Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Kądziołka

Protokolant: Agnieszka Grygiel

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2013 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko M. O., J. R., F. B. H. „M.” spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego M. O. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 85.087,92 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy osiemdziesiąt siedem złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym:

- od kwoty 5376,58 zł (pięć tysięcy trzysta siedemdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt osiem groszy) od dnia 16 grudnia 2011 roku,

- od kwoty 54.375,62 zł (pięćdziesiąt cztery tysiące trzysta siedemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt dwa grosze) od dnia 14 stycznia 2012 roku,

- od kwoty 25.335,72 zł (dwadzieścia pięć tysięcy trzysta trzydzieści pięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 4 maja 2012 roku,

solidarnie z pozwanym J. R., od którego kwota ta została zasądzona wyrokiem zaocznym z dnia 12 marca 2013 roku;

II.  zasądza od pozwanego M. O. na rzecz powódki kwotę 7.872 zł (siedem tysięcy osiemset siedemdziesiąt dwa złote) tytułem kosztów procesu, solidarnie z J. R., od którego kwota ta została zasądzona wyrokiem zaocznym z dnia 12 marca 2013 roku;

III.  oddala powództwo wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.;

IV.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześśet siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 230/12

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła o zasądzenie od pozwanych M. O., J. R. i Firmy Budowlano-Handlowo Usługowej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. solidarnie kwoty 85.087,92 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 5.376,58 zł wynikającej z faktury VAT (...) nr od dnia 16 grudnia 2011 roku, od kwoty 54.375,62 zł wynikającej z faktury VAT (...) od dnia 14 stycznia 2012 roku i od kwoty 25.335,72 zł wynikającej z faktury VAT (...) od dnia 4 maja 2012 roku oraz kosztami postępowania.

Powódka wskazała, że łączyła ją z pozwanymi M. O. i J. R. umowa o roboty budowlane dotycząca budowy kompleksu mieszkaniowego, której inwestorem była pozwana spółka (...). Pomimo prawidłowego wykonania przez powódkę umówionych robót pozwani M. O. i J. R. nie uiścili w całości wynagrodzenia wynikającego z wystawionych faktur. Na skutek ponagleń powódki M. O. uznał natomiast roszczenie powódki w wysokości dochodzonej pozwem. Odnośnie spółki (...) powódka wskazała, że spółka ta jako inwestor wyraziła zgodę na zawarcie umowy z powódką jako podwykonawcą, ponosi więc wobec powódki solidarną odpowiedzialność z pozwanymi M. O. i J. R..

W odpowiedzi na pozew pozwana spółka (...) wniosła o oddalenie wobec niej powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. Pozwana (...) zarzuciła brak spełnienia przesłanek zawartych w art. 647 ^{( 1 )}k.c.. Wskazała, że jako inwestor zleciła pozwanym M. O. i J. R. wykonanie kompletu robót żelbetowych i murowych, na wykonanie części przedmiotu umowy za pomocą podwykonawców zezwoliła zaś jedynie pod warunkiem uzyskania jej zgody. Pozwani tymczasem do czasu rozwiązania umowy z inwestorem nie uzyskali zgody na zatrudnienie powódki jako podwykonawcy na warunkach określonych w umowie. Pozwana spółka (...) podniosła również, że nigdy w trakcie realizacji robot powódka nigdy nie poinformowała jej o okolicznościach powodujących solidarną odpowiedzialność spółki (...) z pozwanymi M. O. i J. R..

Na rozprawie w dniu 26 lutego 2012 roku pozwany M. O. uznał zasadność dochodzonego pozwem roszczenia. Przyznał, że jest winien powódce kwotę 85.087,92 zł wskazaną w piśmie dnia 24 kwietnia 2012 roku, niemniej jednak obecnie nie posiada środków pieniężnych umożliwiających zapłatę.

Pozwany J. R. nie złożył odpowiedzi na pozew, pomimo zawiadomienia nie wziął też udziału w rozprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2011 roku F. B. H. U. „M.” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. realizowała inwestycję polegającą na budowie 10 budynków przy ul. (...) w S..

Prezesem jednoosobowego zarządu spółki (...) jest M. Ł.. Prokurentami samoistnymi są : I. J. i E. G..

Kierownikiem budowy przy ul. (...) w S. został pracownik spółki (...) - A. L..

Spółka (...) zawarła umowę, której przedmiotem było wykonanie 6 z 10 budynków przy ul. (...) z M. J. i L. M., którzy prowadzą działalność gospodarczą pod firmą (...).I.M” Firma Budowlana spółka cywilna M. J., L. M..

dowód: zeznania świadka A. L. – karta 123-135 verte

W dniu 14 maja 2011 roku spółka (...) zawarła umowę nr (...) z M. O. i J. R., którzy prowadzą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) spółka cywilna (...) M. O., J. R.. Przedmiotem umowy nr (...) było wykonanie przez M. O. i J. R. kompletu robót żelbetowych i murowych - stanu surowego czterech budynków czterorodzinnych nr (...) przy ul. (...) w S., zgodnie z otrzymaną dokumentacją techniczną.

Termin rozpoczęcia prac ustalono na dzień 23 maja 2011 roku, zaś termin wykonania na dzień 15 października 2011 roku.

W § 5 umowy wykonawcy zobowiązali się do osobistego wykonania dzieła, z tym zastrzeżeniem, że przewidziana została możliwość wykonania dzieła za pomocą podwykonawców, ale jedynie za zgodą zamawiającego, zawartą w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Postanowiono, że w celu uzyskania zgody wykonawca przedstawi zamawiającemu:

a)  umowę o roboty budowlane z podwykonawcą lub jej projekt oraz

b)  część dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w umowie lub projekcie.

Postanowiono również, że zamawiający w ciągu 14 dni od otrzymania dokumentów, o których mowa powyżej, zobowiązany będzie do wyrażenia zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą bądź zgłoszenia w formie pisemnej sprzeciwu lub zastrzeżeń. Brak zgłoszenia w tymże terminie sprzeciwu albo zastrzeżeń uważa się za wyrażenie zgody. Dalej zastrzeżono, że zamawiający nie ponosi odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę w przypadku braku zgody, o której mowa w umowie, z uwzględnieniem przepisów art. 647 ¹ k.c.

W § 6 pkt 1 wynagrodzenie wykonawcy za wykonanie dzieła ustalono w wysokości szacunkowej 365.000 zł netto plus należny podatek VAT. W zakresie rozliczeń etapowych i ostatecznego rozliczenia ustalono, że podstawą do wypłaty wynagrodzenia będą faktury częściowe wykonawcy, płatne w terminie 30 dni od daty ich wpływu do siedziby zleceniodawcy.

W § 6 pkt 9-12 strony uregulowały sposób rozliczania się w przypadku zatrudnienia przez wykonawcę zgłoszonych zamawiającemu podwykonawców.

