Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 30 WRZEŚNIA 2010 R.
I KZP 14/10
Przepis art. 575 § 1 k.p.k. rozumieć należy w ten sposób, że w sytua-
cji, w której zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, z chwilą
wydania takiego wyroku, poprzedni wyrok łączny traci moc w całości, bez
względu na zakres różnic w treści obu wyroków i bez względu na to ile kar
łącznych wymierzono w poprzednim wyroku łącznym.
Przewodniczący: sędzia SN R. Malarski.
Sędziowie SN: T. Artymiuk, M. Laskowski (sprawozdawca).
Prokurator Prokuratury Generalnej: B. Mik.
Sąd Najwyższy w sprawie skazanego Zbigniewa B. o wydanie wyro-
ku łącznego, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 30
września 2010 r., przedstawionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez
Sąd Okręgowy w O., postanowieniem z dnia 14 maja 2010 r., zagadnienia
prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:
„Czy użyty w art. 575 § 1 k.p.k. termin „wyrok łączny” odnosi się do
wyroku rozumianego jako orzeczenie, czy też jego części wyznaczonej
granicami zbiegu realnego przestępstw, warunkującego jedną karę łączną
orzekaną na podstawie art. 85 k.k.?”
p o s t a n o w i ł odmówić podjęcia uchwały.
2
U Z A S A D N I E N I E
Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne powstało
w następującej sytuacji procesowej.
Sąd Rejonowy w L. w wyroku łącznym z dnia 15 stycznia 2007 r.,
wydanym po rozpoznaniu wniosku skazanego Zbigniewa B. połączył kary
wymierzone skazanemu następującymi wyrokami:
1. Sądu Rejonowego w B. z dnia 12 lutego 2003 r., II K 534/02, którym
skazany został za przestępstwo popełnione w dniu 3 września 2002 r. na
karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
2. Sądu Rejonowego w B. z dnia 30 maja 2003 r., II K 60/03, którym ska-
zany został za przestępstwo popełnione w dniach 1 października 2002 r. i
10 października 2002 r. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i
wymierzył karę łączną 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności.
Tym samym wyrokiem łącznym sąd połączył kary wymierzone Zbi-
gniewowi B. wyrokami:
1. Sądu Rejonowego w L. z dnia 24 sierpnia 2005 r., II K 380/05, którym
skazany został za czyn popełniony w dniu 20 kwietnia 2005 r. na karę roku
i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
2. Sądu Rejonowego w L. z dnia 18 sierpnia 2006 r., II K 61/06, którym
skazany został za przestępstwo popełnione w dniu 3 sierpnia 2005 r. na
karę 3 lat pozbawienia wolności
i wymierzył drugą w tym wyroku karę łączną 4 lat pozbawienia wolności.
Sąd Rejonowy w L. w omawianym wyroku łącznym umorzył jedno-
cześnie na podstawie art. 572 k.p.k. postępowanie w sprawie wydania wy-
roku łącznego w odniesieniu do następujących wyroków skazujących Zbi-
gniewa B.:
1. Sądu Rejonowego w B. z dnia 18 września 2003 r., VI K 342/03, za czy-
ny popełnione w kwietniu 2003 r. i w dniu 3 maja 2003 r.,
3
2. Sądu Rejonowego w B. z dnia 22 czerwca 2004 r., II K 212/04, za czyn
popełniony od dnia 10 kwietnia 2003 r. do dnia 1 czerwca 2004 r.,
3. Sądu Rejonowego w L. z dnia 24 października 2005 r., II K 466/05, za
czyn popełniony w dniu 6 kwietnia 2005 r.,
4. Sądu Rejonowego w L. z dnia 12 kwietnia 2006 r., II K 874/05, za czyn
popełniony w dniu 6 października 2005 r.
Sąd uznał, że w odniesieniu do wymienionych czterech wyroków nie
zachodzą warunki przewidziane w art. 85 k.k., pozwalające na wymierzenie
skazanemu kary łącznej.
