Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa E. W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 23 czerwca 2014 roku, sygn. akt I C 1503/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz powódki E. W. odsetki ustawowe:

a)  od kwoty 11.588,00 (jedenaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) złotych za okres od dnia 04 kwietnia 2012 roku do dnia 22 czerwca 2014 roku;

b)  od kwoty 3.412,00 (trzy tysiące czterysta dwanaście) złotych za okres od dnia
04 kwietnia 2012 roku do dnia 20 stycznia 2014 roku;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz powódki E. W. kwotę 300,00 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą;

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. kwotę 207,00 (dwieście siedem) złotych tytułem nieuiszczonej opłaty od apelacji.

Sygn. akt II Ca 596/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 czerwca 2014 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z powództwa E. W. przeciwko (...) S.A. V. (...) w W. o zapłatę

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 11 588,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23.06.2014r. do dnia zapłaty;

2.  umorzył postępowanie co do kwoty 3 412,00 zł;

3.  oddalił powództwo w pozostałej części;

4.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. kwotę 874,00 zł tytułem nieuiszczonego wpisu sądowego oraz kwotę 1 044,18 zł tytułem poniesionych tymczasowo wydatków na opinie biegłych.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 25 stycznia 2011 roku powódka, idąc chodnikiem przy skrzyżowaniu ul. (...) w P., poślizgnęła się na oblodzonym i nieodśnieżonym chodniku. W wyniku wypadku doznała obrażeń w postaci złamania trójkostkowego goleni lewej.

Bezpośrednio po wypadku powódka została przewieziona na Oddział (...) (...) Szpitala Wojewódzkiegow P., gdzie przebywała w dniach 25.01-07.03.2011 roku. Lekarze stwierdzili złamanie trójkostkowego goleni lewej i zakwalifikowali powódkę do zabiegu operacyjnego. W trakcie hospitalizacji doszło do powikłań - wystąpiły zaburzenia rany pooperacyjnej, które zaczęto leczyć antybiotykoterapią. W konsekwencji kończyna została zabezpieczona opatrunkiem gipsowym. Powódce zalecono chodzenie przy pomocy kul łokciowych bez następowania na operowaną kończynę, dalsze leczenie w warunkach ambulatoryjnych, kontrolę w (...)po 6 tygodniach oraz leczenie farmakologiczne. Ponadto powódka poddana została zabiegom (...)Dodatkowo powódka cierpi na (...)W dniach 13.04-17.04.2011 roku została przyjęta do szpitala na Oddział (...)z powodu (...).

Miejsce, na którym doszło do przedmiotowego zdarzenia, należy do zarządu Miasta P.. W chwili powstania szkody ww. miasto objęte było ochroną odpowiedzialności cywilnej u pozwanego o numerze polisy OC- (...).

Pismem z dnia 24 lutego 2012 roku powódka zgłosiła zdarzenie pozwanemu, celem wszczęcia przez niego postępowania likwidacyjnego oraz wypłaty kwoty 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za powstałą szkodę i zwrotu kosztów opieki osób trzecich w kwocie 2.520 złotych.

Strona pozwana wypłaciła w dniu 23.05.2012 roku powódce kwotę 5.000 złotych tytułem zadośćuczynienia w związku z doznaną przez nią krzywdą oraz 588 złotych zwrotu kosztów opieki.

Powódka pismem z dnia 24 lipca 2012 roku wystąpiła z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie spraw oraz przyznanie dopłaty w kwocie 25.000 złotych z tytułu zadośćuczynienia oraz kwoty 1.932 złotych tytułem zwrotu kosztów opieki. Pismem z dnia 1 lutego 2013 roku powódka wystąpiła z propozycją ugodową i wypłatą na jej rzecz 12.000 złotych. W odpowiedzi pozwany, wiadomością e-mail z dnia 26 kwietnia 2013 roku zaproponował dopłatę w kwocie 4.412 złotych, na co powódka nie przystała.

Pozwana przed wypadkiem, w dniu 7 grudnia 2009 roku korzystała ze świadczeń w zakresie ortopedii i traumatologii narządów ruchu oraz w dniu 8 lutego 2010 roku z ambulatoryjnej opieki rehabilitacyjnej. W związku z wypadkiem powódka leczyła obrażenia powstałe podczas wypadku w (...) Szpitalu Wojewódzkim im. (...) w P. oraz (...) Zespole (...), Ośrodek (...), (...) w P..

