Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 14 grudnia 2012 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze V Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2012 r. w Jeleniej Górze

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. i G. F.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w K.

o zapłatę 3 420,54 zł

na skutek sprzeciwu pozwanego od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 16.04.2012 r. sygn. akt VGC upr 15/12,

I.  uchyla w całości zaskarżony wyrok zaoczny i oddala powództwo w całości.

II.  zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 717,29 zł tytułem kosztów procesu w tym kwotę 600,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego.

Sygn. akt V GC 15/12

UZASADNIENIE

Powodowie A. S. i G. F. – wspólnicy spółki cywilnej (...) w L. w pozwie przeciwko (...) sp. z o.o. w K. domagali się zasądzenia kwoty 3.420,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm prawem przepisanych.

Z uzasadnienia pozwu wynika m.in., że powodowie wykonywali prace budowlane i porządkowe na rzecz Gminy K., w której imieniu, jako tzw. inwestor zastępczy, działała pozwana spółka. W umowach stanowiących podstawę wykonywania przedmiotowych prac ustalono 30 – dniowy termin płatności faktur Vat wystawionych przez powodów. Jednocześnie zastrzeżono, że odsetek od nieterminowo regulowanych należności powodowie mogą domagać się dopiero po upływie 30 dni od dnia zapłaty określonego w fakturze. W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali osiem faktur, w przypadku których doszło do opóźnienia w płatności. Z uwagi na przekroczenia terminu płatności powodowie naliczyli odsetki liczone od pierwszego dnia po dniu wymagalności przeterminowanych należności. Dokonane przez pozwanego wpłaty powodowie zaliczyli w pierwszej kolejności na poczet odsetek. W związku z takim zaliczeniem do zapłaty tytułem należności głównych pozostała łącznie, z ośmiu faktur kwota 2.617,87 zł. Na dochodzoną kwotę składają się także skapitalizowane odsetki w łącznej kwocie 802,67 zł wyliczone od pozostałych do zapłaty części należności głównych za okresy od dni następujących po dniach, w których pozwany dokonał wpłat do dnia wniesienia pozwu. Powodowie w uzasadnieniu pozwu, powołując się na zapisy ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, wskazywali, że wyliczone odsetki są odsetkami podatkowymi naliczanymi od dni następujących po terminach zapłaty poszczególnych faktur Vat.

Pozwany nie wniósł skutecznie odpowiedzi na pozew. W dniu 16.04.2012 r. Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wydał w sprawie wyrok zaoczny, w którym uwzględnił w całości żądania zgłoszone w pozwie.

Powyższy wyrok zaoczny pozwany zaskarżył w całości. W sprzeciwie od wyroku zaocznego wniósł on o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów kosztów sądowych, kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej za przedłożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa. Na rozprawie w dniu 14.12.2012 r. pozwany złożył spis kosztów.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany przyznał, że w dniach 30.05.2007 r. i 16.05.2008 r. zawarł z powodami umowy na wykonanie robót dekarskich oraz ogólnobudowlanych i robót dekarskich dachów dachówkowych. Pozwany zarzucił jednak, że za każdym razem strony zawierały umowy o dzieło i w związku z tym roszczenie powodów jest przedawnione, przy uwzględnieniu terminu przedawniania przewidzianego w art. 646 k.c. Pozwany zarzucił także, że w przesłanym przez powodów potwierdzeniu salda z dnia 12.01.2011 r. wśród zobowiązań spółki powodowie nie wskazali zobowiązań objętych pozwem. Powodowie zarachowali więc dokonane przez pozwanego wpłaty na poczet należności głównych. Po takim zarachowaniu wykluczona jest możliwość innego zarachowania.

W odpowiedzi na sprzeciw powodowie podtrzymali powództwo w całości. Powodowie w piśmie z dnia 06.08.2012 r. wskazali m.in., że zawarte przez strony umowy to umowy o wykonanie remontów, do których stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane. Powodowie zarzucili również, iż pozwany uznał ich roszczenia poprzez wpłaty dokonane w dniu 30.01.2009 r. i 09.03.2009 r. oraz w piśmie z dnia 04.10.2011 r., przez co doszło do przerwania biegu przedawnienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej.

