Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 10-12-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie, I Wydział Cywilny

po rozpoznaniu w dniu 05-12-2014 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. D.

przeciwko T. D.

o alimenty

oraz sprawy z powództwa T. D.

przeciwko S. D. (1)

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powódki i pozwanego T. D.

od wyroku Sądu Rejonowego w Koninie

z dnia 11 lipca 2014 r sygn. akt IIIRC 814/12.

1.  Oddala obie apelacje.

2.  Znosi wzajemnie między stronami koszty procesu w instancji apelacyjnej.

Aleksandra Bolczyk Iwona Złoty Iwona Przyłębska-Grzybowska

Sygnatura akt I1Ca 439/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 grudnia 2012 roku A. D. wystąpiła przeciwko T. D. o alimenty w kwocie 3000 zł. miesięcznie, uzasadniając żądanie tym, iż rozwód orzeczony z winy pozwanego pociągnął za sobą istotne pogorszenie jej sytuacji materialnej, mianowicie w wyniku rozwodu nastąpiło istotne pogorszenie jej stanu zdrowia, a także utraciła ona dodatkowe wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia i utrzymuje się obecnie wyłącznie z emerytury, na którą przeszła z początkiem 2010 roku.

Pozwany T. D. wniósł o oddalenie powództwa.

Pozwem z dnia 11 lutego 2012 roku powód T. D. wniósł o obniżenie alimentów należnych od niego na rzecz syna S. D. (1), powołując się na fakt, iż to on niemal w całości został obciążony kosztami utrzymania dzieci, ze względu na to, iż ich matka tylko w niewielkim zakresie, jak stwierdził wówczas Sąd w uzasadnieniu wyroku, jest w stanie dorobić do emerytury. W rzeczywistości powód wskazał na wysokie salda na rachunku swojej byłej zony, które jego zdaniem świadczą o nie ujawnianiu dochodów.

Pozwany S. D. (1) wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc, iż zarobki ojca wzrosły, a nadto nie płaci on już alimentów na córkę S..

Na podstawie art. 219 kpc Sąd Rejonowy połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy III RC 814/12 i III RC 106/13 i prowadził je pod wspólną sygnatura akt III RC 814/12.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2014r. Sąd Rejonowy w Koninie oddalił obydwa powództwa i rozstrzygnął o kosztach procesu.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego legły następujące ustalenia faktyczne i wywody prawne .

Małżeństwo A. i T. D. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 25 listopada 2010 roku w sprawie
I C 305/10 z winy powoda.

Z małżeństwa tego pochodzi dwoje dzieci : S. i S.. Oboje są pełnoletni.

Wyrokiem z dnia 23.05.2011 roku Sąd Rejonowy w Koninie zasądził alimenty od pozwanego na rzecz S. D. (2) w kwocie 1400 zł. miesięcznie i na rzecz S. D. (1) w kwocie 3000 zł. miesięcznie.

S. D. (1) studiował wówczas prawo na Uniwersytecie S. w P., co wiązało się z wysokimi kosztami utrzymania, głównie związanymi z wynajmem pokoju, zakupem żywności, ubezpieczeniem, zakupem książek, pomocy naukowych, wykonaniem kserówek i przelotami do kraju.

Oscylowały one wokół kwoty ponad 1000 euro miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił ,że w związku z ukończeniem przez S. D. (2) studiów i rozpoczęciem pracy zawodowej ugodą z dnia 8 sierpnia 2012 roku zawartą przed Sądem Rejonowym w Koninie w sprawie III RC 310/12. ustaliła wraz z ojcem, że obowiązek alimentacyjny wobec niej wygasł z dniem 1 sierpnia 2012 roku.

Przez wiele lat pozwany T. D. pracował w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w K., dorabiając sporządzaniem projektów, a powódka A. D. pracowała w charakterze nauczyciela, a następnie Dyrektora Szkoły, osiągając wynagrodzenie w kwocie od 9000-9500 zł. netto miesięcznie. Z roku na rok dochody pozwanego stopniowo rosły osiągając kwotę 8000 zł. miesięcznie w dacie rozwodu, pracując na umowę o pracę w firmie K. P.spółka z o.o.

Małżonkowie w trakcie małżeństwa żyli na wysokim poziomie. Wybudowali dom, w którym obecnie mieszka powódka. Zaciągnęli kredyt we frankach szwajcarskich, stanowiący równowartość 200.000 zł. urządzili dom, wyjeżdżali wraz z dziećmi na wakacje , a nadto dzieci na obozy językowe.

We wrześniu 2013 roku zmarła matka powódki pozostawiając spadek.

Do spadku ustawowo należą powódka i jej dwie siostry. Stanowi go mieszkanie przez nikogo aktualnie nie zamieszkałe. Powódka do tej pory nie poczyniła żadnych działań, by doprowadzić do otwarcia testamentu.

Sąd Rejonowy ustalił ,że w trakcie małżeństwa powódka A. D. zaczęła już chorować na choroby kobiece, zwyrodnienie kręgosłupa, przeszła również operacje oka.

