Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska (spr.)

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSO del. Magdalena Lisowska

Protokolant: sekr. sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2013 r. w Łodzi

sprawy E. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o świadczenie przedemerytalne,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 8 maja 2012 r., sygn. akt: VIII U 943/12;

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1236/12

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych odmówił E. C. prawa do świadczenia przedemerytalnego, albowiem wnioskodawca nie udowodnił 40 lat pracy, a z przedłożonej dokumentacji nie wynika, że stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Organ rentowy wskazał także, że nie zostały również spełnione przesłanki z art. 2 pkt 1 ust. 6 w/w ustawy, albowiem wnioskodawca nie spełnił warunku wymaganego stażu, tj. 39 lat ubezpieczenia przypadającego na dzień 31 grudnia 2009 r., tj. na koniec roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy, a ponadto w świadectwie pracy brak jest stwierdzenia, że stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji lub niewypłacalności.

W odwołaniu od tej decyzji E. C. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego podnosząc, że zatrudniony był jeszcze w firmie (...) na terenie byłego zakładu (...).

Zaskarżonym wyrokiem z 8 maja 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że E. C., urodzony (...), w okresie od
1 stycznia 2009 r. do 14 sierpnia 2010 r. pracował w (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika administracyjno - gospodarczego - sprzątacza. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem
14 sierpnia 2010 r. w trybie art. 30 § 1 pkt 2 kodeksu pracy za 2-tygodniowym wypowiedzeniem przez pracodawcę.

Wnioskodawca był zarejestrowany w urzędzie pracy jako bezrobotny w okresie od
25 sierpnia 2010 r. do 2 września 2010 r., a obecnie jest zarejestrowany od 17 stycznia 2011 r. Wnioskodawca pobierał zasiłek dla bezrobotnych od 25 sierpnia 2010r. do 2 września 2010 r. oraz od 17 stycznia 2011 r. do 17 września 2011 r. Wnioskodawca nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, bądź zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

W dniu 6 grudnia 2011 r. E. C. złożył wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego.

Wnioskodawca nie przedstawił organowi rentowemu dokumentu potwierdzającego przyczynę rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracodawcą. W dniu 20 grudnia 2011 r. złożył w ZUS pismo, w którym wyjaśnił, że nie może przedstawić dokumentu potwierdzającego przyczynę rozwiązania umowy o pracę, do którego załączył wniesione przez niego 30 listopada 2011 r. do (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł. pismo, w którym zwrócił się do byłego pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy z 20 lipca 2010 r. poprzez podanie przyczyny rozwiązania umowy o pracę oraz odpowiedź na to pismo z
5 grudnia 2011 r., w której (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł. odmówiła dokonania sprostowania w/w świadectwa pracy, jako złożonego po terminie. Dodatkowo wnioskodawca wskazał, że nie jest w stanie udokumentować okresu zatrudnienia od
1 października 2003 r. do 30 czerwca 2004 r. w nieistniejącej już firmie (...).

Wnioskodawca wykazał przed organem rentowym okresy składkowe: od 1 kwietnia 1971 r. do 16 października 1975 r., od 10 listopada 1975 r. do 18 maja 1976 r., od 20 maja do 24 czerwca 1976 r., od 26 do 30 czerwca 1976 r., od 28 lipca 1976 r. do 14 sierpnia 2010 r. oraz okresy nieskładkowe: od 17 kwietnia 1993 r. do 31 maja 1993 r., od 23 sierpnia 1993 r. do 6 października 1993 r. oraz od 24 stycznia 1997 r. do 30 kwietnia 1997 r.

Ubezpieczony na dzień rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracodawcą (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł., tj. na dzień 14 sierpnia 2010 r., udowodnił 38 lat, 8 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 39 lat, 2 miesiące i 27 dni. Wnioskodawca do 31 grudnia 2009 r. (tj. do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie ostatniego stosunku pracy) posiada łączny staż pracy 38 lat, 6 miesięcy i 13 dni, na który składa się 38 lat i 6 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przywołując art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych

Sąd Okręgowy zważył, że z analizy treści przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy wynika, iż jednym z koniecznych warunków przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego jest staż ubezpieczeniowy, który do dnia rozwiązania stosunku pracy, wynosi dla mężczyzn 40 lat.

Tymczasem z akt organu rentowego wynika, że odwołujący na dzień rozwiązania stosunku pracy, tj. na 14 sierpnia 2010 r. udowodnił jedynie 38 lat, 8 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych tj. łącznie 39 lat, 2 miesiące i 27. Trafnie zatem organ rentowy uznał, że nie została w przypadku E. C. spełniona przesłanka 40-letniego stażu ubezpieczeniowego z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy.

