Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 25 LISTOPADA 2004 R.
SNO 46/04
Przewodniczący: sędzia SN Antoni Kapłon (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Irena Gromska-Szuster, Lidia Misiurkiewicz.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie na posiedzeniu w
sprawie sędziego Sądu Rejonowego po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2004 r.
w związku z zażaleniami obwinionego i jego obrońcy od uchwały Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 21 czerwca 2004 r., sygn. akt (...)
w przedmiocie obniżenia wynagrodzenia za pracę na podstawie art. 129 § 3 w
zw. z art. 204 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych
u c h w a l i ł:
zaskarżoną u c h w a ł ę u t r z y m a ć w m o c y.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 6 grudnia 2001 r., sygn. akt (...), ówczesny Sąd
Dyscyplinarny w Warszawie zezwolił na pociągnięcie sędziego Sądu
Rejonowego do odpowiedzialności karnej sądowej „za czyn polegający na tym,
że w dniu 10 sierpnia 1998 r., zawiadomił Prokuratora Rejonowego, tj. organ
powołany do ścigania przestępstw, o przestępstwach których nie popełniono, a
także fałszywie oskarżył Beatę K. przed Prokuratorem Rejonowym o
popełnienie przestępstw: 1) fałszywego oskarżenia sędziego Sądu Rejonowego o
popełnienie wykroczenia naruszenia ciszy nocnej, 2) złożenia przez Beatę K.
fałszywych zeznań, 3) tworzenia przez Beatę K. fałszywych dowodów, 4)
2
zniesławienia sędziego Sądu Rejonowego przez Beatę K.”, tj. o czyn określony
w art. 238 k.k. w zb. z art. 234 k.k., w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny w Warszawie, po rozpoznaniu zażaleń
sędziego Sądu Rejonowego i jego obrońcy, uchwałą z dnia 12 marca 2002 r.,
sygn. akt (...), powołaną wyżej uchwałę utrzymał w mocy.
W dniu 15 marca 2002 r. Prezes Sądu Okręgowego, na podstawie art. 130 §
1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
zarządził z dniem 18 marca 2002 r. przerwę w czynnościach służbowych
sędziego Sądu Rejonowego do czasu wydania uchwały przez Sąd
Dyscyplinarny, nie dłużej jednak niż do dnia 17 kwietnia 2002 r.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, uchwałą z dnia 24 czerwca 2002 r.,
sygn. akt (...), zawiesił sędziego Sądu Rejonowego w czynnościach służbowych
na podstawie art. 130 § 1 i 2 Prawa o u.s.p. oraz 131 § 1 Prawa o u.s.p. na czas
trwania postępowania karnego w sprawie, sygn. akt Ds. (...) Prokuratury
Okręgowej.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie po rozpoznaniu zażaleń
obwinionego i jego obrońcy, uchwałą z dnia 23 września 2002 r., sygn. akt SNO
32/02, cyt. uchwałę o zawieszeniu sędziego Sądu Rejonowego w czynnościach
służbowych utrzymał w mocy.
Nadmienić jeszcze wypada, że Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy
Sądzie Okręgowym postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2002 r., sygn. akt (...),
wszczęła postępowanie dyscyplinarne przeciwko sędziemu Sądu Rejonowego o
„rażące uchybienie godności urzędu sędziego, tj. popełnienie przewinienia
dyscyplinarnego z art. 107 § 1 Prawa o u.s.p., wyczerpującego znamiona
przestępstwa z art. 238 k.k. w zb. z art. 234 k.k., w zw. z art. 11 § 2 k.k.”.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego złożyła wniosek, sygn. Kd (...), (data
wpływu do Sądu Apelacyjnego – 9 stycznia 2003 r.) o orzeczenie obniżenia
wynagrodzenia sędziego Sądu Rejonowego do 50 % jego wysokości.
3
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 21 czerwca 2004 r.,
sygn. akt (...) uchwalił „na czas trwania zawieszenia sędziego Sądu Rejonowego
w czynnościach służbowych obniżyć jego wynagrodzenie za pracę o 50 %”.
Jako podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny przyjął art. 129 § 3 w zw. z art. 204 § 1 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Uchwała ta została zaskarżona zażaleniami sędziego Sądu Rejonowego i
jego obrońcy.