Na skutek rozwodu z pozwanym i spraw z tym związanych doszła jej depresja, nasilone bóle głowy i padaczka.

W czerwcu 2012 w prywatnej klinice (...)w P. przeszła operację wyrostka robaczkowego, stan był poważny powiązany z zapaleniem otrzewnej, stąd decyzja o dokonaniu operacji w prywatnej klinice, do której miała ona zaufanie, gdyż była tam wcześniej w trakcie małżeństwa leczona. Pobyt łącznie z badaniami i zabiegiem kosztował 5000 zł.

Na przełomie lipca i sierpnia 2013 roku A. D. miała wykonany, również w klinice (...) w P. , zabieg zabezpieczenia rdzenia kręgosłupa, kosztował on w granicach 10000 zł; aktualnie oczekuje ona na miejsce w Państwowej Klinice, ażeby wykonać drugą operację na kręgosłup. Ta pierwsza umożliwiła jej czekanie na tę ostateczną, była konieczna z uwagi na to, iż jej zniszczony kręg mógł uszkodzić rdzeń. Dokonanie odpłatnego zabiegu spowodowane było długim oczekiwaniem na niego w klinice państwowej.

Miesięczne wydatki powódki na lekarzy wynoszą około 500 zł. Częściowo korzysta ona z usług lekarzy w ramach ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Powódka , jak ustalił Sąd Rejonowy , otrzymuje emeryturę w kwocie 2700 zł. miesięcznie. W latach 2011 i 2012 uzyskiwała dodatkowe dochody z tytułu umów zlecenia zawartych ze Stowarzyszeniem Szkoła (...) „ w M. ( powódka zajmowała się koordynowaniem projektów finansowych ze środków Unii Europejskiej ). Wówczas jej dochody łącznie z emeryturą wynosiły około 4300 zł. netto miesięcznie, co wynika z przedłożonych pitów rozliczeniowych. Aktualnie powódka pełni funkcję prezesa stowarzyszenia "(...)" w M. ,czyni to nieodpłatnie i nie wiąże się to z wieloma obowiązkami .

Jak przedstawiła sama powódka jej wydatki na utrzymanie jej i domu wynoszą średnio około 7000 zł. miesięcznie, w tym mieści się rata kredytu 1000 zł., który zaciągnęła pod koniec 2011 roku w kwocie 70000 zł. rata kredytu hipotecznego, uzależniona od kursu franka szwajcarskiego średnio 1857 zł. miesięcznie i który sama spłaca, zgłosiwszy go jednocześnie do rozliczenia w podziale majątku wspólnego. Jak może tak wspomaga również syna S., przekazując mu żywność do Francji i czasami partycypuje w kosztach jego podroży do kraju.

Powódka prowadzi wspólnie z córką S. konto bankowe na którym w okresie drugiego półrocza 2012 roku powódka dokonała wpłat własnych na kwotę około 130000 zł., nie licząc wpływu emerytury i alimentów na dzieci (k. 174-201 ). Podała, iż w dużej części są to pieniądze córki S., które otrzymała od dziadków, a które pochodziły z odszkodowania za roboty przymusowe w Niemczech. Powódka nie wskazała jaką część wpływów stanowią środki S., a jaką jej własne, ani też nie przedstawiła dowodów świadczących o tym kiedy i w jakiej wysokości dziadkowie przekazali wnuczce S. te środki, podając jedynie, że przez dłuższy czas przechowywała je w swoim domu ciocia S., a siostra powódki i przekazała je siostrzenicy po ukończeniu studiów.

S. D. (2) na żądanie Sądu odmówiła składania zeznań i przedłożenia swoich pitów rozliczeniowych składanych do Urzędu Skarbowego.

A. D. przedłożyła na żądanie Sądu niekompletne wyciągi z rachunku bankowego za okres pierwszego półrocza 2012 roku i całego 2013 roku tzn. z pominięciem niektórych transakcji i bez wskazania salda rachunku.

S. D. (1) zmienił kierunek studiów na studia ekonomiczne, dodatkowo podjął jeszcze studia lingwistyczne i dyplomację.

Pozwany T. D. jest inżynierem budownictwa, nadal pracuje w firmie (...) spółka z o.o. osiągając wynagrodzenie w kwocie rzędu 8000 zł. miesięcznie.

Sąd Rejonowy wskazał ,że mieszka on wraz z obecną żoną mieszkaniu w bloku w K., które jest własnością jego rodziców . Żona pracuje w Kuratorium (...) w K. i osiąga dochód około 2500 zł. netto miesięcznie.

Czynsz za mieszkanie to kwota 300 zł. miesięcznie, za energię elektryczna 150 zł. na dwa miesiące, za telefon komórkowy pozwany płaci 30 zł. miesięcznie, a jego żona 150 zł. miesięcznie. Pozwany w tygodniu pracuje w delegacji ,a na weekendy przyjeżdża do domu. Otrzymuje diety, które służą mu pokryciu kosztów podroży i częściowo wyżywienia poza domem. Użytkuje on samochód służbowy, na który ma limit dla podróży prywatnych 300 kilometrów miesięcznie. Powroty do K. i dojazdy do pracy nie są w limicie kosztów podróży prywatnych.