W dniu 7 marca 2007 r. skazany Zbigniew B. złożył kolejny wniosek o
wydanie wyroku łącznego, w którym wskazał, jako mające podlegać połą-
czeniu wszystkie wymienione powyżej wyroki Sądu Rejonowego w L. i Są-
du Rejonowego w B. – razem 8 wyroków. Sąd Rejonowy w L. postanowie-
niem z dnia 27 sierpnia 2007 r., II K 171/07, umorzył postępowanie w
przedmiocie wydania wyroku łącznego, uznając, iż w sprawie skazanego
zapadł już w dniu 15 stycznia 2007 r. opisany na wstępie wyrok łączny, II K
568/06, i ponowne orzekanie w odniesieniu do tych samych, wskazanych
we wniosku wyroków jest niedopuszczalne.
Po rozpoznaniu zażalenia skazanego, Sąd Okręgowy w O. postano-
wieniem z dnia 14 grudnia 2007 r., VII Kz 917/07, uchylił postanowienie o
umorzeniu postępowania, wskazując, iż z danych o karalności Zbigniewa
B. wynika, że został on skazany dziewięciokrotnie i przed wydaniem orze-
czenia w kwestii wyroku łącznego należy poddać analizie wszystkie dzie-
więć skazań. Sprawę przekazano Sądowi Rejonowemu w L. do ponowne-
go rozpoznania.
Sąd ten w dniu 12 marca 2008 r., II K 780/07, wydał kolejny wyrok
łączny, w którym połączył kary pozbawienia wolności wymierzone Zbignie-
wowi B. następującymi wyrokami:
4
1. Sądu Rejonowego w L. z dnia 12 kwietnia 2006 r., II K 874/05, w wymia-
rze 3 lat i 6 miesięcy, za czyn popełniony w dniu 6 października 2005 r.,
2. Sądu Rejonowego w L. z dnia 18 sierpnia 2006 r., II K 61/06, w wymia-
rze 3 lat pozbawienia wolności, za czyn popełniony w dniu 3 sierpnia 2005
r.
i wymierzył karę łączną 5 lat pozbawienia wolności. W odniesieniu do po-
zostałych wyroków skazujących Zbigniewa B. sąd umorzył postępowanie w
przedmiocie wydania wyroku łącznego. Z treści wyroku wynika, że sąd
poddał ocenie osiem wyroków Sądów Rejonowych w L. i B., wymienionych
na wstępie oraz dziewiąty – wyrok Sądu Rejonowego w L. z dnia 8 marca
2006 r., II W 217/05, skazujący za wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. na karę
10 dni aresztu. Wyrok łączny z dnia 12 marca 2008 r. nie został zaskarżo-
ny.
W dniu 6 stycznia 2010 r. do Sądu Rejonowego w L. wpłynął kolejny
wniosek Zbigniewa B. o wydanie wyroku łącznego w odniesieniu do dzie-
więciu prawomocnych wyroków skazujących, wymienionych w wyroku
łącznym wydanym w dniu 12 marca 2008 r., II K 780/07. Postanowieniem z
dnia 15 marca 20010 r., II K 7/10, sąd ten umorzył postępowanie na pod-
stawie art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., uznając, że wszystkie wyroki skazujące Zbi-
gniewa B. stanowiły już przedmiot rozstrzygnięcia sądu wydającego wyrok
łączny w sprawie II K 780/07 i brak podstaw do ponownego orzekania wo-
bec tożsamości podmiotowej i przedmiotowej postępowania. Zbigniew B.
złożył zażalenie na to postanowienie, domagając się wydania wyroku łącz-
nego, który uwzględni wszystkie występujące w sprawie zbiegi realne po-
między poszczególnymi, przypisanymi skazanemu przestępstwami. Roz-
poznający zażalenie Sąd Okręgowy w O. uznał, że wyłoniło się w sprawie
zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy i zwrócił się
do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie.
