Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 37/09
POSTANOWIENIE
Dnia 26 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z powództwa J. M.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w C. i E.P.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 czerwca 2009 r.,
na skutek skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
powoda od wyroku Sądu Okręgowego w C.
z dnia 31 maja 2007 r.,
1) odrzuca skargę;
2) zasądza od J. M. na rzecz Skarbu Państwa - Prezesa Sądu
Rejonowego w C. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset)
tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 31 maja 2007 r. Sąd Okręgowy w C. oddalił powództwo J.
M. przeciwko Skarbowi Państwa- Prezesowi Sądu Rejonowego w C. i E.P. o
zasądzenie kwoty 20 000 000 zł tytułem odszkodowania za szkodę poniesioną w
wyniku niewłaściwego, zdaniem powoda, zabezpieczenia w postępowaniu
upadłościowym majątku należącego do powoda przedsiębiorstwa. Apelacja
wniesiona od tego wyroku przez powoda została odrzucona postanowieniem Sądu
Apelacyjnego w […] z dnia 16 kwietnia 2008 r., a postanowieniem z dnia 9 lipca
2008 r. Sąd Najwyższy oddalił zażalenie powoda na postanowienie o odrzuceniu
apelacji.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w C. z dnia 31 maja 2007 r. powód jako podstawy skargi
wskazał naruszenie prawa materialnego: art. 417, art. 415. art. 417 i art. 415 w zw.
z art. 361 i art. 363 k.c. przez ich niezastosowanie oraz art. 442 § 1 k.c. przez
niewłaściwe zastosowanie a także art. 2 i art. 45 ust.1 Konstytucji i art. 6 ust. 1
Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z uzupeł.) przez ich nie zastosowanie
i oddalenie powództwa, mimo że było ono uzasadnione i udokumentowane.
Stwierdził, że zaskarżone orzeczenie nie jest sprawiedliwe, gdyż zarzucane
w skardze naruszenie przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego
w sposób oczywisty pozbawiło powoda możliwości uzyskania sprawiedliwego
wyroku. W szczególności stwierdzenie przedawnienia roszczeń oraz podważenie
samego faktu powstania szkody jak i jej wysokości w sposób oczywisty wskazuje
na faworyzowanie pozwanego Skarbu Państwa. Powołał też dwa orzeczenia ETPC
w Strasburgu dotyczące konieczności zagwarantowania obywatelowi prawa do
sądu przez umożliwienie rozpoczęcia procesu cywilnego i zakończenie go
w rozsądnym czasie.
W wykonaniu obowiązku z art. 4241
§ 2 w zw. z art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.
skarżący wskazał i uzasadnił okoliczności faktyczne i prawne, które jego zdaniem
sprawiają, iż odrzucenie apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji było
nieuzasadnione i pozbawiło go prawa do sądu, w tym do zagwarantowanego
postępowania dwuinstancyjnego. To, jego zdaniem sprawia, że spełniona została
przesłanka art. 4241
§ 2 k.p.c., gdyż niezgodność z prawem wynika z naruszenia
3
podstawowych zasad porządku prawnego i konstytucyjnych wolności oraz praw
człowieka i obywatela.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uwagi na to, że przedmiotem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia jest wyrok Sądu pierwszej instancji, skarżący zgodnie
z art. 4241
§ 2 k.p.c. powinien przede wszystkim wykazać, że zachodzą
kumulatywne przesłanki zaskarżenia takiego wyroku wskazane w powyższym
przepisie. Powinien zatem wykazać, że z wyjątkowych, niezawinionych przez siebie
przyczyn nie mógł skorzystać z apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji oraz że
niezgodność z prawem tego orzeczenia wynika z naruszenia podstawowych zasad
porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.
Utrwalone jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, że „wyjątkowy
wypadek”, o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c. odnosi się zarówno do przyczyn
nieskorzystania przez stronę z przysługującego jej środka zaskarżenia, jak
i wyjątkowo rażących uchybień, do jakich doszło przy wydaniu objętego skargą
wyroku Sądu pierwszej instancji. Przyczyny nieskorzystania ze środka zaskarżenia
muszą mieć charakter wyjątkowy w znaczeniu obiektywnym, a więc nie mogą
wynikać z zaniedbań strony (porównaj między innymi orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 2 lutego 2006 r. I CNP 4/06, OSNC 2006/6/11).
