Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Opolu

sprawy E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o odsetki

na skutek odwołania wnioskodawcy

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 15 listopada 2012 roku

nr (...)

I oddala odwołanie,

II zasądza od wnioskodawcy E. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 47/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca E. S. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 15.11.2012 r. odmawiającej rozpoznania wniosku o przyznanie prawa do odsetek w wypłacie emerytury , domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do odsetek za zwłokę w wypłacie emerytury, zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisu art. 114 i naruszenie przepisu art. 118 ust. 1 a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i tentach z FUS poprzez jego niezastosowanie w sprawie poprzez jego błędne zastosowanie oraz przepisu art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu podał, że w okolicznościach sprawy bezspornym jest, że odmowa przyznania wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury przez organ rentowy była spowodowana błędną interpretacją obowiązujących przepisów, która pociągnęła za sobą w konsekwencji niewyjaśnienie przez ZUS wszystkich okoliczności niezbędnych do przyznania wnioskodawcy świadczenia emerytalnego, a nie brakiem odpowiednich dowodów.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu podniósł, że zaskarżona decyzja została wydana zgodnie art. 114 w związku z art. 118 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i art. 85 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu podniósł, że wydając w dniu 15.11.2012 r. decyzję odmawiającą ponownego rozpoznania sprawy w myśl art. 114 ustawy wskazał na brak nowych dowodów w sprawie oraz na wydaną w dniu 14.05.2012 r. decyzję w sprawie, od której strona się nie odwołała.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 29 marca 2011 roku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach wskazując w uzasadnieniu, że chociaż posiada na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny staż ubezpieczeniowy w wysokości 29 lat, 6 miesięcy i 12 dni okresów składkowych i nieskładkowych to nie wykazał na tą datę wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy a jedynie 13 lat, 5 miesięcy i 12 dni tego rodzaju pracy.

Dowód: decyzja z dnia 29 marca 2011 roku k. 83 akt emerytalnych,

W wyniku odwołania wnioskodawcy od tejże decyzji Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 13 grudnia 2011 roku w sprawie o sygnaturze akt V U (...) zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy E. S. prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, a to poczynając od dnia 15 grudnia 2010 roku. W tymże postępowaniu do już uznanego przez ZUS stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych 13 lat, 5 miesięcy i 12 dni Sąd uwzględnił jako okres pracy w warunkach szczególnych – okres odbywania przez odwołującego się służby wojskowej od dnia 27 kwietnia 1971 roku do dnia 14 kwietnia 1973 roku, wobec ustalenia w toku procesu, iż został on powołany do wojska będąc zatrudnionym na stanowisku hutnika szkła i na takie też stanowisko powrócił po odbyciu służby wojskowej, z zachowaniem 30 dniowego terminu na powrót do pracy.

Dowód: akta Sądu Okręgowego w Opolu o sygnaturze akt V U (...)– dołączone do akt

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Decyzją z dnia 24 lutego 2012 roku wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 13 grudnia 2011 roku w sprawie o sygnaturze akt V U (...) przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 15 grudnia 2010 roku. Jednocześnie wskazał, że przysługująca wnioskodawcy należność za okres od dnia 15 grudnia 2010 roku do dnia 29 lutego 2012 roku wynosi łącznie 36.813,12 zł wraz ze świadczeniem za miesiąc marzec 2012 roku. Organ rentowy po potrąceniu z tej kwoty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w kwocie 3.995 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 3.548,51 zł, przelał wnioskodawcy na rachunek bankowy kwotę 31.884,40 zł.

Dowód: decyzja z dnia 24 lutego 2012 roku k. 165 akt emerytalnych.

Wnioskodawca pismem z dnia 15 marca 2012 roku wezwał (...) Oddział w O. do naliczenia i przesłania na jego rzecz odsetek od przelanego świadczenia emerytalnego w terminie 7 dni pod rygorem skierowania roszczenia na drogę postepowania sądowego.

Pismem z dnia 12 kwietnia 2012 roku (data stempla pocztowego) wnioskodawca ponownie wezwał organ rentowy do zapłaty na jego rzecz kwoty 3.010,89 zł tytułem odsetek ustawowych od kwot:

- 1.268,37 zł od dnia 7 stycznia 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 191,54 zł;

- 2.312,92 zł od dnia 7 stycznia 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 349,28 zł;

- 2.312,92 zł od dnia 7 lutego 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 323,75 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 marca 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 330,69 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 kwietnia 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 303,51 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 maja 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 276,33 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 czerwca 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 248,25 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 lipca 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 221,07 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 sierpnia 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 192,98 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 września 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 164,89 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 października 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 137,71 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 listopada 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 108,72 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 grudnia 2011 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 82,45 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 stycznia 2012 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 53,45 zł;

- 2.543,79 zł od dnia 7 lutego 2012 roku do dnia 6 marca 2012 roku w kwocie 26,27 zł;

wskazując w treści tego pisma, iż organ rentowy przelewając na jego rzecz kwotę należnych świadczeń emerytalnych za okres od dnia 15 grudnia 2010 roku do dnia 31 marca 2012 roku nie uwzględnił odsetek z tytułu zwłoki w wypłacie tych świadczeń.