5
Sąd występujący na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. o rozstrzygnięcie
zagadnienia prawnego zauważył, że w pierwszym z omówionych wyroków
łącznych z dnia 15 stycznia 2007 r. Sąd Rejonowy w L. wymierzył skaza-
nemu dwie kary łączne. Drugi wyrok łączny – z dnia 12 marca 2008 r. inge-
rował w rozstrzygnięcie w zakresie stanowiącym podstawę wymierzenia
tylko jednej z tych kar. Sąd odwoławczy nabrał w tej sytuacji wątpliwości,
czy zgodnie z regułą wyrażoną w art. 575 § 1 k.p.k. wyrok łączny z dnia 12
marca 2008 r. spowodował utratę mocy wcześniej wydanego wyroku łącz-
nego w całości, czy jedynie w odniesieniu do rozstrzygnięcia w przedmiocie
jednej z orzeczonych kar łącznych. Sąd odwoławczy dostrzegł przy tym, że
w wyroku łącznym z dnia 12 marca 2008 r. Sąd Rejonowy w L. nie wskazał
podstawy umorzenia postępowania, co do nieobjętych połączeniem wyro-
ków. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy w O. podkreślił, że w
orzecznictwie spotyka się różne poglądy na tę kwestię oraz że odpowiedź
na zadane pytanie wpłynie na treść rozstrzygnięcia w postępowaniu zaża-
leniowym.
Prokurator Generalny w stanowisku wyrażonym na piśmie wniósł o
odmowę podjęcia uchwały. Prokurator podkreślił, że Sąd odwoławczy nie
wykazał, aby przepis art. 575 § 1 k.p.k. był sformułowany w sposób wadli-
wy i niejasny, a nadto zauważył, że przedstawione zagadnienie nie ma
żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia wniesionego zażalenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Na wstępie rozważenia wymaga, czy w sprawie spełnione zostały
przesłanki do wystąpienia z tzw. „pytaniem prawnym” do Sądu Najwyższe-
go.
Po pierwsze sądem uprawnionym do wystąpienia do Sądu Najwyż-
szego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. jest jedynie sąd odwoławczy. Ten
warunek jest niewątpliwie spełniony, Sąd Okręgowy w O. rozpoznaje bo-
wiem zażalenie skazanego.
6
Po drugie, sposób rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia de-
cydować powinien o rozstrzygnięciu środka odwoławczego w danej spra-
wie. Innymi słowy, zadane pytanie wyłonić się musi podczas rozpoznawa-
nia środka odwoławczego i nie może mieć charakteru abstrakcyjnego. Za-
żalenie skazanego odnosi się do sytuacji procesowej wywołanej złożeniem
przez niego wniosku o wydanie kolejnego wyroku łącznego obejmującego
kary wymierzone wyrokami, które były już przedmiotem rozważań Sądu
Rejonowego w L. wydającego wyrok łączny w dniu 12 marca 2008 r. Sąd
Rejonowy uznał, iż brak podstaw do przyjęcia, że w sprawie zachodzi po-
trzeba wydania nowego wyroku łącznego. Wszystkie wyroki skazujące Zbi-
gniewa B. były bowiem analizowane w postępowaniu o wydanie wyroku
łącznego i żaden z nich nie uległ uchyleniu ani zmianie. Przedmiotem roz-
ważań Sądu odwoławczego jest w tej sytuacji odpowiedź na pytanie, czy
możliwe jest rozpoznanie wniosku skazanego o wydanie wyroku łącznego,
wniosku dotyczącego tej samej osoby i tych samych wyroków, które sta-
nowiły przedmiot rozstrzygnięcia w postępowaniu o wydanie wyroku łącz-
nego zakończonym przez Sąd Rejonowy w L. wydaniem wyroku łącznego
w dniu 12 marca 2008 r. Podlegające rozpoznaniu zażalenie skazanego
kwestionuje wyrażony w zaskarżonym postanowieniu pogląd, że w sprawie
tej zachodzi powaga rzeczy osądzonej, to jest przesłanka z art. 17 § 1 pkt
7 k.p.k. Kwestia występowania przesłanki rei iudicatae – powagi rzeczy
osądzonej w odniesieniu do wyroku łącznego była wielokrotnie przedmio-
tem rozważań Sądu Najwyższego i nie wydaje się sporna. (zob. wyroki Są-
du Najwyższego: z dnia 17 listopada 2004 r., V KK 326/04, OSPr i Pr 2005,
nr 7-8, poz. 15; z dnia 3 października 2005 r., V KK 151/05, OSPr i Pr –
orzecznictwo 2006, nr 2, poz. 8; z dnia 21 maja 2008 r., V KK 147/08, R-
OSNKW 2008, poz. 1135; z dnia 23 lipca 2008 r., V KK 142/08, R-OSNKW
2008, poz. 1529; z dnia 20 listopada 2008 r., V KK 347/08, R-OSNKW
2008 r., poz. 2345). Wyrok łączny staje się, jak każdy inny wyrok, prawo-
7
mocny i tylko spełnienie przesłanek wskazanych w art. 575 k.p.k. może
spowodować utratę jego mocy. Jedynie zatem potrzeba dokonania zasad-
niczej wykładni tego przepisu mogłaby stanowić podstawę podjęcia uchwa-
ły przez Sąd Najwyższy.
