Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14.12.2011 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie w VIII Wydziale Karnym w składzie :

Przewodniczący SSO Anna Bator – Ciesielska

przy udziale Prokuratora : Beaty Homa

Protokolant : sekr. sądowy Anna Kopeć

po rozpoznaniu w sprawie

p-ko E. W.

oskarżonemu z art. 231 § 1 i 2 k.k.

w przedmiocie zawieszenia postępowania i inne

postanawia

I.  na podstawie art. 22 § 1 k.p.k. – a contrario na obecnym etapie postępowania wniosku obrońców o zawieszenie postępowania w sprawie nie uwzględnić ;

II.  z urzędu, na podstawie art. 345 § 1 i 2 k.p.k., przekazać sprawę Prokuraturze Apelacyjnej w G. w celu uzupełnienia istotnych braków postępowania przygotowawczego w kierunku wskazanym w uzasadnieniu niniejszego postanowienia , a w szczególności dokonania brakujących tłumaczeń dokumentów sporządzonych w językach obcych, uwierzytelnienia dokumentów , przedstawienia dokumentów w czytelnej postaci, a także dokonania faktycznej analizy m.in. zestawień połączeń telefonicznych oraz zestawień transakcji bankowych.

Uzasadnienie.

Oskarżonemu E. W. postawiono zarzut popełnienia czynu polegającego na tym , że :

w okresie od 18 marca 1999 roku do 5 listopada 1999 roku w W. pełniąc funkcję Ministra Skarbu Państwa i nadzorując przebieg prywatyzacji (...) S.A., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej na rzecz(...). oraz (...) Banku (...) S.A., nie dopełnił obowiązków związanych z ochroną interesów Skarbu Państwa wynikających z art. 146 ust. 4 pkt 4 Konstytucji, art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1997 r. w sprawie szczegółowego trybu zbywania akcji Skarbu Państwa, zasad finansowania zbycia akcji oraz formy zapłaty za te akcje oraz uchwały Rady Ministrów z 18 marca 1999 r. wyrażającej zgodę na prywatyzację (...) S.A. oraz zaakceptowanie strategii prywatyzacji, w ten sposób, że:

- odstąpił od negocjacji równoległych z dwoma oferentami to jest firmą (...) oraz Konsorcjum (...).V. (...) Banku (...) S.A. prowadząc negocjacje wyłącznie z drugim z oferentów,

- pomimo nie zrealizowania w okresie tzw. wyłączności negocjacyjnej jednego z celów określonych w stanowisku Ministra Skarbu w dniu 21 września 1999r. , dla których ta wyłączność została przyznana, a mianowicie wyegzekwowania akceptacji zasadniczych elementów umowy sprzedaży akcji, co powinno obejmować między innymi ustalenia w zakresie ładu korporacyjnego i zarządzania spółką, nie podjął decyzji o podjęciu negocjacji równoległych do czego był zobligowany na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1997 r. w sprawie szczegółowego trybu zbywania akcji Skarbu Państwa, zasad finansowania zbycia akcji oraz formy zapłaty za te akcje,

- naruszył zasady uczciwości i konkurencyjności w prowadzonej prywatyzacji poprzez zaniechanie skierowania zapytania do oferenta – firmy (...) o stanowisko i wpływ na cenę oferowanych akcji w sytuacji uzyskania roli inwestora strategicznego posiadającego poziom uprawnień znacznie wyższy niż wynikający z posiadanego pakietu akcji,

- odłożył kwestię ustalenia zakresu wpływu Konsorcjum (...).V. (...) Bank (...) S.A. na zarządzanie (...) S.A., do tej fazy negocjacji, która nastąpiła po ustaleniu ceny za akcje Spółki,

- doprowadził do przyznania - w umowie sprzedaży akcji (...) S.A. z dnia 5 listopada 1999 r. Konsorcjum (...).V. (...) Banku (...) S.A. - uprawnień, których charakter – w zestawieniu ze statutem (...) S.A. - stawiał Konsorcjum w pozycji inwestora strategicznego, w tym: poparcia Sprzedającego dla zamiaru (...) wystąpienia do właściwych organów w celu otrzymania odpowiednich zgód i zezwoleń na zwiększenie posiadanego przez (...) pakietu akcji (...) S.A. do 50% kapitału akcyjnego Spółki (Art. 5 par.1 pkt.2 umowy), zadeklarowania, iż Minister Skarbu Państwa nie zamierza sprzedawać strategicznego pakietu akcji (...) S.A. innemu niż konsorcjum (...) inwestorowi strategicznemu oraz przyjęcia, że każda sprzedaż przez Ministra Skarbu Państwa w obrocie publicznym jednemu inwestorowi pakietu akcji Spółki przekraczającego 5% kapitału akcyjnego Spółki, będzie wymagała uprzedniej zgody Konsorcjum (...).V. i B. Banku (...) (art. 3 par. 1 pkt 3 umowy), zobowiązania się przez Ministra Skarbu Państwa do wprowadzenia do Statutu (...) S.A. ograniczeń prawa głosu z akcji dla akcjonariuszy innych niż (...), B. Bank (...) i Skarb Państwa oraz wyrażenia poparcia dla zamiaru zwiększenia przez (...) pakietu posiadanych akcji Spółki do 50% kapitału akcyjnego (...) S.A. ( Art. 5 par. 1 pkt 1 umowy), przyznania uprawnień dla Konsorcjum w zakresie obsadzania władz Spółki, większego niż wynikające proporcjonalnie z faktu nabycia 30% akcji (Art. 3 par. 1 pkt. 3 i Art. 5 par. 1-2 oraz Załącznik 7 umowy )