Miesięczne koszty wyżywienia pozwanego łącznie z tymi w delegacji wynoszą około 600 zł., okresowo i w różnych wysokościach pozwany ponosi wydatki związane z obsługą prawną prowadzonych przez niego spraw sądowych.

Koszty utrzymania mieszkania pozwany ponosi wspólnie z żoną D. D..

Kilka lat wcześniej pozwany wykonywał odpłatnie projekty budowlane, odkąd pracuje w firmie (...), jak twierdzi, nie czyni tego.

Dalej Sąd I instancji ustalił ,że przed Sądem Rejonowym w Koninie prowadzona jest sprawa o podział majątku wspólnego stron pod sygnaturą akt I Ns 1728/12, w której oboje byli małżonkowie wnoszą o przyznanie im na własność działki gruntu zabudowanego domem mieszkalnym, obecnie zamieszkałym przez powódkę. Córka stron S. zamieszkuje w P.. Nadto uczestniczka A. D. złożyła w tymże postępowaniu wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym - 2/3 jej udziału i 1/3 udziału wnioskodawcy.

Sąd Rejonowy w Koninie w sprawie karnej toczącej się pod sygnatura akt II K 456/12 z oskarżenia prywatnego A. D. przeciwko T. D. i D. D. zd. R. oskarżonym o to, że wspólnie i w porozumieniu, w wykonywaniu z góry powziętego zamiaru w okresie od 1 lipca 2009 roku do dnia 30 grudnia 2010 roku dokonali przywłaszczenia pieniędzy w łącznej kwocie 45700 zł. czym działali na szkodę A. D. tj. o czyn z art. 284 § 1 kk. W dniu 10 lipca 2014 roku Sąd wydal wyrok, w którym na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk postępowanie umorzył w stosunku do T. D., a oskarżoną D. D. uniewinnił od zarzucanego jej czynu. Wyrok ten jest nieprawomocny.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Koninie W. P. w sprawie pod sygnaturą akt Kmp 31/10 prowadzi postępowanie z wniosku S. D. (1) przeciwko T. D. o egzekucję alimentów.

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy zeznaniom pozwanego dał wiarę w całości albowiem są one spójne i logiczne.

Wprawdzie powódka podnosiła, iż dochody pozwanego są wyższe, aniżeli te które on przedstawił w sprawie, gdyż wykonuje on poza pracą w ramach zatrudnienia dodatkowo odpłatne projekty budowlane, jednakże nie wykazała tego. Sam pozwany przyznał, że wcześniej przed zatrudnieniem w firmie (...) sp. z o.o. wykonywał dodatkowo projekty budowlane. Niemniej jednak aktualnie absorbująca go w ramach pełnego etatu praca kierownika budowy nie pozwala mu na to.

W ocenie Sądu jest to bardzo prawdopodobne ,tym bardziej ,że w przedłożonych przez niego wydrukach z rachunku bankowego brak jest transakcji , które by na to wskazywały .Choć niewykluczone ,iż pozwany czasami sporządza projekty osiągając dodatkowe dochody. Jednakże , jak zauważył Sąd Rejonowy , pracując w delegacji musiałby to czynić w weekendy, w czasie przeznaczonym na odpoczynek , co wydaje się wątpliwe

Zeznaniom powódki Sąd Rejonowy dał wiarę w części dotyczącej jej potrzeb, wydatków na lekarzy i lekarstwa. Choć co do kosztów utrzymania, w ocenie tego Sądu, można mieć pewne zastrzeżenia , co do ich zasadności bądź choćby wysokości np. jeżeli chodzi o koszty telefonu komórkowego, utrzymywania dwóch samochodów, opłaty za internet niemniej weryfikacja i poczynienie pewnych oszczędności w wydatkach i tak niewiele obniżyłyby koszty utrzymania.

Sąd I instancji nie dał wiary powódce A. D. co do wysokości środków pieniężnych, którymi dysponuje na własne utrzymanie. Wskazał ,iż niewątpliwie otrzymuje ona emeryturę w kwocie 2700 zł. miesięcznie, nadto w latach 2011 i 2012 posiadała dodatkowe środki z tytułu realizacji zleconych jej projektów unijnych, niemniej jednak wykazywane przez nią w/w dochody w pitach rozliczeniowych składanych do Urzędu Skarbowego nie pozostają w zgodności z operacjami dokonywanymi na jej prowadzonym wspólnie z córką S. rachunku bankowym. W ciągu drugiego półrocza 2012 roku na rachunku tym dokonała ona wpłat własnych na kwotę około 130000 zł., co nie znajduje pokrycia w jej dochodach ani też w zaciągniętym pod koniec 2011 roku kredycie w kwocie 70000 zł. Tym bardziej, że, jak sama deklarowała, jej miesięczne wydatki wynoszą około 7000 zł. i nawet zarabiając w roku 2012 kwotę rzędu 4300 zł. miesięcznie musiała dokładać z kredytu, jak sama zresztą twierdziła na bieżące utrzymanie około 2700 zł. miesięcznie. Według wyliczeń sądu skoro czyniła to przez okres 12 miesięcy( od 1 stycznia 2012 roku do końca grudnia 2012 roku), gdyż drugie półrocze obejmuje przedłożony przez nią kompletny wyciąg z rachunku, to łącznie była to kwota 32000 zł. ( 2700 zł. * 12 ) i wówczas z kredytu mogło jej pozostać jedynie 37000 zł. Stąd wpłaty na rachunek bankowy dokonywane w w/w okresie są w ocenie Sądu Rejonowego w kontekście zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie niewytłumaczalne.

