Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 16 LISTOPADA 2011 R.
III KZ 77/11
Wyznaczenie, w trybie art. 22 k.p.s.w., obrońcy z urzędu w
postępowaniu w sprawie o wykroczenia uzależnione jest od kumulatywnego
spełnienia dwóch warunków: niezamożności wnioskującego i interesu
wymiaru sprawiedliwości. Przepis ten wymaga także, by obwiniony w
sposób należyty wykazał pierwszą z przesłanek, przy czym – w odróżnieniu
od art. 78 § 1 k.p.k. – uszczerbek w utrzymaniu siebie i rodziny musi być
poważny, a więc taki, który w istotny sposób utrudniłby mu niezbędne
utrzymanie
Przewodniczący: sędzia SN T. Artymiuk.
Sąd Najwyższy w sprawie Marii K., obwinionej z art. 124 § 1 k.w. i z
art. 66 § 1 k.w., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 16
listopada 2011 r. zażalenia obwinionej na zarządzenie Przewodniczącego II
Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego w L. z dnia 8 sierpnia 2011 r., o
odmowie przyjęcia wniosku o wznowienie postępowania, zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Z. z dnia 6 marca 2008 r.,
utrzymującym w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Z. z dnia 7 listopada
2007 r.,
p o s t a n o w i ł utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
2
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem z dnia 6 marca 2008 r., Sąd Okręgowy w Z., po
rozpoznaniu apelacji obwinionej Marii K. od wyroku Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 7 listopada 2007 r., sygn. akt VII W 616/07, zaskarżony wyrok
utrzymał w mocy.
Pismem z dnia 20 czerwca 2011 r. obwiniona wystąpiła z wnioskiem o
wznowienie przedmiotowego postępowania podnosząc szereg okoliczności
dotyczących konfliktu sąsiedzkiego istniejącego pomiędzy nią a Janem L.,
wnosząc jednocześnie o ustanowienie dla niej obrońcy z urzędu.
Zarządzeniem z dnia 4 lipca 2011 r., Przewodniczący II Wydziału
Karnego Sądu Apelacyjnego w L. nie uwzględnił wniosku o wyznaczenie
obwinionej obrońcy z urzędu w celu sporządzenia i podpisania wniosku o
wznowienie postępowania i jednocześnie, na podstawie art. 120 § 1 k.p.k.
w zw. z art. 38 § 1 k.p.s.w. w zw. z art. 545 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 113 § 1
k.p.s.w., wezwał wnioskodawczynię do usunięcia braku formalnego
wniosku o wznowienie przez jego sporządzenie i podpisanie przez
adwokata z wyboru w terminie 7 dni od doręczenia wezwania, pod rygorem
odmowy przyjęcia wniosku. W wyznaczonym terminie wniosek spełniający
wymagania formalne nie wpłynął, zaś Maria K. pismem z dnia 11 lipca 2011
r. po raz kolejny wystąpiła o ustanowienie dla niej adwokata z urzędu,
wskazując na swoją trudną sytuację materialną.
Zarządzeniem z dnia 8 sierpnia 2011 r., Przewodniczący II Wydziału
Karnego Sądu Apelacyjnego w L., na podstawie art. 120 § 2 k.p.k. w zw. z
art. 429 § 1 k.p.k. i art. 545 § 1 k.p.k. oraz art. 113 § 1 k.p.s.w., wobec nie
uzupełnienia w terminie braku formalnego, odmówił przyjęcia wniosku o
wznowienie postępowania w sprawie VII W 616/07, Sądu Rejonowego w Z.
sporządzonego przez Marię K.
3
W złożonym na to ostatnie zarządzenie zażaleniu obwiniona,
wskazując na okoliczności, które w jej ocenie winny skutkować
wznowieniem postępowania, wniosła o ponowne rozpoznanie sprawy i
wyznaczenie jej na potrzeby tego postępowania obrońcy z urzędu
odwołując się po raz kolejny do swojej niezamożności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesione przez Marię K. zażalenie jest niezasadne.
Przede wszystkim podkreślić należy brak znaczenia dla oceny
zasadności wydanej w tej sprawie decyzji procesowej tych wszystkich
podnoszonych przez skarżącą okoliczności, które dotyczą samej sprawy o
sygn. VII W 616/07 Sądu Rejonowego w Z. oraz konfliktu obwinionej z
Janem L. Podważenie zaskarżonego zarządzenia Przewodniczącego II
Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego w L. z dnia 8 sierpnia 2011 r. byłoby
możliwe wyłącznie w sytuacji, gdyby obwiniona wykazała, że w
zakreślonym jej 7 – dniowym terminie do uzupełnienia braków formalnych
jej własnoręcznego wniosku o wznowienie postępowania, został złożony
wniosek o wznowienie sporządzony i podpisany przez adwokata
ustanowionego przez nią z wyboru, co w tym wypadku nie miało wszakże
miejsca.