czym działał na szkodę interesu publicznego poprzez zaniechanie podjęcia działań, które dałyby możliwość uzyskania wyższej ceny za sprzedawane akcje (...) S.A., wybór w procesie prywatyzacji (...) S.A. oferty, która nie była najkorzystniejsza i która nie spełniała najpełniej celów i oczekiwań Skarbu Państwa oraz potrzeb spółki a także przyjęcie niekorzystnych dla Skarbu Państwa postanowień umowy sprzedaży akcji (...) S.A. z dnia 5 listopada 1999 r., które przyznawały Konsorcjum (...) pozycję współkontroli tj. poziomu uprawnień znacznie wyższego niż ten wynikający z wielkości posiadanego pakietu, tj. przestępstwa z art. 231 § 1 i 2 k.k.

Przepis § 1 art. 345 k.p.k. w zasadzie nie wskazuje kryteriów ustalania braków postępowania przygotowawczego, których zaistnienie uzasadnia zwrot sprawy prokuratorowi, wydaje się jednak, że najistotniejszą cechą braku uzasadniającego zwrot sprawy w tym trybie jest to, że jego usunięcie w wyniku czynności sądu powodowałoby znaczne trudności. Chodzi tu, z jednej strony, o pracochłonność tych czynności, a z drugiej - o niezbędny do tego czas, w sytuacji gdy ustawa procesowa stawia wymóg (art. 366 § 2 k.p.k.), aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie. Rozważając tę problematykę, trzeba też pamiętać o celu, jaki ma być zrealizowany w postępowaniu karnym, który został określony w art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k., aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie – a z pewnością obecny stan niniejszej sprawy nie pozwala na wydanie zarządzenia o wyznaczeniu rozprawy głównej.

Pojęcie „istotne braki postępowania", użyte w art. 345 § 1 k.p.k., obejmuje zatem nie tylko braki w materiale dowodowym przedstawionym przez prokuratora, o czym świadczy posłużenie się w dyspozycji tego przepisu zwrotem „zwłaszcza", ale także takie wady tego postępowania, które znacznie utrudniają rzetelne rozpoznanie sprawy przez sąd; przykładem takiego innego braku jest zaistniałe w tej sprawie istotne ograniczenie prawa do obrony podejrzanego na etapie postępowania przygotowawczego, wynikające z niemożności zapoznania się ze zgromadzonymi w sprawie dowodami.

Konwalidacja tych uchybień wobec konieczności podejmowania przez sąd praco- i czasochłonnych czynności, które powinny być przeprowadzone w toku postępowania przygotowawczego spowoduje przekształcenie postępowania przed sądem w postępowanie przygotowawcze.

Odmienna intencja ustawodawcy została wyrażona w art. 345 § 1 k.p.k. w zw. z art. 339 § 3 pkt 4 k.p.k. i sprowadza się do tego aby żadna sprawa z uchwytnymi brakami pod względem dowodowym, których usuniecie przez Sąd powodowałoby znaczne trudności i prowadziłoby z konieczności do wielokrotnego odraczania i przerywania rozprawy , nie została skierowania do merytorycznego rozpoznania – vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 05.06.1971r., III KR 42/71, OSNKW 1971, Nr 12, poz. 195 .

Odnosząc szczegółowo powyższe generalne uwagi do realiów niniejszej sprawy Sąd Okręgowy dostrzegł , że podstawowym, istotnym brakiem wymagającym korekty przez oskarżyciela publicznego jest oczywista konieczność dokonania brakujących tłumaczeń dokumentów przedstawionych jako materiał dowodowy w sprawie , dokumentów zgromadzonych zarówno w aktach głównych sprawy ( obecnie 136 tomów) , jak i w załącznikach ( ponad 500 tomów).

Szerszy asumpt do rozważań na ten temat może płynąć z dorobku orzeczniczego Sądu Apelacyjnego w Krakowie. W szczególności w Postanowieniu z dnia 18 sierpnia 2008 r. wydanym w sprawie II AKz 407/08 Sąd ten stwierdził : „ Niestaranne sporządzenie kopii dowodów i przedstawienie do odczytania na rozprawie dokumentów sporządzonych w obcych językach stanowi istotny brak postępowania przygotowawczego, którego usunięcie przez sąd powodowałoby znaczne trudności.”

