III CZ 50/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 50/12
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
SSA Andrzej Niedużak
w sprawie z wniosku A. F.
przy uczestnictwie E. B., i innych
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 sierpnia 2012 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na punkt 4 postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 8 lutego 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek A. F. o
zasądzenie od uczestniczek E. B., i innych kosztów postępowania odwoławczego
/w tym kosztów postępowania kasacyjnego uznając, że wobec braku sprzeczności
interesów, nie było podstaw do odstąpienia od zasady określonej w art. 520 § 1
k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie wnioskodawczyni zarzuciła
naruszenie art. 520 § 1 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie oraz art. 520 § 3 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i w konsekwencji
niezastosowanie tego przepisu. Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia,
ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca w uzasadnieniu zarzutów zażalenia zakwestionowała
dotychczasową wykładnię art. 520 § 1 k.p.c. prezentowaną w orzecznictwie Sądu
Najwyższego. Przepis ten określa zasadę rozstrzygania o kosztach postępowania
nieprocesowego, natomiast będące wyjątkiem od zasady uprawnienie Sądu do
odstąpienia od niej ustawodawca określił w kolejnych paragrafach art. 520 k.p.c.,
wiążąc to dyskrecjonalne uprawnienie Sądu z wystąpieniem przesłanki
sprzeczności interesów uczestników. Nawet jej wystąpienie nie obliguje jednak
Sądu do bezwzględnej rezygnacji zastosowania art. 520 § 1 k.p.c. W judykaturze
utrwalone jest stanowisko, że w sprawach tzw. „działowych” (a więc także o dział
spadku) nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów
uczestników niezależnie od tego, jaki sposób podziału oni postulują i jakie wnioski
składają w tym względzie. W efekcie, sam fakt zgłoszenia przez uczestników
odmiennych wniosków co do sposobu podziału nie powoduje powstania
sprzeczności interesów, gdyż na gruncie art. 520 k.p.c. omawiana przesłanka nie
jest związana ze stanowiskiem zajętym przez zainteresowanych w sprawie.
Wniesienie apelacji przez wnioskodawcę lub uczestnika kwestionującego przyjęty
przez Sąd pierwszej instancji sposób działu spadku, nie stwarza sprzeczności jego
interesów z interesem uczestników akceptujących taki sposób podziału i nie
wnoszących apelacji oraz nie uzasadnia obciążenia skarżącego kosztami
postępowania apelacyjnego (por. postanowienie SN z dnia 19 listopada 2010 r.,
3
III CZ 46//10, OSNC 2011 r., nr 7-8, poz. 88; postanowienie SN z dnia 3 lutego
2012 r., III CZ 133/11, niepubl. oraz postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2011 r.,
II CZ 120/11, niepubl.). Innymi słowy, w sprawach m.in. o dział spadku nie
występuje sprzeczność interesów między uczestnikami postępowania
domagającymi się podziału, a prezentującymi jedynie odmienne zapatrywania co
do sposobu jego dokonania (por. postanowienie SN z dnia 16 września 2011 r.,
IV CZ 47/11, niepubl.). Do Sądu należy ocena, czy w postępowaniu
nieprocesowym wniosek o zasądzenie kosztów postępowania uzasadnia
odstąpienie od reguły określonej w art. 520 § 1 k.p.c., a podjęcie takiej decyzji
i zastosowanie art. 520 § 3 k.p.c. wymaga wyjaśnienia przez Sąd przyczyn
i zakresu skorzystania ze swoich dyskrecjonalnych uprawnień (postanowienia
z dnia 9 grudnia 1999 r. III CKN 497/98, OSNC 2000 r., nr 6, poz. 116 i z dnia
3 grudnia 2010 r., I CZ 122/10; niepubl.). Z uzasadnienia rozstrzygnięcia
wydanego w niniejszej sprawie wynika, że sąd uznał, iż w sprawie istnieją
okoliczności, które przemawiają za zastosowaniem art. 520 § 1 k.p.c. oraz
w sposób przekonywujący uzasadnił swoje stanowisko wskazując m.in. na
stanowisko uczestniczek zajmowane w toku całego procesu. Ocena ta dokonana
na tle stanu faktycznego niniejszej sprawy, nie wykracza poza granice
przewidziane dla swobodnej oceny sądu i nie uzasadnia trafności zarzutów
podniesionych przez skarżącą. W szczególności, wbrew argumentom zażalenia,
brak sprzeczności interesów nie może być utożsamiany z biernością uczestników
postępowania działowego. W konsekwencji nie jest zasadny zarzut błędnej
wykładni art. 520 § 1 k.p.c. oraz zarzut nie zastosowania art. 520 § 3 k.p.c.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
SSA Andrzej Niedużak
w sprawie z wniosku A. F.