Dowód: umowa spółki cywilnej k. 30.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej powodowie zawarli z pozwanym następujące umowy:

1. z dnia 30.05.2007 r., której przedmiotem było wykonywanie przez powodów prac polegających na usuwaniu awarii i wykonywaniu drobnych remontów zabezpieczających w budynkach zarządzanych przez pozwaną spółkę w zakresie robót dekarskich,

2. z dnia 16.05.2008 r., której przedmiotem było wykonywanie przez powodów prac polegających na usuwaniu awarii i wykonywaniu drobnych remontów zabezpieczających w budynkach zarządzanych przez pozwaną spółkę w zakresie robót ogólnobudowlanych i robót dekarskich dachów dachówkowych,

3. w dniu 16.06.2008 r., której przedmiotem było wykonanie przez powodów remontu dachu przy ul. (...),

4. 12.08.2008 r., której przedmiotem było wykonanie przez powodów remontu kapitalnego pokrycia dachowego wraz z przebudową kominów ponad dachem budynku przy ul. (...) w K.,

W dniu 25.08.2008 r., powodowie zawarli ze Wspólnotą Mieszkaniową przy ul. (...), w której imieniu działała pozwana spółka, umowę, której przedmiotem było wykonanie przez powodów prac polegających na wykonaniu uzupełnienia ubytków w pokryciu dachu, wymianie obórek blacharskich, wymianie papy na płaskim „daszku” i przemurowanie kominów nr 1 i 2 wynikające z decyzji (...) w K..

W umowach nr (...) oraz umowie z dnia 25.08.2008 r. zawarto zapisy, że wynagrodzenie powodów będzie płatne w ciągu 30 dni od daty dostarczenia zamawiającemu dokumentów rozliczeniowych. W umowach tych zawarto także zapisy, że odsetki za nieterminowe wypłacenia wynagrodzenia mogą być naliczane przez powodów nie wcześniej niż po 31 dniach od wymaganego terminu zapłaty. W umowach nr (...) zwarto zapisy, że wynagrodzenie będzie płatne w terminie 31 dni od dnia złożenia faktury, a odsetki za nieterminowe płatności faktur mogą być naliczane nie wcześniej niż po upływie 30 dni od terminu płatności.

Dowód: umowa z dnia 30.05.2007 r. k. 71 – 74,

umowa z dnia 16.05.2008 r. k. 75 – 78,

umowa z dnia 16.06.2008 r. k. 15, 16,

umowa z dnia 25.08.2008 r. k. 17, 18,

umowa z dnia 12.08.2008 r. k. 19, 20.

Za wykonane prace powodowie wystawili pozwanemu:

- w dniu 03.09.2008 r., fakturę Vat nr (...), doręczoną pozwanemu w dniu 03.09.2008 r., na kwotę 1.870,68 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem naprawy dachu, wymiany rynny w budynku przy ul. (...),

- w dniu 03.09.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 03.09.2008 r., na kwotę 741,25 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem wymiany rynny w budynku przy ul. (...),

- w dniu 03.09.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 03.09.2008 r., na kwotę 1.430,53 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem naprawy pokrycia dachowego w budynku przy ul. (...)

- w dniu 26.09.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 29.09.2008 r., na kwotę 1.182,28 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem zerwania dziko rosnących brzóz przy budynkach położnych przy ul. (...) oraz przy Ratuszu,

- w dniu 09.10.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 09.10.2008 r., na kwotę 81.507,46 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem remontu dachu w budynku przy ul. (...),

- w dniu 28.11.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 02.12.2008 r., na kwotę 341,60 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem pracy podnośnika przy elewacji budynku położonego przy ul. (...),

- w dniu 16.12.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 16.12.2008 r., na kwotę 2.131,57 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem wykonania komórki w piwnicy przy ul. (...),

- w dniu 31.12.2008 r., fakturę Vat nr (...) doręczoną pozwanemu w dniu 31.12.2008 r., na kwotę 371,09 zł płatną w terminie 30 dni, tytułem naprawy włazu dachowego w budynku przy ul. (...).

Dowód: faktury vat wystawione przez powodów k. 21 – 28.