( vide: KZS 2008/9/32, Prok.i Pr.-wkł. 2009/4/43 , Lex 472194)

Aby w pełni zobrazować skalę tego niewątpliwego uchybienia wskazano poniżej w treści postanowienia numery kart i tomów akt sprawy, z których treścią nie można się zapoznać ( dokumenty w języku angielskim , portugalskim, francuskim i niderlandzkim) , a które to m.in. stały się podstawą oskarżenia w tej sprawie , są to :

- w aktach głównych : k. 3155,3157,3159,3161,3162 – t. 16, 4141-4163 –t. 21, k.4385-4400 – t. 22, k. 4401-4405- t.23, k. 5084-5092,5116-5117,5140-5142 , 5167-5179– t.26, k. 5506-5507, 5517- t. 28, 8022-8200 –t. 41, k. 8201-8400 – t.42, k. 8401-8600- t. 43, k. 8601-8800-t. 44, k. 8801-9000 –t. 45, k. 9004-9005,9019-9021,9027-9029,9033-9034,9038-9038 - t.46 { tu są tłumaczenia ale widnieją na dokumentach tłumaczonych inne daty, inne miejsca sporządzenia}, k.9413-9433-t.48, k.10001-10136,10146-10161- t.51, k. 10259-10282-t.52, k. 11302-11308,11464-11526,11590-11592- t. 57, k. 12401-12455- t.63, cały tom 69 { tu dokumenty w języku angielskim zostały częściowo przetłumaczone – ale są zebrane w sposób nieuporządkowany, utrudniający kontrolę tego co jest przetłumaczone}, k.14749-14775-t.74, k. 16036-16150 { uwaga jak wyżej tu dotyczy dokumentów w języku portugalskim}, k. 16181-16200-t. 81, k. 16201-16214, 16286-16327,16342-16400-t. 82, k.16401-16494 –t. 83 { tu dokumenty w języku angielskim i portugalskim zostały częściowo przetłumaczone k.16547-16600} , tomy 114,115 i 116 : k. 22746-22785, 22801-23000 i 23001-23064 – dokumenty załączone w ramach pomocy prawnej z Portugalii ( 302 karty) , a tłumaczenie tych wszystkich dokumentów tylko k. 23065-23115 ! ( 50 kart , a wiec brakuje tłumaczenia 252 kart) , następnie tomy 120,121,122,123,124: k. 23891-24000, 24001-24200, 24201-24400, 24401-24600 i 24601-24745– m.in. dokumenty załączone w ramach pomocy prawnej z Niemiec, natomiast tłumaczenie tych wszystkich dokumentów znajduje się na k. 24746-24800 –t.124, k. 24801-25000 –t. 125, k. 25001-25200 – t.126 oraz ciąg dalszy w tomach 1127,128 i 129 – tu wyraźnie widać problem sprawdzenia, który dokładnie dokument jest tłumaczony, przy „zbiorczym” sposobie załączenia tłumaczeń w miejsce postulowanego załączania ich po każdym dokumencie;

- w załącznikach : k. 16-78 – t. 15 B, k. 208-225, 270-277, 279-280, 292-295- t. 15 C, k.3-14-t. 15D, k. 79-84, 99-102,104-105 – t. 19 B 6, k. 53-54,60-91,99,11,113,116- t.19 B 5, k. 217-222, 231-234, 268-270, 279-282,318-319 – t. 19 B 4 , k. 263-304 – t. 23 B, k. 251-610- t. 23 H, 132-279,296-668 – t. 23 F, k.79-102- t. 26 A, 234-237, 264-294,303-313 – t. 27,

k. 45-46, 72-83, 94-109, 385-395 – t. 35 A; k. 23-24, 31-34, 37-46, 249-313 – t. 40E, k.317-327- t. 40 F, k. 112-198 –t. 40 G, k. 4-8 – t. 40 H, k. 7-24- t. 44I, k. 297-298, 306-343,359-369- t. 44 II, k. 519-521- t. 44 III, k. 1032-1036- t. 44 VI, k. 401-403, 398-400,33-39,56-59,70-94, 96-113, 115, 124-130,377-378,397-403 – t. 73 , k. 310-321- t. 73 A ; k. 47-65 –t. 73 F ; k.13-39,99-197, 290- 315, 316-359,385-398, 425-431,448-460 - t. 103 ; k. 12-22,46-52,59-70,118-130,298-302- t. 105 , k. 22-32,39-55,207-215, 371-442, 500-518 - t. 106 , k. 12-61,70-147,174-195,200-218 - t. 107, k. 12-56, 62-67, 101-111, 130-148,- t. 108 ; k. 12-183- t. 109, k. 12-69, 80-99,144-225, 281-307 - t. 110 , k. 192-222, 254-255, k.270, 293-309 ( notatki odręczne „ozdobione” rysunkami) , 324-331, 342-349 - t. 111 , k. 29-59, 150-235,239-303 - t. 112, k. 29-32,172-174, 205-215, 278-303 - t. 114 , k. 11-193, 283-301, 319-340 - t. 118 , k. 12-149, 167-230, 237-368 - t. 117 ,