Postanowiono, że zamawiający może wstrzymać się z wypłatą wymagalnej części wynagrodzenia wykonawcy w przypadku powzięcia informacji o tym, że wykonawca zalega z wypłatą wymagalnych wynagrodzeń wobec podwykonawców. W takim wypadku zamawiający niezwłocznie poinformuje wykonawcę o wstrzymaniu wypłaty wynagrodzenia. Wypłata wstrzymanej płatności wynagrodzenia zostanie uregulowana po przedłożeniu przez wykonawcę dokumentów, z których wynika, że wykonawca uregulował swoje wymagalne zobowiązania względem podwykonawców. Wykonawca za pisemną zgodą podwykonawcy może również złożyć pisemne oświadczenie, aby wstrzymaną płatność wynagrodzenia zamawiający przekazał na rachunek bankowy podwykonawcy, w stosunku do którego wykonawca zalega z płatnością. Jeżeli wstrzymanie płatności było nieuzasadnione, wykonawcy przysługują odsetki ustawowe za czas zwłoki w zapłacie.

dowód: umowa (...) – karta 69-79

Po podpisaniu przez (...) umów ze spółką cywilną (...) i spółką cywilną (...) wspólnicy każdej z tych spółek przystąpili do realizacji swojego zakresu robót.

Całością prac kierował kierownik budowy zatrudniony przez (...) - A. L..

Spółka (...) zatrudniała na stałe pewną grupę pracowników, którzy wykonywali roboty.

M. O. działając w (...) spółki (...) co jakiś czas zmieniał brygady. Na budowie pracowała między innymi brygada K. B. (1), zatrudnionego przez M. O. i J. R..

Spółka (...) uznała, że prace realizowane przez M. O. i J. R. w ramach spółki cywilnej (...) nie przebiegają w sposób sprawny i zaczęła domagać się od M. O. zwiększenia liczby pracowników zaangażowanych na budowie.

dowód: zeznania świadka A. L. – karta 123-135 verte

M. O. poczuł się przymuszony do tego, aby zatrudnić większa liczbę pracowników. Zdecydował się zawrzeć umowę z Przedsiębiorstwem Budownictwa (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S., mimo tego, że wynagrodzenie jakie ustalił z tą spółką było wyższe niż to, jakie sam miał otrzymać od (...).

dowód: przesłuchanie pozwanego M. O. – karta 144 verte -145

W dniu 24 października 2011 roku M. O. i J. R. podpisali z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. „umowę o roboty budowlane z podwykonawcą”.

W umowie M. O. i J. R. oświadczyli, że wykonują roboty budowlane stanu surowego budynków o numerach (...) na budowie kompleksu mieszkaniowego przy ul. (...) w S. na rzecz inwestora - spółki (...) oraz że podstawą wykonywania przez nich wymienionych robót jest umowa z dnia 14 maja 2011 roku (§ 1 ust. 1 i 2).

W umowie wskazano, że funkcję kierownika budowy pełni A. L., zaś funkcję inspektora nadzoru - M. W. (§ 1 ust. 3 i 4).

Na mocy umowy z dnia 24 października 2011 roku wykonawcy M. O. i J. R. powierzyli podwykonawcy - spółce (...) prace polegające na wykonaniu konstrukcji żelbetowych stropów, ścian, słupów i podciągów budynków o nr (...) wznoszonych przez wykonawcę w ramach umowy z inwestorem oraz wykonanie innych robót budowlanych towarzyszących, o ile wystąpią przy wykonywaniu wrót żelbetowych i będą zlecone jako dodatkowe (§ 2 ust. 1).

W § 2 ust. 5 wykonawcy M. O. i J. R. oświadczyli, że wystąpią do inwestora o uzyskanie zgody na zawarcie niniejszej umowy. Uzyskanie zgody stanowi warunek skuteczności niniejszej umowy.

W § 2 ust. 6 wskazano natomiast, że roboty budowlane powierzone spółce (...) zostaną wykonane na podstawie dokumentacji projektowej i opisowej przekazanej podwykonawcy przez wykonawcę – wykaz dokumentacji projektowej i opisowej stanowi załącznik nr 1 do umowy.

W zakresie terminów realizacji umowy w § 3 postanowiono, że termin rozpoczęcia robót nastąpi w dniu 24 października 2011 roku, termin zakończenia – w dniu 31 grudnia 2011 roku, zaznaczono również, że terminy zakończenia poszczególnych etapów lub elementów robót określane będą na bieżąco podczas realizacji umowy. W umowie określono również przyczyny uzasadniające przedłużenie określonych powyżej terminów.

W § 4 za wykonanie przedmiotu umowy strony ustaliły wstępne wynagrodzenie w kwocie 100.000 zł netto powiększone o należny podatek VAT. Dalej zaznaczono, że wynagrodzenie dotyczy tylko kosztu robocizny i wynika z uzgodnionych ryczałtowych cen jednostkowych netto za wykonywanie robót będących przedmiotem umowy przy cenie: 85 zł/m2 stropu - stropy żelbetowe, 85 zł/m2 ściany - ściany żelbetowe i 150 zł/mb – słupy i podciągi. Ostateczne wynagrodzenie ustalane będzie każdorazowo za poszczególne etapy – elementy robót na podstawie obmiaru robót przy zastosowaniu cen jednostkowych.

Podstawą zapłaty miały być faktury częściowe wystawiane w oparciu o sporządzone przez strony protokoły odbiorów za poszczególne etapy lub elementy robót oraz faktura końcowa. Termin płatności faktur częściowych ustalono na 14 dni, a faktury końcowej 21 dni od dnia ich doręczenia wykonawcy.

Umowę podpisali: za (...) dyrektor W. C., za spółkę cywilną (...) - M. O..

dowód: umowa z 24 października 2011 roku – karta 18-22

Zarząd spółki (...) jest jednoosobowy, jedynym członkiem zarządu jest dyrektor W. C..

fakt niesporny

Po podpisaniu umowy pracownicy spółki (...) zgłosili się na budowę, wśród nich S. Z. zatrudniony w spółce (...) jako majster budowy. S. Z. przyjechał z pracownikami (...) na budowę w trzeciej dekadzie października i przebywał tam do 30 listopada 2011 roku. Po tej dacie ze względów zdrowotnych musiał zejść z budowy, jego miejsce zajął dyrektor spółki (...).

Pracownicy spółki (...) przyjechali na budowę z własnymi kontenerami, które miały na drzwiach napisy o oznaczeniem nazwy spółki, wielkości zbliżonej do kartki A4. Pracownicy mieli również bluzy z napisami (...).

Na budowie brygada (...) podlegała kierownikowi budowy A. L..

A. L. i W. C. znali się już wcześniej – ich żony są kuzynkami, spotykali się na gruncie prywatnym.

dowód: zeznania świadka S. Z. – karta 133-133 verte

zeznania świadka A. L. – karta 123-135 verte

przesłuchanie prezesa zarządu powódki W. C. karta 137-139

M. O. powiedział A. L., że zawarł ze spółką (...) umowę jako ze swoim podwykonawcą. Nie powiedział jednak o tym nikomu innemu ze strony spółki (...). M. O. zakładał jednak, że A. L. powiedział o fakcie zatrudnienia podwykonawcy swoim przełożonym, tj. prokurentowi spółki (...) I. J., który przynajmniej raz w tygodniu bywał na budowie.

dowód: przesłuchanie pozwanego M. O. – karta 144 verte -145

M. O. rzadko bywał na budowie, reprezentował go pracownik – K. B. (2). W czasie jednego z pobytów M. O. na budowie W. C. zapytał go, czy w myśl zapisów łączącej ich umowy zgłosił spółkę (...) inwestorowi jako podwykonawcę M. O. i J. R.. M. O. odpowiedział, że takiego zgłoszenia dokonał. W. C. uznał to zapewnienie za wiarygodne i kontynuował roboty.

