Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant stażysta Emilia Łopatowska

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 5 maja 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 5123/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 maja 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. S. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca J. S. odwołał się w dniu 23 maja 2014 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Na rozprawie w dniu 2 października 2014 roku wskazał, że wnosi o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P.. na stanowisku malarza.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Wnioskodawca J. S., urodzony w dniu (...) 1954 roku, złożył w dniu 25 marca 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury.

Na dzień złożenia wniosku skarżący posiadał ponad 25-letni staż ubezpieczeniowy. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 30 września 1991 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P.. Do dnia 31 lipca 1990 roku pracował jako malarz, a od dnia 1 sierpnia 1990 roku został mistrzem dużej budowy i od 1 sierpnia 1991 roku –majstrem budowy. Od 7 stycznia 1987 roku do 5 stycznia 1988 roku był zatrudniony na budowie eksportowej w Libii jako malarz. (...) w P. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczności niesporne)

Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w P.. zajmowało się budownictwem mieszkaniowym i częściowo przemysłowym. Budowało bloki mieszkalne, przedszkola, wieżowce, halę dla (...) w R., fabrykę domów w P.., szkoły, pawilony handlowe.

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia na stanowisku malarza pracował w brygadzie malarskiej. Malował ręcznie elewacje budynków, wywietrzaki na dachach, konstrukcje do anten telewizyjnych, wstawki pomiędzy oknami w wieżowcach, klatki schodowe, pomieszczenia np. w przedszkolach, czy w pawilonach. Malował także w blokach okna oraz łazienki, zdarzało się, że malował parkiet. W hali dla (...) w R. malował suwnice i słupy, a w fabryce domów w P.. malował dźwigi, suwnice, dźwigary, ściany. Malował pędzlem, używał farb olejnych, emulsyjnych, chlorokauczukowych, minii, farb nitro. W większości, to jest w około 80 %, wnioskodawca malował na wysokości z rusztowań lub przy użyciu drabiny.

(dowód: zeznania świadków J. B. k. 65 odwrót, L. S. k. 66, zeznania wnioskodawcy k. 66 odwrót w związku z k. 57, 58)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity .j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak takiego świadectwa nie wyklucza dokonania ustalenia pracy w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 r. (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Należy jednak podkreślić, że choć ograniczenia co do środków dowodowych, będących podstawą ustaleń okoliczności istotnych z punktu widzenia spełnienia przesłanek koniecznych dla nabycia prawa do świadczeń emerytalnych, nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998r, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach (spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości). Organ rentowy uznał bowiem, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach jako malarz w okresie zatrudnienia W Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia na stanowisku malarza Sąd oparł się na dowodach w postaci zeznań świadków J. B., L. S. oraz na zeznaniach wnioskodawcy. Dowody te zasługują na wiarę, gdyż są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Świadkowie i wnioskodawca pracowali w tym samym okresie w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P.. i opisali w sposób logiczny zakres obowiązków wnioskodawcy. Z zeznań tych wynika, jaki rodzaj prac wnioskodawca wykonywał. Mianowicie malował on ręcznie pędzlem elewacje budynków, wywietrzaki na dachach, konstrukcje do anten telewizyjnych, wstawki pomiędzy oknami w wieżowcach, klatki schodowe, pomieszczenia np. w przedszkolach, czy w pawilonach. Malował także w blokach okna oraz łazienki, zdarzało się, że malował parkiet. W hali dla (...) w R. malował suwnice i słupy, a w fabryce domów w P.. malował dźwigi, suwnice, dźwigary, ściany. Z zeznań tych wynika także, że w większości, to jest w około 80 %, wnioskodawca malował na wysokości z rusztowań lub przy użyciu drabiny.

Przed dokonaniem oceny, czy wyżej wymieniony rodzaj prac można uznać za prace wykonywane w szczególnych warunkach, należy podkreślić, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, o którym mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace, o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272). Dodać także trzeba, że przewidziane w art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym niż powszechnie przyjęty stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 cytowanej ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób ścisły i gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Dlatego też w świetle cytowanych wyżej przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub okresowe, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia.

W Wykazie A, załączniku do rozporządzenia, prace wykonywane w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych wymienione zostały w dziale V pod pozycjami od 1 do 21. Pod pozycją 6 wymieniono „prace malarskie konstrukcji na wysokości”. Skoro zatem wnioskodawca prace malarskie na wysokości wykonywał w 80% swego czasu pracy, a w pozostałej części czasu pracy nie pracował na wysokości, to nie można przyjąć, że prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Co więcej, znakomita część prac wykonywanych przez wnioskodawcę to były prace malarskie obejmujące elewacje i wnętrza budynków, co ma także istotne znaczenie w sprawie.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 10 stycznia 2014 r. III AUa 420/13 (LEX nr 1428148) pojęcie „konstrukcja” użyte w określeniu „prace malarskie konstrukcji na wysokości” nie jest jednoznaczne, ale generalnie oznacza sposób, w jaki połączone są elementy tworzące jakąś całość, co w budownictwie oznacza strukturę obiektu, składająca się z ustrojów konstrukcyjnych (kompleksu elementów nośnych) zapewniających jej stateczność w związku z czym ściany zewnętrzne stanowią element konstrukcji budynku. Uwzględnienie jednak całości unormowań rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w tym regulacji z Wykazu C, dotyczącego prac wykonywanych w budownictwie oraz przemyśle materiałów budowlanych (który to wykaz już nie obowiązuje), nie pozostawia wątpliwości, że prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych kwalifikowane były w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze właśnie w Wykazie C. Wykonywanie pracy zaliczonej do wykazu C nie dawało jednakże uprawnień do nabycia emerytury w obniżonym wieku, lecz jedynie prawo do wzrostu świadczenia. Do Wykazu A z pełnego katalogu prac w budownictwie, katalogu do którego należą prace malarza, tynkarza i murarza, których wykonywanie w znacznym zakresie łączy się z pracą na wysokości, do wykazu A, dającego uprawnienie do nabycia emerytury w obniżonym wieku, wydzielony został bardzo wąski ich katalog. Mianowicie, jak była już mowa, w Wykazie A prace wykonywane w budownictwie wymienione zostały w dziale V jedynie pod pozycjami od 1 do 10. Pod pozycją 6 wymieniono „prace malarskie konstrukcji na wysokości”, a nie „prace malarskie”. To zaś prowadzi to do wniosku, że prace, o których mowa w Wykazie A dział V pod poz. 6 dotyczą jedynie wykonywanych na wysokości prac polegających na malowaniu konstrukcji metalowych i urządzeń przemysłowych, jak to zostało ujęte w zarządzeniu resortowym Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku. Zdarzało się, że wnioskodawca takie prace wykonywał, albowiem wykonywał te prace także w budynkach przemysłowych, a nie tylko mieszkalnych, czy użyteczności publicznej. Nie wykonywał ich jednak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.