Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 15 CZERWCA 2011 R.
SNO 23/11
Przewodniczący: sędzia SN Wiesław Kozielewicz (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Krzysztof Strzelczyk, Jerzy Kuźniar.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y po rozpoznaniu na
rozprawie w dniu 15 czerwca 2011 r., z udziałem sędziego Sądu Okręgowego –
Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego oraz protokolanta sprawy
obwinionego sędziego Sądu Rejonowego z powodu odwołania Ministra
Sprawiedliwości wniesionego od wyroku Sądu Apelacyjnego – Sąd Dyscyplinarny z
dnia 1 lutego 2011 r., sygn. akt ASD (…),
orzekł: u t r z y m u j e w m o c y zaskarżony w y r o k .
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 1 lutego 2011 r., sygn.
ASD (…), uznał obwinionego sędziego Sądu Rejonowego za winnego tego, że w dniu
20 listopada 2009 r. jako sędzia przewodniczący II Wydziału Karnego Sądu
Rejonowego, do obowiązków którego należało nadzorowanie wykonywania orzeczeń,
zaniechał zapoznania się z treścią postanowienia w sprawie II Ko 733/09 z dnia 3
listopada 2009 r., którym wstrzymano wykonanie kary zastępczej pozbawienia
wolności do czasu wykonania kary ograniczenia wolności, w wyniku czego zarządził
wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w rozmiarze 135 dni, co
spowodowało bezprawne pozbawienie wolności Tadeusza C. w sprawie V K 5/08/R w
okresie od 15 stycznia 2010 r. do 19 lutego 2010 r., tj. popełnienia przewinienia
służbowego z art. 107 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) – dalej powoływane jako u.s.p., i
przyjmując, że stanowi ono wypadek mniejszej wagi, o jakim mowa w art. 109 § 5 tej
ustawy, na podstawie tego przepisu odstępuje od wymierzenia kary dyscyplinarnej.
Od tego wyroku odwołanie złożył Minister Sprawiedliwości. Zaskarżył wyrok na
niekorzyść obwinionego i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za
podstawę rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że przypisane obwinionemu
przewinienie służbowe stanowi przewinienie mniejszej wagi, określone w art. 109 § 5
u.s.p., wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uznanie obwinionego za winnego
popełnienia przypisanego mu czynu, z tym ustaleniem, że nie stanowi on przewinienia
dyscyplinarnego mniejszej wagi z art. 109 § 5 u.s.p. i wymierzenie mu, na podstawie
art. 109 § 1 pkt 1 u.s.p., kary upomnienia.
2
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Rację ma skarżący, gdy podnosi, że w orzecznictwie dyscyplinarnym
prezentowany jest pogląd, że przy ocenie przypadku mniejszej wagi, w rozumieniu art.
109 § 5 u.s.p., należy oceniać wyłącznie przedmiotowo – podmiotowe znamiona
czynu. Rzeczywiście, gdyby postąpić w tym względzie inaczej, to dochodziłoby do
pomniejszenia czynników decydujących o kwalifikacji prawnej czynu oraz
wpływających na wymiar kary. Podkreśla się zatem w orzecznictwie Sądu
Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego, że przyjęcie wypadku (przypadku) mniejszej
wagi jest rozstrzygnięciem, które nie może być związane ani uzależnione od
osobowości obwinionego, jego opinii, zachowania się przed i po popełnieniu czynu, a
także innych okoliczności mających wpływ na wymiar kary, lecz leżących poza
czynem (por. wyroki Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego: z dnia 18 września
2002 r., SNO 24/02; z dnia 24 czerwca 2003 r., SNO 34/03; z dnia 26 kwietnia 2005
r., SNO 17/05; z dnia 9 marca 2006 r., SNO 4/06; z dnia 21 czerwca 2007 r., SNO
35/07; z dnia 8 października 2008 r. SNO 75/08; z dnia 22 stycznia 2010 r., SNO
97/09; z dnia 7 września 2010 r., SNO 32/10). Koncepcja przedmiotowo –
podmiotowa określa zakres kryteriów ocennych wypadku mniejszej wagi jedynie w
oparciu o elementy przedmiotowe i podmiotowe danego czynu, z wyłączeniem
okoliczności dotyczących samego sprawcy. Pozwala to na wzięcie też pod uwagę
okoliczności zmniejszających zawartość bezprawia, a w konsekwencji także stopień
karygodności czynu. Dla porównania w koncepcji przedmiotowej wypadku mniejszej
wagi uwzględnia się jedynie okoliczności związane ze stroną przedmiotową danego
czynu, powodujące zmniejszenie jego społecznej szkodliwości, w szczególności
kładzie się akcent na przedmiot ochrony i wielkość wyrządzonej szkody.