Wcześniej W. C. nie znał firmy (...), prowadzonej przez M. O. i J. R.. Zawierając umowę uznał jednak, że gwarantem dla niego będzie spółka (...), którą uważał za firmę renomowaną na rynku, wiedział że spółka ta zaspokaja wszystkich wierzycieli i nie ma problemów z płatnościami.

dowód: przesłuchanie prezesa zarządu powódki W. C. karta 137-139

W dniu 1 grudnia 2011 roku sporządzony został protokół odbioru wykonanych robót dotyczących budowy przy ul. (...) - etapu I, budynek (...) między spółką (...) (w protokole oznaczoną jako wykonawca) - w imieniu, której działał W. C. oraz (...) spółką cywilną A. K. M. O.t, J. R. (w protokole oznaczoną jako inwestor), w imieniu której działał M. O.. Jakość odebranych robót budowlanych o wartości 27.561,50 zł oceniono jako dobrą. W rubryce „Zestawienie wartości wykonanych robót” wymieniono poszczególne rodzaje prac etapu I dla budynku nr (...), których wartość ogółem wyceniono na kwotę 27.561,50 zł.

Protokół został podpisany przez W. C. i M. O..

W zakresie robót dotyczących I etapu sporządzony został obmiar robót, podpisany przez K. B. (1) oraz W. C..

W dniu 1 grudnia 2011 roku spółka (...) wystawiła na rzecz (...) spółki cywilnej Architektura Krajobrazu Mariusz Olwert, J. R. fakturę VAT nr (...) na kwotę 27.561,50 zł netto, tj. 29.766,42 zł brutto, tytułem: „Roboty budowlane w budynku mieszkalnym zawarte w umownie z dnia 24.10.2011r.”. Jako sposób płatności wskazano przelew.

Faktura została opatrzona w imieniu osoby upoważnianej do podpisania faktury pieczęcią spółki cywilnej (...) oraz podpisem M. O..

Wobec braku oznaczenia w fakturze terminu płatności w nocie korygującej dotyczącej faktury VAT nr (...) wskazano 14 dniowy termin płatności.

dowód: protokół odbioru robót – karta 25 -26

obmiary robót I etapu – karta 27-28

faktura (...)– karta 23

nota korygująca fakturę (...)– karta 24

W dniu 30 grudnia 2011 roku między spółką (...), w imieniu której działał W. C. oraz spółką cywilną (...), w imieniu której działał M. O., sporządzony został kolejny protokół odbioru wykonanych robót, oznaczony jako dotyczący budowy przy ul. (...) - etap I, budynek (...). W protokole zaznaczono, że jakość odebranych robót budowlanych o wartości 55.396,17 zł jest dobra, nie wniesiono żadnych uwag. W rubryce „Zestawienie wartości wykonanych robót” wymieniono poszczególne rodzaje prac etapu I dla budynku nr (...), których wartość ogółem wyceniono na kwotę 55.396,17 zł.

Protokół został podpisany przez W. C..

W zakresie wymienionych robót sporządzony został obmiar robót, podpisany przez K. B. (1) oraz W. C..

W dniu 30 grudnia 2011 roku spółka (...) wystawiła na rzecz G.” spółki cywilnej (...), J. R. kolejną fakturę VAT o numerze (...), na kwotę 55.396,17 zł netto, tj. 59.827,86 zł brutto, tytułem: „Roboty budowlane w budynku mieszkalnym zawarte w umownie z dnia 24.10.2011 r.” Jako sposób płatności wskazano przelew.

Faktura została opatrzona w imieniu osoby upoważnianej do podpisania faktury pieczątką spółki cywilnej (...) oraz podpisem M. O..

Wobec braku oznaczenia terminu płatności w fakturze w nocie korygującej dotyczącej faktury VAT nr (...) wskazano 14 dniowy termin płatności.

W dniu 31 stycznia 2012 roku sporządzono protokół odbioru wykonanych robót dotyczących budowy przy ul. (...) - etapu II, budynek (...). Jakość odebranych robót budowlanych o wartości 56.320,38 zł oceniono jako dobrą, nie wniesiono też żadnych uwag. W protokole również zapisano, że został on sporządzony przy udziale spółki (...), w imieniu której działał W. C., oraz spółki cywilnej (...) w imieniu, której działał M. O.. W rubryce „zestawienie wartości wykonanych robót” wymieniono poszczególne rodzaje prac, których wartość ogółem wyceniono na kwotę 56.320,38 zł.

Protokół został podpisany przez W. C..

W dniu 31 stycznia 2012 roku spółka (...) wystawiła fakturę korygującą VAT nr 5A/2012, dotyczącą faktury VAT nr (...). Korekta dotyczyła kwoty faktury, którą skorygowano z 55.396,17 zł netto (59.827,86 zł brutto) na 56.320,38 zł netto (60.826,07 zł brutto), nadto w tytule należności zamiast „Roboty budowlane w budynku mieszkalnym zawarte w umownie z dnia 24.10.2011 r.” zapisano „Roboty budowlane w budynku mieszkalnym zawarte w umownie z dnia 24.10.2011 r. - II etap”.

dowód: protokół odbioru robót – karta 31 - 32

obmiary robót II etapu – karta 33-34

faktura (...)– karta 29

nota korygująca fakturę (...)– karta 30

protokół odbioru z dnia 31.12.2011 r. – karta 114-116

faktura korygująca 5A/2012 – karta 113

W piśmie z dnia 31 stycznia 2012 roku spółka (...) powołując się rozliczenia dotyczące II etapu wykonanych robót budowanych na podstawie umowy z dnia 24 października 2011 roku poinformowała M. O. i J. R. o wystawieniu faktury korygującej nr 5A/2012 do faktury VAT nr (...), z której to korekty do dopłaty powstała kwota 998,15 zł. Przesyłając w załączeniu fakturę korygującą poinformowała również, że została ona wystawiona na podstawie skorygowanych obmiarów wykonanych robót w budynkach o nr (...).

dowód: pismo powódki z 31 stycznia 2012 roku – karta 35

Pismem z dnia 14 lutego 2012 roku spółka (...) wezwała M. O. i J. R. do zapłaty należności z tytułu wystawionych faktur, tj. faktury VAT nr (...), z której do zapłaty - po wpłaceniu 9.000 zł - pozostała kwota 20.766,42 zł, faktury VAT nr (...), z której do zapłaty pozostała kwota 59.827,86 zł (nie dokonano na jej poczet żadnej wpłaty) oraz faktury korygującej (...) na kwotę 998,15 zł.

dowód: pismo powódki z dnia 14 lutego 2012 roku – karta 36

W piśmie z dnia 22 lutego 2012 roku spółka (...) zwróciła się do M. O. i J. R. z prośbą o dokonanie odbioru III etapu robót na budynkach przy ul. (...) oraz sprawdzenie obmiaru robót w terminie wyznaczonym na dzień 29 lutego 2012 roku.

dowód: pismo powódki 22 lutego 2012 roku – karta 37 i 112

Wykonanie prac obejmujących roboty na budynku przy ul. (...) w miesiącu styczniu i lutym 2012 roku potwierdził A. L., składając swój podpis na dokumencie przygotowanym przez W. C. oraz zamieszczając adnotację o treści : „potwierdzam wykonanie prac bez uwag”.

dowód: pismo A. L. – karta 43

W dniu 5 marca 2012 roku między spółką (...), w imieniu której działał W. C. oraz spółką cywilną (...), w imieniu, której działał M. O., sporządzony został protokół odbioru wykonanych robót dotyczących budowy przy ul. (...) - etapu III, budynek (...). Jakość odebranych robót budowlanych o wartości 26.976,41 zł oceniono jako dobrą, nie wniesiono też żadnych uwag. W rubryce „Zestawienie wartości wykonanych robót” wymieniono poszczególne rodzaje prac etapu III, których wartość ogółem wyceniono na kwotę 26.976,41 zł.

