Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2013r.

Sąd Okręgowy w Słupsku w S. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Sławińska- Klamann

Protokolant: st.sekr.sądowy Joanna Adamczyk-Podolska

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2013r. w Słupsku

na rozprawie sprawy

z odwołania D. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 21 listopada 2011 r. znak (...)

w sprawie D. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o rentę socjalną

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu D. K. prawo do renty socjalnej począwszy od 29 sierpnia 2011 r. na okres lat 3 (trzech), nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony D. K. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 21.11.2011r. znak (...) odmawiającej mu prawa do renty socjalnej.

W uzasadnieniu odwołania podniósł, że nie jest zdolny do żadnej pracy. W konkluzji domagał się przyznania prawa do renty socjalnej.

Pozwany organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy powołał się na orzeczenie lekarza orzecznika ZUS i komisji lekarskiej ZUS nie stwierdzające u wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy. Wobec powyższego organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił wnioskodawcy prawa do renty socjalnej.

Sąd ustalił, co następuje:

Wnioskodawca D. K., ur. (...), ukończył
szkołę podstawową i zawodową szkołę budowlaną. Z zawodu jest technologiem robót wykończeniowych w budownictwie. Naukę ukończył w przewidzianym terminie to jest 15.06.2007 r. Po jej ukończeniu przez 3 miesiące pracował jako pomocnik budowlany. W roku szkolnym 2007/2008 do dnia 1.02.2008 roku był słuchaczem Centrum (...) w C. klasy 1 semestru 1 Uzupełniającego Liceum Ogólnokształcącego. Od 08.12.2009 r. pozostaje pod opieką PZP w C. z rozpoznaniem upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, zespołu paranoidalnego. W dniu 29.08.2011 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej.

D. K. legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydanym przez (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w C. z dnia 21.07.2011 r. Jako symbol niepełnosprawności wskazano 02-P- choroby psychiczne. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 31.03.2011 r. Niepełnosprawność istnieje od 24.04.2008 r. Orzeczenie wydano okresowo do dnia 30.06.2014 r.

Lekarz Orzecznik ZUS po przeprowadzeniu badania przedmiotowego oraz analizie przedłożonej dokumentacji medycznej uznał, iż rozpoznane u wnioskodawcy schorzenia psychiatryczne tj. zespół paranoidalny oraz upośledzenie umysłowe lekkie nie powodują u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy. Orzeczenie o takiej samej treści zostało wydane przez Komisję Lekarską ZUS w dniu 09.11.2011r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 21.11.2011 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu D. K. prawa do renty socjalnej.

/ dowód: plik akt ZUS o rentę socjalną: wniosek- k. 1-2, zaświadczenie z dnia 29.08.2011 r. – k. 3, świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej – k. 4 -4v., orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 20.09.2011 r. – k. 6, orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia09.11.2011 r. – k. 7, zaskarżona decyzja – k. 8-8v., dokumentacja lekarska ZUS: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 21.07.2011 r. – k. 15, zaświadczenie k-39

Stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia tj. schizofrenia paranoidalna oraz upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego czynią jego aktualnie całkowicie niezdolnym do pracy na okres 3 lat od dnia złożenia wniosku. Biegły psychiatra wskazał, że całkowita niezdolność D. K. powstała w 2007, ponieważ z powodu braku dokumentacji medycznej dokładne określenie daty jest w ocenie biegłego praktycznie niemożliwe. Na podstawie wywiadu biegły psychiatra podniósł, że w pracy, którą ubezpieczony podjął po ukończeniu szkoły w czerwcu 2007 r. zauważono jego dziwne zachowanie, które niewątpliwie wynikało z zaburzeń psychicznych. Schizofrenia często przez miesiące rozwija się powoli i określenie jej początku nie jest możliwe. Nie można wykluczyć, że jej objawy istniały u ubezpieczonego przed 15.06.2007 r. , a więc istniejąca obecnie niezdolność miałaby związek ze schorzeniem powstałym przed tą datą.