W rozpoznawanej sprawie powód nie mógł skorzystać z apelacji
przysługującej mu od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 31 maja 2007 r., będącego
przedmiotem rozpoznawanej skargi, z przyczyn wskazanych w postanowieniu Sądu
Apelacyjnego z dnia 16 kwietnia 2008 r. o odrzuceniu apelacji oraz w
postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2008 r. oddalającym zażalenie
powoda na to postanowienie. Trafność i zgodność z prawem powyższych
postanowień nie może być kwestionowana ani podlegać ocenie w obecnym
postępowaniu ani w żadnym innym, bowiem fakt, że zażalenie na odrzucenie
apelacji rozpoznawał Sąd Najwyższy zamknął drogę do zakwestionowania tego
orzeczenia w drodze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem (art. 4241
§ 3
k.p.c.). Bezprzedmiotowe są zatem wszystkie zarzuty skarżącego odnoszące się do
niezgodności z prawem tego orzeczenia oraz twierdzenia, że narusza ono
4
podstawowe zasady porządku prawnego, konstytucyjne wolności oraz prawa
człowieka i obywatela. Przy ocenie, czy rozpoznawana skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji spełnia
wymaganie art. 4241
§ 2 k.p.c. wykazania, że skarżący z wyjątkowych powodów i
nie ze swej winy nie skorzystał z przysługującej mu apelacji od tego wyroku, Sąd
Najwyższy jest związany ustalonymi we wskazanych wyżej postanowieniach
Sądów obu instancji, przyczynami odrzucenia apelacji. A przyczynami tymi było
wniesienie przez zawodowego pełnomocnika powoda apelacji po terminie oraz nie
złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, natomiast złożenie
nie przysługującego wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od
apelacji.
W tych okolicznościach niewątpliwe jest, że skarżący nie wykorzystał
przysługującego mu środka odwoławczego od wyroku Sądu pierwszej instancji nie
z przyczyn wyjątkowych, obiektywnie usprawiedliwionych, o których mowa w art.
4241
§ 2 k.p.c., lecz w wyniku własnych zaniedbań, co sprawia, że skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu Okręgowego z dnia 31 maja
2007 r. jest niedopuszczalna, jako nie spełniająca jednej z kumulatywnych
przesłanek wskazanych w tym przepisie.
Już więc tylko na marginesie należy wskazać, że skarżący nie wykazał też
istnienia drugiej przesłanki. Dla wykazania bowiem, że zaskarżone orzeczenie
narusza podstawowe zasady porządku prawnego, konstytucyjne wolności albo
prawa człowieka i obywatela nie wystarcza stwierdzenie, że w wyniku naruszenia
określonych przepisów prawa materialnego Sąd wydał niesprawiedliwy wyrok lub
wyrok naruszający zasady wskazane w art. 4241
§ 2 k.p.c. Konieczne jest
wskazanie, poprzez jej określenie, zasady, którą narusza zaskarżony wyrok,
wykazanie, że zasada ta ma podstawowe znaczenie dla porządku prawnego
i została naruszona, czego skarżący nie uczynił (porównaj między innymi
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2006 r. V CNP 140/06,
nie publ.). Nie wskazał też w jaki sposób wyrok Sądu Okręgowego narusza zasady
określone w art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji i w art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie
praw człowieka. Samo stwierdzenie, że oddalenie powództwa naruszało wskazane
w skardze przepisy, było niesprawiedliwe, faworyzowało pozwany Skarb Państwa
5
i pozbawiło powoda prawa do sądu, jest niewystarczające do wykazania drugiej
przesłanki art. 4241
§ 2 k.p.c.
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 2
k.p.c. odrzucił skargę.
Na wniosek Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego w C. zawarty w
odpowiedzi na skargę, Sąd Najwyższy zasądził na jego rzecz od skarżącego zwrot
kosztów postępowania na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 § 1 i art. 42412
w zw. z
art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.
jz