Protokół został podpisany tylko przez W. C..

W zakresie robót dotyczących III etapu prac sporządzony został obmiar robót, podpisany również wyłącznie przez W. C..

dowód: protokół odbioru robót – karta 40-41

obmiar robót III etapu – karta 42

Prace w czterech budynkach realizowanych przez M. O. i J. R. w ocenie spółki (...) wciąż przebiegały w sposób nieterminowy. Spółka (...) podjęła decyzję o zakończeniu współpracy z M. O. i J. R., wykonywane przez nich roboty miała dokończyć (...) F. B.spółka cywilna M. J., L. M..

Rozliczenie ze spółką cywilną (...) M. O. i J. R. miało nastąpić po wykonaniu inwentaryzacji robót prowadzonych w budynkach o numerach (...).

dowód: zeznania świadka A. L. – karta 123-135 verte

zeznania świadka I. J. – karta 123-137

Prace były wykonywane przez brygadę W. C. – podwykonawcę M. O. i J. R. – do lutego 2012 roku.

dowód: przesłuchanie prezesa zarządu powódki W. C. karta 137-139

W marcu 2012 roku M. O. i J. R. podpisali z M. J. i L. M., prowadzącymi działalność gospodarczą pod firmą (...) F. B.spółka cywilna M. J., L. M., przy udziale i za zgodą spółki (...), „ Porozumienie w sprawie przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umowy nr (...) z dnia 14 maja 2011 roku”.

Przeniesienie praw i obowiązków nastąpiło z chwilą podpisania porozumienia, według stanu wykonania umowy określonego w protokole stanowiącym załącznik do porozumienia. M. O. i J. R. oświadczyli przy tym, że złożone do tej pory faktury obejmują wszystkie prace wykonane przez firmę (...) spółkę cywilnej (...) M. O., J. R..

Protokół stanowiący załącznik do porozumienia został opatrzony datą 8 marca 2012 roku i podpisany przez M. W., A. L., M. O..

Z uwagi na przeniesie praw i obowiązków wynikających z realizacji umowy w dniu 23 kwietnika 2012 roku spółka (...) zarwała z M. J. i L. M., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą(...) F. B.spółka cywilna M. J., L. M., aneks nr (...) do umowy nr (...) z dnia 14 maja 2011 roku.

dowód: porozumienie – karta 80-81

protokół przekazania – karta 82

aneks nr (...) do umowy (...)– karta 83

Spółka (...) rozliczyła się z M. O. i J. R. w drodze polubownej – strony zawarły porozumienie, w którym dokonały potrąceń wzajemnych roszczeń. M. O. zgodził się na te potrącenia, choć uważał, że nie wszystkie powinny mieć miejsce.

dowód: zeznania świadka I. J. – karta 123-137

przesłuchanie pozwanego M. O. – karta 144 verte -145

W okresie kiedy przygotowane było trójstronne porozumienie między spółką (...) oraz wspólnikami spółek cywilnych (...) i (...) do prokurenta spółki (...) I. J. zadzwonił kolega z informacją, że na budowie realizowanej przez spółkę (...) przy ul. (...) w S. zatrudniona jest spółka (...), której (...) nie płaci. Kolega ten był również znajomym W. C., za jego pośrednictwem W. C. umówił się na spotkanie z I. J..

Na spotkaniu z I. W. C. wyjaśnił, że jest podwykonawcą firmy (...), powiedział też, że firma ta nie płaci mu za wykonywane roboty. I. J. stwierdzał, że nie ma na ten temat żadnej wiedzy, ponadto wskazał, że spółka (...) rozwiązuje właśnie umowę z firmą (...) i przekazuje zakres prac innemu wykonawcy - spółce cywilnej (...)

W. C. w czasie spotkania okazał umowę łącząca go z M. O. i J. R.. Z wypowiedzi I. W. C. zrozumiał, że jeżeli spółka (...) nie rozliczyła się jeszcze w całości z M. O. i J. R., to zapłaci tą kwotę spółce (...).

Po tej rozmowie W. C. nie otrzymał żadnej informacji z (...) na temat ewentualnych nierozliczonych środków, które mógłby przejąć. W. C. po raz drugi nie próbował kontaktować się z nikim ze strony (...).

dowód: zeznania świadka I. J. – karta 123-137

przesłuchanie prezesa zarządu powódki W. C. karta 137-139

W dniu 30 marca 2012 roku spółka (...) wystawiła na rzecz (...) spółki cywilnej A. K. M. O., J. R. fakturę VAT nr (...) na kwotę 26.976,41 zł netto, tj. 29.134,52 zł brutto, tytułem : „Roboty budowlane w budynku mieszkalnym zawarte w umownie z dnia 24.10.2011 r.” Jako sposób płatności wskazano przelew.

Wobec braku oznaczenia w fakturze terminu płatności w nocie korygującej dotyczącej faktury VAT nr (...) wskazano 21 dniowy termin płatności.

W dniu 30 kwietnia 2012 roku spółka (...) wystawiła fakturę korygującą nr (...). Korekta dotyczyła kwoty faktury (...), którą skorygowano z 26.976,41 zł netto (29.134,52 zł brutto) na 24.401,41 zł netto (26.353,52 zł brutto). W fakturze wskazano, że korekta nastąpiła „z tytułu uznanej reklamacji”.

Faktura (...) oraz faktura korygująca nr (...) zostały podpisane przez pracownika spółki (...), zamieszczono na nich pieczątki „wysłano listem poleconym”.

dowód: faktura (...)– karta 38

nota korygująca fakturę (...)– karta 39

faktura korygująca nr (...) – karta 117

W piśmie z dnia 29 marca 2012 roku, kierowanym do M. O. i J. R., dotyczącym rozliczenia III etapu wykonanych robót budowlanych (rozliczenie końcowe) spółka (...) poinformowała o przesłaniu w załączeniu faktury VAT nr (...) wraz z protokołem odbioru i obmiarem wykonanych robót. Zwróciła się jednocześnie z prośbą o zwrot podpisanej faktury. Poinformowała także, że wobec braku reakcji na pisemne i ustne zgłoszenie do odbioru robót oraz nieustosunkowanie się do przedłożonego obmiaru robót III etapu przesłane dokumenty wraz z fakturą traktuje jako uzgodnione i oczekuje zapłaty w terminie umownym.

