Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Wiesław Oksiuta

Protokolant Aneta Chardziejko

przy udziale Prokuratora Ewy Minor Olszewskiej, oskarżyciela publicznego A. G. z Urzędu Celnego w B.

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2013 roku

sprawy J. P.

oskarżonej o czyn z art. 91 § 4 i 1 kks w zb. z art. 65§ 4 i 1 kks w zb. z art. 54 § 3 i 1 kks w zw. z art. 7 § 1 kks

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego Urząd Celny w B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim

z dnia 24 października 2012 roku sygn. akt VIII W 393 /12

I.  Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że:

-

w punkcie I części dyspozytywnej wyroku uzupełnia kwalifikację prawną przypisanego czynu i podstawę prawną skazania oskarżonej o art. 54 § 3 i 1 kks.

-

w punkcie II części dyspozytywnej wyroku uzupełnia podstawę prawną przepadku dowodów rzeczowych o art. 49 § 2 kks.

II.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III.  Zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

J. P. została oskarżona o to, że: najpóźniej do dnia 22 czerwca 2012 roku przechowywała w pomieszczeniach mieszkalnych znajdujących się przy ulicy (...) w miejscowości S., towar nieoznaczony znakami skarbowymi akcyzy, o którym było wiadome, że został sprowadzony na terytorium kraju bez zgłoszenia celnego i przedstawienia organowi celnemu, w postaci 250 paczek papierosów różnych marek, na którym ciążą należności celne w wysokości 117 zł, należności podatkowe w wysokości 4.025 zł, w tym podatek akcyzowy w kwocie 3.213 zł oraz podatek VAT w kwocie 812 zł, tj. o czyn z art. 91 § 4 i 1 k.k.s. w zb. z art. 65 § 4 i 1 k.k.s. w zb. z art. 54 § 3 i 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s.

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim wyrokiem z dnia 24 października 2012 r w sprawie Sygn. akt VIII W 393/12 oskarżoną J. P. uznał za winną tego, że w nieustalonych bliżej dniach w okresie od stycznia 2012 roku do 22 czerwca 2012 roku na targowisku przy ulicy (...) w S., w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu tego samego zamiaru i przy wykorzystaniu takiej samej sposobności, nabywała od obywateli Białorusi nieustalonej tożsamości towar nieoznaczony znakami skarbowymi akcyzy, o którym było wiadome, że został sprowadzony na terytorium kraju bez zgłoszenia celnego i przedstawienia organowi celnemu, w postaci 250 paczek papierosów różnych marek, na którym ciążą należności celne w wysokości 117 zł, należności podatkowe w wysokości 4.025 zł, w tym podatek akcyzowy w kwocie 3.213 zł oraz podatek VAT w kwocie 812 zł, tj. czynu z art. 91 § 4 k.k.s. w zw. z art. 91 § 1 k.k.s. w zb. z art. 65 § 4 k.k.s. w zw. z art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i za to na podstawie art. 91 § 4 k.k.s. w zw. z art. 91 § 1 k.k.s. w zb. z art. 65 § 4 k.k.s. w zw. z art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. skazał ją, zaś na podstawie art. 65 § 4 k.k.s. w zw. z art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s. wymierzył jej karę grzywny w wysokości 500 (pięćset) zł;

Na podstawie art. 29 pkt 1 k.k.s., art. 30 § 1 k.k.s. i art. 31 § 1 i 6 k.k.s. w zw. z art. 49 § 1 k.k.s. oraz art. 49 § 3 k.k.s. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych szczegółowo opisanych w wykazie dowodów rzeczowych numer 1 znajdującym się na karcie 21 akt sprawy zarządzając ich zniszczenie;

Zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa opłatę w kwocie 50 (pięćdziesiąt) zł oraz obciążył ją pozostałymi kosztami procesu w kwocie 508,52 (pięćset osiem 52/100) zł.

Na podstawie art. 425 § 1 i 2 kpk i art. 444 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks zaskarżył powyższy wyrok na niekorzyść J. P. w części Urząd Celny w B..

Powołując się na art. 438 pkt 1 i 4 kpk i art. 427 § 1 i 2 kpk w zw. z art. 113 § 2 kks zarzucił temu wyrokowi:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędne uznanie, iż oskarżona swoim zachowaniem nie wypełniła znamion wykroczenia skarbowego określonego w art. 54 § 3 i 1 kks i pominięcie wskazanego przepisu w kwalifikacji zarzucanego w/w czynu;

2.  rażącą niewspółmierność orzeczonej kary grzywny w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości czynu zarzucanego oskarżonej;

Stawiając powyższe zarzuty, na podstawie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, bądź jego uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jedynie w części, gdzie skarżący zarzuca obrazę przepisu prawa materialnego poprzez błędne przyjęcie, że oskarżona swoim zachowaniem nie wypełniła znamion wykroczenia skarbowego określonego w art. 54 § 3 i 1 kks, w pozostałym zaś zakresie tj. odnośnie zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonej kary grzywny apelacja okazała się niezasadna.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że Sąd I instancji poczynił w sprawie niewadliwe ustalenia faktyczne, czego zresztą nie kwestionował również i skarżący. Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd Rejonowy wyciągnął trafne wnioski co do winy oskarżonej J. P. w zakresie popełnienia przypisanego jej czynu. Apelacja koncentrowała się natomiast na wadliwej według jej autora wykładni art. 54 § 3 i 1 kks oraz wymierzonej oskarżonej karze grzywny w kontekście zarzutu jej niewspółmierności ( łagodności ).

