Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 344/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa -
reprezentowanego przez Nadleśniczego Nadleśnictwa D.
przeciwko "E." - Spółce Akcyjnej z siedzibą w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2008 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 6 lutego 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w punktach II (drugim) i III (trzecim)
i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu pozostawiając temu sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
Nadleśnictwo D. wniósł o zasądzenie od E. spółki akcyjnej z siedzibą w P. kwoty
138.642,56 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, jako
wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości o powierzchni
282.944 m.kw. stanowiącej pas gruntu, na którym usytuowane zostały słupy
przesyłowe oraz pas nad którym zostały rozciągnięte linie wysokiego napięcia.
Według powoda, pozwane przedsiębiorstwo energetyczne, do którego należą
urządzenia przesyłowe, nie ma tytułu prawnego do władania nieruchomością
powoda.
Pozwana spółka E. podnosiła, że inwestycje przesyłowe zrealizowało
przedsiębiorstwo państwowe w wykonaniu obowiązków z ustawy z dnia 28 czerwca
1950 o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, które było wraz z Nadleśnictwem D.
jednym podmiotem prawnym – Skarbem Państwa. Ponadto pozwana podniosła
zarzut zasiedzenia służebności.
Wyrokiem z dnia 30 października 2007 r. Sąd Okręgowy w P. uwzględnił w całości
powództwo opierając się na pomiarach nieruchomości, które poczyniły strony.
Według ustaleń Sądu Okręgowego nieruchomości, na których zostały posadowione
słupy energetyczne a pomiędzy nimi rozpięte linie energetyczne wysokiego
napięcia wchodzące w skład przedsiębiorstwa prowadzonego przez pozwaną
spółkę, stanowią własność Skarbu Państwa i zostały oddane w zarząd
Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – Nadleśnictwo D.
Szerokość pasa pod słupami i pod liniami energetycznymi, pod którymi nic nie
rośnie (tzw. pas wylesiony) wynosi od 0,4 m do 26 m. Powierzchnia pasów
wylesionych wynosi 283.369 m. kw.
10 czerwca 2005 r. powód na piśmie przedstawił pozwanej propozycję zawarcia
umowy udostępnienia opisanych gruntów a później wezwał do przedstawienia
tytułu prawnego do użytkowania nieruchomości powoda i zapłaty wynagrodzenia za
bezumowne z niej korzystanie.
3
Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 9
marca 1971 r. Przedsiębiorstwa Elektryfikacji Rolnictwa w P. zatwierdziło plan
realizacyjny budowy linii WN i stacji transformatorowej we wsi N. pow. W. na
podstawie art. 35 i 38 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu
przestrzennym (Dz. U. Nr 7, poz. 47 ze zm.) oraz art. 30 ustawy z dnia 31 stycznia
1961 r. Prawo budowlane (Dz. U. 47, poz. 46 ze zm.).
Na podstawie art. 7 i 17 ustawy z dnia 20 grudnia 1949 r. o państwowym
gospodarstwie leśnym (Dz. U. Nr 49, poz. 448) oraz § 6 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 4 października 1958 r. w sprawie zasad i trybu przekazywania
w ramach administracji państwowej przedsiębiorstw, instytucji oraz zakładów
nieruchomości i innych obiektów majątkowych (Dz. U. Nr 67, poz. 332) Minister
Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego wyraził zgodę na zmianę uprawy leśnej na
powierzchni 0,06 ha gruntów leśnych w oddziale 176 Nadleśnictwa D.
w oznaczonym pasie o szerokości 2 m i pobudowanie i utrzymanie na tych
gruntach linii energetycznej ze słupami nośnymi na długości 70 m we wsi N. pow.
W. i dopuścił wymieniony Zakład Energetyczny do korzystania z tych gruntów na
warunkach zarządzenia Ministra Leśnictwa z dnia 19 listopada 1952 r. w sprawie
wytycznych do zagospodarowania terenów zajętych pod linie wysokiego napięcia
(M. P. Nr A 103, poz. 1610).