Pismo podpisał W. C..

dowód: pismo powódki z 29 marca 2012 roku – karta 44

M. O. w piśmie z dnia 24 kwietnia 2012 roku, kierowanym do spółki (...), działając w ramach Firmy (...) spółki cywilnej Architektura Krajobrazu M. O., J. R., udzielił odpowiedzi na wezwanie do zapłaty z dnia 13 kwietnia 2012 roku.

W piśmie tym oświadczył, że potwierdza wykonanie robót budowlanych na podstawie umowy z dnia 24 października 2011 roku według sprawdzonych obmiarów robót. Wartość tych robót określił na łączną kwotę 98.952,70 zł netto. Po rozliczeniu potrąceń i zapłat już dokonanych uznał swoje zobowiązanie wobec spółki (...) na kwotę 85.087,92 zł brutto. Pozostałe roszczenia wynikające z wystawionych faktur, wskazanych w wezwaniu do zapłaty, uznał za sporne. Wyraził jednocześnie wolę porozumienia w sprawie rozłożenia na raty spłaty zobowiązania. W załączonym do pisma zestawieniu wskazał następujące pozycje spłaty: I etap – 22.570,90, II etap – 50.347,80, III etap – 26.034,00 /razem 98.952,70 - 2.575,00 (roboty wykonane przez G.) = 96.377,70 zł.

dowód: pismo z dnia 24 kwietnia 2012 roku – karta 45-46

Pismem z dnia 12 czerwca 2012 roku reprezentujący spółkę (...) radca prawny wezwał M. O. i J. R. do zapłaty kwoty 85.087,92 zł tytułem reszty wynagrodzenia za wykonane po podstawie umowy z dnia 24 października 2011 roku roboty budowlane. W piśmie tym pełnomocnik spółki zaznaczył, że pomimo uznania roszczenia za uzasadnione i kilku wezwań do dobrowolnej zapłaty reszta wynagrodzenia nie została uiszczona, tym samym brak zapłaty w terminie 7 dni spowoduje skierowanie sprawy na drogę sadową.

Kolejne pismo opatrzone datą 12 czerwca 2012 roku reprezentujący spółkę (...) radca prawny skierował do zarządu Firmy Budowlano-Handlowo Usługowej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Pismo oznaczono jako „Przedsądowe wezwanie do zapłaty”, dotyczące kwoty 85.087,92 zł.

W piśmie reprezentujący spółkę (...) radca prawny wyjaśnił, że spółka (...) była podwykonawcą (...) spółki cywilnej Architektura Krajobrazu M. O., J. R., która zleciła spółce (...) roboty budowlane na podstawie umowy zawartej w dniu 24 października 2011 roku. Nadto wymieniona umowa zawierała postanowienie zobowiązujące zamawiającego do uzyskania zgody Inwestora - Wykonawcy na zawarcie umowy z podwykonawcą i wykonanie zleconych robót. Zamawiający zapewnił spółkę (...) o uzyskaniu zgody inwestora na prowadzenie robót. Z dniem 24 października 2011 roku udostępniony został plac budowy i wykonywane zostały prace zgodnie z określonym w umowie zakresem. Pomimo wykonania zleconych robót bez zastrzeżeń, zamawiający zapłacił podwykonawcy tylko nieznaczną część wynagrodzenia, tj. 19.000 zł z pierwszej faktury nr (...). Do zapłaty pozostała reszta należności w wysokości 85.087,92 zł. Zamawiający uznał roszczenie za zasadne, ale pomimo kilku wezwań do zapłaty nie uregulował dobrowolnie należności.

Wskazując na powyższe na podstawie art. 647 ¹ k.c. reprezentujący spółkę (...) radca prawny wskazał, że spółka kieruje swoje roszczenie do spółki (...) jako inwestora i wykonawcy robót. Dalej zaznaczył, że spółka (...) formalnie na piśmie zgody (...) bezpośrednio od tej spółki nie otrzymała, nie otrzymała również sprzeciwu na wykonanie robót. W posiadaniu podwykonawcy są jednak dowody, które w sposób nie budzący wątpliwości potwierdzają, iż spółka (...) miała wiedzę o umowie i akceptowała obecność na budowie oraz wykonywanie robot przez spółkę (...).

W odpowiedzi na powyższe w piśmie z dnia 21 czerwca 2012 roku spółka (...) oświadczyła, że nigdy nie wyrażała zgody na zawarcie umowy na podwykonawstwo pomiędzy spółką cywilną (...) a spółką (...), jak również nie posiadała (i nie posiada w dalszym ciągu) wiedzy o istotnych postanowieniach umowy między wymienionymi spółkami. W związku z powyższym spółka (...) uznała, że nie ponosi solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia na rzecz (...).

Pismo podpisał prezes zarządu spółki (...) M. Ł..

dowód: wezwanie do zapłaty – karta 47

wezwanie do zapłaty – karta 48-49

pismo spółki (...) – karta 50

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione wobec pozwanych M. O. i J. R. oraz nieuzasadnione wobec pozwanej Firmy Budowlano-Handlowo Usługowej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Pozwany J. R. nie odpowiedział na pozew, wydany przeciwko niemu wyrok jest zaoczny.

Pozwany M. O. stawił się na rozprawie w dniu 26 lutego 2013 roku, wdał się w spór, przyznał, że roszczenie powódki wobec niego i jego wspólnika jest uzasadnione, potwierdził swój podpis na dokumencie dnia 24 kwietnia 2012 roku, będącym uznaniem długu, którego wysokość odpowiada wysokości dochodzonej pozwem - 85.952,70 zł. Jednocześnie wyjaśnił, że nie płaci spółce (...), ponieważ obecnie nie ma pieniędzy, z tego powodu nie jestem w stanie złożyć żadnej propozycji ugodowej, bo nie dysponuje możliwością spłaty.

W piśmie procesowym z dnia 6 sierpnia 2012 roku powódka w sposób szczegółowy wyjaśniła, że jaki sposób wyliczona została uznana przez pozwanego M. O. kwota żądania - 85.952,70 zł (karta 109-110).

Podstawą prawną powództwa wobec M. O. i J. R. jest art. 647 k.c., natomiast wobec spółki (...) art. 647 k.c. w zw. z art. 647 ¹ § 5 k.c.

Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 647 ¹ § 5 k.c. zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Od M. O. i J. R. zasądzono kwotę wynagrodzenia za roboty budowlane w przyznanej przez M. O. wysokości 85.952,70 zł (wobec J. R. wyrokiem zaocznym). O odsetkach orzeczono na podstawie 481 § 1 k.c.

Obrona pozwanej spółki (...) sprowadzała się do podniesienia zarzutu braku zgody ze strony spółki (...) na zatrudnienie powódki jako podwykonawcy na budowie realizowanej przy ul. (...) w S.. Pozwana wywodziła, że umowa z pozwanymi M. O. i J. R. uległa rozwiązaniu z dniem 8 marca 2012 roku, do tej daty pozwani M. O. i J. R. nie uzyskali zgody na zatrudnienie powódki w charakterze podwykonawcy.