k. 164-187 - t. 116, k. 63-123 - t. 120 , k. 12-14, 42-91,120-124,150-183 - t. 121 , k. 12-53, 57-73, 112-122 , 137-141, 144-146, 171,175-181, 206-209, 220, 224-227 , 245-251, 297-301, 311, 321-327, 357-365, 368-383 - t. 122, k. 85-109 - t. 123 , k. 19-78, 88-101, 112-132, 189-203, 225-248, 280-289 - t. 124 , k. 60-62, 81-107, 141-153, 178-180- t. 125 , k. 220, 228-255, 262-279, 281-287, 308 A- 326, 334-364 - t. 126 , k. 39-41, 68-79,96-102, 118-133, 150-160, 252-254, 262-264, 272-285, 289-314 - t. 127 , k. 236-242 ( zapiski odręczne nieznanego autorstwa) , 249 - t. 129 , k. 12-16, 116-121, 126-169, 180-183, 189-218 - t. 130 , k. 4-40, 47-85, 95-105, 107-124 - t. 131 , k. 373-399, 405-416,441-469 - t. 132 A , k. 12-45, 52-277, 362-436 - t. 132 B , k. - t. 129 , k. 16-17, 110-128, 132-146, 249-251 – t. 137 A , k. 20, 51-57, 59-60, 66-68,80-91,97-99,115-124, 140-146, 150-152, 165-170, 191-193, 196-200, 232-239– t. 137 B, k. 31-43, 65-71,78, 87-88,102-103,145-173,188-221– t. 137 F , k. 24-38, 49-65,290-296– t. 137 G , k. 300-302,304,497-500– t. 137 I , k. 9-25, 31-33, 48-52, 56-62, 65, 69-71,73-85,88-103 – t. 137 J, k. 234-251– t. 152 , k. 11-42, 299-309,314-319, 360-369, 419-425 - t. 153 ; k. 3-31, 36-61, 66-86, 207-214, 218-241- t. 154 , k. 6, 20-25, 32-60, 65-127, 143-148 - t. 155 , k. 12-16, 22-28, 61-66, 74-86, 206-212, 329-334, 354-362, 368-369, 387-388- t. 157 , k. 17-21, 61-72, 107-144, 158-234- t. 159 , k. 4-44, 206-211, 337-345 - t. 160 , k. 3-64 - t. 161 , k. 6-30, 46-56, 85-101, 381-389, 393-404, 522-525, 530-586 - t. 162 , k. 50-58, 119-124, 154-209, 264-267, 280-282,285-289 - t. 163 , k. 10-71, 81-158,164-490 - t. 164 , k. 95-97, 260-263, 301-316,401-405 - t. 165 , k. 3-50, 146-244, 257-272, 318-323, 326-340- t. 168, k. 12-19, 50-69, 126-143, 150-168, 173-232, 257-278, 283-296, 301-307, 322-388, 423-429, 441-454, 471-479, 483-488 - t. 170 , k. 320-328 - t. 171 , k. 34-95, 113-117, 137-140, 160-172, 203-216 - t. 174 , k. 15-50, 102-120, 162-163,165-166, 171-271, 294-312, 440-464, 469-497- t. 177, k. 115-119, 171-208, 239-262, 305 – 389 - t. 178 , k. 39-43,56-59 - t. 179 , k. 198-208, 267-277 - t. 180 , k. 115-118- t. 186 , k. 2-176 - t. 188 ; k. 2-71- t. 189 , k. 3-167 - t. 192 , k. 16-326 - t. 193 , k. 6-10, 35-101, 106-134, 145-154, 166-426 ( w tym liczne odręczne notatki) - t. 197 , k. 2-336 - t. 204 , k. 2-210 - t. 205 , k. 84-91- t. 208 , k. 106-233, 279-301, 308-332, 349-432, 452-470 - t. 219 , k. 28-77, 116-136, 165-201, 220-232, 242-248, 277-289, 301-307, 313 - t. 220 , k. 24-128, 147-195, 203-245, 250-254, 259-272, 280-287,333-343 - t. 221 , k. 2-67, 112-116, 161-173, 179-196, 210-219, 262-355, 360-406 - t. 222, k. 2-42, 61-109, 114-157, 182-214, 320-345, 354-391 - t. 223 , k.128-165, 247-275, 302-349, 351-401- t. 224 , k. 15-21, 36-46, 93-101, 104-152, 155-157, 168-205- t. 225, k. 248-324, 369-385, 418-426, 437-452 - t. 226 ; k. 10-76, 89-91 - t. 227 , k. 63-75, 127-141 - t. 228 , k. 79-108, 176-210, 255-261, 276-286, 294-302, 311-323, 363-390 - t. 230 , k. 4-21, 23-65, 108-121, 193-270, 272-295 - t. 233.

Brak tłumaczenia dokumentów nie jest tu jedynym uchybieniem dotyczącym dokumentów, dochodzi też dodatkowo problem braku stosownego uwierzytelnienia dokumentów, uwaga ta dotyczy m.in. : k. 329-333,336-338,354-422,425-429,432-443,447-457,462-463,465,468-469,472-474,480-484 – t. 19 B 4 –załączniki ; cały tom 21 I, 21 II, 21 III ( tu też brak tłumaczenia k. 726-738) – załączniki; tom 46 – załączniki; niektóre dokumenty w t. 47 załączników; k.2-500 – t. 700 D I i D II, k. 5-78 – t. 70 F I, cały tom załączników 70 G i 70 H; k. 50-56, 61-76, 93-151 – t. 72 załącznik.

Ponadto wśród kserokopii dokumentów potwierdzonych za zgodność z oryginałem znajdują się dokumenty ewidentnie nieczytelne , vide k. 5108-5115, t.26 akt głównych, k. 130-139 –t. 25 L- załącznik, k. 96-98 –t. 73 załącznik; k. 70 – t. 110 załącznik, k. 46-51- t. 132 B załącznik, k. 56-74 – t. 134 załącznik, k. 426 – t. 153 załącznik, k. 79-82- t. 162 załącznik, k. 480-481 - t. 170 załącznik.