Obrońca postawił szereg obszernie opisanych zarzutów, które można
pogrupować w sposób następujący:
1. Zarzuty natury procesowej, a to rażące naruszenie:
a) art. 353 § 1 i 2 k.p.k. – doręczenie wezwania na 3 dni przed
terminem rozprawy i nieuwzględnienie wniosku o jej odroczenie;
b) art. 7 k.p.k. (zasada swobodnej oceny dowodów);
c) art. 79 § 2 k.p.k. – prowadzenie i zakończenie sprawy bez udziału
obrońcy, mimo istnienia okoliczności utrudniających obronę;
2. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych;
3. Zarzuty rażącego naruszenia cyt. ustawy – Prawo o ustroju sądów
powszechnych, skutkujących orzeczenie potrącenia uposażenia, kiedy w
zaistniałej sytuacji procesowej nie było podstaw do takiego orzeczenia
(art. 129 i 130 Prawa o u.s.p.);
4. Zarzuty nie odnoszące się wprost do zaskarżonej uchwały, a to rażące
naruszenie: art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 6
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 5 § 1 k.p.k., art. 108 § 1
Prawa o u.s.p. w zw. z art. 120 Prawa o u.s.p. i art. 108 § 4 Prawa o
u.s.p. (te ostatnie przepisy odnoszące się do kwestii wszczęcia
postępowania dyscyplinarnego, z równoczesnym przywołaniem szeregu
akt dyscyplinarnych, które to – zdaniem autora zażalenia – powinny
były zostać ujawnione).
4
Sędzia Sądu Rejonowego postawił także cały szereg zarzutów, bardzo
szeroko opisanych, generalnie rzecz ujmując, zgodnych co do kierunku i treści
merytorycznej z przedstawionymi wyżej zarzutami postawionymi przez jego
obrońcę.
Szczególnie zaś wyeksponował:
1) zarzut obrazy art. 353 § 1 i 2 k.p.k. podkreślając, iż chodziło o rozprawę
a nie posiedzenie, a zatem rozprawa ta powinna być na złożony przezeń
wniosek odroczona, tym bardziej, że nie został poinformowany o treści
dotyczącej go opinii biegłych lekarzy-psychiatrów, stąd nie wiedział,
czy może w ogóle stawić się na rozprawę;
2) zarzut obrazy art. 7 k.p.k.;
3) odniósł się do prowadzonego wobec niego postępowania karnego;
4) zarzut obrazy art. 129 i 130 Prawa o u.s.p. przez błędne uchwalenie
obniżenia mu wynagrodzenia i wprowadzenie – jak to określił – quasi
procesu dodatkowego;
5) zarzut błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących sytuacji
materialnej skarżącego;
6) zarzut obrazy art. 108 § 1 Prawa o u.s.p. w zw. z art. 120 Prawa o u.s.p.
i art. 108 § 4 Prawa o u.s.p., odnoszące się do wszczętego przeciwko
niemu postępowania dyscyplinarnego.
Obaj skarżący zgodnie wnieśli o:
1) uchylenie zaskarżonej uchwały i oddalenie wniosku o obniżenie
wynagrodzenia lub
2) uchylenie zaskarżonej uchwały i skierowanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Obydwa zażalenia są bezzasadne i jako takie nie zasługują na
uwzględnienie.
5
Na wstępie należy zauważyć, że przedmiotem rozpoznania omówionych
zażaleń jest jedynie zaskarżona uchwała o obniżeniu obwinionemu
wynagrodzenia. Inne podniesione przez obu skarżących zagadnienia dotyczące
wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego czy też faktu wszczęcia
i prowadzenia postępowania karnego wobec sędziego Sądu Rejonowego (z
wyjątkiem zapadnięcia uchwały zezwalającej na pociągnięcie go do
odpowiedzialności karnej sądowej) pozostają poza zakresami określonymi
wyżej.
Nietrafny jest zarzut obrazy art. 353 § 1 i 2 k.p.k., bowiem – nie
kwestionując, iż na wezwaniach użyto terminu „rozprawa”, to z kolei nie ulega
wątpliwości, że w istocie rzeczy Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
procedował na posiedzeniu, o czym świadczy protokół tej czynności, przedmiot
rozpoznania i sama treść uchwały. W tym stanie rzeczy powołany przepis k.p.k.
nie miał zastosowania.
Zupełnie bez związku ze sprawą jawią się przywołane przepisy Konstytucji
RP i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Natomiast należy odnieść się do tego, czy uchwała o obniżeniu
wynagrodzenia sędziemu Sądu Rejonowego wydana została z obrazą
regulujących tę kwestię przepisów ustawy – Prawo o ustroju sądów
powszechnych. Kluczowe znaczenie ma tutaj analiza przepisów art. 129 i 130
tejże ustawy, regulujących problematykę zawieszenia sędziego w czynnościach
służbowych oraz obniżenia w związku z tym jego wynagrodzenia.