Na tej podstawie faktycznej Sąd Okręgowy uznał, że pozwany bezprawnie narusza
prawo własności powoda. Ograniczenia wykonywania prawa własności mogą
wynikać z ustaw lub zasad współżycia społecznego. Ograniczenia cywilnoprawne
mogą wynikać między innymi z prawa sąsiedzkiego (art. 144-154 k.c.) zaś
publicznoprawne ograniczenia wykonywania własności znajdują swe źródła między
innymi w prawie budowlanym, geologicznym jak też w ostatnio obowiązującej
ustawie z dnia 21 sierpnia 2001 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U.
z 2000 r., Nr 46, poz. 543 ze zm. nazywanej dalej u.g.n.) i w postanowieniach
poprzednich ustaw regulujących materię gospodarowania gruntami. Zajęcie cudzej
nieruchomości celem wykonania inwestycji budowy sieci energetycznej
i spowodowane tym ograniczenie prawa własności właściciela nieruchomości jest
jedną z postaci wywłaszczenia nieruchomości. Ponieważ powód zaprzeczył, aby
w dacie budowy urządzeń energetycznych przedmiotowe nieruchomości stanowiły
4
własność Skarbu Państwa a wejście na grunt w celu budowy urządzeń
energetycznych nie zostało uzgodnione dobrowolnie w właścicielem gruntu w grę
wchodził obowiązek uzyskania przez przedsiębiorstwo energetyczne decyzji
administracyjnych zezwalających na budowę linii energetycznej. W ocenie Sądu
Okręgowego pozwana spółka nie nabyła tytułu do korzystania z gruntu
na podstawie z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli
(t.j. Dz. U. z 1954 r., Nr 32, poz. 185) ani na podstawie zmieniających się ustaw
regulujących gospodarowanie nieruchomościami. Sąd Okręgowy zakładając, że
grunt w chwili budowy linii stanowił własność Skarbu Państwa wskazał,
że przedsiębiorstwo energetyczne dysponowało jedynie kopią zgody z dnia
19 czerwca 1971 r. na zmianę przeznaczenia gruntów leśnych na znikomym
obszarze a pozwana spółka nie wykazała, że jest następcą prawnym tego
przedsiębiorstwa państwowego.
Przy rozbieżnych poglądach judykatury, Sąd Okręgowy zajął stanowisko, że do
dochodzenia roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie
z nieruchomości przez pozwaną spółkę nie jest konieczne wystąpienie
z powództwem windykacyjnym.
W ocenie sądu, pozwana nie wykazała żadnej z przesłanek prowadzących do
zasiedzenia służebności gruntowej.
Na skutek apelacji strony pozwanej, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 6 lutego
2008 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w P. w części uwzględniającej powództwo
i powództwo oddalił.
Sąd drugiej instancji na podstawie dotychczasowych ustaleń uznała za zasadny
zarzut, że budujące linię energetyczną przedsiębiorstwo działało bezprawnie.
Powód zaprzeczając, że grunt w czasie inwestycji należał do Skarbu Państwa nie
wskazał czyją własność stanowiły wówczas grunty użytkowane przez lasy
państwowe. W tej sytuacji, skoro inwestycja prowadzona była na gruncie
państwowym przez przedsiębiorstwo państwowe nie zachodziła potrzeba
wydawania decyzji wywłaszczeniowej, ale potrzebne były decyzje w zakresie
zmiany sposobu użytkowania wzdłuż przebiegu linii energetycznych. Decyzje te
najprawdopodobniej – zdaniem sądu – zostały wydane, co do całości inwestycji
5
a uprawdopodabnia je zgoda zawarta w wymienionym wyżej piśmie Ministerstwa
Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 19 czerwca 1071 r. W związku
z obowiązującą w dacie inwestycji zasadą jednolitości mienia państwowego
(art. 128 k.c.) sąd przyjął, że poprzednik prawny pozwanej budując linie
energetyczne przebiegające nad nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu
Państwa, a pozostającymi w zarządzie Lasów Państwowych, za porozumieniem
ówczesnych władz resortowych, w dobrej wierze realizował wyłącznie swoje
obowiązki wynikające z ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej
elektryfikacji wsi i osiedli. Powód nie zdołał obalić domniemania dobrej wiary
przewidzianego w art. 7 k.c. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, porozumienie zawarte
na początku 1970 r. w sprawie budowy sieci spowodowało powstanie szczególnego
stosunku zobowiązaniowego, którego przedmiotem jest obciążenie nieruchomości
na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego prawem do zainstalowania i eksploatacji
odpowiednich urządzeń, o jakich mowa w art. 49 k.c. Skutki prawne zezwolenia
właściciela nieruchomości są takie same jak skutki wynikające z wydania decyzji
administracyjnej. Wobec tego niesłusznie Sąd Okręgowy przyjął, że z chwilą
przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę prawa handlowego, która
jest jego następcą prawnym, pozwana utraciła tytuł prawny do korzystania
z przedmiotowych nieruchomości w zakresie związanym z eksploatacją
i konserwacja urządzeń energetycznych. Powód, jako właściciel nie jest wobec
tego uprawniony do żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
z nieruchomości od pozwanej, która korzysta z nieruchomości w dobrej wierze.