Wskutek wypadku powódka doznała urazu stawu skokowego prawego ze złamaniem kostki bocznej, przyśrodkowej i tylnej krawędzi kości podudzia lewego. Powódka leczona była szpitalnie i operacyjnie sposobem K.. Powódka porusza się samodzielnie i w miarę sprawnie. U powódki nastąpił trwały uszczerbek na zdrowiu, który wg poz. 162 a został oceniony na 8%. Uszczerbek powoduje umiarkowane ograniczenia ruchowe. Występują jedynie ograniczenia ruchowe w obrębie stawu skokowego lewego w zakresie zgięcia grzbietowego (5 stopni) i podeszwowej (ubytek 15 stopni) oraz rotacji bez zniekształceń kośćca. Powódka nosiła unieruchomienie gipsowe przez 6 tygodni i w związku z tym mogła potrzebować częściowej pomocy osoby trzeciej średnio 4 godziny na dobę. Po tym okresie, w miarę poprawy wydolności dynamicznej, przez okres ok. kolejnego 1,5 miesiąca powódka potrzebowała pomocy na poziomie 2 godzin na dobę. Po upływie tego okresu powódka stała się zdolna do samodzielnego wykonywania czynności życia codziennego. W pierwszym okresie od urazu natężenie cierpienia było umiarkowane. Nie doszło do znacznego, trwałego naruszenia sprawności i upośledzenia funkcji lokomocyjnej, a zrost został osiągnięty bez zniekształceń. Nie jest wykluczone pogorszenie sprawności w miarę rozwoju nieuniknionych zmian zwyrodnieniowych w przyszłości. Powódka podczas rekonwalescencji mogła potrzebować leki przeciwbólowe i osłonowe - ok. 50 zł, 2 kule łokciowe - ok. 60 zł, leki zakrzepowe - ok. 50 zł.

Podczas pobytu w szpitalu po operacji doszło do powikłań, ponieważ u powódki wdało się zakażenie paciorkowcem. Doszło do powierzchownego zakażenia rany pooperacyjnej paciorkowcem, co wpłynęło na wydłużenie czasu leczenia tej rany, a tym samym powódka wymagała pomocy osób trzecich w niektórych czynnościach domowych. Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy istniał związek pomiędzy silnymi bólami, które odczuwała powódka, a zakażeniem bakteryjnym. Stan zdrowia i bóle bardziej wynikały ze złamania kończyny.

Powódka ciągle skarży się na bóle i napuchnięcia nóg. Nadal w jej nodze pozostają metale, które przez oponiaka mózgu na razie nie zostaną usunięte. Po wyjściu ze szpitala opiekę nad powódką sprawował mąż. Pomagał jej przy codziennych czynnościach domowych i fizjologicznych. Opieka ta trwała przez około 2 miesiące. Przed wypadkiem powódka opiekowała się swoją sparaliżowaną matką, która mieszka osobno i potrzebuje stałej opieki. Przez pierwsze 3,5 miesiąca od wypadku matką zajmowali się sąsiedzi. Przed wypadkiem powódka chorowała na ciśnienie, podwyższony cholesterol, wrzody dwunastnicy, wadę serca, tj. brak prawej komory i w związku z tymi chorobami przyjmuje leki.

Sąd Rejonowy zważył, iż w analizowanej sprawie bezspornym jest fakt wystąpienia szkody oraz okoliczności, w jakich do niej doszło. Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady. Kwestionował natomiast wysokość żądanego zadośćuczynienia.

Zgodnie z art. 444 § 1 w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.

Natomiast podstawą prawną żądania zadośćuczynienia przez powódkę jest art. 445 § 1 k.c, stosownie do którego treści Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Celem zadośćuczynienia jest zrekompensowanie osobie pokrzywdzonej krzywdy doznanej wskutek cierpień fizycznych (ból i inne dolegliwości) oraz cierpień psychicznych (ujemnych odczuć przeżywanych w związku z doznanymi cierpieniami fizycznymi). Zasądzone zadośćuczynienie powinno mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny w związku z czym jego wysokość nie może być symboliczna, lecz musi przedstawiać dla strony jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość, przy jednoczesnym uwzględnieniu aktualnych warunków i stopy życiowej społeczeństwa. Ponadto przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia Sąd winien mieć na uwadze stopień cierpień jakich doznała osoba pokrzywdzona, rodzaj doznanych przez nią obrażeń oraz okres trwania cierpień fizycznych i psychicznych, wiek poszkodowanego, ewentualny okres pobytu poszkodowanego w szpitalu oraz na zwolnieniu lekarskim.

Powódka w wyniku wypadku doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu z zakresu ortopedii w wysokości 8%. Jej stan biegły sądowy obecnie ocenił jako dobry. Ponadto nie stwierdził istotnego naruszenia sprawności poza ograniczeniem umiarkowanego stopnia ruchomości stawu skokowego lewego z miernym pogrubieniem obrysów.