Po trzecie, zagadnienie prawne przedstawiane przez sąd odwoław-
czy powinno wymagać dokonania zasadniczej wykładni ustawy. Zagadnie-
nie to stanowić powinno istotny problem interpretacyjny dotyczący przepisu
lub przepisów ustawy, które najczęściej są rozbieżnie rozumiane w prakty-
ce orzeczniczej i literaturze. Związane jest to przeważnie z wadliwą lub nie-
jasną redakcją przepisu, który może być interpretowany w różny, czasem
przeciwstawny sposób. Podkreśla się przy tym, że sąd odwoławczy powi-
nien zawsze podjąć próbę wyjaśnienia nasuwających się wątpliwości i do-
piero wówczas, gdy nie jest w stanie ich rozwiązać, przedstawić zagadnie-
nie Sądowi Najwyższemu. Innymi słowy, Sąd Najwyższy nie może zastę-
pować sądów w dokonywaniu wszelkiej wykładni ustawy, a powinien jedy-
nie dokonywać wykładni zasadniczej, to jest takiej, która ma charakter wy-
jątkowy, często precedensowy, odnoszący się do zagadnień dotąd niewy-
jaśnionych, budzących spory i kontrowersje (zob. R. A. Stefański: Instytucja
pytań prawnych do Sądu Najwyższego w sprawach karnych, Kraków 2001
r., s. 253 – 257, 289 – 291 i cytowane tam orzecznictwo Sądu Najwyższe-
go oraz m.in. uchwała z dnia 19 sierpnia 1999 r., I KZP 23/99, OSNKW
1999 r., z. 9-10, poz. 50; postanowienie z dnia 26 stycznia 2007 r., I KZP
33/06, OSNKW 2007 r., z. 2, poz. 11; postanowienie z dnia 24 maja 2007
r., I KZP 10/07, OSNKW 2007 r., z. 6, poz. 47).
Proces ustalania znaczenia treści przepisu art. 575 § 1 k.p.k. wska-
zanego w przedstawionym zagadnieniu rozpocząć należy od dyrektyw ję-
zykowych, to jest od ustalenia sensu danego wyrażenia poprzez analizę
znaczenia poszczególnych słów (zob. P. Hofmański, S. Zabłocki: Elementy
metodyki pracy sędziego w sprawach karnych, Kraków 2006, s. 220; L. Mo-
8
rawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002, s. 115 – 117; M.
Zieliński: Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002,
s. 242 – 243). Wątpliwości sądu odwoławczego dotyczą przy tym zawarte-
go w tym przepisie terminu „wyrok łączny” i jego odniesienie do pojęcia ka-
ry łącznej orzekanej w wyroku łącznym.