W orzecznictwie i piśmiennictwie utrwalony jest przecież od lat pogląd, zgodnie z którym za istotne braki postępowania uznaje się m.in. nieczytelność protokołów z postępowania przygotowawczego ( post. SN z 1.12.1979r., Z 39/79, OSNKW1980 Nr 3, poz. 30 wraz glosami W.Kubali , NP. 1981, Nr 3, s.172-175 oraz J.Nelkena, NP. 1981, Nr 4 , s. 148-151; post. SA W Krakowie z 06.10.1993r., II AKz 277/93, KZS 1993 ,Nr 10, poz.33) – uwaga ta zachowuje aktualność również w relacji do innych dokumentów – tak też wypowiedział się Sąd Najwyższy w orzeczeniu opublikowanym w OSNKW 1980, nr 3, poz. 30: „nieczytelność dokumentów sporządzonych w toku postępowania przygotowawczego stanowi istotny brak tego postępowania w rozumieniu art. 339 § 3 pkt 4 k.p.k.”

Należy podkreślić , iż chodzi tu nie tylko o trudności sędziów, zmuszonych do odgadywania treści dokumentów, ale przede wszystkim o normy gwarancyjne, w szczególności o rzeczywiste zapoznanie się oskarżonego z materiałami, które zostały przeciwko niemu zgromadzone, bowiem bez ich znajomości niemożliwe byłoby pełne skorzystanie przez oskarżonego z prawa do obrony.

Dodać do tego obrazu trzeba także fakt wielokrotnego załączenia do akt tych samych dokumentów, vide :

1. k. 13379-13400- t. 67 , k. 13401-13447- t. 68 i k. 17832-17899- t. 90 - trzy razy załączono to samo Sprawozdanie Komisji Śledczej Sejmu IV Kadencji z 15.09.2005r.;

2. k.37-156 i to samo k. 285-403 - t. 25 H załącznik;

3. k. 168-169 pismo z 30.12. 1997r. bez tłumaczenia – dołączone cztery razy do akt , nadawcą jest prof. L. B., a odbiorcą R. R., Secretary of the Tresury, Departament of the Tresury, W..- załącznik t. 35; to samo k. 186-189- załącznik t. 114; to samo k. 113-116 - załącznik t. 122; to samo k. 210-213- załącznik t. 126;

4. k. 1253-1279- załączniki tom 44 VII i to samo k. 1878-1925 – tom 44 X.

O braku kontroli nad gromadzonym materiałem dowodowym świadczy nadto fakt dołączenia do akt sprawy m.in. bardzo licznych danych dotyczących wykonywanych między określonymi abonentami połączeń telefonicznych ( vide k. 15093-15168-t. 76, k. 20333-20400 – t. 102, k. 20401-20599-t. 103 ) oraz potwierdzeń transakcji finansowych ( vide k. 22008-22200-t. 111, k. 22201-22297- t.112 ) przy jednoczesnym barku analizy tych danych ( z wyjątkiem bardzo szczątkowej wynikającej z k. 20862-20869 i 20870-20915-t. 105 – ale też nie powiązanych z okolicznościami tej sprawy) . Ta sama uwaga odnosi się do tomów 70 D I ,II , III, IV( k. 2 – 900) , 70 B I i II ( k. 225 kart + 466 kart) , 70 A I ( 256 kart) , II ( k. 257-578) i III ( 579-904 kart) załączników są to kserokopie wydruków bankowych, w tym w jęz. angielskim, kserokopie raportów, kserokopie innych transakcji bankowych, umów otwarcia rachunku, dyspozycje przelewu i.t.p. - łącznie około 1800 stron dokumentów- również bez żadnej analizy (to samo vide k. 12-580 – t. 134; 12-346,363-434 – t. 135 załączniki).

W ocenie Sądu Okręgowego tego rodzaju bezrefleksyjne postępowanie oskarżyciela publicznego nie powinno być tolerowane, prowadzi bowiem jedynie do wzrostu objętości akt sprawy. Wprowadzenie, przy braku uzasadnienia, wielu zbędnych danych do akt sprawy tylko utrudnia rozpoznanie sprawy co do istoty.

Tu dość podać przykłady dołączenia dokumentów takich jak :

- k. 194-243 – t. 31 G załączniki, kserokopie anonimowych kart do głosowania ;

- k. 228-244- t. 122 załącznik, dokument dotyczący analizy konsumpcji piwa w Polsce oraz m.in. sytuacji rynkowej browaru (...);

- k. 51 kserokopia artykułu prasowego w jęz. angielskim, bez tytułu, bez daty publikacji – t. 126 załącznik i w tym też tomie k. 209 i nast. kserokopia korespondencji z hotelu (...) w K. na temat tego czy firma (...) jest zadowolona z usług hotelu.