Sąd Rejonowy nie dał również wiary powódce, iż wpłaty te pochodziły ze środków pieniężnych stanowiących własność córki S..

To, że powódka wraz z córką mają wspólny rachunek bankowy samo przez się o tym nie świadczy. S. wprawdzie odmówiła składania zeznań, lecz z okoliczności sprawy nie wynika, by wpłaty na rachunek bankowy w drugim półroczu 2012 roku pochodziły z jej środków pieniężnych. Po pierwsze odmówiła ona przedłożenia pitu rozliczeniowego , na podstawie którego można byłoby ocenić wiarygodność zeznań powódki, po drugie S. niedawno skończyła studia i przedłożona przez nią umowa w sprawie o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego świadczy, iż nie osiąga wysokich dochodów, a gdyby takowe osiągała to w interesie jej matki, w którym najwidoczniej działa , byłoby to ujawnić, by wyjaśnić tak wysokie wpływy, a zarazem salda na rachunku .Ponadto Sąd Rejonowy zauważył, iż dziwnym trafem wpłaty własne na rachunek w omawianym drugim półroczu 2012 roku dokonywane były gotówkowo w K. ,a nie przelewem bądź gotówką w P. , gdzie S. zamieszkuje. Wyjaśnienia ,że S. często bywa w K. nie uzasadniają tego w sposób dostateczny .

Tłumaczenia powódki, iż środki wpłacane przez S. pochodzą z darowizny od jej dziadków, którzy otrzymali odszkodowania za przymusowe prace w Niemczech i przechowywane były przez ciocię S., a siostrę powódki w domu do czasu ukończenia przez S. studiów, w ocenie Sądu nie są przekonujące, bowiem nie zostały przedstawione w sprawie żadne dokumenty, które świadczyłby o otrzymaniu przez rodziców powódki tych środków i ich wysokości. Wprawdzie pozwany nie kwestionował otrzymania przez teściów tychże środków, lecz podnosił, iż nie były to duże kwoty. Niezrozumiałym dla Sądu wydaje się fakt, iż środki te były przechowywane w domu, a nie zdeponowane na rachunku bankowym, tym bardziej, że przynosiłyby chociaż niewielki dochód w postaci odsetek i pozwoliłyby na wykazanie faktów, na które powódka się powołuje. Nadto oceniając wiarygodność powódki w tym zakresie Sąd Rejonowy zauważył , iż o dokumentach związanych z otrzymaniem przez S. odszkodowania od dziadków nie powiedziała ona od razu na rozprawie, na której została zapytana przez Sąd o jej wysokie wpłaty na konto. Dopiero uczyniła to na następnej rozprawie, co powoduje domniemanie, że opracowała sobie wersję wyjaśnień .

Zebrane w sprawie dokumenty Sąd Rejonowy w części uznał za wiarygodne. Odmówił wiarygodności wyciągom z rachunków bankowych przedłożonym przez powódkę za okres pierwszego półrocza 2012 roku i całego 2013 roku, do przedłożenia których zobowiązał ją Sąd. Wyciągi te były bowiem nierzetelne, gdyż nie zawierały wszystkich transakcji dokonanych na rachunku i sald, przez co nie pozwoliły Sądowi prześledzić i ocenić sytuacji finansowej powódki w danym okresie.

Powódka stwierdziła, iż celowo ,wybiórczo przedstawiła dokonane transakcje, pomijając te które dokonane były przez córkę S., bowiem S. z uwagi na konflikt z ojcem, nie życzyła sobie, by jej dane finansowe były ujawnione w sprawie. Podążając tym tokiem rozumowania, nie wiedzieć dlaczego wcześniej pozwoliła na ujawnianie tych danych, a ponadto jest to niezrozumiałe , albowiem S. jest osobą dorosłą, niezależną finansowo od ojca, a w interesie jej matki, w którym niewątpliwie występuje , byłoby przedłożenie kompletnych wyciągów z rachunków pozwalających Sądowi na rzetelną ocenę sytuacji.

Powódka również kwestionowała wyciągi bankowe przedstawione przez pozwanego, lecz po wyjaśnieniach poczynionych w toku sprawy okazały się one sporządzone prawidłowo i przypieczętowane właściwą pieczęcią banku i podpisem.