Stwierdzić należy, że ustawodawca konsekwentnie rozróżnia pojęcie
prawa karnego materialnego – kary łącznej, o której mowa przede wszyst-
kim w przepisach art. 85 – 88 k.k. i instytucję prawa procesowego, jaką jest
wyrok łączny, któremu poświęcono Rozdział 60 Kodeksu postępowania
karnego. Z treści art. 569 § 1 k.p.k. wynika, że warunkiem wydania wyroku
łącznego jest między innymi zaistnienie przesłanek do orzeczenia kary
łącznej, a więc wystąpienie realnego zbiegu przestępstw, o którym mowa w
art. 85 k.k. W wyroku łącznym, w przypadku wystąpienia dwóch lub więcej
zbiegów realnych, istnieje możliwość wymierzenia odpowiednio większej
liczby kar łącznych. Brak podstaw do przyjęcia, aby w przepisach Kodeksu
karnego i Kodeksu postępowania karnego znajdowały się przepisy rodzące
wątpliwości co do zakresu znaczeń terminów „kara łączna” i „wyrok łączny”.
Przepisy art. 569 – 577 zgrupowane w Rozdziale 60 Kodeksu postę-
powania karnego dotyczą niewątpliwie wyroku łącznego i reguł postępo-
wania w sprawie o wydanie takiego wyroku. Wskazany w przedstawionym
zagadnieniu przepis art. 575 k.p.k. także niewątpliwie dotyczy wyroku łącz-
nego. Wskazuje na to konsekwentnie stosowana przez ustawodawcę ter-
minologia i usytuowanie przepisu w Kodeksie postępowania karnego w
dziale grupującym postępowania po uprawomocnieniu się wyroku. Z treści
art. 575 § 1 k.p.k. wynika, iż potrzeba wydania nowego wyroku łącznego
powoduje, że z chwilą jego wydania poprzedni wyrok łączny traci moc. Od-
czytać z tego można wolę ustawodawcy, aby w odniesieniu do tego same-
go skazanego i tych samych wyroków jednostkowych stanowiących pod-
stawę do wydania wyroku łącznego mógł być wydany tylko jeden wyrok
9
łączny. Z chwilą, gdy podstawa ta ulega zmianie bądź to przez uchylenie
jednego z wyroków, bądź przez rozszerzenie katalogu przestępstw pozo-
stających w zbiegu realnym i kar podlegających łączeniu, po wydaniu no-
wego wyroku łącznego, poprzednio wydany traci moc. Zostaje tym samym
trwale wyeliminowany z obrotu prawnego. Pamiętać należy, że jedną z
funkcji wyroku łącznego jest funkcja porządkująca. Przestępstwa objęte
wyrokiem łącznym mogły być teoretycznie osądzone w toku jednego po-
stępowania. Z różnych względów często tak się nie dzieje. Stąd też usta-
wodawca umożliwia w wyroku łącznym wymierzenie za pozostające w
zbiegu realnym przestępstwa jednej kary łącznej. Takiej kary, jaka mogłaby
być wymierzona przez sąd, gdyby wszystkie te przestępstwa były osądzo-
ne w toku jednego postępowania. Sąd może wówczas ocenić należycie ca-
łość przestępnej działalności danej osoby i wymierzyć współmierną karę
(zob. D. Kala: Postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego, To-
ruń 2003, s. 28 – 29).
Treść przepisu art. 575 § 1 k.p.k. wprost odnosi się do wyroku łącz-
nego, a nie do kary łącznej. O tym, że przepis ten dotyczy wyroku łącznego
świadczy także właśnie porządkujący charakter wyroku łącznego. W przy-
padku odmiennego rozumienia tego przepisu, odnoszenia go do każdej z
kar łącznych wymierzonych w wyroku łącznym, w obrocie prawnym mogły-
by funkcjonować co najmniej dwa wyroki łączne wydane po zakończeniu
postępowania, którego przedmiot stanowiły te same wyroki jednostkowe
stanowiące podstawę wydania wyroku łącznego.