Doszło tym samym do całkowitego przerzucenia na Sąd ciężaru związanego z weryfikacją materiału dowodowego, a dotyczy to w tej sprawie oceny setek stron dokumentów o generalnym znaczeniu, mianowicie odróżnienia dowodów co do istoty sprawy od tych , które są pośrednio związane z zarzutem, bądź stanowią jedynie odniesienie do mechanizmów rynkowych i ekonomicznych związanych z procesami prywatyzacji (...) i innych spółek Skarbu Państwa.

Ten stan rzeczy uznać należy za niedopuszczalny, uchybiający nie tylko zasadzie wyrażonej w art. 366 § 2 k.p.k. ale też sprawiający , że takie podejście oskarżyciela publicznego przeczy zasadzie koncentracji materiału dowodowego, sprawia nadto , że postulat rzetelnego , sprawnego procesu staje się iluzoryczny.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z dnia 10 lipca 1993 r.):

„ Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.

3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:

a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia;

b)posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;

c)bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;

d)przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;

e)korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.”

Prawo do rzetelnego procesu sądowego odnosi się zarówno do spraw cywilnych, jak i karnych, jednak przy rozpatrywaniu tych pierwszych państwom stawia się pod tym względem mniejsze wymagania . W sprawach karnych ogólne wymagania rzetelnego procesu zawarte w art. 6 Konwencji stosuje się do wszystkich typów przestępstw, od najprostszych do najbardziej skomplikowanych .

Fakt , że przedmiotową sprawę cechuje „szczególna zawiłość” dostrzegł także Sąd Apelacyjny w Warszawie korzystając z normy art. 25 § 2 k.p.k. i stwierdzając to wprost w uzasadnieniu postanowienia z dnia 25.05.2010r.

( k. 26686).

Gwarancje wymienione w ust. 3 art. 6 - dotyczące postępowania karnego - uznaje się za szczególne aspekty ogólnej koncepcji rzetelnego procesu sądowego .

Wedle przyjętych powszechnie standardów postępowania osoba oskarżona o przestępstwo ma prawo oczekiwać od państwa, iż będzie ono działać w dobrej wierze z uwzględnieniem wymogów proceduralnych i przy użyciu prawnie dostępnych możliwości , a przy sprawie o tej wadze i stopniu zawiłości staranność organów prowadzących postępowanie powinna wyróżniać się wyjątkowo wysokim poziomem.

Z pojęcia "rzetelnego procesu sądowego" wynika także ogólna zasada, że udział w rozprawie bez nadmiernego zmęczenia należy umożliwić nie tylko oskarżonym, ale i ich obrońcom oraz sędziom, którzy muszą mieć odpowiednie warunki do pełnej koncentracji uwagi i możliwości wydania właściwego orzeczenia – postulat ten w realiach niniejszej sprawy jest niezwykle trudny do spełnienia.

W tym miejscu należy postawić zasadnicze pytanie : skoro Sąd nie jest w stanie w istocie poznać treści akt sprawy ( setki, a wręcz tysiące stron dokumentów oskarżyciel przedstawia w kilku językach obcych) to jak ma być realizowany art. 2 § 2 k.p.k. i dalej jak ma być realizowany i zagwarantowany art. 6 k.p.k., a w końcu też norma art. 7 k.p.k. ?

Otóż w ocenie Sądu Okręgowego przy tak złożonym i wyjątkowo obszernym materiale dowodowym , szczególnie w postaci licznych dokumentów, w tym dokumentów podlegających tłumaczeniu , jedynym remedium pozwalającym uniknąć obecnego stanu rzeczy jest wręcz absolutny ład organizacyjny.

W tej sprawie konieczne jest takie zaprezentowanie dowodów, które umożliwi realne i sprawne zapoznanie się z treścią akt ( tu m.in. wymóg aby po każdej stronie dokumentu, bądź po treści całego dokumentu, sporządzonego w języku obcym następowało jego tłumaczenie).

Ten wymóg organizacyjny dotyczy również sposobu prezentacji dokumentów w trakcie przesłuchiwania świadków , jedynie w nielicznych wypadkach przy okazywanym świadkowi dokumencie wskazywano nr karty, bądź nr załącznika, ewentualnie dokumenty były załączane do akt po protokole przesłuchania świadka, w pozostałych sytuacjach dokumenty są oznaczone opisowo ( data, tytuł, itp.). Taka praktyka z oczywistych względów utrudnia czynności procesowe również na etapie postępowania przed Sądem.

Przecież w sytuacji , gdy w czasie przesłuchania na rozprawie w dowolnym momencie pojawi się potrzeba ponownego okazania danego dokumentu znajdującego się wśród innych , zgromadzonych łącznie na 27132 kartach akt głównych oraz ponad 500 tomach akt załączników nie ma realnej możliwości, aby dokument taki w rozsądnym czasie został świadkowi przedstawiony.

Tytułem przykładu ten , niewątpliwie nieprawidłowy, sposób przedstawienia dokumentów okazywanych w czasie przesłuchania świadków miał miejsce w czasie przesłuchania m.in. :

A. K. k. 3390 i nast. – t . 16 , K. K. k. 9566 i nast. – t . 48 , K. M. k. 14633 i nast. – t . 74 , M. B. k. 14874 i nast. – t . 75 , M. W. k. 15878 i nast. – t . 80 , W. H. k. 16783 i nast. – t . 84, I. M. k. 17051 i nast. – t . 85, A. S. k. 19665 i nast. – t . 99 .

