Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 12 czerwca 1997 r.
I PKN 213/97
Żądanie udzielenia urlopu uzupełniającego w określonym wymiarze i w
określonym czasie, choćby było połączone z żądaniem "ustalenia przysługiwania
prawa do urlopu uzupełniającego", jest powództwem o świadczenie w rozumieniu
art. 393 pkt 1 KPC. Podstawę do ustalenia wartości przedmiotu zaskarżenia
stanowi wynagrodzenie za okres urlopu.
Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Kazimierz Jaśkowski,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 1997 r. sprawy z powództwa
Jerzego S. przeciwko Zespołowi Szkół Elektronicznych i Ogólnokształcących w P. o
ustalenie prawa do urlopu uzupełniającego, na skutek kasacji powoda od posta-
nowienia Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu z
dnia 22 listopada 1996 r. [...]
p o s t a n a w i ł :
o d r z u c i ć kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 19 września 1996 r. Sąd Rejonowy w Przemyślu ustalił, że
powodowi Jerzemu S. przysługuje prawo do urlopu uzupełniającego za rok 1996 w
wymiarze 2 tygodni, przy czym pracodawca powinien udzielić urlopu w terminie od 13
do 26 października 1996 r. Poza tym Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w sprawie w
części dotyczącej ustalenia prawa do urlopu uzupełniającego za rok 1995 w wymiarze 6
tygodni.
Sąd I instancji ustalił, że powód jest zatrudniony od 1 września 1984 r. w Zespole
szkół Elektronicznych i Ogólnokształcących w P. w charakterze nauczyciela. W okresie
od 1 lipca 1994 r. do 30 czerwca 1995 r. korzystał z płatnego urlopu dla poratowania
zdrowia, a od 1 lipca 1995 r. nieprzerwanie do 20 czerwca 1996 r. ze zwolnienia
lekarskiego. Pismem z dnia 7 czerwca 1996 r. powód zwrócił się do dyrektora
pozwanego Zespołu Szkół o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego uzupełniającego w
wymiarze 6 tygodni za rok 1995 i w wymiarze 2 tygodni za rok 1996, na które otrzymał
odpowiedź, że urlop za rok 1995 zostanie mu udzielony, natomiast urlop za rok 1996
powód wykorzysta w całości w okresie ferii letnich. W związku z tym, w toku
postępowania, powód cofnął pozew w zakresie urlopu uzupełniającego za rok 1995, a
Sąd Rejonowy umorzył w tej części postępowanie w sprawie. Gdy chodzi o urlop
uzupełniający za rok 1996, Sąd Rejonowy powołał się na art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) i uznał, że powodowi
przysługuje powyższy urlop. W myśl bowiem wymienionego przepisu nauczycielowi
przysługuje urlop uzupełniający w wymiarze do 8 tygodni w razie niewykorzystania
urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu
niezdolności do pracy wywołanej chorobą.
Sąd Wojewódzki w Przemyślu, rozpoznając sprawę na skutek apelacji strony
pozwanej, zmienił w ten sposób zaskarżony wyrok, że oddalił powództwo. Zdaniem
Sądu II instancji prawidłowa interpretacja art. 66 ust. 1 Karty Nauczyciela prowadzi do
wniosku, że w razie niewykorzystania przez nauczyciela urlopu wypoczynkowego w
całości lub części w okresie ferii, przysługuje mu urlop uzupełniający do 8 tygodni, a nie
do pełnego wymiaru. Kalendarz roku szkolnego 1995/96 obowiązujący u strony
pozwanej przewidywał urlop wypoczynkowy w czasie ferii w wymiarze 12 tygodni, na-
tomiast powód wykorzystał w okresie ferii letnich 10 tygodni urlopu wypoczynkowego,
zatem nie ma prawa do urlopu uzupełniającego za rok 1996. Ponadto niedopuszczalne
było wskazanie przez Sąd Rejonowy w zaskarżonym orzeczeniu terminu wykorzystania
urlopu, gdyż ta sprawa należy do kompetencji pracodawcy.