Pozwany nie kwestionował również kosztów utrzymania S. D. (1).

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Rejonowy stwierdził ,że w myśl art. 60 § 2 krio jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, Sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczynić się w odpowiednim zakresie do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego choćby ten nie znajdował się w niedostatku.

Obowiązek świadczeń alimentacyjnych pomiędzy małżonkami po rozwodzie stanowi, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy, powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego, a dla oceny czy w konkretnej sytuacji finansowej wystąpiło istotne pogorszenie się sytuacji materialnej małżonka niewinnego należy przeprowadzić porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby gdyby rozwód w ogóle nie został orzeczony i gdyby małżonkowie dalej kontynuowali pożycie.

W przedmiotowej sprawie od momentu rozwiązania małżeństwa sytuacja powódki , jak uznał Sąd Rejonowy , nie uległa istotnej zmianie , by powodowała potrzebę alimentowania jej przez pozwanego.

W wyniku porównania aktualnej sytuacji materialnej stron z tą z daty orzekania rozwodu i jakiś czas przed nim nasuwa się wniosek, iż wysokość ich dochodów pozostała na wysokim poziomie, umożliwiającym każdemu z nich na zaspokojenie w pełni usprawiedliwionych potrzeb.

Zaznaczyć tutaj należy, iż pozwany pracując od 2008 roku w firmie (...) spółka z o.o. ma stałe i na zbliżonym poziomie dochody z tendencją do niewielkiego wzrostu. Z przedłożonych przez niego wyciągów z rachunku bankowego nie wynika ażeby posiadał jeszcze inne dochody. Od czasu do czasu przekazywane są mu przez pracodawcę zaliczki na wydatki w związku z realizacją budowy.

Zgoła inaczej , zdaniem Sądu I instancji , rzecz przedstawia się z powódką, albowiem dochody , które oficjalnie przedstawia nie pozostają w korelacji z transakcjami dokonanymi na rachunku bankowym.

Z rachunku tego wyraźnie wynika, iż powódka posiada jeszcze inne środki, których źródła pochodzenia w toku procesu nie wykazała. Przy czym są to wysokie kwoty, pozwalające jej na samodzielne utrzymanie się. Całokształt materiału dowodowego świadczy o tym, iż pomimo wysokich kosztów utrzymania ponoszonych przez powódkę posiada ona dodatkowo spore sumy na koncie bankowym. Przy czym kredyt, który zaciągnęła w kwocie 70000 zł. i który wydatkowała na bieżąco nie wyjaśnia tak wysokich wpłat własnych poczynionych na koncie w okresie drugiego półrocza 2012 roku.

Sąd Rejonowy uznał za zasadne przyjęcie, iż w pozostałym okresie rozważanym w sprawie, a mianowicie pierwszym półroczu 2012 roku i w 2013 roku tj. w trakcie trwającego procesu powódka również posiadała porównywalne środki na swoim rachunku. Takie wnioski należało wywieść stąd, iż za wyżej wymienione okresy nie przedstawiła ona rzetelnych i kompletnych wydruków, a zatem pozbawiła Sąd możliwości dokonania analizy i oceny pod kątem czy okres drugiego półrocza 2012 był okresem incydentalnym w kwestii wpływów na rachunek bankowy.

Zatem w ocenie Sądu I instancji powódka posiadając tak wysokie środki finansowe nie ma prawa uzyskania od pozwanego alimentów, bowiem w pierwszej kolejności powinna wykorzystać swoje możliwości, a takowe posiada.

Zauważył przy tym ,że A. D. jest spadkobiercą ustawowym mieszkania po swojej matce. Niezrozumiałym dla Sądu był fakt, iż od roku od śmierci matki nie zainteresowała się czy i w jakim stopniu na podstawie testamentu złożonego u notariusza dziedziczy to mieszkanie, gdyż chociażby udział, który być może odziedziczyła dałby jej dodatkowe środki finansowe. Tłumaczenie jej, że do tej pory nie załatwiła spraw spadkowych ponieważ nie miała na to czasu, mając „tyle spraw na głowie” jest nielogiczne ,tym bardziej ,iż nie jest ona osobą zapracowaną.

Wobec powyższych okoliczności nie sposób stwierdzić pogorszenia sytuacji materialnej powódki na skutek rozwodu. Zaznaczyć również należy, iż w ostatnich latach małżeństwa obie strony posiadały wysokie zarobki. Wprawdzie powódka przeszła na emeryturę, uzgadniając to jeszcze z mężem, lecz w obliczu stanu jej konta należy uznać, iż żądanie alimentów od byłego męża jest nieuzasadnione i że posiada ona dodatkowe nieujawnione dochody.

