. (...), (...)-(...) Z., zaś powództwo w sprawie zostało skierowane przeciwko A. S. zamieszkałemu ostatnio w miejscowości K. (...) (...)-(...) K..

Ponadto umowa kredytu nie została skutecznie wypowiedziana, stąd też powództwo jest przedwczesne. Otóż wypowiedzenie zostało doręczone na adres w D., a więc do innego podmiotu, niż został wskazany w umowie pożyczki i w pozwie, przy czym strona powodowa nie wykazała, aby te trzy osoby były ze sobą tożsame, gdyż zamieszkują pod innymi adresami. Ponadto, jak wynika z informacji adresowej MSW, A. S. zamieszkały ostatnio w K. był tam zameldowany od 29 listopada 2010 r., do 10 lutego 2012 r., natomiast wypowiedzenie z 26 września 2011 r. wysłano do A. S. na adres w D.. Dodatkowo w dacie zawarcia umowy pożyczki, jako adres pożyczkobiorcy wskazano Z., a nie K..

W końcu pozwany zarzucił, że strona powodowa nie spełniła wymagań nałożonych na nią § 18 ust. 1 pkt. 3 umowy pożyczki, ponieważ nie wykazała, ażeby przed wypowiedzeniem umowy wezwała pożyczkobiorcę do spłaty zaległych rat, tudzież nie wykazała zalegania przez pozwanego ze spłatą pożyczki w zakresie rat za co najmniej dwa pełne okresy płatności.

Wyrokiem z 21 czerwca 2013 r., wydanym do sygn. akt I C 140/13, Sąd Okręgowy w Krakowie: w pkt I uwzględnił wyżej wskazane żądanie pozwu; w pkt II zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 12.715 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (wraz z postanowieniem z 26 sierpnia 2013 r.); w pkt III nakazał pobrać od strony powodowej kwotę 828 zł tytułem brakującej opłaty na kuratora; w pkt IV przyznał kuratorowi nieznanego z miejsca pobytu A. S., adw. Ł. S. wynagrodzenie w wysokości 4.428 zł.

W ustaleniach stanu faktycznego sprawy Sąd I instancji wskazał, że strona powodowa zawarła 9 grudnia 2010 r. z osobą o imieniu i nazwisku A. S. umowę pożyczki o nr (...) w wysokości 70.000 zł z terminem spłaty do 30 grudnia 2016 r. W § 26 rzeczonej umowy pożyczkobiorca zobowiązał się do niezwłocznego poinformowania pożyczkodawcy o zmianie: imienia, nazwiska, miejsca zamieszkania, numeru dokumentu tożsamości, miejsca pracy. Jako dane pożyczkobiorcy zostały określone: numeru identyfikacji PESEL - (...), miejsce zamieszkania Z. (...)przy ul. (...).

W dowodzie osobistym pozwanego, nr (...), numer PESEL (...) jako miejsce jego zamieszkania został wskazany adres (...)-(...) Z., (...)Taki też adres zameldowania pozwany podał we wniosku o udzielenie pożyczki, dodatkowo potwierdzony w oświadczeniu złożonym stronie powodowej 8 grudnia 2012 r., oraz w zaświadczeniu pracodawcy o zatrudnieniu i zarobkach. Pozwany ponownie potwierdził adres do korespondencji wskazany we wniosku o udzielenie pożyczki tj. ul. (...), (...) D.

Z informacji z Centrum Personalizacji Dokumentów MSW Wydział udostępniania danych wynika natomiast, że adresem stałego pobytu pozwanego od 29 listopada 2010 r. były (...) K., K. (...) skąd został on wymeldowany(...)lutego 2012 r.

Zgodnie z § 6 umowy, pozwany zobowiązał spłacać pożyczkę w ratach annuitetowych (równe raty kapitałowo-odsetkowe) co miesiąc, w 30. dniu miesiąca.

Pismem z 27 maja 2011 r. pozwany podając w nagłówku adres wskazany w umowie (Z.), w związku z podjęciem pracy za granicą, zwrócił się do Banku z prośbą o „stagnację” w spłacie kredytu do 30 czerwca 2011 r., zobowiązując się jednocześnie uregulować wszelkie zaległe zobowiązania do 30 czerwca 2011 r. W odpowiedzi na powyższe strona powodowa wyraziła zgodę na wstrzymanie działań windykacyjnych.

Wszelako w związku z niewykonaniem przez pozwanego wspomnianego zobowiązania, pismem z 28 sierpnia 2011 r. strona powodowa wezwała dłużnika, na podany przez niego adres do korespondencji tj. (...)-(...) D. ul. (...), do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy, przy czym przesyłka ta powróciła z adnotacja „adresat nieznany”.

Następnie pismem z 26 września 2011 r. strona powodowa wypowiedziała przedmiotową umowę pożyczki z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia. Również i przesyłka w tym względzie wysłana na adres (...)-(...) D. ul. (...) została zwrócona z adnotacją „adresat nieznany”. Identyczna sytuacja miała miejsce z wezwaniem przedsądowym z 23 lutego 2012 r.