Poza sporem w niniejszej sprawie było, że pozwany w dniu 30.01.2009 r. dokonał wpłaty na zaspokojenie należności powodów objętych fakturami nr (...) oraz część należności objętych fakturą Vat nr (...) r., a w dniu 09.03.2009 r. kolejnej wpłaty na poczet zaspokojenia należności objętych fakturami Vat nr (...) oraz pozostałej części należności objętej fakturą Vat nr (...).

W dniu 11.01.2011 r. powodowie podpisali i doręczyli pozwanemu potwierdzenie salda, w którym ujęte zostały zobowiązania pozwanego względem powodów na łączną kwotę 561.768,13 zł. W potwierdzeniu sald nie wskazano wyżej wymienionych faktur Vat wystawionych przez powodów w 2008 r..

Dowód: potwierdzenie salda k. 79 – 81.

Pismem z dnia 14.02.2011 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 3.293,75 zł tytułem odsetek za opóźnienie w płatności należności objętych fakturami Vat, w tym fakturami Vat nr: (...).

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 31.

Pismem z dnia 01.08.2011 r. powodowie poinformowali pozwanego o zaliczeniu dokonanych wpłat na poczet zobowiązań objętych fakturami vat nr (...) w pierwszej kolejności na poczet odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności.

Dowód: pismo powodów z dnia 01.08.2011 r. k. 32.

W odpowiedzi na zawiadomienie z dnia 01.08.2011 r. pozwany oświadczył m.in., że nie zgadza się z wyliczeniami powodów, gdyż są one niezgodne z ewidencją księgowa spółki, dokonanymi przez nią przelewami oraz potwierdzeniem salda dokonanego na dzień 31.12.2010 r.. Spółka zarzuciła także, że wyliczenia są niezgodne z zawartymi umowami, a powodowie godzili się na opóźnienie w płatności i w trakcie rozmów prowadzonych z zarządem spółki nie wspominali o naliczaniu i egzekwowaniu odsetek od nieterminowych płatności. Pozwany wskazał także, że zgodnie z jego wyliczeniami odsetki za lata 2008 – 2010 wyniosłyby łącznie 101.355,20 zł (oraz 59 tysięcy złotych od wspólnot mieszkaniowych). Pozwany w piśmie powołując się na swoją sytuację finansową wniósł umorzenie odsetek i odstąpienie od ich dochodzenia w drodze postępowania sądowego.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 04.10.2011 r. k. 95, 96.

Pismem z dnia 01.12.2011 r. powodowie poinformowali pozwanego o zaliczeniu dokonywanych przez niego wpłat dotyczących faktur z lat 2008 – 2010, na poczet odsetek podatkowych. Do zawiadomienia z dnia 01.12.2011 r. powodowie dołączyli wyliczenie pozostałych do zapłaty należności głównych oraz odsetek podatkowych wyliczonych na dzień 20.11.2011 r.. Wyliczenie obejmowało również należności oraz odsetki od należności objętych fakturami Vat nr (...).

Dowód: zawiadomienie z dnia 01.12.2011 r. wraz z załącznikiem k. 33 – 35.

W odpowiedzi na zawiadomienie pozwany odmówił uznania roszczeń zgłoszonych przez powodów.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 15.12.2011 r. k. 36, 37.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na dochodzoną przez powoda kwotę składała się kwota 2.617,87 zł jako suma części należności głównych objętych fakturami Vat dołączonymi do pozwu oraz kwota 802,67 zł jako suma odsetek podatkowych naliczonych od tych części należności głównych za okres od dnia 31.01.2009 r. do dnia wniesienia pozwu (dla niezaspokojonych części należności objętych fakturami Vat nr (...)) oraz za okres od dnia 10.03.2009 r. do dnia wniesienia pozwu (dla niezaspokojonych części należności objętych fakturami Vat nr (...)).

