Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 24 lutego 2012 r.
II UZ 62/11
Podlegające zaskarżeniu zażaleniem postanowienie sądu o odrzuceniu
wniosku strony o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem powinno zawie-
rać uzasadnienie przyczyn oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do zło-
żenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Przewodniczący SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec, Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Beata Gudowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lutego
2012 r. sprawy z wniosku Roberta J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w W. przy udziale zainteresowanego G. Spółki z o.o. w J.G. o od-
powiedzialność członka zarządu za zaległości składkowe, na skutek zażalenia wnio-
skodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 czerwca
2011 r. […]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie w punkcie I. (odrzucającym wniosek o
sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem) i w tym
zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orze-
czenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z 11 sierpnia 2010 r. […] oddalił apelację Roberta J. od wyroku Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu w sprawie o przeniesienie na
członka zarządu odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki.
Wniosek pełnomocnika Roberta J. o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apela-
cyjnego wraz z uzasadnieniem, nadany w urzędzie pocztowym 24 sierpnia 2010 r.
[…], został odrzucony jako spóźniony postanowieniem Sądu Apelacyjnego z 13
września 2010 r. […]. W dniu 28 października 2010 r. pełnomocnik odwołującego się
2
złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasad-
nienia wyroku oraz wniosek o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego z uza-
sadnieniem […] podając, że obecny na sali posiedzeń Sądu w dniu rozprawy poprze-
dzającej ogłoszenie wyroku pełnomocnik skarżącego zrozumiał, że publikacja wyroku
nastąpi 18 sierpnia 2010 r. Postanowieniem z 12 stycznia 2011 r., wydanym po prze-
prowadzeniu rozprawy, Sąd Apelacyjny oddalił wniosek o przywrócenie terminu. Po-
stanowieniem z 10 marca 2011 r. Sąd Apelacyjny odmówił sporządzenia uzasadnie-
nia postanowienia z 12 stycznia 2011 r. (oddalającego wniosek o przywrócenie ter-
minu), ponieważ postanowienie to - jako niekończące postępowania w sprawie i nie-
zaskarżalne - zdaniem Sądu Apelacyjnego nie podlega uzasadnieniu.
W dniu 15 kwietnia 2011 r. Robert J., reprezentowany przez pełnomocnika w
osobie radcy prawnego, wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z 13
września 2010 r., odrzucające wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnie-
niem. Skarżący podniósł, że w razie złożenia wniosku o przywrócenie terminu do
dokonania czynności procesowej, termin do złożenia zażalenia na postanowienie
sądu odrzucające pismo procesowe obejmujące tę czynność rozpoczyna bieg do-
piero po rozpoznaniu tego wniosku.
Postanowieniem z 20 czerwca 2011 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu odrzucił
wniosek Roberta J. o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z
28 października 2010 r. z uzasadnieniem (I.) oraz odrzucił zażalenie od postanowie-
nia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 13 października 2010 r. (II.).
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd Apelacyjny stwierdził, że wy-
rok Sądu Apelacyjnego został ogłoszony 11 sierpnia 2010 r., zatem siedmiodniowy
termin z art. 387 § 3 k.p.c. do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uza-
sadnieniem upłynął bezskutecznie 18 sierpnia 2010 r. Wniosek Roberta J. o przy-
wrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu drugiej in-
stancji z uzasadnieniem został oddalony, z tego względu wniosek z 28 października
2010 r. o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem podlega
odrzuceniu jako spóźniony na podstawie art. 391 § 1 k.p.c. w związku z art. 328 § 1
zdanie drugie k.p.c.
Zaskarżone postanowienie jest orzeczeniem sądu drugiej instancji, z tego
względu wszelkie środki odwoławcze, o ile są dopuszczalne, kierowane są do Sądu
Najwyższego. Według art. 3941
§ 2 k.p.c. na postanowienie sądu drugiej instancji
możliwe jest złożenie zażalenia do Sądu Najwyższego, jednak tylko w sprawach, w
3
których przysługuje skarga kasacyjna i tylko na postanowienia kończące postępowa-
nie w sprawie, z wyjątkiem postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia
na postanowienie sądu pierwszej instancji. Zaskarżone postanowienie jest postano-
wieniem kończącym postępowanie w sprawie, a z uwagi na wartość przedmiotu za-
skarżenia skarga kasacyjna jest dopuszczalna. W świetle powyższego od przedmio-
towego postanowienia dopuszczalne jest wniesienie zażalenia do Sądu Najwyższe-
go. Zgodnie z art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 394 § 2 k.p.c. termin do wniesienia
zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia. Odpis postano-
wienia został doręczony pełnomocnikowi odwołującego się 25 października 2010 r.
Zażalenie wniesione 18 kwietnia 2011 r. było spóźnione i podlegało odrzuceniu. Sąd
Apelacyjny ocenił jako chybione stanowisko wnioskodawcy jakoby złożenie wniosku
o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej wstrzymywało bieg ter-
minu do wniesienia zażalenia. Strona, działając na własne ryzyko, dokonuje wyboru
instytucji procesowej, z której korzysta, a art. 172 k.p.c. stanowi, że złożenie wniosku
o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania, dotyczy to również biegu ter-
minów do wniesienia środka zaskarżenia.
Zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z 20 czerwca 2011 r. w za-
kresie punktu I., orzekającego o odrzuceniu wniosku z 28 października 2010 r. o spo-
rządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku z 11 sierpnia 2010 r. jako spóźnionego,
wniósł w imieniu odwołującego się jego pełnomocnik. Skarżący wniósł o uchylenie
postanowienia w zaskarżonej części oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpo-
znania Sądowi Apelacyjnemu. Powołując się na art. 380 w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c. skarżący wniósł również o rozpoznanie postano-
wienia Sądu Apelacyjnego z 12 stycznia 2011 r., oddalającego wniosek o przywróce-
nie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku i
uchylenie tego postanowienia oraz orzeczenie o kosztach postępowań zażalenio-
wych.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł, że w dniu 24 sierpnia 2010 r.
odwołujący się złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu drugiej
instancji z 11 sierpnia 2010 r. i doręczenie odpisu tego wyroku z uzasadnieniem.
Wniosek ten został odrzucony jako spóźniony. Skarżący podniósł, że winę za uchy-
bienie terminowi do złożenia wniosku ponosi Sąd Apelacyjny, gdyż podczas rozpra-
wy poprzedzającej ogłoszenie wyroku błędnie poinformował obecnego (nieprofesjo-
nalnego) pełnomocnika odwołującego się, że publikacja wyroku nastąpi 18 sierpnia
4
2010 r., a nie 11 sierpnia 2010 r., w związku z tym strona nie powinna ponosić ujem-
nych konsekwencji wadliwego poinformowania o terminie publikacji, inaczej mówiąc
omyłki Sądu lub też przejęzyczenia.
W dniu 28 października 2010 r. skarżący wniósł o przywrócenie terminu do
złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku wraz z tym wnioskiem. Sąd Apelacyjny po-
stanowieniem z 12 stycznia 2011 r. oddalił wniosek o przywrócenie terminu do złoże-
nia wniosku o uzasadnienie wyroku, jednak nie orzekł równocześnie w przedmiocie
złożonego wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu wniosku o sporządzenie i dorę-
czenie uzasadnienia wyroku. Uczynił to dopiero postanowieniem z 20 czerwca 2011
r., odrzucając wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, złożony
wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia. Postanowienie to zostało
doręczone pełnomocnikowi skarżącego 14 lipca 2011 r., a zatem niniejsze zażalenie
zostało złożone w obowiązującym terminie.
Skarżący podniósł, że przekroczenie terminu do złożenia wniosku o sporzą-
dzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku ma dla niego negatywne konsekwencje
procesowe, ponieważ strona, która w określonym w art. 387 § 3 k.p.c. tygodniowym
terminie od ogłoszenia sentencji wyroku nie złożyła wniosku o doręczenie orzeczenia
z uzasadnieniem, nie może skutecznie wnieść skargi kasacyjnej. W rozpoznawanej
sprawie miała miejsce pomyłka podczas informowania stron o terminie publikacji wy-
roku. Podczas rozprawy w dniu 4 sierpnia 2010 r. sędzia przewodnicząca poinfor-
mowała ustnie pełnomocnika skarżącego, że ogłoszenie wyroku nastąpi 18 sierpnia
2010 r. o godz. 1410
, a nie 11 sierpnia 2010 r. W sprawie nie istniały wcześniejsze
uchybienia po stronie pełnomocnika obecnego na rozprawie, a wręcz przeciwnie -
nadzwyczaj starannie wykonywał on swe obowiązki. Dlatego przekazana następnie
przez niego pozostałym osobom informacja była jak najbardziej wiarygodna, zwłasz-
cza że jej przekazanie nastąpiło natychmiast po opuszczeniu sali sądowej, a więc nie
było ryzyka zapomnienia terminu. Brak winy zachodzi wówczas, gdy pełnomocnik
dochowa należytej staranności przy dokonaniu danej czynności procesowej. Chodzi
tu o staranność należytą w danych stosunkach, a nie nadzwyczajną czy najwyższą,
obejmującą podejmowanie wszelkich możliwych czynności, w tym również czynności
nieracjonalnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
5
Zażalenie jest uzasadnione. Postanowienie sądu drugiej instancji oddalające
wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku wraz z
uzasadnieniem nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie i nie przy-
sługuje od niego zażalenie do Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyż-
szego z 20 maja 2002 r., I PZ 38/02, LEX nr 55437). Jednakże na wniosek strony,
zgłoszony w zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu wniosku o doręczenie wyroku
z uzasadnieniem, postanowienie sądu drugiej instancji, odmawiające przywrócenia
terminu do dokonania czynności procesowej, może być skutecznie kwestionowane w
tym zażaleniu, jeżeli miało wpływ na rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym posta-
nowieniu o odrzuceniu wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem (por. posta-
nowienie Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 2008 r., II UZ 28/07, OSNP 2009 nr 15 -
16, poz. 214). Skarżący taki wniosek zgłosił w rozpoznawanym obecnie zażaleniu, a
oddalenie wniosku o przywrócenie terminu (postanowienie Sądu Apelacyjnego z 12
stycznia 2011 r.) miało bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie w przedmiocie odrzu-
cenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem (postanowienie Sądu Apelacyj-
nego z 20 czerwca 2011 r.).