Dowód: pismo z dnia 15 marca 2012 roku k. 173 akt emerytalnych, pismo z dnia 12 kwietnia 2012 roku k. 177-182 akt emerytalnych.

Decyzją z dnia 14 maja 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wnioskodawcy prawa do wypłaty odsetek podając w uzasadnieniu, że w dniu 7 lutego 2012 roku wpłynął do ZUS wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 13 grudnia 2011 roku z datą uprawomocnienia się w dniu 6 lutego 2012 roku sygn. akt V U (...) ustalający wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, następnie w dniu 24 lutego 2012 roku organ rentowy wydał decyzję o przyznaniu tegoż świadczenia wykonując zarazem wyrok Sadu począwszy od dnia 15 grudnia 2010 roku.

Dowód: decyzja z dnia 14 maja 2012 roku k. 183 akt emerytalnych.

W dniu 15 marca 2012 r. wnioskodawca zwrócił się do ZUS o wypłatę odsetek w związku z opóźnieniem w wypłacie emerytury.

Dowód: wniosek z dnia 14.03.2012 r. k.173 akt emerytalnych

W dniu 26 marca 2012 r. ZUS udzielił wnioskodawcy odpowiedzi wskazując, że odsetki nie są należne, ponieważ wyrok Sądu został wykonany w terminie wskazanym w art. 118 ustawy emerytalnej.

Dowód: odpowiedź ZUS z dnia 26.03.2012 r. k. 175 akt emerytalnych

Następnie w kwietniu 2012 r. do ZUS wpłynęło pismo pełnomocnika wnioskodawcy przedsądowe wezwanie do zapłaty w wysokości 3.010,89 zł (tj. kwota żądanych odsetek).

Dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 11.04.2012 r. k. 177 - 179 akt emerytalnych

W odpowiedzi ZUS wydał decyzję w dniu 14.05.2012 r. odmawiającą prawa do odsetek wskazując, że wyrok Sądu wpłynął do ZUS w dniu 07.02.2012 r., a decyzja wykonująca została wydana w dniu 24.02.2012 r.). Decyzja ta została wysłana również pełnomocnikowi wnioskodawcy do wiadomości w dniu 14.05.2012 r. Decyzja z dnia 14.05.2012 r. zawierała prawidłowe pouczenie o możliwości jej zaskarżenia. Wnioskodawca nie zaskarżył w/w decyzji. Decyzja jest prawomocna.

Dowód:decyzja z dnia 14.05.2012 r. k. 183 akt emerytalnych

W maju 2012 r. pełnomocnik wnioskodawcy złożył do sądu pozew o ustalenie odpowiedzialności ZUS za opóźnienie w wypłacie świadczenia. Postanowieniem z dnia 09 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Opolu (VU (...)) m.in. w pkt. I odrzucił wniosek o ustalenie odpowiedzialności organu rentowego za zwłokę w przyznaniu emerytury, a w pkt. II wniosek o odsetki przekazał do ZUS do rozpoznania. W ślad za wnioskiem z pkt. II nie zostały dołączone żadne nowe dowody w sprawie.

Dowód:postanowienie z dnia 09 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Opolu (VU (...)) k. 187 akt emerytalnych

Wykonując pkt. II wyroku – ZUS w dniu 15 listopada 2012 r. wydał decyzję odmawiająca ponownego rozpoznania sprawy w myśl art. 114 ustawy wskazując na brak nowych dowodów w sprawie oraz na wydanie już w dniu 14 maja 2012 r. decyzji w sprawie odsetek, od której strona nie wniosła odwołania.

