Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2013 r. w Łodzi

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o podjęcie wypłaty emerytury,

na skutek apelacji M. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt: VIII U 876/12;

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje M. S. prawo do wypłaty emerytury poczynając od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku;

2.  umarza postępowanie apelacyjne w pozostałej części;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz M. S. kwotę 30 zł (trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1051/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 października 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wstrzymał wypłatę emerytury M. S. z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni nie rozwiązała stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywała pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Od powyższej decyzji M. S. odwołała się do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o jej uchylenie jako sprzecznej z zasadami określonymi w Konstytucji RP.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego:

M. S. urodziła się w dniu (...)roku.

W dniu 3 marca 2009 roku ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego.

Decyzją z dnia 24 marca 2009 roku organ rentowy przyznał M. S. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2009 roku, to jest od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłosiła wniosek. Wypłatę świadczenia podjęto od dnia 1 marca 2009 roku na podstawie art. 103 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu określonym przez art. 37 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych.

Wnioskodawczyni jest zatrudniona w Urzędzie Miasta w Ł. nieprzerwanie od dnia 1 lipca 1996 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał odwołanie M. S. za bezzasadne na podstawie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku Nr 153 poz. 1227 wraz z późniejszymi zmianami) oraz art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 roku Nr 257 poz. 1726). Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, że zarzuty wnioskodawczyni odnośnie niekonstytucyjności wymienionych wyżej przepisów należy uznać za bezzasadne, gdyż Trybunał Konstytucyjny aktualnie nie zakwestionował żadnego z nich. Skoro zatem wnioskodawczyni bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury ustalonej w decyzji organu rentowego, to jest przed dniem 1 marca 2009 roku świadczyła pracę w Urzędzie Miasta w Ł. i zatrudnienie to kontynuuje nadal, to w świetle cytowanych przepisów organ rentowy prawidłowo zawiesił wypłatę należnego jej świadczenia poczynając od dnia 1 października 2011 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy w Łodzi, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie ubezpieczonej, jako pozbawione słuszności.

Od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła apelację M. S. zaskarżając wyrok Sądu pierwszej instancji w całości i zarzucając mu naruszenie art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez brak zawieszenia wszczętego postępowania i przedstawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu do rozstrzygnięcia kwestii konstytucyjności art. 103a w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw
w związku z art. 2, 21 i 64 Konstytucji RP.

Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku
i przyznanie jej prawa do wypłaty należnej emerytury od dnia 1 października 2011 roku wraz z należnymi jej odsetkami, ewentualnie o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia kwestii konstytucyjności art. 103a ustawy emerytalnej w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw przez Trybunał Konstytucyjny.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała między innymi, że przepis odbierający jej prawo do wypłaty emerytury jest niekonstytucyjny. Wskazała, że prawo do emerytury nabyła w reżimie prawnym nieprzewidującym obowiązku rozwiązania stosunku pracy. Tym samym organ rentowy, w opinii ubezpieczonej, odebrał jej prawo nabyte w oparciu o przepis, który narusza zasadę nieretroakcyjności prawa.

Pismem procesowym z dnia 18 lutego 2013 roku M. S. sprecyzowała, że w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z dniem 26 września 2012 roku i podjęciem przez organ rentowy wypłaty emerytury od dnia 1 września 2012 roku wnosi o przyznanie jej prawa do wypłaty świadczenia emerytalnego za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku wraz z należnymi odsetkami z tytułu opóźnienia.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona i prowadzi do zmiany zaskarżonego wyroku
i uwzględnienia odwołania.

Od 1 stycznia 1999 roku, to jest od wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) realizacja prawa do emerytury przedstawiała się następująco:

-

od 1 stycznia 1999 roku do 30 czerwca 2000 roku do realizacji nabytego prawa do emerytury wystarczyło osiągnięcie wieku emerytalnego,

-

od 1 lipca 2000 roku do 7 stycznia 2009 roku treścią ryzyka było zaprzestanie pracy,

-

od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku ponownie do realizacji prawa wystarczyło osiągnięcie wieku emerytalnego,

-

od 1 stycznia 2011 roku do powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach został dodany - przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 roku Nr 257 poz. 1726) - art. 103a, który stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Zgodnie z art. 28 powołanej wyżej ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, to jest przed 1 stycznia 2011 roku przepis art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się poczynając od 1 października 2011 roku.