Oceny przez Sąd Rejonowy wymagał również fakt, iż powódka żądając alimentów od byłego męża żąda jednocześnie przyznania jej nieruchomości, w sytuacji kiedy wiadomym jest, iż koszty utrzymania nieruchomości są wysokie, a dodatkowo będzie ona zobowiązana , w mniejszej bądź większej wysokości do dokonania na rzecz pozwanego spłaty, bowiem w tym momencie trudno przewidzieć wynik sprawy o podział majątku wspólnego , w tym głównie zgłoszone rozliczenia i żądanie ustalenia nierównych udziałów. Zaznaczył , iż nie posiada ona koncepcji co do dokonania spłaty na rzecz pozwanego. Można przypuszczać, iż uzyskanymi alimentami chciałaby go spłacić, co zdaniem Sądu Rejonowego jest niedopuszczalne, bowiem całkowicie mija się z celem, któremu mają służyć alimenty.

Sąd nie omieszkał również zauważyć, że powódka w domu mieszka sama i póki co nic nie wskazuje na to by któreś z dorosłych dzieci z nią zamieszkało.

Sąd Rejonowy wskazał , że niewątpliwie dom jest jej „krwawicą” uwieńczeniem celu życiowego, lecz są to względy emocjonalne, które nie mogą przeważyć względów racjonalnych. Sprawą Sądu orzekającego w przedmiocie podziału majątku wspólnego będzie stosowne rozstrzygnięcie w tym przedmiocie. Niemniej jednak w ocenie Sądu Rejonowego dogodna dla obydwu stron byłaby sprzedaż nieruchomości i podział uzyskanej kwoty.

Zgodnie z treścią art. 138 krio w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się zwłaszcza zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych, majątkowych zobowiązanego. Od rozmiaru usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego zależy wysokość świadczeń alimentacyjnych ( art. 135 §1 krio).

Niewątpliwie od daty ustalenia ostatnich alimentów na S. jego potrzeby zwiększyły się. Związane jest to głownie z upływem czasu i rozpoczęciem dodatkowego kierunku studiów. Alimenty w kwocie 3000 zł. miesięcznie należne od powoda T. D. są adekwatne do potrzeb pozwanego i możliwości zarobkowych powoda. Przy czym zauważyć należy, iż matka S. spełnia swój obowiązek w pozostałej części głównie wysyłając mu paczki, utrzymując go podczas pobytu w Polsce, partycypując w zakupie biletów lotniczych.

Wprawdzie jej sytuacja materialna jest bardzo dobra, co zostało wykazane w niniejszym postępowaniu, ale należy mieć na uwadze dość wysokie zarobki pozwanego, przy niewysokich kosztach całkowitego utrzymania, co pozwala mu na płacenie alimentów w dotychczasowej kwocie.

Sąd Rejonowy uwzględnił również polepszenie sytuacji materialnej powoda z uwagi na wygaśniecie obowiązku alimentacyjnego wobec córki S..

Sąd Rejonowy mając na uwadze powyższe okoliczności uznał za zasadne oddalenie obydwu powództw , orzekając o kosztach procesu

w oparciu o przepisy art. 98 kpc mając na uwadze jego wynik.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodły obie strony .

Powódka swoją apelację oparła na zarzutach :

- sprzeczności szeregu ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego ,

- naruszenie przepisu art. 231 kpc. i art. 261 §1 kpc. poprzez nieuprawnione uznanie za ustalone na podstawie odmowy złożenia zeznań przez S. D. (2),iż powódka ma dodatkowe dochody umożliwiające zaspokojenie jej uzasadnionych potrzeb,

- naruszenie przepisu art. 316§1 kpc. poprzez wydanie wyroku z pominięciem stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy.

W oparciu o powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz alimentów qw wysokości po 3000 zł miesięcznie ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji . Ponadto wniosła o zasądzenie na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu za obie instancje wg. norm przepisanych .

Z kolei T. D. w swojej apelacji zarzucił nieuwzględnienie przez Sąd Rejonowy statusu materialnego matki pozwanego S. D. (1) , który pozwala na obciążenie jej w równym stopniu kosztami utrzymania i nauki w P. .

W oparciu o powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i obniżenie należnych od niego alimentów do kwoty po 1500 zł miesięcznie .

Pozwany S. D. (1) wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego procesu w instancji odwoławczej .

T. D. wniósł o oddalenie apelacji powódki .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Obie apelacje okazały się być nieuzasadnione .

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji nie budzą żadnych wątpliwości, stąd te ustalenia - jak i wywody prawne poczynione przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, Sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Sformułowane w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego i procesowego ocenić należy jako nieuzasadnione .

Zawarte przez powódkę we wniesionym przez nią środku odwoławczym zarzuty sprzeczności istotnych ustaleń sadu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego sprowadzają się w zasadzie do polemiki z ustaleniami poczynionymi przez Sąd I instancji i forsują własny , odmienny od wersji Sądu I instancji , obraz tych ustaleń .

Uważna lektura sporządzonego przez Sąd Rejonowy uzasadnienia wskazuje na to ,że odniósł się on drobiazgowo wręcz do wszystkich podnoszonych przez powódkę w apelacji kwestii , które zgłaszane były również , z tożsamą ich interpretacją , w postępowaniu przed Sądem I instancji.