Dowód:decyzja z dnia 15 listopada 2012 r. k. 189 akt emerytalnych

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, iż zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Tu też zauważyć należy, że w poprzednim postępowaniu sądowym prowadzonym przez tut. Sąd pod sygnaturą akt V U (...) z odwołania E. S. od decyzji (...) Oddziału w O. z dnia 29.03.2011 r. roku Sąd dopuścił dowód z akt rentowych, akt osobowych wnioskodawcy z Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego w Z. i (...) Sp. z o.o. w W., ze świadectwa pracy wnioskodawcy z (...), książeczki spawacza oraz zeznań świadków F. U., J. M., E. G., Z. J. i samego wnioskodawcy mających wyjaśnić charakter zatrudnienia wnioskodawcy i zajmowanych przez niego stanowisk dających podstawę do przyznania mu prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Natomiast w kolejnym postępowaniu toczącym się pod sygnaturą VU (...) Sąd dopuścił dowód z treści decyzji z dnia 29.03.2011 r. i przyczyn odmowy przyznania prawa do wcześniejszej emerytury w tym w szczególności okresu niezaliczonego do pracy w warunkach szczególnych, pisma z dnia 25.05.2011 r. potwierdzającego okresy pracy w warunkach szczególnych zaliczone przez ZUS do prac w warunkach szczególnych, treści decyzji z dnia 24.02.2012 r. na okoliczność przyznania prawa do świadczenia, treści pisma z dnia 26.03.2012 r. dotyczącego odmowy przyznania prawa do odsetek za zwłokę w wypłacie świadczenia i motywów wskazanych przez ZUS oraz akt sprawy V U (...) na okoliczność przedmiotu procesu, przebiegu postepowania, okresów uznanych przez Sąd za pracę w warunkach szczególnych, treści wyroku z 13.12.2011 r., daty przesłania wyroku wraz z aktami do ZUS, daty wniosku o wypłatę odsetek za zwłokę, daty decyzji odmawiającej przyznania prawa do wypłaty odsetek.

W niniejszym natomiast postępowaniu Sąd dopuścił dowód z akt ZUS na okoliczność treści decyzji odmawiającej wnioskodawcy emerytury przyznającej prawo do emerytury w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Opolu, składania wniosków o przyznanie prawa do odsetek, decyzji ZUS w kwestii żądania przyznania odsetek, akt Sądu Okręgowego w Opolu V U (...) na okoliczność przebiegu postepowania sądowego i przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych oraz akt sprawy VU (...) na okoliczność przebiegu postępowania w zakresie zadania prawa do odsetek o wypłacie emerytury.

Wskazać należy, iż przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych, o których mowa w art. 114 ust. 1 ustawy cyt. na wstępie, są "nowe dowody" i "ujawnione okoliczności" istniejące przed podjęciem decyzji rentowej i mające wpływ na ustalenie prawa do emerytur i rent. Okoliczności te nie muszą być tylko faktami, na które strony realizacyjnego stosunku prawnego ubezpieczeń społecznych nie mogły się powołać w poprzednim postępowaniu (wtedy ich nie znały), lecz także takimi faktami, które powinny być znane przy dołożeniu należytej staranności, jednakże na skutek błędu, zaniedbania, przeoczenia czy nieznajomości przepisów nie zostały uwzględnione. Ujawnione okoliczności mogą zatem wynikać zarówno ze zgłoszenia nowych (nieznanych) dowodów wpływających na odmienną, od dokonanej pierwotnie, ocenę stanu faktycznego, jak i stanowić podstawę do ponownego ustalenia prawa do emerytury/renty w sytuacji wydania decyzji rentowej nieuwzględniającej lub błędnie uwzględniającej te okoliczności (niekoniecznie nieznane, ale istniejące przed podjęciem decyzji), które wpłynęły na wadliwe nabycie prawa do świadczenia lub przyczyniły się do nieuzasadnionej odmowy przyznania uprawnień ubezpieczeniowych. Uchybienia organu rentowego przy ustalaniu uprawnień do emerytur i rent polegać mogą na pominięciu istotnych dla danej sprawy okoliczności, od których istnienia/nieistnienia zależy stwierdzenie spełnienia/niespełnienia warunków powstania prawa do świadczenia (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 10 lipca 2003 r., III AUa 1512/03, Lex nr 151752), nieprawidłowej wykładni przepisu prawa (zob. uchwałę SN z dnia 26 listopada 1997 r., III ZP 40/97, OSNAPiUS 1998, nr 14, poz. 429 i uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z dnia 29 września 2005 r., III AUa 727/05, OSA 2007, z. 11, poz. 20) bądź bezprawnym działaniu ubezpieczonego lub innych osób (np. świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego, fałszywe zeznania świadków - zob. wyroki SN: z dnia 14 kwietnia 2000 r., II UKN 500/99, OSNAPiUS 2001, nr 20, poz. 623 i z dnia 20 maja 1997 r., II UKN 128/97, OSNAPiUS 1998, nr 6, poz. 192). Konkludując, należy podzielić pogląd, że "ujawnione okoliczności" to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych (tj. przesłanki nabycia prawa do świadczeń) oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała do rozstrzygnięcia czy wnioskodawcy przysługuje prawo do wznowienia postepowania w trybie art. 114 w przedmiotowym postepowaniu.

W oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, należało uznać, że żądanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Kluczowym momentem w sytuacji, kiedy wnioskodawca chciał domagać się odsetek był moment doręczenia mu decyzji odmownej z dnia 14.05.2012 r. , od której mógł się w stosownym terminie odwołać. Wydana ona została na skutek zgłoszenia żądania wypłaty odsetek, które to żądanie wpłynęło do organu w dniu w 11 kwietnia 2012 r. - pismo pełnomocnika wnioskodawcy przedsądowe wezwanie do zapłaty w wysokości 3.010,89 zł.

W odpowiedzi ZUS wydał wskazaną powyżej decyzję w dniu 14.05.2012 r. odmawiającą prawa do odsetek wskazując, że wyrok Sądu wpłynął do ZUS w dniu 07.02.2012 r., a decyzja wykonująca została wydana w dniu 24.02.2012 r. Decyzja ta została wysłana również pełnomocnikowi wnioskodawcy do wiadomości w dniu 14.05.2012 r. Decyzja z dnia 14.05.2012 r. zawierała prawidłowe pouczenie o możliwości jej zaskarżenia.

Wnioskodawca powyższej decyzji – która tym samym uprawomocniła się po upływie przewidzianego terminu– nie zaskarżył, w rezultacie zamykając sobie drogę do dochodzenia odsetek w przewidzianym do tego trybie.

Następnie wnioskodawca złożył do sądu pozew o ustalenie odpowiedzialności ZUS za opóźnienie w wypłacie świadczenia, w rezultacie czego (po przekazaniu do organu przez Sąd wniosku o odsetki do rozpoznania) organ wydał decyzję będąca przedmiotem zaskarżenia w przedmiotowej sprawie – decyzję ZUS z dnia 15.11.2012 r. Decyzja ta została wydana przez organ rentowy w trybie wznowienia postepowania z art. 114 ust. 1 ustawy cyt. na wstępie, gdyż jak ZUS wskazywał w kwestii odmowy wypłaty odsetek organ rentowy wypowiedział się w w/w prawomocnej już decyzji z dnia 14.05.2012 r.

Przedmiotem badania w przedmiotowym postępowaniu była kwestia wystąpienia nowych dowodów czy też okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji w sprawie, które uzasadniałyby wznowienie postepowania w trybie art. 114.

Uznać należy , że w przedmiotowym postępowaniu w trybie odwołania od decyzji z dnia 15.11.2012r., nie jest już możliwe wzruszenie prawomocnej decyzji ZUS z dnia 14.05.2012 r. w trybie art. 114 ust. 1 ustawy cyt. na wstępie. Przesłanka wypływająca z art. 114 ust. 1 ustawy cyt. na wstępie, która stanowiłaby nowy dowód, nową okoliczność – w tym przypadku fakt odbywania służby wojskowej, nie została spełniona, gdyż okoliczność ta nie stanowi w myśl powołanego artykułu tejże nowej okoliczności, dowodu i znana była we wszystkich postępowaniach toczących się uprzednio – sygn. akt V U (...) i V U (...). Zatem wszystkie okoliczności, na które wnioskodawca powołuje się w przedmiotowym odwołaniu i które mają generować dla niego prawo do odsetek, tj. fakt odbycia służby wojskowej, był znany w w/w postępowaniach. Tym samym brak jest przesłanek w myśl art. 114, które mogły powodować wznowienie postepowania. Wskazywana okoliczność odbycia służby wojskowej nawet gdyby , hipotetycznie zakładając , mogła prowadzić do zmiany decyzji z dnia 14.05.2012 r., to wnioskodawca nie wniósł od niej odwołania w odpowiedniej formie i odpowiednim trybie do tego przewidzianym, a w chwili obecnej i w trybie art. 114 ust. 1 ustawy cyt. na wstępie nie ma już podstawy do wznowienia postepowania odnośnie decyzji z dnia 14.05.2012 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zaskarżona decyzja organu rentowego nie uchybia cytowanym przepisom i na zasadzie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Uzasadnienie orzeczenia o kosztach ( pkt.II wyroku) znajduje swoje podstawy w treści art.98 kp w zw. z §11 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. nr 163, poz.1349 ze zm.) .