Uzupełniając swoją opinię biegły psychiatra w osobie dr K. G. podniósł, że upośledzenie u ubezpieczonego mieści się w zakresie upośledzenia lekkiego, choć dokładne ustalenie upośledzenia umysłowego przy schizofrenii jest trudne i niedokładne. Upośledzenie w przypadku D. K. ma drugoplanowe znaczenie, najistotniejsza jest choroba psychiczna. Jak wynika z dokumentacji leczenia, rozpoznano u niego schizofrenię paranoidalną. Z powodu braku wcześniejszej dokumentacji medycznej, biegły oparł się na danych z wywiadu i faktach, które mogą wskazywać, że pewne zachowania we wcześniejszym okresie spowodowane były chorobą psychiczną. Ubezpieczony pracował, po utracie pracy trafił do szpitala. W ocenie biegłego wystąpienie zaburzeń schizofrenicznych, psychotycznych kwalifikuje do orzekania całkowitej niezdolności do pracy, w miarę leczenia istnieje możliwość odzyskania zdolności do pracy. Reasumując biegły podtrzymał swoją opinię w całości zarówno w zakresie oceny, jak i daty powstania niezdolności. Choroby psychiczne nie są chorobami, które pojawiają się w ściśle określonej dacie.

Biegła psycholog wskazała, że w aktualnym badaniu psychologicznym poziom ogólnej sprawności intelektualnej mieści się w granicach upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym (40-54). Wiedza ogólna słabo zintegrowana, zasób wiadomości bardzo mały. Funkcja sądzenia, rozumienia rzeczywistości, przewidywania i prognozowania skutków swojego zachowania upośledzona. U ubezpieczonego występują znaczne zaburzenia w myśleniu przyczyno-skutkowym, w rozumieniu norm i standardów społecznych. Procesy pamięci świeżej osłabione, zarówno zakres pamięci, jak i trwałość śladów pamięciowych.

Po zapoznaniu się z wydaną przez biegłego psychologa opinią , z której wynika, że aktualny poziom intelektualny D. K. mieści się w granicach upośledzenia umysłowego stopnia umiarkowanego, biegły psychiatra podtrzymał swoją opinię wraz z uzupełnieniami i wyjaśnieniami złożonymi na rozprawie w dniu 13.11.2012 r. Nadto podniósł, że zaburzenia schizofreniczne mogą wpływać na obniżenie wyników w testach psychologicznych.

/ dowód: protokół badań sądowo-lekarskich z dnia 05.04.2012 r. – k. 10-10v., akta sprawy, aneks do opinii z dnia 31.05.2012 r. – k. 19 akt sprawy, aneks do opinii z dnia 02.07.2012 r. – k. 25 akt sprawy, uzupełniająca opinia biegłego sądowego psychiatry K. G.– k. 52-52 v. akt sprawy, protokół badań sądowo-lekarskich z dnia 21.01.2013 r. 57-57 v. akt sprawy, pisemna opinia uzupełniająca z dnia 12.02.2013 r. – k. 65 akt sprawy/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. K. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawa z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz. U. nr 135, poz. 1268 z późn. zm.), renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1.  przed ukończeniem 18 roku życia;

2.  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

3.  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia powyższe warunki przysługuje:

1.  renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2.  renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa (art. 4 ust. 2 ustawy).

Stosownie do art. 5 w/w ustawy, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej „lekarzem orzecznikiem”, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr z 2009 roku, nr 152, poz. 1227 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”.

Definicję niezdolności zawiera przepis art. 12 w/w ustawy, który stanowi, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 2 i 3 w/w ustawy).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 w/w ustawy).

Dokonując zaś oceny przewidywanego okresu niezdolności do pracy zarobkowej bierze się pod uwagę przesłanki wynikające z treści § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. nr 273, poz. 2711), czyli charakter i stopień naruszenia sprawności organizmu oraz rokowania odzyskania zdolności do pracy. Treść powołanych przepisów obliguje do tego, aby niezdolność do pracy rozpatrywać indywidualnie w odniesieniu do konkretnej osoby, przy uwzględnieniu jej stanów chorobowych, wieku, kwalifikacji.