Niezależnie od braków wyżej opisanych oskarżyciel publiczny winien jednak przede wszystkim pochylić się nad kwestią dopuszczalności postępowania karnego w tej sprawie w świetle zasady n e bis in idem ( double jeopardy ) .

Podstawowym problemem jest tu podjęcie próby zdefiniowania znaczenia tożsamości czynu (w zakresie koniecznego ustalenia, co zawiera w sobie sformułowanie " idem").

Przypomnieć w tym miejscu należy , że w dniu 27 lipca 2005r. Sejm podjął uchwałę w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej byłego Ministra Skarbu Państwa E. W., jako podstawę prawną wskazano art. 156 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 5 Ustawy o Trybunale Stanu. W tejże uchwale uznano , że E. W. ponosić będzie odpowiedzialność w zakresie określonym w sprawozdaniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej zawartym w druku nr (...) Sejmu IV Kadencji.

W sprawozdaniu, o którym mowa wyżej postawiono oskarżonemu E. W. trzy zarzuty, I- dotyczący nieprawidłowości przy prywatyzacji spółki (...) S.A.” , II- dotyczący nieprawidłowości przy prywatyzacji spółki (...) S.A.” i III- dotyczący procesu prywatyzacji (...) S.A.

W zarzucie tym wskazano , że oskarżony E. W. miał dopuścić się popełnienia czynu polegającego na tym , że : „ w okresie od 18.03. do 03.11.1999r. ( we wniosku wstępnym stanowiącym załącznik do sprawozdania wskazano tu datę 05.11.1999r.) sprawując jako Minister Skarbu Państwa nadzór na przebiegiem prywatyzacji (...) S.A. i będąc z tego tytułu zobowiązanym do informowania Rady Ministrów o przebiegu tej prywatyzacji, zaniechał obowiązku rzetelnego poinformowania Rady Ministrów o niektórych istotnych zamierzeniach prywatyzacyjnych, zwłaszcza co do faktu , że nabywcy 30 % akcji mają uzyskać uprawnienia inwestorów strategicznych, a zakres ich wpływu na zarządzanie półką zostanie określony w umowie prywatyzacyjnej; nadto dopuścił do zawarcia w dniu 5.11.1999r. niekorzystnej dla Skarbu Państwa umowy sprzedaży 30 % akcji (...) na rzecz konsorcjum (...), w ten sposób , że nabywca akcji uzyskał nieproporcjonalny do jego udziału wpływ na zarządzanie spółką, który to wpływ nie był objęty negocjacjami dotyczącymi ceny akcji – czym naruszył obowiązek ochrony interesów Skarbu Państwa ciążący na nim z mocy art. 146 ust. 4 pkt 4 Konstytucji w związku z art. 25 ust 1 Ustawy z dnia 04.09.1997r. o działach administracji rządowej”.

Porównanie treści zarzutu wskazanego w akcie oskarżenia z treścią zarzutu wskazanego wyżej nasuwa jednoznaczne wnioski do tożsamości osoby, czasu zarzutu, nadto zarzucanego sposobu działania ( uszczegółowionego dodatkowo w akcie oskarżenia) , a nadto co do częściowej tożsamości aktów prawnych których naruszenia miał dopuścić się oskarżony.

Szczególną uwagę zwrócić należy , że w akcie oskarżenia zarzutem objęto delikt konstytucyjny , w zakresie którego jurysdykcja sądu powszechnego jest wyłączona. Natomiast w zarzucie wskazanym w omawianym wyżej sprawozdaniu nie wskazano na naruszenie Ustawy Kodeks Karny.

Zgodnie z treścią art. 156 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997r. ( Dz.U. 97.78.483) „ Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.”

Ważne wskazanie co do sposobu postępowania płynie także z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 21 lutego 2001 r., sygn. P 12/00 stwierdził , że :

„Art. 2 ust. 4 w związku z art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (tekst jednolity z 1993 r. Dz. U. Nr 38, poz. 172; zm.: z 1996 r. Nr 73, poz. 350; z 1999 r. Nr 35, poz. 321), rozumiany jako dopuszczający odpowiedzialność członka Rady Ministrów przed sądem powszechnym za przestępstwo popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem , jeżeli Sejm nie podjął uchwały o pociągnięciu go do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, jest zgodny z art. 156 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

( teza aktualna obecnie na gruncie art. 2 ust. 4 i 5 ustawy o TS; OTK 2001/3/47, Lex nr 46859)

Nie może ujść uwadze , że w niniejszej sprawie oskarżony E. W. został pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu na podstawie stosownej uchwały Sejmu, postępowanie jest zawisłe przed Trybunałem Stanu , nie jest zawieszone ( vide k. 27087).

Trzeba także wspomnieć , że w uzasadnieniu postanowienia wydanego przez Trybunał Stanu II Instancji, sygn. TSZ 1/06 z dnia 29.03.2007r. (postanowieniu uchylającym decyzję Trybunału Stanu I instancji o umorzeniu postępowania w sprawie i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania) kategorycznie uznano , że postępowanie przed Trybunałem Stanu może się toczyć , gdyż istnieje w tej sprawie skarga uprawnionego oskarżyciela, mimo tego , że uchwała IV kadencji Sejmu nie spełnia wymogów przewidzianych dla aktu oskarżenia, nie mniej wskazuje osobę w stosunku do której Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej żąda wszczęcia postępowania, oraz czyny zarzucane tej osobie – poprzez odwołanie w tym zakresie do wniosku wstępnego grupy posłów.