Nie ulega kwestii ,że powódka otrzymuje świadczenie emerytalne

W wysokości 2700 zł , niemniej , jak słusznie przyjął to Sąd Rejonowy , nie wykazała , by środki ,jakimi dysponuje, ograniczone były wyłącznie do tej kwoty .

Ponoszone przez powódkę wydatki, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy , choćby związane z utrzymaniem domu, jaki sama zajmuje, terminowa obsługa kredytu , środki wydatkowane na leczenie w powiązaniu z nieujawnioną w pełni dokumentacją bankową , której niekompletność nie pozwoliła sądowi na ustalenie faktycznych wpływów powódki , przekonują o trafności powyższej tezy.

Abstrahując nawet od faktu ,że 29 letnia córka stron , prowadząca odrębne gospodarstwo domowe , mieszkająca w P. i pracująca zawodowo ma wspólny rachunek bankowy z matką i deponuje na nim środki , których w postępowaniu sądowym pomiędzy jej rodzicami nie chce, do czego ma prawo ,ujawnić , to powódka godzi się świadomie na to ,że analiza jej wyłącznych wpływów i wydatków jest w takim przypadku nieczytelna i musi budzić wątpliwości . Nie wiadomo bowiem czy istotnie na koncie znalazły się środki wypłacone tytułem odszkodowania za pracę przymusowa dziadków S. D. (2), jeżeli tak , to w jakiej wysokości , jakie środki stanowią własność córki stron i czy są one na tyle wysokie , by była ona w stanie w jakikolwiek sposób wesprzeć finansowo matkę . Z akt sprawy o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego T. D. wobec córki wynikało ,że jej wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wynosiło 2500 zł brutto. Przy braku innych danych nie sposób przyjąć , by przy takiej płacy i konieczności samodzielnego utrzymania się w P. była w stanie świadczyć na rzecz matki pomoc materialną choćby w minimalnym zakresie .

Należy podkreślić w tym miejscu ,że samo twierdzenie strony , bez oparcia tego twierdzenia w materiale dowodowym zebranym w sprawie , nie może stanowić wiarygodnej podstawy orzekania , w sytuacji , gdy druga strona takie twierdzenia , tak jak w nin. sprawie kwestionuje.

W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Tzw. fakty negatywne mogą być dowodzone za pomocą dowodów faktów pozytywnych przeciwnych, których istnienie wyłącza twierdzoną okoliczność negatywną ( por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2011r. II CKN 1194/00 ) .

Uważna analiza uzasadnienia wskazuje również na to ,że postawiony w apelacji zarzut sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego w części dotyczącej skutków spadkobrania dla A. D. po jej matce uznać należy za nieuprawniony.

Sąd Rejonowy nie stwierdził bowiem ,że w wyniku spadkobrania powódka uzyskała konkretne przysporzenie majątkowe . Wskazał jedynie na taką potencjalną możliwość i wyraził , w ocenie sądu odwoławczego w pełni usprawiedliwione , niezrozumienie dla sytuacji , w której ktoś wywodzący o swojej złej sytuacji finansowej i niemożności zaspokojenia potrzeb , zaniedbuje - bez żadnych racjonalnych przyczyn – uregulowania sprawy , która , co niewykluczone ,może jego sytuację zdecydowanie poprawić . Konstatacja , jaka się w tym przypadku nasuwa , jest jednoznaczna , niemniej nie stanowiła , wbrew twierdzeniom apelacji , podstawy orzekania , podobnie jak wyrażony przez Sąd Rejonowy pogląd o najkorzystniejszym dla stron sposobie podziału majątku . Chybione jest więc twierdzenie o naruszeniu przez Sąd i instancji przepisu art. 316 kpc.

Należy również zauważyć , odnosząc się do dalszych sformułowanych w apelacji zarzutów ,że obraza art. 231 k.p.c. może mieć miejsce wtedy, gdy posługuje się domniemaniem jako środkiem pozwalającym ustalić określony element stanu faktycznego sąd konstruuje owo domniemanie z naruszeniem reguł z art. 233 § 1 k.p.c., czyni to dysponując bezpośrednimi środkami dowodowymi lub gdy nie istnieją znaczne utrudnienia dla wykazania faktu. Jednocześnie ustalenie faktu w drodze domniemania faktycznego jest możliwe przy zastosowaniu reguł logicznego rozumowania, przy uwzględnieniu zasad wiedzy i doświadczenia życiowego ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 227.02.2014r. V ACa744/13

LEX nr 1439044) .

Przepis art. 231 kpc. zawiera definicję ustawową domniemania faktycznego, rozumianego w nauce jako sąd, którego treścią jest uznanie określonego faktu, istotnego dla rozstrzygnięcia danej sprawy, za ustalony, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z zasad logiki i doświadczenia z innych, ustalonych już faktów. Zgodnie z poglądem wyrażanym w literaturze domniemanie faktyczne, będące rozumowaniem sędziego opartym na wiedzy i doświadczeniu, może być wzruszone poprzez wykazanie nieprawidłowości tego rozumowania, czemu apelującej nie udało się sprostać .