Uznając, że pozwana ma tytuł do korzystania z nieruchomości Sąd Apelacyjny
zaniechał rozważań, co do przesłanek zasiedzenia służebności gruntowej.
Powód wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego. Oparł ją na obu
podstawach z art. 3983
§ 1 k.p.c. Naruszenie przepisów postępowania, który miało
istotny wpływ na wynik sprawy – wyrażający się brakiem możliwości poddania
kontroli kasacyjnej, polegało na sprzecznym z art. 231 k.p.c., 227 k.p.c. w związku
z art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c. dokonaniu ustalenia faktów wydania
decyzji administracyjnych w zakresie zmiany sposobu użytkowania całości gruntów
wzdłuż przebiegu linii energetycznych w wyniku poprzestania na
uprawdopodobnieniu tego faktu na podstawie złożonego do akt dokumentu nie
6
mającego mocy dowodowej oraz na, sprzecznym z art. 243, 250, 246 k.p.c.
w związku z art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c., ustaleniu faktów
z naruszeniem przepisów o postępowaniu dowodowym i posłużenie się
dokumentem mogącym stanowić zaledwie początek dowodu na piśmie do dalszych
nieprawidłowych wnioskowań co do podstawy faktycznej.
Skarżący zarzucił ponadto naruszenie art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c. w zw. z art.
352 § 1 i 2 k.c. oraz art. 6 k.c. w zw. Z art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.c. przez
przyjęciem, że strona pozwana ma z mocy decyzji administracyjnych wydanych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi
i osiedli uprawnienie do korzystania z nieruchomości powoda a to wyłącza
roszczenie powoda o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jak przyjmuje się zgodnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut
naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1
k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej tylko wtedy, gdy
uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera wszystkich koniecznych
elementów, bądź zawiera tak oczywiste braki, które uniemożliwiają kontrolę
kasacyjną (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN
792/98, OSNC 1999 r., Nr 4, poz. 83; z dnia 8 października 1997 r., I CKN 312/97,
nie publ.; z dnia 19 lutego 2000 r., IV CKN 758/00, nie publ.; z dnia 18 marca
2003 r., IV CKN 11862/00, nie publ.; z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, nie
publ.; z dnia 22 maja 2003 r., II CKN 121/01, nie publ.; z dnia 9 marca 2006 r.,
I CSK 147/05, nie publ.; z dnia 27 marca 2008 r., III CSK 315/07, nie publ.).
Zgodnie z treścią art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać
wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia a mianowicie ustalenie faktów,
które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, przyczyn, dla
których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz
wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.
Zaskarżony wyrok spełnia te wymagania. Inną natomiast rzeczą jest to, czy sposób,
w jaki sąd doszedł do wskazanych w uzasadnieniu ustaleń faktycznych, był
prawidłowy. Tego rodzaju wadliwości zostały wskazane w skardze kasacyjnej.