Organ rentowy, który wydał będącą w sporze decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury od 1 października 2011 roku zastosował wobec skarżącej obowiązujący wówczas przepis art. 103a ustawy emerytalnej, którym był związany. Organ rentowy nie jest bowiem uprawniony do badania zgodności przepisów prawa z Konstytucją. Sąd Okręgowy, w rozpoznawanej sprawie, uznał, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa.

Po wydaniu zaskarżonego wyroku stan prawny uległ istotnej zmianie, gdyż w wyroku z dnia 13 listopada 2012 roku w sprawie K 2/12 (Dz. U. 2012/1285) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 roku, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Z dniem 22 listopada 2012 roku, to jest z dniem publikacji tego wyroku w Dzienniku Ustaw, art. 103a w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, został wobec osób, które nabyły prawo do emerytury w reżimie prawnym niewymagającym rozwiązania stosunku pracy uznany za niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP. Wyrok ten ma zastosowanie do skarżącej, to jest wyłącza możliwość zastosowania wobec niej art. 103a ustawy emerytalnej, gdyż nabyła ona prawo do emerytury w dniu 1 marca 2009 roku. Skarżąca mieści się więc w kategorii podmiotów, które nabyły i zrealizowały prawo do emerytury po 8 stycznia 2009 roku a przed 31 grudnia 2010 roku, to jest w okresie, gdy prawo nie wymagało rozwiązania stosunku pracy do realizacji prawa do emerytury czyli do wypłaty tego świadczenia. Nie ma zatem podstaw prawnych do zastosowania wobec skarżącej art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jako przepisu - wobec skarżącej niezgodnego z art. 2 Konstytucji - co skutkuje koniecznością podjęcia wypłaty zawieszonej emerytury od dnia jej wstrzymania, a zatem od 1 października 2011 roku do dnia podjęcia jej wypłaty, co nastąpiło w dniu 1 września 2012 roku.

Odnosząc się do kwestii żądania wypłaty odsetek z tytułu opóźnienia
w wypłacie świadczenia należy mieć na uwadze, że w judykaturze przesądzono, iż
w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego to jej treść wyznacza przedmiot
i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu (por.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r. wydane w sprawie sygn. II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601, lex 40789). Dodatkowo w wyroku z dnia 29 września 2000 r. wydanym w sprawie sygn. II UKN 759/99, OSNP 2002/10/246 Sąd Najwyższy wskazał, że w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza podstawy faktyczne z zaskarżonej odwołaniem decyzji. Zważywszy na powyższe orzeczenia, które Sąd Apelacyjny podziela, wskazać należy, że przedmiot i zakres rozpoznania niniejszej sprawy wyznacza decyzja organu rentowego z dnia 13 października 2011 roku, która dotyczyła wyłącznie wstrzymania ubezpieczonej prawa do świadczenia emerytalnego. Zatem aby Sąd mógł rozpoznać kwestię przyznania skarżącej prawa do odsetek
z tytułu opóźnienia w wypłacie świadczenia, musi ona uprzednio zwrócić się
z odpowiednim żądaniem do organu rentowego. W razie zaś niekorzystnej decyzji
w tym zakresie kwestia przyznania M. S. prawa do odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie świadczenia emerytalnego będzie mogła być poddana kognicji sądu.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego
w ten sposób, że przyznał M. S. prawo do wypłaty emerytury poczynając od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku.

W pozostałej części Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., gdyż w piśmie procesowym z dnia 18 lutego 2013 roku skarżąca ograniczyła swoje żądanie w związku z podjęciem przez ZUS wypłaty należnej jej emerytury od dnia
1 września 2012 roku. Tym samym cofnęła apelację co do żądania przyznania jej prawa do wypłaty świadczenia emerytalnego po wskazanej wyżej dacie.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie
z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.