W ocenie materiału dowodowego Sąd Okręgowy w szczególności zauważył, że w związku z brakiem kwestionowania przez pozwanego wysokości zaległości finansowych wynikających ze wspomnianej umowy pożyczki, dopuszczenie preferowanego przez stronę powodową dowodu z opinii biegłego okazało się zbędne.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji na wstępie zauważył, że zarzut o braku legitymacji biernej pozwanego nie jest uprawniony. Wskazuje na to numer PESEL pożyczkobiorcy wskazany w umowie pożyczki, jednoznacznie identyfikując jako takiego pozwanego. Dochodzenie zaś przeprowadzone przez stronę powodową ujawniło, że pozwany posiadał dwa adresy zamieszkania w Z., później w K. oraz adres do korespondencji w D..

Zdaniem Sądu Okręgowego, istotą sporu w sprawie było ustalenie, czy pożyczkodawca dopełnił wszelkich warunków umownych umożliwiających postawienie całego kredytu w stan wymagalności, czyli czy do upomnień i kolejnych wypowiedzeń doszło na prawidłowy adres A. S.. Odpowiadając na to pytanie zostało zauważone, że wbrew twierdzeniom pozwanego, sformułowanie w piśmie z 31 maja 2011 r. w jego nagłówku adresu w Z., nie skutkuje zmiany adresu do korespondencji. Jest to związane z faktem, że pozwany w dalszym ciągu w dowodzie osobistym – pomimo innego adresu zameldowania - posługiwał się adresem w Z., taki też adres widniał w umowach. Zatem wszelkie wezwania i wypowiedzenia, jakie były kierowane na adres w D., Sąd Okręgowy uznał za skuteczne.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekła na podstawie art. 98 k.p.c. , a o wynagrodzeniu na rzecz kuratora nieznanego z miejsca pobytu pozwanego przy zastosowaniu § 6 pkt. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 3 Rozp. Min. Spraw. z 28 września 2002 r., w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.461 j.t.).

W apelacji od powyższego orzeczenia pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę prawa materialnego poprzez błędną wykładnie art. 65 § 1 k.c. w zw. z § 26 umowy pożyczki z 9 grudnia 2010 r. nr (...) i przyjęcie, że w piśmie z 27 maja 2011 r. skierowanym do strony powodowej, pozwany nie wskazał aktualnego adresu do korespondencji, czego konsekwencją było błędne ustalenie, ze umowa pożyczki została skutecznie wypowiedziana.

Z uwagi na powyższe apelant wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości. Jednocześnie kurator nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wniósł o przyznanie mu wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych powiększonego o stawkę podatku VAT.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz o przyznanie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych, przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należało zauważyć, że na rozprawie apelacyjnej Sąd Apelacyjny odmówił adwokatowi M. F. dopuszczenia do udziału w charakterze pełnomocnika. Adwokat M. F. nie mógł występować w sprawie jako pełnomocnik pozwanego, ponieważ pełnomocnictwo udzielone mu przez kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego było nieważne. Zgodnie z art. 86 k.p.c., do udzielenia pełnomocnictwa jest upoważniona tylko strona, jej organ lub przedstawiciel ustawowy. Zgodnie zaś z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (j.t. Dz.U. z 2010 r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) i art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (j.t. Dz.U. z 2009 r., Nr 146, poz. 1188 ze zm.), prawo udzielenia dalszego pełnomocnictwa (substytucji) przysługuje radcy prawnemu albo adwokatowi, który został ustanowiony pełnomocnikiem w sprawie. Z przytoczonych przepisów wynika więc a contrario, że kurator dla nieznanego z miejsca pobytu nie jest upoważniony do udzielenia pełnomocnictwa ani dalszego pełnomocnictwa (substytucji) – również w wypadku, kiedy jest on radcą prawnym albo adwokatem. Adwokat lub radca prawny, który został ustanowiony kuratorem dla nieznanej z miejsca pobytu strony nie działa w sprawie jako pełnomocnik strony ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 listopada 2010 r., V ACa 258/10, Biul.SAKa 2011/1/32) ani tym bardziej jako strona.

Ustosunkowując się natomiast merytorycznie do samej apelacji, Sąd Apelacyjny uznał, że nie zasługuje ona na uwzględnienie.

Na wstępie jednak wypada zauważyć, że wszelkie ustalenia stanu faktycznego sprawy poczynione przez Sąd I instancji są prawidłowe, stąd też mogące stanowić wystarczającą podstawę do rozstrzygnięcia zgłoszonego w sprawie roszczenia (Sąd Odwoławczy uznaje je za własne).