Sąd podzielił również stanowisko organu rentowego, że wnioskodawca nie spełnia warunków do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy, albowiem nie udokumentował do 31 grudnia 2009 r., tj. do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy, wymaganych 39 lat okresów składkowych
i nieskładkowych. Z akt ZUS wynika bowiem, że do 31 grudnia 2009 r. wnioskodawca posiada łączny staż pracy 38 lat, 6 miesięcy i 13 dni, na który składa się 38 lat i 6 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych.

Sąd Okręgowy zważył przy tym, że aż do końca postępowania całkowicie gołosłowne okazały się twierdzenia wnioskodawcy, iż spełnił wymagany przepisem pkt 5 ust. 1 art. 2 ustawy warunek 40 lat stażu pracy, albowiem nie wykazał, że był zatrudniony w firmie (...) w okresie od 1 października 2003 r. do 30 czerwca 2004 r. Podkreślił także, że wnioskodawca nie kwestionował w odwołaniu prawidłowości uwzględnionych przez ZUS okresów składkowych i nieskładkowych. Nadto Sąd Okręgowy stwierdził, że ustalone przez organ rentowy okresy składkowe i nieskładkowe wnioskodawcy znajdują oparcie w złożonych przez wnioskodawcę: kwestionariuszu zatrudnienia stanowiącym załącznik do wniosku o świadczenie przedemerytalne oraz świadectwach pracy. Wskazał nadto, że w kwestionariuszu zatrudnienia stanowiącym załącznik do wniosku o świadczenie przedemerytalne wnioskodawca w ogóle nie wymienił rzekomego okresu zatrudnienia w firmie (...) od 1 października 2003 r. do 30 czerwca 2004 r.

Niezależnie od powyższego Sąd podniósł, że wnioskodawca nie wykazał przed organem rentowym przyczyny rozwiązania stosunku pracy przez ostatniego pracodawcę (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł.. Zarówno w świadectwie pracy z
16 sierpnia 2010 r., jak i w piśmie tego pracodawcy z 26 lipca 2010 r., nie wskazano na to, że stosunek pracy z wnioskodawcą ustał z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy. Zdaniem Sądu Okręgowego, tej treści dokumenty nie mogą stanowić podstawy do uznania, że stosunek pracy ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Wnioskodawca, aż do zakończenia postępowania w niniejszej sprawie, nie wykazał tej okoliczności.

Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 29 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy Kodeks Pracy. Oznacza to, iż rozwiązanie stosunku pracy jedynie z takich przyczyn uzasadnia przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 30 kwietnia 2004 r.

W konsekwencji Sąd uznał, że nie została spełniona w przypadku wnioskodawcy - poza wymaganym 39-letnim stażem pracy do 31 grudnia 2009 r. tj. do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy z (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł., kolejna konieczna przesłanka z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy warunkująca przyznanie mu prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W tym stanie Sąd Okręgowy na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył E. C., zarzucając, iż nie otrzymał z Sądu żadnego pisma, a wszelkie dokumenty niezbędne w sprawie są w posiadaniu ZUS, o czym został poinformowany w sierpniu 2011r. W uzupełnieniu apelacji skarżący wskazał, że fakt jego zatrudnienia od 30.09.2003r. do 1.07.2004r. w firmie (...) mogą potwierdzić świadkowie J. K. i Z. K., gdyż firma ta nie istnieje (k.71-72). Do pisma złożonego 12 marca 2013r. skarżący załączył m.in. kserokopię zaświadczenia z 20.02.2013r. stwierdzającego, że E. C. w okresie od 1 kwietnia 1971r. do 30 czerwca 1976r. był zatrudniony w Wytwórni (...) w Ł. na stanowisku junak (...), tokarz w dziale Narzędziowni (k.100) oraz kserokopię formularzy (...) za styczeń i marzec 2004r. wystawione przez (...) Spółkę z o.o. w likwidacji w Ł. (k. 105-106). Na rozprawie apelacyjnej w dniu 14 marca 2013r. pełnomocnik skarżącego ustanowiony z urzędu wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków J. K., Z. K. na okoliczność zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Spółce z o.o. w likwidacji w Ł. w okresie od 1.10.2003r. do 30.06.2004r. oraz A. K. na okoliczność, że przyczyną rozwiązania z wnioskodawcą umowy o pracę z dnia 1.01.2010r. była likwidacja pracodawcy. Nadto wniósł o zobowiązanie (...) Spółkę z o.o. w likwidacji w Ł. do przedłożenia dokumentacji kadrowo-płacowej E. C. za okres od 1.10.2003r. do 30.06.2004r. Wskazując na powyższe pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie E. C. prawa do świadczenia przedemerytalnego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim należy zauważyć, że obowiązkiem Sądu jest, by w interesie wymiaru sprawiedliwości, w razie uzasadnionej potrzeby wyjaśniał stronom pewne kwestie proceduralne. Taka uzasadniona potrzeba może zajść w szczególności, gdy strona występuje w sprawie, tak jak miało to miejsce w przypadku skarżącego w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, bez profesjonalnego pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego. Stosownie do treści art. 5 k.p.c. – Sąd winien udzielić wówczas stronie niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych. W okolicznościach przedmiotowej sprawy niewątpliwie zachodziła powinność udzielenia odwołującemu przez Sąd I instancji pouczenia o treści art. 6 k.c., gdyż – jak wynika z jego odwołania i pism składanych do ZUS i Sądu Okręgowego – wprawdzie konsekwentnie podnosił on, że legitymuje się 40-letnim stażem pracy i wskazywał, że ostatni pracodawca odmówił mu wskazania w świadectwie pracy przyczyny rozwiązania stosunku pracy, to jednak treść tych pism, podobnie jak i pisma skierowanego do byłego pracodawcy, świadczy jednoznacznie o nieporadności odwołującego, tj. o niezrozumieniu w pełni, jakie kwestie mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcie sprawy, jakie winien podjąć czynności procesowe i jakie mogą być skutki zaniedbań w tym zakresie. Wprawdzie odwołujący nie stawił się na rozprawę przed Sądem Okręgowym, usprawiedliwiając niestawiennictwo w piśmie z 27.04.2012r., jednakże nie został wezwany do osobistego stawiennictwa pod rygorem pominięcia dowodu z zeznań, ani też przy doręczeniu wezwania na termin rozprawy nie zostały mu udzielone potrzebne wskazówki co do czynności procesowych. W rezultacie Sąd Okręgowy, poprzestając na materiale dowodowym zawartym w aktach ZUS, przyjął w ślad za organem rentowym, że odwołujący nie udowodnił określonych w art. 2 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1252 ze zm.) okresów ubezpieczenia oraz nie wykazał, że stosunek pracy z ostatnim pracodawcą ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