Ponadto zwrócić należy uwagę na treść art. 575 § 2 k.p.k. Ustawo-
dawca podkreślił w nim, że uchylenie lub zmiana choćby jednego z wyro-
ków stanowiących podstawę wyroku łącznego powoduje utratę mocy tego
wyroku. Użycie słowa „choćby” wskazuje na wolę ustawodawcy co do tego,
że zmiana nawet jednej z części składowych wyroku łącznego powoduje
upadek – utratę mocy – całości. Stwierdzić zatem należy, że brak podstaw
10
do przyjęcia, iż wyrok łączny, w którym wymierzono kilka kar łącznych, to w
rzeczywistości kompilacja kilku wyroków łącznych. Przeczyłoby to funkcji
porządkującej wyroku łącznego i niweczyło możliwość oceny całokształtu
przestępnych działań i zaniechań konkretnej osoby.
Tak więc, przepis art. 575 § 1 k.p.k. rozumieć należy w ten sposób,
że w sytuacji, w której zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łączne-
go, z chwilą wydania takiego wyroku, poprzedni wyrok łączny traci moc w
całości, bez względu na zakres różnic w treści obu wyroków i bez względu
na to ile kar łącznych wymierzono w poprzednim wyroku łącznym.
Zauważyć przy tym trzeba, że w taki sposób rozumiano ten przepis w
publikowanych orzeczeniach sądów apelacyjnych odnoszących się do ta-
kich samych konfiguracji procesowych, jak w przedstawionym zagadnieniu
(zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 lutego 2006 r., II
Aka 26/06, KZS 2006, z. 7-8, poz. 158; postanowienie Sądu Apelacyjnego
we Wrocławiu z dnia 16 października 2008 r., II AKz 474/08, OSA 2009, nr
5, poz. 22; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 listopada
2009 r., II Aka 364/09, OSAW 2010, nr 1, poz. 170). Sąd przedstawiający
zagadnienie prawne stwierdził, że „w orzecznictwie spotyka się różne po-
glądy na tę kwestię”, w innym miejscu uzasadnienia powołał się na „poglą-
dy przeciwne, wyrażane w orzecznictwie Sądów Okręgowych”. Sąd Okrę-
gowy w O. nie wskazał jednak konkretnych orzeczeń, ani publikacji tego
rodzaju. Trudno w tej sytuacji zasadnie twierdzić, że przedstawione zagad-
nienie dotyczy kwestii rozbieżnie interpretowanej w judykaturze lub doktry-
nie. Obok jasnego brzmienia przepisu art. 575 § 1 k.p.k. stanowi to także
argument przemawiający przeciwko podjęciu uchwały przez Sąd Najwyż-
szy.
Podkreślić dodatkowo trzeba, że przepis art. 575 § 1 k.p.k. mówi o
utracie mocy poprzedniego wyroku łącznego. Utrata mocy oznacza, że po-
przednie połączenia kar ulegają rozwiązaniu i przy wydaniu nowego wyro-
11
ku łącznego podstawę rozstrzygnięcia stanowić będą kary jednostkowe, a
nie kary łączne. Zwrócić przy tym należy uwagę na pogląd Sądu Najwyż-
szego wyrażony w postanowieniu z dnia 4 lipca 2007 r., V KK 419/06,
OSNKW 2007, z. 10, poz. 74, stwierdzający, że każde kolejne postępowa-
nie w przedmiocie wydania wyroku łącznego za podstawę orzekania kary
łącznej przyjmuje wyłącznie kary wymierzone za poszczególne przestęp-
stwa, z uwzględnieniem, że poprzednio orzeczona kara łączna utraciła moc
(zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2008 r., V KK
309/07, R-OSNKW 2008, poz. 21). Utrata mocy to pojęcie inne aniżeli
uchylenie wyroku i o ile uchylenie może dotyczyć części orzeczenia, to
utrata mocy oznacza eliminację wyroku w całości.
Dodatkowo, na tle faktów ujawnionych w sprawie stanowiącej przed-
miot rozpoznania Sądu Okręgowego w O. zauważyć trzeba, że przepis art.
85 k.k. umożliwia orzeczenie kary łącznej jedynie wtedy, gdy sprawca po-
pełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, co do któ-
regokolwiek z tych przestępstw. Sąd orzeka wówczas karę łączną, biorąc
za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.
