Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 32/07
POSTANOWIENIE
Dnia 18 maja 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
del. SSA Marta Romańska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej O. w W.
przeciwko Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego G. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 18 maja 2007 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 stycznia 2007 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z 12 stycznia 2007 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
Wspólnoty Mieszkaniowej „O.” w W. wywiedzioną w sprawie o zapłatę przeciwko
Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego „G” w W., bowiem uznał, że Sąd
Okręgowy w W. bezzasadnie przywrócił powodowi termin do wniesienia opłaty
podstawowej od apelacji. Sąd Apelacyjny wskazał, że w ramach kontroli
zachowania warunków formalnych środka zaskarżenia mieści się także ocena
zasadności przywrócenia uchybionego terminu do jego wniesienia. Przesłanką
przywrócenia terminu jest stwierdzenie, że uchybienie terminowi nastąpiło bez winy
strony (art. 168 § 1 k.p.c.). Jeśli strona jest reprezentowana przez pełnomocnika, to
przy ustaleniu jej zawinienia w nie zachowaniu terminu należy mieć na uwadze
działania pełnomocnika, a zaniedbania osób, którymi posługuje się pełnomocnik
obciążają jego samego. Zaniechanie uiszczenia opłaty podstawowej przez
pełnomocnika będącego adwokatem, który przy wykonywaniu tej czynności
posłużył się osobą trzecią jest wynikiem jego zawinionego działania i nie może
prowadzić do przywrócenia terminu do uiszczenia opłaty. Opłata podstawowa
określona w art. 14 ust. 3 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach
cywilnych, Dz. U. nr 167, poz. 1398, ze zm. (dalej u.k.s.c.) jest opłatą w wysokości
stałej w rozumieniu art. 1302
§ 3 k.p.c., a zaniechanie jej uiszczenia przy
wniesieniu apelacji nie uzasadnia przywrócenia terminu dla dokonania tej
czynności.
Jako podstawę rozstrzygnięcia powołał Sąd Apelacyjny art. 1302
§ 3 k.p.c.
w zw. z art. 14 ust. 2 i 3 u.k.s.c.
W zażaleniu na postanowienie z 12 stycznia 2007 r. powód zarzucił, że
zostało ono wydane z naruszeniem: - art. 1302
§ 3 k.p.c. poprzez zrównanie opłaty
podstawowej z opłatą stałą lub stosunkową, w warunkach gdy w przepisie tym
mowa jest wyraźnie o opłacie stałej lub stosunkowej, - art. 100 § 2 u.k.s.c. poprzez
uznanie, że nieuiszczenie opłaty w wysokości podstawowej może być podstawą do
odrzucenia środka odwoławczego, - art. 168 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za
bezzasadne przywrócenia powodowi terminu do uiszczenia opłaty podstawowej.
Wątpliwości co do tej kwestii, czy opłata podstawowa ma charakter opłaty stałej
3
w rozumieniu art. 1302
§ 3 k.p.c. zostały wyjaśnione dopiero w uchwale Sądu
Najwyższego z 21 listopada 2006 r. Skoro w początkowym okresie obowiązywania
nowych przepisów nie było pewności co do tego, w jaki sposób należy je stosować,
a powód postąpił w zgodzie z jedną z możliwych ich interpretacji, to nie można go
obciążać negatywnymi konsekwencjami takiego postępowania.
Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Co do zasady, powód w zażaleniu nie kwestionuje tezy, że uprawnieniem
sądu drugiej instancji w ramach badania przesłanek dopuszczalności zaskarżenia
jest przeprowadzenie kontroli zasadności przywrócenia stronie terminu do
uzupełniania braków formalnych środka zaskarżenia. Powód podważa wyniki tego
rodzaju kontroli przeprowadzonej w przedmiotowej sprawie w warunkach, gdy poza
sporem jest, że zastępujący go fachowy pełnomocnik nie opłacił należną opłatą
podstawową wniesionej w sprawie apelacji.