przy uczestnictwie E. B., i innych
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 sierpnia 2012 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na punkt 4 postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 8 lutego 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek A. F. o
zasądzenie od uczestniczek E. B., i innych kosztów postępowania odwoławczego
/w tym kosztów postępowania kasacyjnego uznając, że wobec braku sprzeczności
interesów, nie było podstaw do odstąpienia od zasady określonej w art. 520 § 1
k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie wnioskodawczyni zarzuciła
naruszenie art. 520 § 1 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie oraz art. 520 § 3 k.p.c. przez jego błędną wykładnię i w konsekwencji
niezastosowanie tego przepisu. Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia,
ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca w uzasadnieniu zarzutów zażalenia zakwestionowała
dotychczasową wykładnię art. 520 § 1 k.p.c. prezentowaną w orzecznictwie Sądu
Najwyższego. Przepis ten określa zasadę rozstrzygania o kosztach postępowania
nieprocesowego, natomiast będące wyjątkiem od zasady uprawnienie Sądu do
odstąpienia od niej ustawodawca określił w kolejnych paragrafach art. 520 k.p.c.,
wiążąc to dyskrecjonalne uprawnienie Sądu z wystąpieniem przesłanki
sprzeczności interesów uczestników. Nawet jej wystąpienie nie obliguje jednak
Sądu do bezwzględnej rezygnacji zastosowania art. 520 § 1 k.p.c. W judykaturze
utrwalone jest stanowisko, że w sprawach tzw. „działowych” (a więc także o dział
spadku) nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów
uczestników niezależnie od tego, jaki sposób podziału oni postulują i jakie wnioski
składają w tym względzie. W efekcie, sam fakt zgłoszenia przez uczestników
odmiennych wniosków co do sposobu podziału nie powoduje powstania
sprzeczności interesów, gdyż na gruncie art. 520 k.p.c. omawiana przesłanka nie
jest związana ze stanowiskiem zajętym przez zainteresowanych w sprawie.
Wniesienie apelacji przez wnioskodawcę lub uczestnika kwestionującego przyjęty
przez Sąd pierwszej instancji sposób działu spadku, nie stwarza sprzeczności jego
interesów z interesem uczestników akceptujących taki sposób podziału i nie
wnoszących apelacji oraz nie uzasadnia obciążenia skarżącego kosztami
postępowania apelacyjnego (por. postanowienie SN z dnia 19 listopada 2010 r.,
3
III CZ 46//10, OSNC 2011 r., nr 7-8, poz. 88; postanowienie SN z dnia 3 lutego
2012 r., III CZ 133/11, niepubl. oraz postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2011 r.,
II CZ 120/11, niepubl.). Innymi słowy, w sprawach m.in. o dział spadku nie
występuje sprzeczność interesów między uczestnikami postępowania
domagającymi się podziału, a prezentującymi jedynie odmienne zapatrywania co
do sposobu jego dokonania (por. postanowienie SN z dnia 16 września 2011 r.,
IV CZ 47/11, niepubl.). Do Sądu należy ocena, czy w postępowaniu
nieprocesowym wniosek o zasądzenie kosztów postępowania uzasadnia
odstąpienie od reguły określonej w art. 520 § 1 k.p.c., a podjęcie takiej decyzji
i zastosowanie art. 520 § 3 k.p.c. wymaga wyjaśnienia przez Sąd przyczyn
i zakresu skorzystania ze swoich dyskrecjonalnych uprawnień (postanowienia
z dnia 9 grudnia 1999 r. III CKN 497/98, OSNC 2000 r., nr 6, poz. 116 i z dnia
3 grudnia 2010 r., I CZ 122/10; niepubl.). Z uzasadnienia rozstrzygnięcia
wydanego w niniejszej sprawie wynika, że sąd uznał, iż w sprawie istnieją
okoliczności, które przemawiają za zastosowaniem art. 520 § 1 k.p.c. oraz
w sposób przekonywujący uzasadnił swoje stanowisko wskazując m.in. na
stanowisko uczestniczek zajmowane w toku całego procesu. Ocena ta dokonana
na tle stanu faktycznego niniejszej sprawy, nie wykracza poza granice
przewidziane dla swobodnej oceny sądu i nie uzasadnia trafności zarzutów
podniesionych przez skarżącą. W szczególności, wbrew argumentom zażalenia,
brak sprzeczności interesów nie może być utożsamiany z biernością uczestników
postępowania działowego. W konsekwencji nie jest zasadny zarzut błędnej
wykładni art. 520 § 1 k.p.c. oraz zarzut nie zastosowania art. 520 § 3 k.p.c.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.