Uzasadniając swoje ustalenie, co do tego, że czyn przypisany obwinionemu
sędziemu Sądu Rejonowego jest przewinieniem mniejszej wagi, Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny wskazał, iż obwiniony popełnił je z winy nieumyślnej. Przewinienie to
nie było przy tym wynikiem lekceważenia przez obwinionego jego obowiązków
służbowych, ale spowodowane nadmiernym obciążeniem obowiązkami – jako
przewodniczącego wydziału i jako sędziego. Zakres tych obowiązków po dniu 1 lipca
2009 r. uległ bowiem istotnemu zwiększeniu, gdyż z tym dniem wydział karny,
którym obwiniony kierował, przejął sprawy po dwóch zlikwidowanych wydziałach
grodzkich i jak wynika z danych statystycznych, obciążenie obwinionego sędziego
obowiązkami służbowymi w roku 2009 było dwukrotnie większe, niż
przewodniczących wydziałów karnych tych sądów rejonowych, w których w tym
samym czasie zlikwidowano wydziały grodzkie.
3
W orzecznictwie Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego wskazuje się, że
istotne znaczenie dla oceny przewinienia dyscyplinarnego jako wypadku mniejszej
wagi ma m.in. nadmierne obciążenie sędziego pracą (por. wyrok Sądu Najwyższego –
Sądu Dyscyplinarnego z dnia 28 listopada 2002 r., SNO 42/02, OSN SD 2002, nr 1 –
2, poz. 44). Minister Sprawiedliwości w złożonym odwołaniu nie kwestionował tych
dwóch istotnych ustaleń, wskazał, że obwiniony, cyt. „jako sędzia z długoletnim
doświadczeniem zawodowym i życiowym, pełniący funkcję przewodniczącego
wydziału i nadzorujący pracę innych osób, w tym asystenta, powinien był wypełniać
swoje obowiązki rzetelnie, dopełnić należytej staranności i to na najwyższym
poziomie, tym bardziej, że wiedział, co wynikało z treści zarządzenia, że chodzi o
pozbawienie wolności innej osoby. W tego typu sprawie, w żaden sposób obwiniony
nie mógł sobie pozwolić na niedokładność, pośpiech, czy niczym nieuzasadnione
zaufanie do innej osoby, tym bardziej mniej doświadczonej. Praca obwinionego
również na tym odcinku nie może polegać na szybkim załatwianiu spraw, lecz
powinna być działaniem rzetelnym i zgodnym z przepisami”. Odnosząc się do
zacytowanych stwierdzeń, pamiętać należy, że fakt, iż czyn obwinionego, którego
skutkiem było bezpodstawne pozbawienie wolności Tadeusza C. – godził w bardzo
ważne dobro prawne (wolność człowieka), nie może automatycznie uniemożliwiać
zastosowania instytucji z art. 109 § 5 u.s.p. W doktrynie podkreśla się bowiem, że jest
nadmiernym uproszczeniem prezentowane niekiedy twierdzenie, iż o stopniu
społecznej szkodliwości danego czynu decyduje przede wszystkim to, w jakie dobro
ów czyn godzi. Ocena stopnia społecznej szkodliwości konkretnego zachowania się
powinna być zawsze oceną całościową, uwzględniającą okoliczności wymienione w
art. 115 § 2 k.k., nie zaś sumą czy pochodną ocen cząstkowych takiej czy innej
„ujemności” tkwiącej w poszczególnych tych okolicznościach [por. J. Majewski w: A.
Zoll (red.) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do Art. 1-116
k.k., Zakamycze 2004, s. 1391 – 1395].
Patrząc z takiej perspektywy na ustalenia Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego, co do przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi i dostrzegając,
iż tenże Sąd czyniąc te ustalenia niepotrzebnie wskazał na nienaganną, 30-letnią
służbę sędziowską obwinionego, a także, że cyt. „w ostatecznym rezultacie trudno
mówić o poważniejszej szkodzie wyrządzonej skazanemu, skoro w toku dalszego
postępowania wykonawczego zarządzono wobec niego wykonanie pozostałej do
odbycia kary zastępczej pozbawienia wolności”, to nie można zgodzić się z zarzutem
Ministra Sprawiedliwości, iż ustalenie co do przyjęcia przewinienia służbowego
mniejszej wagi obarczone jest rażącym błędem. Treść odwołania wskazuje bowiem, że
skarżący zaniechał przeprowadzenia całościowej oceny przypisanego czynu w
aspekcie wszystkich przesłanek decydujących o stopniu społecznej szkodliwości, w
4
tym zwłaszcza co do okoliczności popełnienia tego czynu i nieumyślnego jego
charakteru.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny, podzielając stanowisko Sądu Apelacyjnego
– Sądu Dyscyplinarnego, co do ustalenia, iż przypisane obwinionemu sędziemu
przewinienie dyscyplinarne stanowi wypadek mniejszej wagi, określony w art. 109 § 5
u.s.p., zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13