Przeprowadzając kontrolę prawidłowości zastosowania art. 168 § 1 k.p.c.
przez Sąd pierwszej instancji Sąd Apelacyjny wskazał, że przywrócenie stronie
terminu do dokonania czynności procesowej może nastąpić jeśli uchybienie
terminowi nastąpiło bez winy strony, a gdy jest ona fachowo reprezentowana, to
przy ocenie jej zawinienia należy mieć na uwadze działania pełnomocnika oraz
osób, którymi on się posługuje. Jeżeli zachowanie pełnomocnika, który uchybił
terminowi dla dokonania czynności procesowej nosi znamiona zawinienia
w jakiejkolwiek postaci, to przywrócenie terminu jest niedopuszczalne.
Uchybienie popełnione przez pełnomocnika powoda w przedmiotowej sprawie
polegało na tym, że opłacił apelację opłatą podstawową, która ma wysokość stałą,
nie przy wniesieniu środka zaskarżenia, ale sześć dni później. Pełnomocnik
tłumaczył to zachowanie krótkim okresem obowiązywania nowych przepisów
o kosztach sądowych nakładających obowiązek wnoszenia opłat w wysokości
stałej jednocześnie ze złożeniem środka zaskarżenia i nie ustaloną jeszcze w tym
czasie praktyką ich stosowania. Nie sposób jest przyjąć przytoczonej wyżej
argumentacji za usprawiedliwienie opóźnienia w warunkach, gdy sześć dni po
wniesieniu apelacji ustały wątpliwości pełnomocnika w kwestii sposobu rozumienia
4
tych przepisów, a nowa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych weszła
w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia.
Z art. 1302
§ 3 k.p.c. wynika, że sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie
opłaty wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego
środki odwoławcze lub środki zaskarżenia, w tym i apelację, podlegające opłacie
w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości
przedmiotu zaskarżenia.
Na temat sposobu, w jaki należy rozumieć użyte w art. 1302
§ 3 k.p.c.
pojęcie „opłata w wysokości stałej” wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale
z 21 listopada 2006 r., III CZP 109/06, LEX nr 197685 i wyjaśnił, że opłata
podstawowa określona w art. 14 ust. 3 u.k.s.c. jest opłatą w wysokości stałej
w rozumieniu tego przepisu. W motywach tej uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że
wykładnia językowa art. 14 ust. 3 w związku z art. 11 i 12 u.k.s.c. oraz art. 1302
§ 3
k.p.c. nie budzi żadnych wątpliwości. W świetle argumentów semantycznych
i logicznych za oczywiste uznał Sąd Najwyższy, że opłata „w wysokości stałej” to
opłata wyrażona wielkością o niezmiennej (nie zmieniającej się) wartości,
określonej w sposób arytmetyczny, a więc za pomocą liczb, a niekiedy także
działań na liczbach. Gdyby prawodawca zamierzał ograniczyć zasięg stosowania
art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c. tylko do opłat stałych w rozumieniu art. 11 u.k.s.c., posłużyłby
się - mając na względzie jednolitość systemu prawa oraz dbałość o spójność
terminologiczną - tym właśnie pojęciem. Użycie sformułowania „opłata w wysokości
stałej” wskazuje jednoznacznie na zamiar nadania temu określeniu innego,
szerszego znaczenia (por. też postanowienia Sądu Najwyższego z 30 maja 2006 r.,
I CZ 23/06 i z 2 czerwca 2006 r., II UZ 14/06, niepubl.). Na poparcie przyjętej tezy,
poza argumentami językowymi, przytoczył Sąd Najwyższy także argumenty
celowościowe.
W świetle powyższego, zarzuty naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 1302
§ 3
i 168 § 1 k.p.c. oraz art. 100 § 2 u.k.s.c. uznać trzeba za bezzasadne.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 3941
k.p.c. i art. 39814
k.p.c.,
orzeczono jak w sentencji.