Autorka zażalenia ma zresztą świadomość co do istniejącego w takiej
sytuacji przymusu adwokacko – radcowskiego (art. 545 § 2 k.p.k. w zw. z
art. 113 § 1 k.p.s.w.), o czym świadczą ponawiane przez nią sukcesywnie
żądania wyznaczenia jej na potrzeby postępowania wznowieniowego
obrońcy z urzędu. Rzecz w tym, co trafnie zauważone zostało we
wcześniejszym zarządzeniu Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu
Apelacyjnego w L. z dnia 4 lipca 2011 r., którym odmówiono wyznaczenia
obwinionej obrońcy z urzędu, że pozytywne rozstrzygnięcie w tym
przedmiocie uzależnione jest – stosownie do treści art. 22 k.p.s.w. – od
kumulatywnego spełnienia dwóch warunków: niezamożności
4
wnioskującego i interesu wymiaru sprawiedliwości. Oczywiste jest przy tym,
że art. 22 k.p.s.w. nie tylko wymaga aby wykazanie niezamożności
nastąpiło w „należyty sposób”, zaś uszczerbek w utrzymaniu siebie i
rodziny był – w odróżnieniu od art. 78 § 1 k.p.k. – „poważny”, tzn. że
poniesienie przez obwinionego kosztów obrony w poważny, istotny sposób
utrudniłoby mu niezbędne utrzymanie siebie i swej rodziny, ale co więcej
uzależnia (nawet przy udokumentowanej niezamożności) wyznaczenie
obwinionemu na jego wniosek obrońcy z urzędu od wymogu jakim jest
„dobro wymiaru sprawiedliwości”. To ostatnie pojęcie ma wprawdzie
charakter nieostry, podkreślić jednak w tym miejscu należy, że takie
dodatkowe ograniczenie w dostępie do obrońcy z urzędu w sprawach o
wykroczenia jakie przewidziane zostało w art. 22 k.p.s.w., spełnia – w
zakresie prawa do obrony – nie tylko wymogi konstytucyjne określone w art.
42 ust. 2 Konstytucji RP (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19
lutego 2008 r., P 48/06, OTK-A2008, nr 1, poz. 4), lecz również
konwencyjne – art. 6 ust. 3 lit. c Europejskiej Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności (orzeczenie Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Quaranta przeciwko Szwajcarii z
dnia 24 maja 1991 r., skarga nr 12744/87).
W niniejszej sprawie skarżąca nie tylko nie wykazała stosownymi
dokumentami, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez – i to
poważnego – uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, lecz
również w jakimkolwiek zakresie nie podważyła trafnego zauważenia
organu procesowego zawartego w uzasadnieniu zarządzenia z dnia 4 lipca
2011 r., że w tym wypadku za wyznaczeniem Marii K. obrońcy z urzędu nie
przemawia dobro wymiaru sprawiedliwości. Jeżeli uwzględni się
nieskomplikowany charakter przedmiotowego postępowania konkluzja co
do braku interesu wymiaru sprawiedliwości odnośnie wyznaczenia obrońcy
z urzędu w tej sprawie jest jak najbardziej zasadna. Skoro zaś tak, to nie
5
istniała również konieczność wcześniejszego wzywania wnioskodawczyni
do udokumentowania swojej sytuacji materialnej, bowiem nie mogło to
wpłynąć na treść wydanej po myśli art. 81 k.p.k. w zw. z art. 22 k.p.s.w. i
art. 113 § 1 k.p.s.w. decyzji procesowej.
W tym stanie rzeczy, odmowa przyjęcia własnoręcznego wniosku
obwinionej o wznowienie postępowania, po bezskutecznym upływie terminu
do usunięcia braku formalnego, znajduje podstawę prawną w treści
powołanych w zaskarżonym zarządzeniu przepisów (art. 120 § 2 k.p.k. w
zw. z art. 429 § 1 k.p.k i art. 545 § 1 k.p.k. stosowanych odpowiednio
zgodnie z art. 113 § 1 k.p.s.w.), zaś zasadności tego rozstrzygnięcia
skarżąca w swoim zażaleniu w żaden sposób nie podważyła.
Uwzględniając powyższe, należało orzec jak na wstępie.