W zakresie naruszenia prawa materialnego wywiedziona apelacja w ocenie Sądu Okręgowego jako zasadna zasługiwała na uwzględnienie. Należy bowiem zgodzić się w pełni ze skarżącym, iż swoim zachowaniem oskarżona wyczerpała również znamiona czynu z art. 54 § 3 i 1 kks.

Przypomnieć zatem należy, że zgodnie z art. 54 kks penalizacji podlega uchylanie się od opodatkowania przez nie ujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania, albo nie złożenie deklaracji i narażenie przez to podatku na uszczuplenie. Czyn ten jest więc popełniony przez zaniechanie, a jego sprawcą jest tylko podatnik.

Pod pojęciem podatnika należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej, na której ciąży obowiązek podatkowy, wynikający z ustawy podatkowej. Ta definicja zawarta w art. 7 ustawy z dnia 29.08.1997 r Ordynacja podatkowa została recypowana przez kks (art. 53 § 30 i art. 30a kks). Również w judykaturze akcentuje się, że podatnikiem (wyłącznym sprawcą opisanego w art. 54 kks czynu) jest jedynie podmiot, którego obowiązek podatkowy ma swe źródło w przepisach ustawy podatkowej, określających zobowiązany podmiot oraz przedmiot i stawkę opodatkowania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2005 r., IV KK 122/05, LEX nr 171901; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 grudnia 2009 r., II AKa 360/09, LEX nr 574477).

W odniesieniu do art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. 2011 Nr 177 poz. 1054), który stanowi, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają wskazane tymże przepisem czynności w tym m. in. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju (pkt 4) oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (pkt 5). Z przepisu tego wynika, że obowiązek podatkowy co do zasady zawsze ciąży na podmiotach, które wykonują wskazane w cytowanym przepisie czynności podlegające opodatkowaniu. Innymi słowy, każdy kto dokonuje tego rodzaju czynności staje się podatnikiem podatku od towarów i usług. Istotne jest przy tym, że ustawa nadto wprost stanowi, iż opodatkowaniu podlegają czynności określone w ust. 1 niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2008r. o podatku akcyzowym czynności lub stany faktyczne, o których mowa między innymi w art. 8 ust. 3, również są przedmiotem opodatkowania niezależnie od tego, czy zostały wykonane lub powstały z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Zatem fakt, iż działanie oskarżonej nie było legalne, dla powstania obowiązku podatkowego nie ma jakiegokolwiek znaczenia. Dana czynność nie może unikać obciążenia podatkami tylko dlatego, że została wykonana nielegalnie, podczas gdy ta sama czynność wykonana w sposób legalny zostanie opodatkowana. Prowadziłoby to bowiem do paradoksalnej sytuacji lepszego traktowania osób, które dokonywały by określonych czynności przy użyciu uzyskanych nielegalnie towarów, od tych które prowadzą tę działalność legalnie. Tym samym na oskarżonej ciążyły dwa obowiązki podatkowe w zakresie podatku VAT i podatku akcyzowego. Niedopełnienie chociażby jednego z nich skutkować musiało wskazaniem w kwalifikacji prawnej czynu art. 54 kks.

Kierując się poglądami zawartymi w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości należy rozróżnić czynności podlegające i niepodlegające opodatkowaniu na linii czynności mogących i niemogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Jak wynika bowiem z orzecznictwa ETS, niektóre czynności nawet zakazane wprost przez prawo mogą być przedmiotem opodatkowania. Przykładowo w sprawie C-455/98 (T. v K. S.) ETS uznał, że import (a także dostawa) przemycanych towarów (alkoholu) podlega opodatkowaniu. Opodatkowanie powinno obejmować te czynności, które co prawda były niezgodne z prawem, jednakże mogłyby one być dokonane jako legalne. Sprzedaż przemycanego alkoholu mogłaby być legalna, gdyby zostały dopełnione formalności celne, tożsamo dotyczy importu wyrobów akcyzowych z zagranicy. Przy dopełnieniu wszelkich formalności i opłaceniu należności publicznoprawnych jest to czynność legalna, powszechnie dokonywana przez podróżnych. Natomiast narkotyki (podobnie jak i podrabiane pieniądze) nie mogą być przedmiotem normalnego, legalnego obrotu. Stąd też „dostawa" czy też „import" towarów wykonywana w ramach paserstwa czy też przemytu celnego powinna, co do zasady, podlegać opodatkowaniu (chyba, że ich przedmiotem są towary wyłączone spod normalnego obrotu – co w niniejszej sprawie nie ma miejsca). Towary dostarczane przez pasera czy przemytnika są bowiem oferowane także przez inne, legalnie działające podmioty, będące podatnikami VAT (por. Komentarz do art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.04.54.535), [w:] A. Bartosiewicz, R. Kubacki, VAT. Komentarz, Lex, 2009, wyd. IIL). Wynika to zresztą wprost z treści art. 5 ust 2 ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi iż opodatkowaniu podlega import towarów niezależnie od tego, czy został wykonany z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe normy prawne przesądzają kwestię odpowiedzialności oskarżonej J. P. również z art. 54 kks. W związku z tym wyrok Sądu Rejonowego w tym zakresie należało zmienić poprzez uzupełnienie kwalifikacji prawnej przypisanego czynu i podstawy prawnej skazania oskarżonej o art. 54 § 3 i 1 kks.