Od wyroku Sądu Wojewódzkiego powód złożył kasację, w której zarzucił naru-
szenie prawa materialnego - art. 64 i art. 66 ustawy Karta Nauczyciela. Według powoda
punktem wyjścia w sprawie jest stwierdzenie, że intencją ustawodawcy nie jest
pozbawienie nauczyciela prawa do urlopu bądź jego części. Dlatego ograniczenie pra-
wa do 8 tygodni urlopu uzupełniającego oznacza jedynie to, że ten urlop uzupełniający
nie może przekroczyć 8 tygodni. Skoro więc w roku szkolnym 1995/96 powód
wykorzystał 10 tygodni urlopu (z przysługujących mu 12 tygodni), ma prawo do urlopu
uzupełniającego w wymiarze 2 tygodni, gdyż ten wymiar nie przekracza 8 tygodni.
Przepis art. 66 ust. 1 Karty Nauczyciela zakreśla górną granicę urlopu uzupełniającego
na wypadek, gdyby urlop wypoczynkowy nie został w części wykorzystany. W konkluzji
powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku (ewentualnie o jego zmianę) i
"utrzymanie w mocy wyroku Sądu Rejonowego... w zakresie uprawnień powoda
wynikających z art. 66 Karty Nauczyciela".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żądanie powoda związane z urlopem uzupełniającym za rok szkolny 1995/96
zostało sformułowane jako żądanie "ustalenia przysługiwania urlopu uzupełniającego za
rok 1996 w wymiarze 2 tygodni, z zaznaczeniem, że powinien on być udzielony od 13
do 26.10.1996 r." [...]. Mimo więc określenia przez powoda, że chodzi mu o "ustalenie
przysługiwania urlopu uzupełniającego", nie jest to powództwo o ustalenie (art. 189
KPC), lecz powództwo o świadczenie. Wskazuje na to rozwinięcie żądania i jego istota.
Powód domaga się bowiem przyznania urlopu uzupełniającego w wymiarze 2 tygodni w
czasie od 13 do 26 października 1996 r., czyli określonego świadczenia. W tej sytuacji
złożona przez niego kasacja wymaga rozważenia z punktu widzenia ograniczeń
przedmiotowych ustanowionych w art. 393 KPC.
W myśl wskazanego przepisu kasacja nie przysługuje między innymi w sprawach
o świadczenia, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięć tysięcy
złotych (pkt 1). Wprawdzie Sądy obu instancji nie zajmowały się ustaleniem wartości
przedmiotu sporu i wartości przedmiotu zaskarżenia, uznając, że przedmiotem sprawy
jest powództwo o ustalenie prawa, jednak jest niewątpliwe, że w rozpoznawanej
sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest wyższa niż pięć tysięcy złotych. Z
decyzji strony pozwanej z dnia 25 marca 1997 r., ustalającej wynagrodzenie powoda,
wynika bowiem, że poczynając od dnia 1 kwietnia 1997 r. wynosi ono 757 zł
miesięcznie, przedtem zaś było jeszcze niższe.
Zdaniem składu Sądu Najwyższego rozpoznającego przedmiotową kasację w
sprawie o przyznanie urlopu w określonym wymiarze i w określonym terminie wynagro-
dzenie za pracę stanowi podstawę ustalenia wartości przedmiotu sporu i wartości
przedmiotu zaskarżenia. Powyższy pogląd jest uzasadniony regulacją zawartą w Ko-
deksie pracy. W razie bowiem niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub
w części z przyczyn wskazanych w Kodeksie pracy, pracownikowi przysługuje
ekwiwalent pieniężny obliczony na podstawie wynagrodzenia za pracę (art. 171 KP).
Również za czas urlopu przysługuje pracownikowi wynagrodzenie, jakie otrzymałby,
gdyby pracował (art. 152 § 1 KP). Wreszcie, w razie śmierci pracownika prawo do nie
wykorzystanego w naturze urlopu wypoczynkowego przekształca się w ekwiwalent
pieniężny i wchodzi w skład spadku po zmarłym pracowniku.
Skoro więc powód wystąpił z powództwem o świadczenie, a wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż pięć tysięcy złotych, jego kasacja jest niedopuszczalna z
mocy art. 393 pkt 1 KPC. Z tego względu na podstawie art. 393
8
§ 1 w związku z art.
393
5
KPC Sąd Najwyższy wydał postanowienie o jej odrzuceniu.
N o t k a
Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 kwietnia 1997 r., I PKN
112/97 (OSNAPiUS 1998 nr 4 poz. 116), w którym stwierdził, że wartość roszczenia o udzielenie urlopu
wypoczynkowego wyznaczona jest przez wysokość wynagrodzenia urlopowego.
========================================