Do pozwu, dla uzasadniania i wykazania swojego żądania, powodowie dołączyli faktury vat oraz umowy zawarte z pozwanym. Pozwany nie kwestionował faktu, iż był zobowiązany do zapłaty kwot objętych fakturami Vat. Powodowie nie wskazali, na podstawie której z umów zawartych przez strony (w przypadku jednej z umów pozwany jedynie reprezentował wspólnotę mieszkaniową) wystawił faktury Vat. Mając na uwadze treść przedmiotowych faktur oraz umów można przyjąć, że faktura Vat nr (...) wystawiona został na podstawie umowy z dnia 16.06.2008 r., a pozostałe faktury na podstawie umowy z dnia 16.05.2008 r.. W przypadku faktury nr (...) wskazana w niej usługa pokrywa się z przedmiotem umowy z dnia 16.06.2008 r.. W przypadku pozostałych faktury wskazane w niej usługi nie odpowiadają zakresowi prac przewidzianych w umowach z dnia 25.08.2008 r. oraz 12.08.2008 r.. Uwzględniając natomiast termin zakończenia prac ustalony w umowie z dnia 30.05.2007 r. (na dzień 31.05.2008 r.) oraz daty wystawienia faktur Vat dołączonych do pozwu (najwcześniejsza wystawiona w dniu 03.09.2008 r.) wykluczyć należy także umowę z dnia 30.05.2007 r. jako podstawę wystawienia faktur vat dołączonych do pozwu. W konsekwencji uznać należy, że faktury vat dołączone do pozwu, poza fakturą vat nr (...), wystawione zostały w związku z wykonaniem prac przewidzianych w umowie z dnia 16.05.2008 r..

W uwagi na zakres prac przewidziany umowami, przepisy Prawa budowlanego oraz zakres wykonanych prac wynikający z faktur Vat przedłożonych przez powodów umowę z dnia 16.06.2008 r. należy zakwalifikować jako umowę o wykonanie remontu, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o roboty budowlane (art. 658 k.c. ), a umowę z dnia 16.05.2008 r. jako umowę ramowa, na podstawie której wykonane zostały roboty, dla których właściwe są przepisu umowy o dzieło (art. 627 i nast. k.c.).

W sprawie bezsporne było, że pozwany w dniach 30.01.2009 r. i 09.03.2009 r. na poczet zobowiązań objętych fakturami dołączonymi do pozwu wpłacił kwoty odpowiadające należnościom głównym z tych faktur. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że wpłacone kwoty zaliczył w pierwszej kolejności na poczet odsetek za opóźnienie w płatności liczonych od dnia następującego po terminie zapłaty faktury do dnia rzeczywistej zapłaty. W konsekwencji z każdej faktury pozostała do zapłaty pewna część należności głównej. Suma tych części należności głównych zamknęła się kwotą 2.617,87 zł. Takie zaliczenie dokonanych wpłat było kwestionowane przez pozwanego.

Zasady zaliczania zapłaty na poczet poszczególnych długów uregulowane zostały w art. 451 k.c. Zgodnie ze wskazanym przepisem:

§ 1. Dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.

§ 2. Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu.

§ 3. W braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.

W wyroku z dnia 16.02.201122 r. ( sygn. akt IV CSK 233/11; Lex nr 1164749) Sąd Najwyższy wskazał m.in., że „ Wola dłużnika zaliczenia spełnionego przez niego świadczenia na poczet określonych długów może być wyrażona w dowolny sposób, a jej interpretacja podlega zasadom określonym w art. 65 § 1 k.c. W szczególności o zamiarze dłużnika może świadczyć także wysokość spełnionego świadczenia. W przypadku spełnienia świadczenia odpowiadającego wysokością jednemu z dwóch świadczeń głównych można domniemywać - wobec braku innych okoliczności - że zamiarem dłużnika było zaspokojenie tego długu, który wysokością odpowiada spełnionemu świadczeniu. Również w przypadku, gdy wysokość spełnionego przez dłużnika świadczenia odpowiada wysokością sumie świadczeń głównych wynikających z różnych tytułów można domniemywać wolę dłużnika spełnienia tych świadczeń, a nie tylko jedno z nich wraz z należnościami ubocznymi. Zastosowanie tego rodzaju domniemania woli dłużnika jest szczególnie uzasadnione wówczas, gdy wysokość spełnionego świadczenia odpowiadałaby sumie świadczeń głównych wynikających z różnych tytułów, a nie odpowiadałaby wysokością sumie należności głównej oraz należności ubocznych wynikających z jednego ze stosunków zobowiązaniowych”. W mniejszej sprawie suma wpłat dokonanych przez pozwanego w dniach 30.01.2009 r. i 09.03.2009 r. odpowiadała sumie zobowiązań objętych fakturami vat dołączonymi do pozwu. Podzielając w pełni pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy uznać należy więc, że wolą pozwanego było zaspokojenie wszystkich należności głównych objętych tymi fakturami, a nie jedynie części zobowiązań objętych tymi fakturami wraz z należnościami ubocznymi w postaci odsetek.