Natomiast Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska skarżącego, co do zarzutu niewspółmierności (łagodności) orzeczonej kary.

W orzecznictwie uznaje się, że zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieszcząca się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia czynu zabronionego, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w odczuciu społecznym jest karą niesprawiedliwą (wyr. Sądu Najwyższego z 11.04.1985 r. V KRN 178/85, LEX 20053). Wskazuje się, że „nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować” (II KRN 189/94, OSN Prok. i Pr. 1995 nr 5 poz. 18). Niewspółmierność kary zachodziłaby zatem wówczas, gdy zastosowana w niniejszej sprawie kara, wymierzona za przypisane oskarżonej przestępstwo, nie odzwierciedlałaby należycie stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz nie uwzględniałaby w wystarczającej mierze celów kary (wyr. SN z 30.11.1990 r. WR 363/90, OSNKW 1991, Nr 7-9, poz. 39).

Mając na uwadze powyższe wskazania, w ocenie Sądu Okręgowego należało uznać, że orzeczona w sprawie kara grzywny w wymiarze 500 złotych nie nosi znamiona rażącej łagodności. Wymierzając oskarżonej karę, Sąd I instancji wziął pod uwagę dyrektywy sądowego wymiaru kary przewidziane w treści art. 13 § 1 kks. Ich ocena, dokonana przez Sąd Rejonowy słusznie doprowadziła do wniosku, że kara orzeczona jest adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości czynu i zawinienia oskarżonej.

W sprawie nie ulega wątpliwości, że wina i stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonej nie były znaczne. Choć także wysokość należności publicznoprawnej narażonej na uszczuplenie nie była wysoka, to jednak zaznaczyć trzeba, że nie może ona być wyłącznym oraz decydującym determinantem wymiaru kary.

Nie można także tracić z pola widzenia faktu, iż oskarżona nie była dotychczas karana sądownie. Prowadzi ustabilizowany tryb życia, nie pracuje zarobkowo, uzyskuje dochody z prac dorywczych i pozostaje na utrzymaniu męża. a - jak wynika z jej twierdzeń, których wobec braku innych dowodów podważyć nie można - nabywane wyroby akcyzowe przeznaczyła na potrzeby swoje i swojej rodziny. Także właściwości i warunki osobiste – skrucha i żal za popełnienie czynu – przemawiają na korzyść oskarżonej. Postawa J. P. w postępowaniu karnym i jej tryb życia pozwalają zasadnie przypuszczać, iż w przyszłości nie popełni czynu. Nie można nadto zapominać, że dolegliwość wymierzonej kary w jej aspekcie finansowym wzmacnia również orzeczony wobec oskarżonej środek karny w postaci przepadku, który jako, że przedstawia realną wartość, także stanowi dla oskarżonej istotne konsekwencje natury finansowej.

Mając na uwadze całokształt powyższych okoliczności, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sadu Rejonowego, że karą adekwatną do okoliczności popełnienia czynu będzie grzywna w wysokości 500 złotych, która również w dostatecznym stopniu odzwierciedlać będzie zarówno stopień winy oskarżonej, jak i stopień społecznej szkodliwości jej czynu.

W ocenie Sądu tak ukształtowana kara grzywny będzie odczuwalna dla oskarżonej jako dolegliwa, a jednocześnie nie pozostanie poza jej możliwościami płatniczymi.

Jednocześnie Sąd Okręgowy uzupełnił podstawę prawną rozstrzygnięcia o dowodach rzeczowych o art. 41§ 2 kks, w związku z uzupełnieniem kwalifikacji prawnej przypisanego czynu o art. 54§ 3 i 1 kks

Mając na uwadze powyższe okoliczności, stosowanie do art. 437 § 1 kpk, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i rozstrzygnął jak w punkcie I sentencji wyroku, zaś w pozostałym zakresie utrzymał w mocy.

Na mocy art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. ze względów słusznościowych (powodem zainicjowania postępowania odwoławczego było uchybienie ze strony Sądu I instancji) zwolniono oskarżoną od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.