Sąd Najwyższy nie mógł jednak skontrolować - pomimo prawidłowo skonstruo-
wanego przez skarżącego, z powołaniem się na art. 380 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. i w związku z art. 39821
k.p.c., wniosku o to - postanowienia Sądu Apela-
cyjnego z 12 stycznia 2011 r., oddalającego wniosek o przywrócenie terminu do zło-
żenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku z 11 sierpnia 2010
r., ponieważ postanowienie to nie zostało uzasadnione (Sąd Apelacyjny odmówił
sporządzenia jego uzasadnienia postanowieniem z 10 marca 2011 r.), a w uzasad-
nieniu postanowienia z 20 czerwca 2011 r. […], będącego obecnie przedmiotem
kontroli Sądu Najwyższego w wyniku wniesienia zażalenia na zawarte w punkcie I
orzeczenie o odrzuceniu wniosku z 28 października 2010 r. o sporządzenie i dorę-
czenie uzasadnienia wyroku z 11 sierpnia 2010 r., nie zwarł jakiejkolwiek argumenta-
cji odnoszącej się do twierdzeń strony, że uchybiła terminowi z art. 387 § 3 k.p.c. bez
swojej winy.
Rozpoznanie wniosku skarżącego z 28 października 2010 r. o przywrócenie
terminu do dokonania czynności procesowej (w postaci złożenia wniosku o sporzą-
dzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z 11 sierpnia 2010 r. i doręczenie
odpisu tego wyroku z uzasadnieniem) oraz o sporządzenie uzasadnienia i doręcze-
nie odpisu wyroku z uzasadnieniem powinno było nastąpić w jednym orzeczeniu (po-
6
stanowieniu), podlegającym uzasadnieniu ze względu na zaskarżalność kończącego
postępowanie w sprawie orzeczenia o odrzuceniu wniosku o sporządzenie uzasad-
nienia wyroku i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Gdyby tak się stało,
prawdopodobnie Sąd Apelacyjny odniósłby się w uzasadnieniu swojego postanowie-
nia do obszernej argumentacji skarżącego dotyczącej przyczyn uchybienia terminowi
do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu wyroku z uza-
sadnieniem. Ponieważ jednak - z niezrozumiałych przyczyn - nastąpiło rozpoznanie
obydwu integralnie z sobą powiązanych wniosków skarżącego, zawartych w piśmie z
28 października 2010 r., w różnych terminach (wniosku o przywrócenie terminu w
postanowieniu z 12 stycznia 2011 r., zaś wniosku o sporządzenie uzasadnienia i do-
ręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w postanowieniu z 20 czerwca 2011 r.),
Sąd Apelacyjny nie odniósł się w jakikolwiek sposób do argumentacji skarżącego
dotyczącej przyczyn uchybienia terminu i starającej się wykazać, że uchybienie na-
stąpiło bez jego winy. Uzasadniało to uchylenie zaskarżonego postanowienia i prze-
kazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania - w szczególności
w celu zbadania, ustalenia i oceny przyczyn uchybienia terminu z art. 387 § 3 k.p.c. i
szczegółowego odniesienia się do argumentacji skarżącego, że do uchybienia tego
doszło bez jego winy.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, na stronie zobowiązanej do do-
konania czynności procesowej ciąży obowiązek zachowania należytej staranności,
której miernikiem jest obiektywnie oceniana staranność, jakiej można wymagać od
strony właściwie dbającej o swoje interesy procesowe. Uchybienie w tym względzie,
spowodowane nawet lekkim niedbalstwem, narusza obiektywny miernik staranności i
stanowi podstawę do oddalenia wniosku o przywrócenie terminu, skoro nawet lekkie
niedbalstwo świadczy o zawinionym niedokonaniu czynności w terminie (por. posta-
nowienia Sądu Najwyższego: z 23 listopada 2005 r., II CZ 103/05, LEX nr 188555; z
26 kwietnia 2007 r., III CZ 22/07, LEX nr 319631). Co więcej, art. 168 § 1 k.p.c. doty-
czący przywrócenia terminu do dokonanie czynności procesowej nie może być inter-
pretowany w sposób rozszerzający, ponieważ zasadą jest, że czynności procesowe
powinny być dokonywane w terminie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5
maja 2009 r., I UO 3/08, OSNP 2011 nr 1-2, poz. 23). Brak zdania przez Sąd Apela-
cyjny relacji z oceny, czy do uchybienia terminu doszło z przyczyn zawinionych przez
skarżącego (jego pełnomocnika), czy też bez jego winy, uniemożliwia dokonanie
przez Sąd Najwyższy kontroli postanowienia z 12 stycznia 2011 r.
7
Wobec powyższego, na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39815
§
1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania zażalenio-
wego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.
========================================