Strona pozwana likwidując szkodę powstałą u powódki uznała jako adekwatne do doznanych przez nią krzywd moralnych i psychicznych związanych z przedmiotowym zdarzeniem, zadośćuczynienie w kwocie 8.412 złotych (na co składa się: 5.000 złotych i 3.412 złotych). Natomiast roszczenie dotyczące kosztów opieki uznane zostało w kwocie 588 złotych. W świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie uznać należy, że wypłacone zadośćuczynienie i odszkodowanie jest zbyt niskie i nieadekwatne do stwierdzonych u powódki uszkodzeń ciała oraz doznanych przez nią cierpień fizycznych. Zaproponowana kwota przez pozwanego jest zbyt niska, aby spełniać swoją rolę kompensacyjną i nic stanowi odpowiedniego ekwiwalentu odniesionych obrażeń, który uwzględniałyby wiek powódki, okres trwania objawów chorobowych oraz ich nasilenia. Takie stanowisko zwraca uwagę na istotę funkcji kompensacyjnej zadośćuczynienia, które powinno rekompensować materialnie utracone zdrowie oraz cierpienia psychiczne osoby poszkodowanej.

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, jakie z uwagi na treść art. 445 k.c. winny być uwzględnione przy ustaleniu odpowiedniej kwoty należnej osobie poszkodowanej tytułem zadośćuczynienia, przede wszystkim powstałe u powoda obrażenia ciała, okres pobytu w szpitalu, a następnie rekonwalescencji w domu oraz rehabilitacji, Sąd uznał, iż zadośćuczynienie należne powódce E. W. winno wynosić 20.000 złotych. Stwierdzony uszczerbek na zdrowiu w wysokości 8% odzwierciedla stopień i charakter uszkodzeń ciała powódki. Ponadto zwrócić należy uwagę, iż do chwili obecnej powódka skarży się na bóle wysiłkowo-przeciążeniowe okolicy stawy skokowego lewego, które nasilają się po dłuższym staniu lub chodzeniu.

Ponieważ pozwany wypłacił powódce kwotę 5.000 złotych oraz 3.412 złotych tytułem zadośćuczynienia, Sąd odliczył je od należnej powódce kwoty zadośćuczynienia i zasądził na jej rzecz kwotę 11.588 złotych tytułem zadośćuczynienia na podstawie art.445 § 1 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 czerwca 2014 roku i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd wysokość zadośćuczynienia ustalał na dzień wyrokowania - art. 316 § 1 k.p.c., dlatego ustawowe odsetki od tej kwoty należą się powódce dopiero od daty wyroku. Sąd rozpoznający sprawę podzielił tym samym pogląd Sądu Najwyższego wyrażony m.in. w wyroku z dnia 30.10.2003 r., sygn. akt IV CK 130/02, opubl. Lex nr 82273. Z tych względów Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania odsetek od zadośćuczynienia od dnia 4 kwietnia 2012 roku do dnia 10 lipca 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Co do kwoty 3.412 zł Sąd umorzył postępowanie wobec cofnięcia powództwa w tej części - na podstawie art. 355 k.p.c..

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z przepisem art. 98 § 1 i 3 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Na zasądzoną kwotę 4.335,18 złotych składają się:

- opłata od pozwu w kwocie 874,00 złotych, wynagrodzenie biegłych 1.044,18 zło­tych, koszty zastępstwa procesowego 2.400 złotych - obliczone na podstawie § 6 pkt 5 rozpo­rządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz kwota 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka za pośrednictwem swojego pełnomocnika zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo co do kwoty ustawowych odsetek od zadośćuczynienia w wysokości 11.588,00 zł, za okres od dnia 4 kwietnia 2012 r. do dnia 22 czerwca 2014 r. w wysokości 3.338,93 zł oraz od zadośćuczynienia w wysokości 3.412,00 zł za okres od dnia 4 kwietnia 2012 r. do dnia 20 stycznia 2014 r. w wysokości 797,19 zł;

Apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 455 k.c., art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż dopiero od daty wyrokowania można mówić o ustaleniu należnej kwoty zadośćuczynienia, a w konsekwencji o opóźnieniu strony pozwanej w zapłacie zadośćuczynienia, co doprowadziło do uznania, iż odsetki od zadośćuczynienia należą się powódce dopiero od dnia wyrokowania.

W oparciu o powyższe zarzuty, apelująca wnosiła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo wobec powódki E. W. co do kwoty ustawowych odsetek od zadośćuczynienia w wysokości 11.588,00 zł, za okres od dnia 4 kwietnia 2012 r. do dnia 22 czerwca 2014 r. w wysokości 3.338,93 zł oraz od zadośćuczynienia w wysokości 3.412,00 zł za okres od dnia 4 kwietnia 2012 r. do dnia 20 stycznia 2014 r. w wysokości 797,19 zł, poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki E. W. łącznej kwoty 4.136,12 zł;

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki E. W. kosztów procesu według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję;

W odpowiedzi na apelacje pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie apelacji jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Słusznie skarżąca zarzuca naruszenie art. 455 k.c. , art. 481§ 1 k.c. w zw. z art. 817 k.c. poprzez błędną wykładnię polegająca na przyjęciu w realiach niniejszej sprawy , iż dopiero od daty wyrokowania można mówić o ustaleniu należnej kwoty zadośćuczynienia.