7
Wobec tego należy mieć na uwadze w toku dalszych rozważań, że w postępowaniu
ze skargi kasacyjnej niedopuszczalne jest badanie zasadności dokonanych ustaleń
faktycznych i dowodów. Wynika to z treści art. 3983
§ 3 k.p.c., który wprawdzie nie
wymienia expressis verbis przepisów, których naruszenie, w związku z ustalaniem
faktów i przeprowadzaniem dowodów, nie może być przedmiotem zarzutów
wypełniających drugą podstawę kasacyjną, to jednak, jak trafnie przyjmuje się
w judykaturze (por. m.in. wyrok z dnia 26 z dnia 11 maja 2007, sygn. akt V CSK
456/06, nie publ.; z dnia kwietnia 2006 r. (sygn. akt V CSK 11/06, nie publ.; z dnia
23 listopada 2005 r., sygn. akt III CSK 13/05, OSNC 2005, nr 4, poz. 76;) nie ulega
wątpliwości, że obejmuje on art. 233 § 1 k.p.c. Do tej grupy należy również zaliczyć
przepisy regulujące ustalanie faktów w sposób określany w doktrynie jako
„ustalanie bezdowodowe”. Z tego względu z zakresu drugiej podstawy kasacyjnej
z art. 3983
§ 3 k.p.c. wyłączone są np. art. 229 i 230 k.p.c. (tak też Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 30 czerwca 2006 r. V CSK 146/06, nie publ.; w wyroku
z dnia 10 stycznia 2008 r., IV CSK 404/07, nie publ.). Te same przyczyny
usprawiedliwiałyby oddalenie zarzutu naruszenia art. 231 k.p.c., dopuszczającego
uznanie za ustalone określonych faktów, mających istotne znaczenie dla
rozstrzygnięcia prawy, jeżeli taki wniosek można wyprowadzić z innych ustalonych
faktów. Rzecz jednak w tym, że skarżący nie zarzuca na tej podstawie wadliwości
wnioskowania przez sąd z ustalonych faktów o istnieniu innych faktów, istotnych dla
rozstrzygnięcia, ale według skarżącego błąd sądu polega na posłużeniu się
konstrukcją domniemania faktycznego na podstawie faktu nieustalonego a jedynie
uprawdopodobnionego. Tak sformułowana podstawa skargi kasacyjnej nie narusza
art. 3983
§ 3 k.p.c. i jest uzasadniona Zważyć bowiem należy, że fakty stanowiące
podstawę domniemań faktycznych podlegają ogólnym regułom dowodowym
i dopiero obiektywna, udowodniona pewność ich istnienia może stanowić
podstawę dla dalszego wnioskowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
17 października 2000 r. I CKN 1196/98 nie publ.) Tymczasem Sąd drugiej instancji,
jako podstawę domniemań faktycznych przyjął istnienie określonego zdarzenia na
podstawie załączonego do akt pisma, które chociażby już ze względu na brak
podpisu nie ma waloru dowodu z dokumentu urzędowego.
8
Jednocześnie Sąd na tej samej podstawie, pomimo braku ustawowego
upoważnienia (art. 243 k.p.c.), przyjął jako uprawdopodobnione okoliczności
wydania decyzji administracyjnych w zakresie zmiany sposobu użytkowania
gruntów wzdłuż przebiegu linii energetycznych.
Wadliwość podstawy faktycznej wyrokowania nie pozwala na pełne odniesienie się
do zarzucanego w skardze kasacyjnej naruszenia prawa materialnego zwłaszcza,
że naruszenie wszystkich wymienionych w skardze kasacyjnej przepisów łączy się
z funkcjonowaniem i skutkami decyzji administracyjnych, których istnienie założył
Sąd drugiej instancji. Zasadne jednak jest zwrócenie uwagi na kilka istotnych
kwestii, związanych z materialno prawną podstawą skargi kasacyjnej.
Powód dochodzi od pozwanej spółki wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
z nieruchomości a swoje powództwo opiera na treści art. 224 § 2 k.c. Biorąc pod
uwagę powszechność sytuacji prawnych związanych z zakładaniem i eksploatacją
urządzeń przesyłowych i obowiązujące w tym zakresie regulacje oprawne należy
przede wszystkim ustalić i rozważyć, czy pozwane w sprawie przedsiębiorstwo
energetyczne nie dysponuje administracyjno prawnym pozwoleniem na budowę
urządzeń przesyłowych i zezwoleniem na jego eksploatacje połączonym
z ustanowieniem po stronie właściciela nieruchomości trwałego obowiązku
znoszenia w sferze, w której może być wykonywana własność nieruchomości,
stanu ukształtowanego przebiegiem zainstalowanego urządzenia przesyłowego.
Źródłem tak ukształtowanych stosunków mogą być przepisy art. 124, 128 ust. 4,
129, 132 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 46, poz. 543 ze zm.; poprzednio art. 70 i 74 ustawy
o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. ,
Nr 30, poz. 127 ; poprzednio art. 35 i 36 ustawy z dnia 12 marca 1958 r.
o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości tekst jedn. Dz. U. z 1974 r.
Nr 10, poz. 64 ze zm.). Konsekwencją decyzji administracyjnych może być nie
tylko uznanie prawa przedsiębiorstwa energetycznego do eksploatacji urządzeń
przesyłowych ale także właściwość organu administracji do orzekania
o odszkodowaniu z straty będące następstwem ograniczenia prawa własności
nieruchomości (por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 9 marca 2007 r. II CSK 457/06
nie publ.). W związku z zawartym w skardze kasacyjnej zarzutem wskazać należy,
9
że w przypadku realizacji budowy urządzeń przesyłowych w oparciu o przepisy
ustawy z dnia 6 lipca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i siedli (tekst jedn. Dz.