W odpowiedzi na powyższe zarzuty – w piśmie procesowym z dnia 30 października 2012 roku – powódka wywodziła, że w czasie realizowania przez nią robót na terenie budowy znajdowały sie dwa oznaczone znakiem logo powódki kontenery, ponadto pracownicy powódki nosili ubrania z napisami (...) i nikt nie spotkał się z jakimkolwiek sprzeciwem ze strony inwestora. Po pewnym czasie M. O. przestał interesować się budową, wtedy zrozumienie dla pracy brygady powódki wykazał kierownik budowy A. L., który wiedział, że powódka jest podwykonawcą M. O. i J. R.. Powódka podkreślała również, że W. C. poinformował o podwykonawstwie powódki prokurenta spółki (...) I. J..

Powódka powołując się na orzeczenia sądów podkreślała, że zgoda inwestora może być wyrażona w każdy sposób, także w sposób dorozumiany, wskazywała również, że zgoda wyrażona w sposób czynny jest skuteczna, gdy postanowienia umowy z podwykonawcą są znane inwestorowi, przy czym ich znajomość nie musi pochodzić od wykonawcy.

Przed przystąpieniem do rozważań dotyczących odpowiedzialności pozwanej spółki (...) (inwestora) wskazać należy, że w orzecznictwie przyjęty został pogląd, że zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą ma znaczenie jedynie dla powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy. Brak takiej zgody nie rzutuje natomiast na ważność umowy o podwykonawstwo. Przykładowo w wyroku z dnia 30 maja 2006 r. ( IV CSK 61/06) Sąd Najwyższy wyraził zapatrywanie, że przewidziana w art. 647 ¹ § 2 k.c. zgoda inwestora nie ma charakteru przesłanki skuteczności ani ważności umowy z podwykonawcą, ponieważ okoliczność, czy dłużnik wykonywa zobowiązanie sam, czy też posługuje się innymi osobami, stosunkowo rzadko ma znaczenie z punktu widzenia interesu wierzyciela; zgoda inwestora warunkuje jedynie jego solidarną odpowiedzialność z wykonawcą za zobowiązania z tytułu wynagrodzenia należnego podwykonawcy. Pogląd ten przyjęty został również w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. uchwała z dnia 28 czerwca 2006 r., III CZP 36/06 oraz wyroki z dnia 15 listopada 2006 r., V CSK 221/06 i V CSK 256/06).

Przytoczenie powyższych poglądów konieczne było ze względu na § 2 pkt 5 umowy łączącej powódkę i pozwanych M. O. i J. R..

Oceniając solidarną z wykonawcą odpowiedzialność inwestora rozważyć natomiast należy, czy inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy między wykonawcą (M. O. i J. R.) a podwykonawcą (powódką).

Zgodnie z art. art. 647 ¹ § 2 k.c. do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.

Odnośnie zasygnalizowanej powyżej kwestii wskazać należy na pogląd wyrażony w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r. (III CZP 6/08 OSNC 2008/11/121), gdzie Sąd Najwyższy wskazał, że zgoda inwestora ma dotyczyć zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą, a więc konkretnej umowy, o określonej treści, zawartej lub przynajmniej wstępnie uzgodnionej ze zindywidualizowanym podmiotem w zakresie wszystkich istotnych postanowień, szczególnie tych, które decydują o wysokości wynagrodzenia.

Dalej Sąd najwyższy wskazał, że : nie budzi wątpliwości, że art. 647 ¹ § 2 k.c. normuje jedynie postępowanie konieczne do przypisania milczeniu inwestora określonego w tym przepisie znaczenia, tj. zgody na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą (lub przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą). Normatywnie ustalona interpretacja biernego zachowania jest postanowieniem szczególnym, umieszczonym w przepisie o charakterze wyjątkowym, wymagającym interpretacji ścisłej. Aby zatem można było przypisać inwestorowi milczącą zgodę na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą, konieczne jest łączne wypełnienie wszystkich przesłanek omawianego przepisu, tzn. przedstawienie inwestorowi przez wykonawcę umowy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu wraz ze stosowną częścią dokumentacji, która dotyczy przedmiotu umowy. W wypadku, gdy milcząca zgoda ma dotyczyć umowy pomiędzy podwykonawcą a dalszym podwykonawcą, odpowiednie stosowanie art. 647 ¹ § 2 k.c. oznacza, że przedstawione dokumenty muszą precyzować treść i zakres tej umowy. Podmiotem, który - zgodnie z omawianą normą - powinien przedstawić niezbędną dokumentację, aby uruchomić bieg terminu do złożenia zastrzeżeń lub sprzeciwu przez inwestora lub wykonawcę, jest podwykonawca powierzający wykonanie robót dalszemu podwykonawcy.

Aby można przyjąć, że milczenie inwestora (wykonawcy) oznacza jego zgodę, treść przedłożonej umowy lub jej projektu powinna obejmować wszystkie postanowienia istotne przy określaniu zakresu odpowiedzialności solidarnej inwestora; jej uzupełnieniem jest odpowiednia część dokumentacji, obejmująca roboty będące przedmiotem przedstawianej umowy (projektu). Treść dostarczonej umowy (projektu) wyznacza granice solidarnej odpowiedzialności inwestora (wykonawcy), milczące wyrażenie zgody odnosi się bowiem jedynie do zobowiązań wynikających z przedłożonych dokumentów.

W uchwale 7 sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r. Sąd Najwyższy podzielił także stanowisko zajęte w podjętej wcześniej uchwale z dnia 28 czerwca 2006 r. ( III CZP 36/06) gdzie przyjęto, że przedstawienie dokumentacji nie oznacza prostego jej doręczenia, lecz jest działaniem kierunkowym, którego realizacja wymaga wskazania adresatowi przyczyny dostarczenia mu zestawu dokumentów. Dopiero w razie spełnienia wszystkich omówionych wymagań można przypisać milczeniu inwestora lub wykonawcy znaczenie wyrażenia zgody.

W późniejszym orzecznictwie również wskazuje się na konieczność przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z odpowiednią dokumentacją. Podkreśla się przy tym, że wykonawca obowiązany jest dołączyć część dokumentacji dotyczącej wykonania robót powierzanych podwykonawcy i nie można zgodzić się z zapatrywaniami, że jest to wymaganie nieistotne (inwestor dysponuje przecież całością dokumentacji technicznej i ekonomicznej). Współczesna dokumentacja dużej inwestycji - jak powszechnie wiadomo - składa się z wielu tomów opracowań urbanistycznych, projektowych i ekonomicznych. Konwencjonalny język umów może nie oddawać wszystkich przesłanek niezbędnych do oceny wieloaspektowego ryzyka powierzenia przez wykonawcę innemu podmiotowi realizacji zadań wchodzących w zakres inwestycji. Ponadto, ze względu na krótki termin 14 dni do podjęcia decyzji odnośnie udzielenia zgody wchodzi w grę element czasu, stąd świadoma zgoda obejmująca ryzyko zapłaty ( § 5) musi opierać się na pełnej znajomości przesłanek faktycznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 grudnia 2011 r. VI ACa 690/11).

W okolicznościach niniejszej sprawy wykazane zostało, że W. C. okazał umowę łączącą powódkę z pozwanymi M. O. i J. R. prokurentowi spółki (...) I. J.. Okazanie tej umowy oraz towarzysząca tej czynności rozmowa między W. C. i I. J. nie stanowią jednak zdarzenia, które wyczerpywałoby wszystkie przesłanki wymienione w art. 647 ¹ § 2 k.c., którego interpretację przedstawiono powyżej poprzez odwołanie się do orzecznictwa sądów.