Konsekwencją powyższych zaniedbań Sądu I instancji jest konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, albowiem wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

W toku ponownego rozpoznania sprawy Sąd winien, przede wszystkim w oparciu o inicjatywę dowodową odwołującego, ustalić czy istotnie, jak twierdzi skarżący, legitymuje się on 40-letnim okresem składkowym i nieskładkowym na dzień 14 sierpnia 2010r., tj. na dzień rozwiązania z (...) Spółką z o.o. w likwidacji w Ł. stosunku pracy, i czy rozwiązanie stosunku pracy z tym pracodawcą nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, ewentualnie czy na 31 grudnia 2009r., tj. na koniec roku kalendarzowego poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy z (...) Spółką z o.o. w likwidacji w Ł., skarżący legitymuje się 39-letnim okresem ubezpieczenia oraz czy ten stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

Jakkolwiek zgodzić się trzeba ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że ze świadectwa pracy wystawionego przez (...) Spółkę z o.o. w likwidacji w Ł. oraz z pisma tego pracodawcy z 26 lipca 2010 r., nie wskazano na to, że stosunek pracy z wnioskodawcą ustał z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, to jednak zauważyć należy, że odwołujący był zatrudniony u tego pracodawcy na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, która została rozwiązana za 2-tygodniowym wypowiedzeniem, a zatem pracodawca, zgodnie z treścią art. 30 § 4 k.p., nie był obowiązany wskazać w wypowiedzeniu przyczyn uzasadniających tę decyzję. Nie ulega przy tym wątpliwości, że w postępowaniu sądowym toczącym się na skutek odwołania od decyzji organu rentowego nie obowiązują ograniczenia dowodowe wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasadach wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 z późn. zm.). Odwołujący może zatem wykazać przyczynę ustania stosunku pracy za pomocą innych środków dowodowych.

Podkreślić przy tym należy, iż kwestia zatrudnienia skarżącego w firmie (...) od 1.10.2003r. do 30.06.2004r. nie jest istotna dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż – jak wynika z akt organu rentowego – ZUS uwzględnił w stażu ubezpieczeniowym E. C. okres od 28 lipca 1976r. do 14 sierpnia 2010r., a więc zawierający w/w okres (wydruk okresów składkowych i nieskładkowych stanowiący załącznik do decyzji z 20 stycznia 2012r.). Zbędne jest zatem ustalanie powyższej okoliczności, gdyż nie jest ona sporna między stronami. Skarżący winien zatem wykazać, czy posiada inne, poza uwzględnionymi przez organ rentowy, okresy ubezpieczenia.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., orzekł, jak w sentencji.