Jedyny zarzut apelacji – to jest zarzut obrazy prawa materialnego – nie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew twierdzeniom skarżącego, brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany w piśmie z dnia 27 maja 2011 poinformował stronę powodową o zmianie swojego miejsca zamieszkania. Oświadczenie złożone w tym piśmie (k. 116) dotyczy wyłącznie wniosku pozwanego o „stagnację w spłacie kredytu”. W piśmie tym skarżący nie złożył żadnego oświadczenia ani informacji o zmianie miejsca zamieszkania. Jednocześnie nie sposób uznać za poinformowanie o zmianie miejsca zamieszkania zamieszczenia przez pozwanego w nagłówku pisma innego adresu (w Z.) niż dotychczas. Skoro bowiem umowa stron z dnia 9 grudnia 2010 r. wyraźnie przewidywała w § 26, że pozwany ma obowiązek poinformować stronę powodową o zmianie miejsca zamieszkania, to oznacza to, że pozwany miał w tym zakresie obowiązek złożenia odpowiedniego oświadczenia. Realizacji tego obowiązku nie stanowiło zaś wskazanie innego adresu w nagłówku pisma, ponieważ wówczas z pisma nie wynikało w sposób jednoznaczny, że pozwany zmienił adres.

Jednocześnie, wbrew twierdzeniom skarżącego, brak jest podstaw do uznania, że to na powodowym banku, jako na instytucji profesjonalnej, ciążył obowiązek dochodzenia, jaki był rzeczywisty adres zamieszkania powoda. Jak bowiem wskazano, z § 26 umowy wynika jasno, że to pozwany był zobowiązany do wskazania stronie powodowej swojego aktualnego adresu zamieszkania.

Również okoliczność, że strona powodowa wysłała dwa pisma (z dni 14 czerwca 2011 r. i 23 lutego 2012 r.) nie oznacza, że została ona poinformowana o zmianie adresu zamieszkania przez pozwanego. Mianowicie w tym samym czasie strona powodowa wysyłała również pisma pod dotychczasowy adres zamieszkania pozwanego w D. – co dotyczy pism z dni 25 sierpnia 2011 r., 26 września 2011 r. i 23 lutego 2012 r. Z faktu tego może więc wynikać, że strona powodowa uznawała, że oba powyższe adresy pozwanego są aktualne, a przynajmniej, że aktualny jest nadal adres w D..

W świetle powyższego Sąd Apelacyjny zaaprobował ocenę Sądu Okręgowego, że pozwany nie wypełnił obowiązku z § 26 umowy, to jest nie poinformował strony powodowej, że zmienił adres zamieszkania z D. na Z.. W konsekwencji pismo z wypowiedzeniem umowy pożyczki wysłane na adres pozwanego w D. odniosło skutek. W rezultacie zaś pozwany był zobowiązany do spłaty całej należności wynikającej z tej umowy. Skoro zaś z tego obowiązku się nie wywiązał, to uzasadnione było zasądzenie od niego na rzecz strony powodowej żądanej przez nią kwoty 92.362,81 zł stanowiącej równowartość kapitału kredytu (67.736,56 zł), skapitalizowanych odsetek umownych (a nie ustawowych, jak to błędnie wskazał Sąd Okręgowy) w wysokości odpowiadającej czterokrotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP, tj. 24% rocznie za okres od dnia 30 kwietnia 2011 r. do dnia 14 listopada 2012 r. (23.556,25 zł) oraz należności z tytułu z opłat i prowizji (68 zł), a także odsetek za opóźnienie w wysokości odpowiadającej czterokrotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP liczonych od dnia wniesienia powództwa na podstawie art. 720 § 1 k.c. i art. 481 § 1 k.c.

Poczynienie powyższych uwag dotyczących materialnoprawnej podstawy roszczenia strony powodowej Sąd Apelacyjny uznał za konieczne, jako że zabrakło ich w uzasadnieniu Sądu Okręgowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

Stosownie do wyniku sporu, Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Strona powodowa wygrała postępowanie apelacyjne w całości, dlatego na pozwanego nałożono obowiązek zwrócenia jej całości kosztów tego postępowania, na które złożyły się koszty niezbędne do celowej obrony swoich praw obejmujące wydatki na wynagrodzenie radcy prawnego w kwocie odpowiadającej stawce z § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz.U. 2013 r., poz. 490).

Sąd Apelacyjny przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz kuratora adwokata Ł. S. dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wynagrodzenie w kwocie 3.321 zł na podstawie § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. poz. 1476) w zw. z § 6 pkt. 6 i § 13 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 461). Wynagrodzenie to obejmowało podatek od towarów i usług w kwocie 621 zł w stawce 23% wynikającej z art. 146a pkt 1 w zw. z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.).

Na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. Sąd Apelacyjny nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 3.321 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych obejmujących powyższe wynagrodzenie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu. Miejsce pobytu pozwanego było nieznane, wobec czego uzasadnione było ustanowienie dla niego kuratora na podstawie art. 144 § 1 k.p.c. Skoro zaś Skarb Państwa poniósł koszty ustanowienia tego kuratora wypłacając mu stosowne wynagrodzenia, a brak było podstaw do obciążania tymi kosztami strony powodowej, to przy zastosowaniu zasady odpowiedzialności stron za wynik procesu, Sąd obciążył tymi kosztami stronę, która przegrała postępowanie, to jest pozwanego.