W świetle przepisu art. 451 § 1 zd. 2 k.c. powodowie uprawnieni byli jednak do zaliczenia tego, co przypadało na poczet danego długu (faktury), przede wszystkim na związane z tym długiem (fakturą) zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Bezpośrednio po dokonanych wpłatach powodowie jednak tego nie uczynili. Z całą stanowczością podkreślić należy, że z zachowania powodów wynika w oczywisty sposób, że dokonane wpłaty zaliczyli oni na poczet należności głównych. Wniosek taki wynika wprost z potwierdzenia salda datowanego na dzień 12.01.2011 r. podpisanego przez powodów i wysłanego pozwanemu. W potwierdzeniu tym powodowie nie wymieniają wśród zobowiązań pozwanego jakiegokolwiek zobowiązania objętego fakturami dołączonymi do pozwu. Skoro potwierdzenie salda obejmowało niezaspokojone przez pozwaną spółkę jej zobowiązania wobec powodów z tytułu należności głównych i wśród tych zobowiązań nie są wskazane zobowiązania objęte fakturami dołączonymi do pozwu, to należy wnioskować, że dokonane przez spółkę wpłaty z dnia 30.01.2009 r. i 03.09.2009 r. zostały zaliczone na poczet należności głównych z tych faktur. Takie zaliczenie wpłat dokonanych przez spółkę znajduje także potwierdzenie w treści wezwania do zapłaty z dnia 14.02.2011 r., w którym powodowie domagali się zapłaty przez pozwanego odsetek za opóźnienie w zapalcie należności głównych, a nie należności głównych.

W tej sytuacji późniejsze oświadczenia powodów o zaliczeniu wpłat w części na poczet odsetek uznać należy za nieskuteczne. Przyjęcie, że wierzyciel może w jakimkolwiek czasie skorzystać z uprawniania przewidzianego w art. 451 § 1 zd. 2 k.c. i to wbrew swojemu wcześniejszemu oświadczeniu o zaliczeniu wpłaty na poczet należności głównej podważyłoby funkcję jaką mają spełniać przepisy art. 451 k.c., tj. pewność obrotu. Dłużnik pozostawałby w takiej sytuacji w ciągłej niepewności co do istnienia i charakteru swoich zobowiązań względem wierzyciela.

Zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. W rozpoznawanej sprawie powodowie domagali się kwoty 2.617,87 zł tytułem należności głównych. Skoro należności te zostały zaspokojone w całości poprzez dokonane przez pozwanego wpłaty i ich zaliczenie przez powodów na poczet należności głównych to powództwo w tym zakresie należało oddalić. Wobec tego, że wpłatami z dnia 30.01.2009 r. i 09.03.2009 r. pozwany zaspokoił w całości należności główne, to powodowie nie byli uprawieni także do żądania odsetek za okresy od 31.01.2009 r. do dnia wniesienia pozwu (liczonych od należności objętych częścią faktur) oraz od dnia 10.03.2009 r. do dnia wniesienia pozwu (liczonych dla od należności objętych pozostałymi fakturami). Powództwo w zakresie skapitalizowanych odsetek również należało wiec oddalić. Mając na uwadze powyższe zaskarżony wyrok zaoczny należało uchylić i oddalić powództwo.

Podkreślić należy, że w mniejszej sprawie powodowie nie dochodzili odsetek za opóźnienie w płatności zobowiązań pozwanego liczonych za okres od terminów zapłaty poszczególnych faktur do odpowiednio 30.01.2009 r. i 09.03.2009 r..

Rozstrzygniecie o kosztach procesu oparte zostało na przepisie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.. Na zasądzone koszty składa się wynagrodzenie pełnomocnika (600,00 zł), opłata skarbowa za przedłożenie pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszy dojazdu pełnomocnika na rozprawę (100,29 zł). Przyjęta wysokość wynagrodzenia pełnomocnika procesowego jest zgodna z § 6 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. nr 163, poz. 1348 ze zm.). Wobec treści przepisu art. 348 k.p.c. koszty opłaty od sprzeciwu obciążają pozwanego.