Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 150/07
POSTANOWIENIE
Dnia 6 marca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa R. L.
przeciwko Skarbowi Państwa - Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział
w W.
z udziałem interwenienta ubocznego Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji „W.(...)”
S.A. z siedzibą w W.
o zapłatę
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 6 marca 2008 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 28 września 2007 r.,
sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie; odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił apelację powódki R. L. z
powodu jej nienależytego opłacenia. W ocenie sądu nie uiszczono od niej należnej
opłaty stałej w wysokości 30 zł.
W zażaleniu powódka wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia,
zarzucając błędne przyjęcie, że w sprawie ma zastosowanie art. 2 ustawy z dnia
14 grudnia 2006 r., o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.
U. Nr 21, poz. 123), mimo wszczęcia postępowania pierwszoinstancyjnego pod rządami
2
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 13 czerwca 1967 r., a
postępowania drugoinstancyjnego pod rządami ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych sprawach cywilnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości na mocy
postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 20 listopada 2002 r., tj. wydanego
jeszcze na gruncie przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88). Oznaczało to, że była
ona wówczas zwolniona z obowiązku ponoszenia wszelkich kosztów sądowych. Wyrok
Sądu Okręgowego, jako sądu pierwszej instancji, został wydany w dniu 28 lutego 2007
r., tj. już po wejściu w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych. Natomiast apelacja wniesiona została w dniu 2 maja 2007 r., tj. po
wejściu w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 21, poz. 123). Nie ulega wątpliwości, że
uzyskane wcześniej zwolnienie od kosztów sądowych nie wygasa, lecz obowiązuje
także na gruncie nowych przepisów. Błędne jest jednak zapatrywanie skarżącej, że taki
stan utrzymuje się aż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w
przedmiotowej sprawie. W razie zmiany przepisów regulujących postępowanie sądowe,
do jakich zalicza się przepisy dotyczące kosztów sądowych, zasadą jest, że stosuje się
je od chwili wejścia w życie także do spraw już będących w toku, chyba że ustawodawca
w przepisach przejściowych postanowił inaczej.
Istotne znaczenie ma fakt, że ustawa nowelizująca (z dnia 14 grudnia 2006 r.)
zmieniła brzmienie art. 14 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych sprawach
cywilnych. Uchylony został wówczas przepis art. 14 ust. 2 powołanej wyżej ustawy, który
stanowił, że opłatę podstawową pobiera się także od podlegających opłacie pism,
wnoszonych przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych przez sąd, chyba że ustawa
stanowi inaczej. Powyższa regulacja weszła w życie z dniem 9 marca 2007 r. A zatem
na gruncie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. podmiot zwolniony od kosztów sądowych
przed dniem wejścia w życie nowelizacji zobowiązany był do uiszczenia opłaty
podstawowej w wysokości 30 zł, po tym dniu stosowne wymaganie zostało zniesione.
Ponieważ apelacja wniesiona została w dniu 2 maja 2007 r., to powstaje
wątpliwość, jak należy rozumieć treść art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r.
zmieniającej ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r.,
który stanowi, że do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się
3
przepisy dotychczasowe. Należy rozstrzygnąć, czy w przedmiotowej sprawie pojęcie
„przepisy dotychczasowe” należy odnosić do ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r., czy też
do ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
Nie ulega wątpliwości, że przedmiotowa sprawa została wszczęta przed dniem
wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. Kluczowe znaczenie ma przepis art. 149
ust. 1 tejże ustawy, zgodnie z którym w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w
życie ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej instancji,
dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych. Należy odwołać się do uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 124/06 (OSNC 2007, nr 6, poz. 91),
w której stwierdzono, że zakończenie postępowania w danej instancji – w rozumieniu
art. 149 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - następuje z chwilą
wydania orzeczenia kończącego postępowanie w tej instancji. Skład orzekający w
niniejszej sprawie pogląd ten podziela. Wynika z tego, że przepisy ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych z 13 czerwca 1967 r., na podstawie której powódka
zwolniona była od konieczności ponoszenia jakiejkolwiek opłaty, obowiązywała do czasu
zakończenia postępowania pierwszoinstancyjnego, tj. do dnia 28 lutego 2007 r. Od tej
chwili, odnośnie do znaczenia i konsekwencji przysługującego stronie zwolnienia od
kosztów, należało stosować już przepisy nowej ustawy, tj. ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. Mając na względzie, iż art. 2 ustawy
nowelizującej z dnia 14 grudnia 2006 r., nakazuje do spraw wszczętych przed dniem jej
wejścia w życie stosować przepisy dotychczasowe, stwierdzić należy, że w
przedmiotowej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z 28 lipca 2005 r. w ich
pierwotnym brzmieniu. Zgodnie z art. 100 ust. 2 w ówczesnym brzmieniu, strona, której
sąd przyznał całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, miała obowiązek uiścić opłatę
podstawową, o której mowa w art. 14 ustawy.
W orzecznictwie wyrażone zostało już zapatrywanie, że przepisy o opłacie
podstawowej mają zastosowanie do zakończenia sprawy wniesionej przed wejściem w
życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 21, poz. 123) – art. 2 tej ustawy. Sąd Najwyższy w
niniejszym składzie podziela pogląd, że strona zwolniona od kosztów przez sąd w takiej
sprawie ma obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej od wniesionego pisma (por.
postanowienie SN z dnia 10 października 2007 r., I CZ 113/07, niepubl., postanowienie
SN z dnia 11 grudnia 2007 r., II CZ 96/07, niepubl.).
4
Reasumując należy stwierdzić, że do oceny należytego opłacenia apelacji w
przedmiotowej sprawie zastosować należy normę wyrażoną w art. 14 ust. 2 powołanej
wyżej ustawy. Wnosząc środek zaskarżenia strona zwolniona od kosztów sądowych
zobowiązana była zatem do wniesienia opłaty podstawowej w wysokości 30 zł.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje zapatrywanie, że opłata
podstawowa określona w art. 14 jest opłatą w wysokości stałej w rozumieniu przepisu
art. 1302
§ 3 k.p.c. (zob. uchwała SN z dnia 21 listopada 2006 r. III CZP 109/06, LEX nr
197685, postanowienia z dnia 9 maja 2007 r., II CZ 26/07, niepubl., z dnia 9
października 2006 r., l CZ 83/06, z dnia 30 maja 2006 r., l CZ 23/06 niepubl.). Zgodnie
natomiast z art. 1302
§ 3 k.p.c. jeżeli strona jest reprezentowana przez zawodowego
pełnomocnika, obowiązek uiszczenia opłaty powstaje przy wnoszeniu pisma
podlegającego opłacie, bez wezwania sądu, a środki zaskarżenia, wniesione w takiej
sytuacji bez uiszczenia opłat, podlegają odrzuceniu a limine. Ze względu na fakt, że
wniesiona przez adwokata podlegająca opłacie w wysokości stałej apelacja nie została
należycie opłacona, zasadne było jej odrzucenie. Zaskarżone postanowienie jest zatem
prawidłowe, a zarzuty zażalenia nieuzasadnione.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie (art. 39814
w zw. z art.
39410
§ 3 k.p.c.). Postanowienie o kosztach uzasadnia art. 102 k.p.c.