W celu ustalenia stanu zdrowia wnioskodawcy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy medycyny o specjalnościach psychiatra w osobie dr K. G. oraz psycholog J. B.-Ś..

Sąd uznał, iż można oprzeć rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie na dowodzie z opinii biegłego psychiatry, który uznał ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy od dnia złożenia wniosku na okres lat 3 z powodu schizofrenii paranoidalnej oraz upośledzenia umysłowego. Biegła psycholog w badaniu stwierdziła u ubezpieczonego upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym.

Biegły psychiatra uwzględnił zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokumentację z leczenia. Przekonująco uzasadnił przyjętą kwalifikację oraz roku powstania niezdolności do pracy, bowiem dokładne określenie daty nie było w niniejszej sprawie możliwe.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury opinia biegłego, tak jak każdy inny dowód podlega ocenie Sądu orzekającego tak do jej zupełności i zgodności z wymaganymi formami, jak i co do jej mocy dowodowej na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. W szczególności podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki, wiedzy wszechstronnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (tak też- Sąd Najwyższy- Izba Cywilna w wyroku z dnia 7 listopada 2000 r. I CKN 1170/98, OSNC 2001/4, poz. 64).Niezdolność do pracy jest kategorią prawną, zatem kwalifikacja danego stanu faktycznego na podstawie opinii biegłych w zakresie wymaganej wiedzy medycznej należy do Sądu.

Sąd uznał opinie biegłego psychiatry w osobie dr K. G. za wiarygodny dowód w sprawie i w pełni podzielił ustalenia oraz wynikające z niej wnioski.

Opinie Sąd Okręgowy ocenił jako rzetelną, fachową i obiektywną. Została bowiem sporządzona przez lekarza o specjalizacji odpowiadającej schorzeniom zdiagnozowanym u wnioskodawcy, posiadającego bogatą wiedzę medyczną oraz znaczne doświadczenie zawodowe.

Opinia biegłego zawiera kompleksową i wyczerpującą ocenę stanu zdrowia wnioskodawcy i uwzględniają wpływ rozpoznanego u niego schorzenia na zdolność do pracy, jednocześnie zawierają przekonujące uzasadnienie w zakresie rozpoznanych schorzeń oraz przyczyn, dla których wnioskodawca powinien być uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Zdaniem Sądu, opinia biegłego w rozpoznawanej sprawie, została wydana na podstawie właściwych przesłanek (badań lekarskich, zaświadczeń o stanie zdrowia i przebytym leczeniu).