Ta nieprawidłowość może polegać na tym, że fakt przyjęty przez sąd za podstawę wnioskowania o innym fakcie nie został ustalony, albo też na tym, że fakty składające się na podstawę domniemania faktycznego nie uzasadniają, w świetle wiedzy i doświadczenia życiowego, wyprowadzonego z niej wniosku.

Zastosowanie komentowanego przepisu podlega kontroli w toku instancji pod względem poprawności logicznej i faktycznej - por. orzeczenie SN z dnia 26 lipca 2000 r., I CKN 582/00, niepubl.; uzasadnienie wyroku SN z dnia 23 lipca 2004 r., III CK 71/03, LEX nr 174147. )

Należy podkreślić za sądem rejonowym ,że oddalenie powództwa A. D. wynikało z faktu ustalenia przez ten sąd ,że posiada ona dodatkowe nieujawnione dochody , a nie w oparciu o hipotetyczne przysporzenia , jakie mogą w przyszłości stać się jej udziałem .

Brak jest również podstaw do negacji zaprezentowanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozważań dotyczących możliwości zarobkowych pozwanego . W ocenie sądu okręgowego Sąd I instancji prawidłowo uznał ,że dochody pozwanego zamykają się kwotą 8000 zł netto. Okoliczność ,że pozwany w trakcie trwania małżeństwa z powódką podejmował dodatkowe prace nie dowodzi w żadnym razie, że czyni to nadal , skoro charakter jego pracy w pełnym wymiarze czasu pracy świadczonej w delegacji, a także operacje na rachunku bankowym nie wskazują na to , by dodatkowo zarobkował .

Uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji, z uwagi na odpowiednie stosowanie art. 328 § 2 k.p.c., musi zawierać między innymi wskazanie okoliczności faktycznych, które stanowiły podstawę rozstrzygnięcia. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia obejmuje ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione oraz ocenę dowodów stanowiących podstawę ustaleń. Ustalenie stanu faktycznego sprawy stanowi warunek prawidłowego zastosowania prawa materialnego. Przy uwzględnieniu charakteru postępowania apelacyjnego judykatura dopuszcza uproszczony sposób wskazania przez sąd drugiej instancji podstawy faktycznej rozstrzygnięcia przez stwierdzenie, że sąd drugiej instancji podziela ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji, jeżeli takiej oceny dokonuje sąd rozpoznający apelację. Konieczne jest jednak wyraźne stwierdzenie w tym zakresie zawarte w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji , co miało miejsce wyżej ( por. postanowienie SN z dnia 11 lipca 2014r. III CSK 256/13

LEX nr 1511200 ), co sąd odwoławczy uczynił we wstępnej części swoich rozważań .

Apelację wywiedzioną przez pozwanego ( powoda w sprawie przeciwko S. D. (1) ) również ocenić należy jako nieuzasadnioną.

Prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął ,że w świetle art. 138 kro. brak jest podstaw do zmiany rozmiaru obowiązku alimentacyjnego ojca wobec S. D. (1), który , tak jak w dacie ustalenia na jego rzecz alimentów w dotychczasowej wysokości kształci się we Francji na studiach dziennych , zaliczając kolejne lata studiów i wykorzystując tym samym czas na kształcenie i zdobycie kwalifikacji , które pozwolą mu w przyszłości na samodzielne utrzymanie się. Powód T. D. poza hipotezami na temat ewentualnych możliwości dorabiania przez syna w trakcie studiów , na co mógłby mu pozwalać rozkład jego zajęć – nieznany przecież powodowi , nie oparł ich na żadnych dowodach , które uzasadniałyby zmianę wysokości świadczeń . Co więcej , zważywszy na fakt ,że nie alimentuje już córki , to jego sytuacja materialna uległa poprawie.

Należy również zauważyć ,że skoro T. D. od lata br. partycypuje w spłacie kredytu hipotecznego , to powódka może relatywnie więcej środków przeznaczyć na swoje utrzymanie , a wniesione wyłącznie przez nią wpłaty na poczet zobowiązań kredytowych podlegać będą rozliczeniu w sprawie o podział majątku, skoro zobowiązanie to obciążało obie strony .

Jest również oczywistym ,że kwota 3000 zł nie wyczerpuje środków niezbędnych na pokrycie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb syna stron i niewątpliwie wymaga on finansowego czy też rzeczowego wsparcia ze strony swojej matki , która poza tym jest w chwili obecnej jedynym rodzicem spełniającym wobec syna obowiązki inne niż materialne, co jest również bardzo istotne .

Wobec powyższego Sąd Okręgowy obie apelacje jako nieuzasadnione oddalił po myśli art. 385 kpc. orzekając w pkt. 2 wyroku , zważywszy na wynik postępowania odwoławczego, w oparciu o treść art. 100 kpc.

Aleksandra Bolczyk Iwona Złoty Iwona Przyłębska Grzybowska