Rozważając powyższy zarzut naruszenia prawa materialnego należy stanąć na stanowisku, że terminem od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę może być w zależności od okoliczności sprawy zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu jak i dzień tego wyrokowania. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 18 lutego 2011 r. (I CSK 243/10, LEX nr 848109). W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że odsetki należą się zgodnie z art. 481 k.c., za samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia, choćby więc wierzyciel nie poniósł żadnej szkody i choćby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu, bowiem przewidziana w art. 445 § 1 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Wysokość krzywdy tak jak i szkody majątkowej może się jednak zmieniać w czasie. Różna zatem w miarę upływu czasu może być też wysokość należnego zadośćuczynienia. W rezultacie, początek opóźnienia w jego zapłacie może się łączyć z różnymi datami. Jeżeli więc powód żąda od pozwanego zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od danego dnia, poprzedzającego dzień wyrokowania, odsetki te powinny być, w świetle powyższych uwag, zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu, o ile tylko w toku postępowania zostanie wykazane, że dochodzona suma rzeczywiście się powodowi należała tytułem zadośćuczynienia od wskazanego przez niego dnia. Jeżeli natomiast sąd ustali, że zadośćuczynienie w rozmiarze odpowiadającym sumie dochodzonej przez powoda należy się dopiero od dnia wyrokowania, odsetki od zasądzonego w takim przypadku zadośćuczynienia mogą się należeć dopiero od dnia wyrokowania.

Sąd Okręgowy w realiach niniejszej sprawy za właściwą uznaje linię orzecznictwa łączącą przyznanie odsetek ustawowych z wymagalnością roszczenia o zadośćuczynienie niezwłocznie po wezwaniu wierzyciela do zapłaty (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1970 r., II PR 257/70, OSNC 1971, Nr 6, poz. 103; z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 114/00, niepubl.; z dnia 18 lutego 2010 r., II CSK 434/09; wyrok z dnia 8.08.2012 r., I CSK 2/12, Lex nr 1228578, wyrok SN z 29 sierpnia 2013r. I CSK 667/12 , baza Legalis).

Należy bowiem wskazać, że skutki zdrowotne wypadku u powódki były znane stronie pozwanej od chwili złożenia przez jej pełnomocnika dokumentacji medycznej co miało już miejsce przy zgłoszeniu szkody zwłaszcza jeśli się zważy, iż zgłoszenie szkody miało miejsce ponad rok do chwili zdarzenia, a powódka była hospitalizowana w szpitalu przez ok. półtora miesiąca bezpośrednio po zdarzeniu. Dodatkowym argumentem przemawiającym za uwzględnieniem poglądu apelującej jest utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego wskazujące, iż orzeczenie przyznające zadośćuczynienie ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia ma ponadto charakter zobowiązania bezterminowego toteż przekształcenie go w zobowiązanie terminowe może nastąpić w wyniku wezwania wierzyciela tj. pokrzywdzonego skierowanego wobec dłużnika do spełnienia świadczenia ( art. 455 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r., Nr 392).

Zasądzenie odsetek od dnia wyrokowania prowadziłoby praktycznie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyrokowania. Taka sytuacja w sposób zupełnie nieuprawniony uprzywilejowałaby ubezpieczyciela który mógłby celowo zwlekać z zapłatą świadczenia oczekując na orzeczenie Sądu które w istocie zniosłoby mu obowiązek zapłaty odsetek.

Dlatego też należało zasądzić od pozwanego na rzecz powódki odsetki od kwoty 11.588 zł od 4 kwietnia 2012r. (niekwestionowana przez pozwanego data upływu 30 dni od zgłoszenia szkody pismem z dnia 25 lutego 2012r.) do dnia 22 czerwca 2014r. oraz od kwoty 3.412 zł (tj. od kwoty wypłaconej w toku procesu) od dnia 4 kwietnia 2012r., do dnia 20 stycznia 2014r. dokonując zmiany zaskarżonego wyroku w pkt 3 sentencji, a to na podstawie art. 386§ 1 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z dyspozycją art. 98 k.p.c. mając na uwadze, iż pozwany przegrał sprawę w całości, a powód w toku postępowania apelacyjnego był reprezentowany przez pełnomocnika w osobie adwokata.

Rozstrzygnięcie zawarte w pkt 3 wyroku znajduje swoje oparcie w art. 113 ust. 1 ustawy z 29 września o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( t.j.Dz. U. z 2010r. nr 90 poz. 594 ze zm. ) w zw. z art. 98 k.p.c.