Zważyć należy, że opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi rozeznanie i zrozumienie dziedziny (rozstrzyganej kwestii) wymagającej wiadomości specjalnych. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Biegły zachowuje niezawisłość co do merytorycznej treści opinii, co zapewnia prawidłową rolę tej opinii w postępowaniu sądowym (orz. Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1997 r., I CKN 44/96, niepubl.). Według wyroku Sądu Najwyższego z 14 marca 2007 r., III UK 130/06, LexPolonica nr 1871267 (OSNP 2008, nr 7-8, poz. 113) opinia biegłych dostarcza sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii. (tak postanowienie SN 2000.11.27. I CKN 1170/98 OSNC 2001 nr 4 poz. 84) Niewątpliwe w niniejszej sprawie opinie biegłych psychiatry oraz psycholog są stanowcze i zdecydowane.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wy­jaśniał, że do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia do­wodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c . , a zatem sąd nie jest obowiązany dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia nie jest korzystna dla strony. (wyrok sadu Najwyższe­go z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73, nie publikowany). Żądanie ponowienia lub uzupełnienia dowodu z opinii biegłych jest bezpodstawne, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawi­dłowego orzekania. - wyrok z dnia 10 września 1999 r., II UKN 96/99, OSNAPUS 2000, nr 23, poz. 869; podobne poglądy byty już wielokrotnie wyrażane w wyrokach z dnia 6 marca 1997 r., II UKN 23/97, OSNAPUS 1997, nr 23, poz. 476, z dnia 21 maja 1997 r., II UKN 131/97, OSNAPUS 1998, nr 3, poz. 100 oraz z dnia 18 września 1997 r., II UKN260/97, OSNAPUS 1998, nr 13, poz. 408. Wielokrotnie też Sąd Najwyższy stwierdzał, że potrzeba powołania innego bie­głego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z sa­mego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 r., l PKN 20/99, OSNAPUS 2000, nr 22, poz. 807, z dnia 14 maja 1997 r., II UKN 108/97, OSNAPUS 1998, nr 5, poz. 161, z dnia 18 września 1997 r., II UKN 260/97, OSNAPUS 1998, nr 13, poz. 408 oraz z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 391/97, OSNAPUS 1998, nr 20, poz. 612. Powinność sądu powołania innych biegłych Sąd Naj ­wyższy dostrzegał wtedy, gdy pierwotna opinia budziła istotne i nie dające się usunąć wątpliwości, a zaintereso­wana strona wykazywała nieporadność w zgłaszaniu od­powiednich wniosków dowodowych lub gdy wniosek o powołanie kolejnego biegłego uzasadniony był dokumen­tacją leczenia schorzeń nierozpoznanych przez biegłych. Tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., II UKN 248/98, OSNAPUS 1999, nr 20, poz. 666, z dnia 2 czerwca 1998 r., II UKN 88/98, OSNAPUS 1999, nr 11, poz. 373, z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 406/97, OSNAPUS 1998, nr 21, poz. 643, z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 394/97, OSNAPUS 1998, nr 20, poz. 614, z dnia 18 września 1997 r., II UKN 260/97, OSNAPUS 1998, nr 13, poz. 408, z dnia 14 kwietnia 1999 r., II UKN 546/98, OSNAPUS 2000, nr 11, poz. 440 oraz z dnia 23 czerwca 1999 r., II UKN 5/99, OSNAPUS 2000, nr 17, poz. 666.

W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja jednak nie zachodzi w niniejszej sprawie.

Powołany w sprawie biegły psychiatra w sposób szczegółowy wyjaśnił, że aktualnie ubezpieczony z uwagi na stwierdzoną schizofrenię paranoidalną oraz rozpoznane przez biegłą psycholog upośledzenie umysłowe stopnia umiarkowanego jest całkowicie niezdolnym do pracy okresowo.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie zgromadzonej dokumentacji oraz opinii biegłych uznał, iż wnioskodawcy przysługuje prawo do renty socjalnej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia złożenia wniosku na okres trzech lat.

W tym miejscu jedynie wskazać należy, że organ rentowy nie kwestionował uzupełniających opinii biegłego psychiatry dr K. G. oraz opinii biegłej psycholog w osobie mgr J. B.-Ś..

Organ rentowy wnosił o poddanie ubezpieczonego ekspertyzie szpitalnej w celach diagnostycznych. Ubezpieczony nie wyraził zgody na powyższe. Zdaniem biegłego nie zachodziła potrzeba dokonywania oceny ubezpieczonego w warunkach szpitalnych. Istnieje bowiem możliwość wykonania diagnostyki w warunkach ambulatoryjnych, z czego sąd skorzystał przeprowadzając dowód z opinii biegłego psychologa. Biegły wskazał, iż diagnostyka dokonywana w warunkach szpitalnych niewiele się różni od diagnostyki ambulatoryjnej. Niezdolność ubezpieczonego powstała zdaniem biegłego w 2007 roku. Stosownie do treści art. 14 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Przyjmując za datę powstania niezdolności do pracy dzień 31.12.2007r. ubezpieczony spełnia wymogi do przyznania prawa do renty socjalnej albowiem niezdolność powstała przed ukończeniem 25 roku w trakcie nauki w Centrum (...) w C..

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, że przyznał D. K. prawo do renty socjalnej od dnia 29.08.2011 roku tj. dnia złożenia wniosku na okres lat trzech, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia. Sąd miał na uwadze okoliczność, iż dopiero na podstawie opinii biegłych ustalono, że ubezpieczony D. K. jest całkowicie niezdolny do pracy od dnia złożenia wniosku na okres lat 3.