W ocenie Trybunału Stanu II instancji wystarczyło to by przyjąć, że mamy do czynienia ze skargą uprawnionego oskarżyciela.

Trybunał Stanu II instancji w orzeczeniu tym wskazał nadto , że niewątpliwe braki formalne aktu oskarżenia winny zostać uzupełnione w odpowiedniej procedurze.

Tym samym podjęta przez Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej byłego ministra Skarbu Państwa E. W. wraz z uchwałą Sejmu podjęto w tej sprawie stanowią skargę w rozumieniu art. 14 § 1 k.p.k. i stanowią pozytywną przesłankę procesową zobowiązującą Trybunał Stanu do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania w niniejszej sprawie (k. 27106).

Tymczasem aż do tej pory oskarżyciel publiczny prowadząc postępowanie przygotowawcze nie poczynił najmniejszej refleksji na ten temat, do akt sprawy nie dołączono podstawowych dokumentów związanych z wszczęciem i przebiegiem postępowania przed Trybunałem Stanu (uczynił to dopiero Sąd), brak jest też informacji czy oskarżyciel zrealizował dyspozycję art. 2 ust. 4 a Ustawy Trybunale Stanu – tj. czy Marszałek Sejmu został zawiadomiony o wszczęciu postępowania przygotowawczego wobec członka Rady Ministrów.

Na posiedzeniu przed Sądem, w dniu 29.11.2011r. , oskarżyciel publiczny podniósł , że zgadza się w znacznej mierze z argumentacją obrony, która m.in. zwróciła uwagę na zagrożenie naruszenia zasadny ne bis in idem, nie mniej nie dostrzegł postaw do zawieszenia postępowania, natomiast poddał pod rozwagę Sądu możliwość wystąpienia do Trybunału Stanu z zapytaniem: „czy Trybunał Stanu przejmie niniejsze postępowania w trybie art. 2 ust 5 cytowanej Ustawy ?”

W przekonaniu Sądu Okręgowego zanim oskarżyciel ponownie wniesie akt oskarżenia do Sądu { o ile postanowienie wydane w trybie art.345 k.p.k. się uprawomocni}, winien rozważyć poruszone wyżej kwestie w kontekście art. 11 ust. 4 Ustawy o Trybunale Stanu ( art. ten jednoznacznie stanowi , że :

„ po przekazaniu uchwały Sejmu o postawieniu w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu nie można wszcząć postępowania karnego o ten sam czyn, a postępowanie wcześniej wszczęte ulega zawieszeniu”).

Zaś w sytuacji wystąpienia wątpliwości w zakresie zgodności poszczególnych przepisów Ustawy o Trybunale Stanu z Konstytucją na etapie postępowania przygotowawczego również istnieje możliwość ich wyjaśnienia w trybie art. 188 pkt 1 Konstytucji w związku z art. 191 ust.1 pkt 1 Konstytucji.

Na zakończenie odnieść się jeszcze należy do korelacji czasowej między wpływem aktu oskarżenia w tej sprawie do Sądu, a momentem wydania niniejszego postanowienia , wątpliwości może tu budzić fakt dość późnej reakcji Sądu meriti.

W tym kontekście zważyć należy , że sprawa została przekazana do VIII Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Warszawie w dniu 02.06.2010r. (k. 26691), zaś do referatu obecnego sędziego sprawozdawcy w dniu 10.06.2011r. (k. 26804).

Przepis art. 345 § 1 k.p.k. nie określa , w jakiej fazie przed rozprawą główną może nastąpić zwrot sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego, wobec czego należy uznać że taki zwrot sprawy może nastąpić nawet po wyznaczeniu rozprawy głównej i zawiadomieniu stron o terminie rozprawy ( tak wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11.01.1980r. ,III KZ 208/79, OSNKW 1980, Nr 4, poz.39 wraz z glosą M.Cieślaka, Pip 1981,Nr 3, s.149), takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w Postanowieniu z dnia 17 października 2007 r. , WZ 40/07 stwierdzając jednoznacznie : „ decyzja sądu o zwrocie sprawy prokuratorowi, w zgodzie z treścią art. 345 k.p.k., powinna zapaść przed rozpoczęciem rozprawy”.

W tej sprawie zostało wprawdzie wydane zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy (k. 26715) , jednakże rozprawa ta nie odbyła się w związku z przeniesieniem poprzedniego Sędziego Referenta w stan spoczynku ( k. 26804), nie doszło zatem do czynności wywołania sprawy , a tym samym do formalnego rozpoczęcia rozprawy.

Należy dodatkowo wskazać , że przy tak wyjątkowo obszernym materiale dowodowym decyzję Sądu wydaną w trybie art. 345 § 1 k.p.k. po kilkunastu miesiącach od wpływu sprawy do Sądu Okręgowego w Warszawie trudno uznać za podjętą ze zwłoką i z naruszeniem zasad ekonomii procesowej.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd orzekł jak w części dyspozytywnej postanowienia.