Przepis ten nie daje podstaw do orzekania kary łącznej w przypadku zbie-
gu przestępstwa i wykroczenia. Brak także innej podstawy do orzeczenia
takiej kary zarówno w Kodeksie karnym, jak i Kodeksie wykroczeń lub w
jakiejkolwiek innej ustawie. Nadto kara aresztu i kara pozbawienia wolności
nie są karami tego samego rodzaju, co jest kolejnym warunkiem orzecze-
nia kary łącznej (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 kwietnia 1999
r., V KKN 13/99, OSNPr i Pr 1999, nr 9, poz. 20; z dnia 8 grudnia 2003 r., V
KK 288/03, OSPr i Pr, nr 3, poz. 14; z dnia 26 czerwca 2007 r., II KK
115/07, R-OSNKW 2007, poz. 1425).
W tej sytuacji postanowienie Sądu Okręgowego w O. z dnia 14 grud-
nia 2007 r. uchylające postanowienie Sądu Rejonowego w L. o umorzeniu
postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego i przekazujące
12
sprawę do ponownego rozpoznania ze wskazaniem, aby rozważyć kolejny
dziewiąty wyrok skazujący Zbigniewa B. było błędne. Tym dziewiątym wy-
rokiem był bowiem wyrok skazujący za wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. Wy-
rok ten nie mógł zatem wpływać na prawidłowość rozstrzygnięcia w przed-
miocie wyroku łącznego. W tym stanie rzeczy wydany w następstwie
sprzecznego z prawem postanowienia Sądu Okręgowego w O. wyrok łącz-
ny z dnia 12 marca 2008 r. jest dotknięty uchybieniem z art. 439 § 1 pkt 8
k.p.k. Wydano go bowiem mimo istnienia ujemnej przesłanki procesowej w
postaci powagi rzeczy osądzonej. Wobec powyższego wydaje się koniecz-
ne zwrócenie się do uprawnionych podmiotów o rozważenie potrzeby wy-
wiedzenia kasacji w trybie z art. 521 k.p.k. Odwołując się do wcześniej-
szych wywodów podkreślić przy tym trzeba, że nawet po ewentualnym
uchyleniu wyroku łącznego z dnia 12 marca 2008 r. poprzednio wydany
wyrok łączny z dnia 15 stycznia 2007 r. nie odzyska już mocy, kolejny wy-
rok łączny spowodował bowiem zgodnie z art. 575 § 1 k.p.k., że trwale
utracił on moc (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2004 r., II
KK 394/03, R-OSNKW 2004, poz. 1090).
Na marginesie dotychczasowych rozważań zauważyć można, że
przepis art. 575 § 2 k.p.k. może znajdować odpowiednie zastosowanie do
kary łącznej, ale w innej sytuacji procesowej aniżeli występująca w sprawie
rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w O. W przypadkach uchylenia za-
skarżonych kasacją wyroków w części, Sąd Najwyższy kilkakrotnie stwier-
dził, że uchylenie wyroku co do jednego z kilku czynów przypisanych tym
wyrokiem i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania
powoduje, że ex lege rozwiązane zostaje orzeczenie o wymiarze kary łącz-
nej zawarte w częściowo uchylonym wyroku. Przy ponownym rozpoznaniu
sprawy sąd ponownie rozstrzygnąć musi kwestię wymiaru kary łącznej. W
każdym z wyroków dotyczących tego zagadnienia Sąd Najwyższy wyraźnie
podkreślał jednak, że przepis art. 575 dotyczy wyroku łącznego, a nie kary
13
łącznej i wyjątkowo tylko dopuszczał możliwość odpowiedniego stosowania
tego przepisu w odniesieniu do kary łącznej (zob. wyroki Sądu Najwyższe-
go: z dnia 26 listopada 2008 r., II KK 69/08, R-OSNKW 2008, poz. 2379; z
dnia 26 listopada 2008 r., II KK 79/08, R-OSNKW 2008, poz. 2381; z dnia
10 czerwca 2009 r., II KK 1/09, R-OSNKW 2009, poz. 1300).
Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej argumenty, Sąd Najwyższy
postanowił odmówić podjęcia uchwały.