Z treści art. 129 § 3 Prawa o u.s.p. wynika w sposób oczywisty, że
zawieszenie sędziego w czynnościach służbowych niesie za sobą skutek w
postaci obligatoryjnego obniżenia wysokości jego wynagrodzenia w granicach
od 25 % do 50 %.
Odróżnić przy tym należy następujące sytuacje:
W pierwszej obniżenie wynagrodzenia będzie uprawnione tylko wtedy,
jeżeli wobec sędziego zostanie wszczęte postępowanie dyscyplinarne i w
6
związku z tym nastąpi zawieszenie sędziego w czynnościach służbowych (zob.
uchwała Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 5 marca 2002 r.,
sygn. akt SNO 1/02, OSNKW 2002, z. 5-6, poz. 48).
Sytuacja druga wynika z uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej sądowej lub administracyjnej, co rodzi wobec Sądu
Dyscyplinarnego obowiązek zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych
(art. 129 § 2 Prawa o u.s.p.) i obniżenia mu wysokości wynagrodzenia od 25 do
50 % tegoż – art. 129 § 3 Prawa o u.s.p. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego
– Sądu Dyscyplinarnego z dnia 27 listopada 2003 r., sygn. akt SNO 74/03,
OSN-SD – II półrocze 2003 r., Warszawa, poz. 68).
Możliwy jest wszakże i wariant trzeci, kiedy to zawieszenie sędziego w
czynnościach służbowych następuje w warunkach przewidzianych w art. 130 §
2 Prawa o u.s.p.
Stosowna uchwała Sądu Dyscyplinarnego nie jest tu poprzedzona ani
wcześniejszym wszczęciem postępowania dyscyplinarnego ani wydaniem
uchwały o zezwoleniu na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
sądowej lub administracyjnej, lecz zarządzeniem przez prezesa sądu
natychmiastowej przerwy w czynnościach służbowych sędziego.
Tak też stało się w sprawie niniejszej.
Artykuł 130 Prawa o u.s.p. nie zawiera odniesienia do obniżenia sędziemu
wynagrodzenia w związku z zawieszeniem w czynnościach służbowych.
Określona tamże sytuacja procesowa jest jednak zazwyczaj – w praktyce –
rozwojowa, a zatem może nastąpić wszczęcie postępowania dyscyplinarnego
lub też wydanie uchwały o zezwoleniu na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej sądowej lub administracyjnej.
Jako zasadna jawi się z kolei konstatacja, że nie można zawieszać sędziego
w czynnościach służbowych ponownie, teraz już na podstawie art. 129 § 1 lub 2
Prawa o u.s.p., skoro dokonano już tej czynności na podstawie przepisu art. 130
§ 2 Prawa o u.s.p.
7
Należy zatem stwierdzić, że w takim układzie procesowym żadne względy
nie przemawiają za poglądem prezentowanym w obu zażaleniach, o braku
podstaw do obniżenia sędziemu wysokości jego wynagrodzenia.
Zachodzi zatem konieczność wydania – niejako dodatkowo – uchwały w
przedmiocie li tylko obniżenia owego wynagrodzenia, co miało w istocie
miejsce w sprawie niniejszej (zob. komentarz do Prawa o ustroju sądów
powszechnych, Warszawa 2002, teza 7 do art. 130, s. 390).
Na koniec odnieść się wypada do zakresu obniżenia wysokości
wynagrodzenia sędziego, określonej w art. 129 § 3 Prawa o u.s.p. w granicach
25 % – 50 %.
W konkretnej sprawie zakres ów leży w kompetencji Sądu
Dyscyplinarnego, który powinien mieć na względzie stopień szkodliwości
społecznej czynu i zawinienie sprawcy.
Należy brać pod uwagę, czy przeciwko sędziemu toczy się postępowanie
dyscyplinarne, czy też postępowanie karne sądowe lub administracyjne (lub oba
równolegle).
Realia omawianej sprawy (oba rodzaje postępowania, wina umyślna) nie
pozwalają na postawienie Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu
zarzutu obrazy art. 129 § 3 Prawa o u.s.p., co do zakresu obniżenia wysokości
wynagrodzenia sędziemu Sądu Rejonowego.
Na marginesie dodać należy, iż podnoszone przez obwinionego sędziego i
jego obrońcę wydatki związane głównie z kwestiami zdrowotnymi, których
wysokości nie ma podstaw kwestionować, mogą być ewentualnie brane pod
uwagę w zakresie usług medycznych dostępnych w ramach ubezpieczenia
zdrowotnego.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny, nie znajdując
żadnych podstaw do uwzględnienia obu zażaleń uchwalił, jak na wstępie.