Niesporny jest fakt, że pozwana spółka (...) nigdy nie udzieliła zgody na zatrudnienie powódki w sposób czynny, rozważać można jedynie milczące wyrażenie zgody poprzez brak sprzeciwu wyrażonego w terminie 14 dni od daty zdarzeń opisanych w art. 647 ¹ § 2 k.c.. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera wymóg z art. 647 ¹ § 2 k.c. dotyczący przedstawienia pozwanej spółce (...) umowy o podwykonawstwo wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie.

Materiał dowodowy nie wskazuje w ogóle na to, aby I. J. okazano dokumentację, w oparciu o którą powódka wykonywała umowę łączącą ją z M. O. i J. R.. Przypomnieć należy, że w umowie między powódką z jednej strony i M. O. i J. R. z drugiej w § 2 ust. 6 wskazano, że roboty budowlane powierzone spółce (...) zostaną wykonane na podstawie dokumentacji projektowej i opisowej przekazanej podwykonawcy przez wykonawcę, a wykaz dokumentacji projektowej i opisowej stanowi załącznik nr 1 do umowy. Nawet jeżeli W. C. okazał I. J. umowę wraz z załącznikiem–wykazem, konieczne było okazanie również dokumentacji projektowej i opisowej, którą ten wykaz wymienia. Materiał dowodowy nie potwierdza, że ta dokumentacja została na opisywanym spotkaniu przez W. C. okazana.

Dodatkowo wskazać należy, że spotkanie to miało miejsce w czasie, kiedy pozwana (...) podejmowała już działania związane z rozwiązaniem umowy z M. O. i J. R.. Świadczą o tym następujące wypowiedzi I. J. :

„Nie przypominam sobie, kiedy dokładnie pan C. ze mną rozmawiał. Było to na wiosnę. Kiedy ten pan był u mnie, to ja sprawdzałem naszego prawnika w sprawie porozumienia cesji umowy z (...) na tą drugą firmę, która nazywała się (...)”;

„…po drugie to było w okresie, kiedy my z firmą (...) rozwiązaliśmy umowę i przekazaliśmy zakres robót do wykończenia drugiemu podwykonawcy, który miał dokończyć tą budowę”;

„Pan C. przyszedł na pewno do mnie do firmy. Pokazywał mi umowę, ale ja powiedziałem, że jest mi niepotrzebna, bo (...) już nie funkcjonuje na budowie”.

Data rozmowy między W. C. i I. J. jest istotna z tego punktu widzenia, że zgoda inwestora na umowę między wykonawcą a podwykonawcą jest oświadczeniem, do którego nie stosuje się art. 63 § 2 k.c., co oznacza, że zgoda inwestora wyrażona po zawarciu umowy przez wykonawcę i podwykonawcę nie ma mocy wstecznej (por. powołana wyżej uchwała 7 sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r. , III CZP 6/08, OSNC 2008/11/121, gdzie Sąd Najwyższy wskazał, że: „ do zgody wymaganej przez art. 647 ¹ § 2 i 3 k.c. nie stosuje się art. 63 § 2 k.c. Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 k.c.); niezależnie od tego zgodę uważa się za wyrażoną w razie ziszczenia się przesłanek określonych w art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie k.c.”).

Trójstronna umowa, na mocy której w miejsce pozwanych weszli wspólnicy spółki cywilnej(...)została podpisana w dniu 8 marca 2012 roku (data wskazana w załączniku do umowy). W art. 647 ^{( 1)} § 2 k.c. przewidziano 14-dniowy termin, którego upływ oznacza milczące wyrażenie zgody przez inwestora na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą. Oznacza to, że jeżeli rozmowa między W. C. i I. J. miała miejsce w dniu 22 lutego 2012 roku (lub później), to zapłata za żadne roboty wykonane przez powódkę nie została objęta solidarną odpowiedzialnością inwestora. Gdyby natomiast rozmowa ta miała miejsce przed dniem 22 lutego 2012 roku, to (przy hipotetycznym założeniu, że rozmowę tą można potraktować jako zdarzenie spełniające przesłanki z art. 647 ^{( 1)} § 2 k.c., co z przyczyn opisanych wyżej jest wyłączone) odpowiedzialność inwestora dotyczyłaby jedynie tych robót, które zostały wykonane od daty przypadającej po 14 dniach od rozmowy do dnia 8 marca 2012 roku.

Powódka nie wykazała, jakie objęte żądaniem pozwu roboty (o jakiej wartości) w tak wyliczonym okresie były przez nią wykonane, co wyłącza przy hipotetycznym założeniu przedstawionym powyżej możliwość częściowego uwzględnienia powództwa - w zakresie wynagrodzenia za roboty wykonane w tym czasie.

Na podstawie przytoczonych wyżej zeznań I. J. przyjąć jednak należy, że rozmowa ta odbyła się w okresie bezpośrednio poprzedzającym dzień 8 marca 2012 roku, a więc w ciągu 14 dni przed datą 8 marca 2012 roku, co czyni całe powództwo nieuzasadnionym.

Odmienną datę rozmowy podał w swoich zeznaniach W. C. – wskazał on, że: „ spotkanie z panem J. na pewno było jeszcze w trakcie robót, grubo jeszcze przed rozwiązaniem umowy między (...) i panem O.. To było na początku roku, myślę że był to styczeń. Przez okres stycznia i lutego wykonywaliśmy jeszcze roboty”.

Sąd uznał zeznania W. C. w tym zakresie (dotyczącym omawianej daty) za niewiarygodne, nie znajdują one bowiem potwierdzenia w żadnym materiale dowodowym. Dostrzec należy, że powódka nie przytaczała daty opisywanej rozmowy w żadnym piśmie przedprocesowym, w szczególności nie wspomina o niej pismo opatrzone datą 12 czerwca 2012 roku, które reprezentujący powódkę radca prawny skierował do zarządu spółki (...).

Pozwana (...) w odpowiedzi na pozew wyjaśniła, że nigdy nie wyraziłaby zgody na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą o treści takiej, jaka łączyła powódkę z M. O. i J. R., a to dlatego, że postanowienia tej umowy były sprzeczne z postanowieniami umowy łączącej pozwaną (...) z M. O. i J. R., w szczególności w zakresie terminów zakończenia robót i terminów płatności. Pozwany M. O. zeznał nadto, że analiza wynagrodzeń z obu umów prowadzi do wniosku, że wynagrodzenie powódki było przewidziane jako wyższe niż wynagrodzenie M. O. i J. R.. W świetle powyższego przyjąć należy, że zeznania I. J. - odmienne od zeznań W. C. w zakresie daty rozmowy z W. C. - znajdują potwierdzenie w sposobie zachowania się I. J., uznał on bowiem, że nie ma potrzeby aby wypowiadać się co do umowy o podwykonawstwo, skoro umowa z M. O. i J. R. jest właśnie rozwiązywana. W przeciwnym przypadku I. J. niewątpliwie poddałby umowę podwykonawczą analizie, rozważył, czy mimo bardziej korzystnej treści umowy podwykonawczej spółka (...) może wyrazić na nią zgodę i rozpatrzył zastosowanie środków z zacytowanych na wstępie uzasadnienia § 6 pkt 9-12 umowy łączącej (...) z M. O. i J. R. (w paragrafie tym strony uregulowały sposób rozliczania się w przypadku zatrudnienia przez wykonawcę zgłoszonych zamawiającemu podwykonawców). Brak tego rodzaju działań, mimo bardziej korzystnej treści umowy podwykonawczej, czyni wiarygodnymi zeznania I. J. co do daty rozmowy z W. C., zachowanie I. J. po okazaniu mu umowy przez W. C. znajduje bowiem logiczne uzasadnienie tylko w takiej sytuacji, gdy omawiana rozmowa miała miejsce w opisywanym przez I. J. czasie.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że rozmowa ta odbyła się w okresie bezpośrednio poprzedzającym dzień 8 marca 2012 roku, co oznacza brak solidarnej odpowiedzialności inwestora.

Abstrahując od powyższych rozważań należy zwrócić uwagę na kolejną okoliczność, która przemawia za tym, że spotkanie W. C. z I. J. nie może być potraktowane w kategoriach wypełnienia przesłanki z art. 647 ¹ § 2 k.c. w postaci przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z odpowiednią dokumentacją. I. J. nie był bowiem inwestorem - inwestorem była spółka (...), wobec której I. J. był prokurentem. Zgodnie z art. 109 ¹ k.c. prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę.

Kodeks cywilny w zakresie reprezentacji osób prawnych stoi na stanowisku tzw. teorii organów. Zgodnie z art. 38 k.c. osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością organem takim jest zarząd (art. 201 § 1 k.s.h. ). Ocena zachowania osoby prawnej dokonywana jest przez pryzmat zachowania piastuna jej organu, tym samym przy czynnościach prawnych warunki ważności tych czynności ocenia się biorąc pod uwagę zachowanie piastuna jej organu, a więc stan świadomości i zewnętrzny przejaw woli osoby fizycznej będącej piastunem. Ma to znaczenie np. dla oceny, czy czynność prawna osoby prawnej nie została dotknięta wadą oświadczenia woli, bądź przy ustalaniu dobrej bądź złej wiary osoby prawnej.

Wiedza inwestora, który jest osobą prawną (jak pozwana spółka (...)) o zawarciu umowy podwykonawczej, a więc wiedza, która zgodnie z art. 647 ¹ § 2 k.c. jest przesłanką zastosowania konstrukcji milczącego oświadczenia woli inwestora w przedmiocie wyrażenia zgody na zawarcie umowy podwykonawczej, jest wiedzą jej organu.

W okolicznościach niniejszej sprawy prezesem jednoosobowego zarządu spółki (...) był M. Ł. i tylko jego wiedza o określonych faktach może być uznana za wiedzę inwestora. Wiedza pełnomocnika spółki (...), jej prokurenta (np. I. J.) czy też pracownika (np. kierownika budowy A. L.) nie jest natomiast wiedzą spółki jako osoby prawnej. W rozpoznawanej sprawie powódka nawet nie twierdziła, że M. Ł. uzyskał wiedzę o zawarciu umowy ze spółką (...) jako podwykonawcą, ani że przedstawiono M. Ł. umowę zawartą między M. O. i J. R. oraz spółką (...) wraz z odpowiednią dokumentacją, jak tego wymaga art. 647 ¹ § 2 k.c.

Bez znaczenia jest więc okoliczność, że pracownicy spółki (...) nosili ubrania robocze bądź korzystali z kontenerów oznaczonych na drzwiach nazwą spółki. Wprawdzie zgodzić należy się z tezą powódki, że zgoda inwestora może być wyrażona przez każde zachowanie, które ją ujawnia w sposób dostateczny, materiał dowodowy nie potwierdza jednak, że kontenery te oraz ubrania widział M. Ł. (z zeznań pozwanego M. O. wynika, że na budowie bywał tylko prokurent spółki (...)). Ponadto – jak już wyjaśniono powyżej – aby można było przypisać inwestorowi milczącą zgodę na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą konieczne jest łączne wypełnienie wszystkich przesłanek art. 647 ¹ § 2 k.c., to znaczy przedstawienie inwestorowi umowy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu wraz ze stosowną częścią dokumentacji, która dotyczy przedmiotu umowy. Treść przedłożonej umowy lub jej projektu powinna obejmować wszystkie postanowienia istotne dla określenia zakresu odpowiedzialności solidarnej inwestora, a jej uzupełnieniem jest odpowiednia część dokumentacji, obejmująca roboty będące przedmiotem umowy (projektu). Dopiero spełnienie wszystkich omówionych wymagań powoduje, że można przypisać milczeniu inwestora znaczenie oświadczenia woli o wyrażeniu zgody.

Przesłanki te – jak wykazano powyżej – nie zostały spełnione.

W tym stanie rzeczy powództwo wobec spółki (...) podlegało oddaleniu.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron (na wniosek pozwanej spółki (...), karta 137, dowód ten został przeprowadzony z pominięciem przesłuchania członka zarządu pozwanej spółki (...)).

Dokumenty prywatne, na których oparte zostały ustalenia faktyczne, nie były przez strony kwestionowane i nie wzbudziły żadnych wątpliwości Sądu.

Wiarygodne okazały się dowody z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron, z wyjątkiem zeznań świadka A. L., który zeznawał, że nie wiedział o tym, iż spółka (...) była podwykonawcą M. O. i J. R. - zamiast tego twierdził, że członkowie brygady W. C. i on sam byli pracownikami tej spółki. Powyższe zeznania były sprzeczne z zeznaniami S. Z., W. C. i M. O., ponadto należy mieć na uwadze, że doświadczenie życiowe wskazuje, iż więzy rodzinne, jakie łączyły W. C. i A. L. wykluczają możliwość braku wiedzy po stronie A. L. co do zasad, na jakich pojawił się na budowie W. C. ze swoją brygadą. Fakt wiedzy A. L. o zatrudnieniu spółki (...) jako podwykonawcy M. O. i J. R. pozostawał jednak bez znaczenia dla odpowiedzialności spółki (...), co wyjaśniono powyżej.

Różnice pojawiły sie również w zeznaniach W. C. i I. J. co do daty, w jakiej odbyła się rozmowa, w czasie której W. C. pokazał I. J. umowę. Sąd uznał za wiarygodne zeznania I. J., który zeznał, że rozmowa miała miejsce na wiosnę, w czasie kiedy M. O. i J. R. zaprzestali już wykonywania robót dla (...), trwały natomiast rozmowy z prawnikami w sprawie zawarcia trójstronnego porozumienia, w ramach którego prace pozwanych M. O. i J. R. miała przejąć spółka cywilna „(...).”. Ocenę odmiennych zeznań W. C. i I. J. w tym zakresie przedstawiono we wcześniejszej części rozważań.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, zgodnie bowiem z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Stroną przegrywającą okazali się pozwani M. O. i J. R., od których zasądzono solidarnie na rzecz powódki kwotę 7.872 zł (4.255 zł – opłata od pozwu, 3.600 zł - wynagrodzenie pełnomocnika powódki na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz 17 zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa).

Wobec spółki (...) stroną przegrywającą była powódka, zasądzono więc od niej na rzecz spółki (...) koszty procesu obejmujące 3.600 zł jako wynagrodzenie pełnomocnika oraz 17 zł jako opłatę skarbową od pełnomocnictwa.