U. z 1954 r., Nr 32, poz. 135 ze zm.) ze względu na brak szczegółowego
unormowania, rozpoznawanie sporów o należność za bieżące korzystanie przez
zakład energetyczny z cudzej nieruchomości należy do drogi sądowej (tak Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 10 listopada 2005 r. III CZP 80/05, OSNC
2006/9/146).
Przedsiębiorstwo energetyczne, które nie legitymuje się uprawnieniem do
ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości dla bieżącego utrzymania
urządzeń przesyłowych, korzysta z tej nieruchomości w złej wierze i zobowiązane
jest do świadczenia wynagrodzenia na podstawie art. 225 k.c. W orzecznictwie
prezentowany jest trafny pogląd, według którego władztwo przedsiębiorstwa
eksploatującego urządzenia przesyłowe odpowiada władztwu wynikającemu
z prawa służebności, co pozwala uznać je za posiadacza służebności, do którego
na podstawie art. 352 § 2 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy
w tym art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c. (por. postanowienie Sądu najwyższego
z dnia 22 października 2002 r. III CZP 64/ 02, wyrok z dnia 17 czerwca 2005 r.,
III CK 685/04, nie publ. oraz z dnia 11 maja 2005 r. III CK 556/04, nie publ.).
Jednocześnie jako ugruntowane można uznać stanowisko, że roszczenia
przewidziane w art. 224 i 225 k.c. mogą być dochodzone także, gdy nie nastąpiło
jeszcze wydania nieruchomości (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego
1998 r., III CKN 354/97, nie publ.; z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 502/03, nie
publ.; 24 lutego 2006 r. II CSK 139/05, nie publ.; z dnia 8 grudnia 2006 r., V CSK
296/06, nie publ.; z dnia 25 listopada 2008 r., II CSK 346/08, nie publ.).
Legitymacja do korzystania z cudzej nieruchomości, w granicach jakie przysługują
posiadaczowi służebności, może również opierać się na cywilnoprawnej umowie.
Jednak wówczas rzeczą posiadacza służebności jest wykazanie tej okoliczności,
zwłaszcza to, że uprawnienie ma trwały charakter.
Jeśli nawet założyć, ze względu na obowiązującą w tym czasie zasadę jednolitej
własności państwowej (art. 128 k.c.), że przedsiębiorstwo energetyczne podjęło
czynności budowy urządzeń przesyłowych w dobrej wierze i korzystało z tych
10
urządzeń jako należących do Skarbu Państwa, to przymiot dobrej wiary rozumianej,
jako błędne, ale usprawiedliwione w danych okolicznościach przeświadczenie
posiadacza służebności o przysługującym mu prawie do korzystania z cudzej
nieruchomości, w zakresie roszczeń uzupełniających, musi obejmować cały okres
eksploatacji urządzeń, także wtedy, gdy zmienił się właściciel nieruchomości, na
których zostały założone urządzenia przesyłowe. Dobra wiara w chwili stawiania
urządzeń nie oznacza powstania po stronie przedsiębiorstwa energetycznego
prawa do korzystania z nieruchomości skutecznego wobec każdoczesnego jej
właściciela, odpowiadającego treści służebności przesyłowej. Zaniechanie
rozwiązania tych kwestii, czy to w drodze administracyjnej np. na podstawie art. 35
ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania
nieruchomości, który w niektórych wypowiedziach piśmiennictwa i judykatury
stanowił podstawę swoistej służebności publicznej (por. wyrok Sądu najwyższego
z dnia 10 lipca 2002 r. II CKN 1316/00, nie publ.), czy to w drodze czynności
prawnej, w związku ze zmianami własnościowymi, ustanawiającej odpowiednio
ukształtowaną służebność jako ograniczone prawo rzeczowe (por. uchwałę Sądu
najwyższego z dnia 7 października 2008 r. (III CZP 80/08, nie publ., co do
możliwości nabycia przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu art.
3051
– 3054
k.c. w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści
służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa) oznacza brak tytułu prawnego do
dalszego ingerowania w sferę cudzej własności. Dobrą wiarę wyłącza bowiem
ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzić
poważne wątpliwości, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z rzeczy
w dotychczasowym zakresie. Według art. 224 § 2 k.c., podobne konsekwencje
w zakresie roszczeń uzupełniających wywołuje uzyskanie przez posiadacza
w dobrej wierze informacji o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu.