Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2013r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2013r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa R. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr(...) w Ł. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa – Główny Urząd Prokuratorii Generalnej

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 6 września 2012r. sygn. akt I C 1057/10

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2. w ten tylko sposób, że zasądzoną kwotę 148 złotych podwyższa do kwoty 4.428 (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) złotych, w tym zasądzoną kwotę 28 złotych podatku VAT - do kwoty 828 (osiemset dwadzieścia osiem) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zastępującej Skarb Państwa – Zakład Karny Nr (...)w Ł. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

IV.  przyznaje adwokatowi Z. M. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką (...) kwotę 148 (sto czterdzieści osiem) złotych brutto tytułem udzielonej z urzędu powodowi nieopłaconej pomocy prawnej i kwotę tę nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi.

Sygn. akt I ACa 1181/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 września 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa R. W. przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu Nr(...)w Ł. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa – Główny Urząd Prokuratorii Generalnej - oddalił powództwo o zadośćuczynienie w kwocie 80.000 złotych (pkt.1); przyznał adwokatowi Z. M. prowadzącemu kancelarię adwokacką w Ł., ul. (...) kwotę 148 zł, w tym kwotę 28 zł podatku VAT tytułem udzielonej z urzędu R. W., a nieopłaconej pomocy prawnej i kwotę tę nakazał wypłacić z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi (pkt.2) i nie obciążył powoda R. W. kosztami procesu (pkt.3).

Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 12.12.07r. do 05.11.08r., powód przebywał w Zakładzie Karnym nr(...)w Ł.. W okresie od 12.12.07r. do 28.03.08r. powód przebywał w celi numer 17 w pawilonie B, której powierzchnia wynosi 13,77 m ^{( 2)}. W okresie od 08.01.08r. do 16.03.08r. w celi przebywało pięciu osadzonych, w pozostałym czasie czterech. Od dnia 28.03.08r. do 05.11.08r., powód był zakwaterowany w celi numer 9 w pawilonie B, o powierzchni wynoszącej 12,84 m ^{( 2)}. W okresie od 28.03.08r. do 01.10.08r. w celi było zakwaterowanych pięć osób. W pozostałym okresie – cztery osoby. Pismami z dnia 12.06.07r., 06.12.07r. oraz 09.06.08r., zastępca Dyrektora Zakładu Karnego nr(...) w Ł. powiadomił sędziego penitencjarnego o decyzji dotyczącej umieszczenia osadzonych przez okres 6 miesięcy, w celach, w których powierzchnia przypadająca na jedną osobę wynosiła mniej niż 3 m ^{( 2)}, co było wynikiem przeludnienia panującego w zakładzie. W dniach 18.12.2007 roku i 30.06.2008 roku, zastępca Dyrektora ZK nr(...)w Ł. wyraził zgodę na udział powoda w zajęciach rekreacyjno-sportowych realizowanych w zakładzie. W trakcie osadzenia powoda w pozwanym zakładzie, udzielono mu łącznie 22 porady lekarskie, miał wykonany szereg badań dodatkowych. Zakład Karny nr (...)w Ł. jest zakładem typu półotwartego i otwartego. Powód był umieszczony w części zakładu typu półotwartego. W tym systemie cele są otwierane w porze dziennej, tj. w godzinach 7-19 każdego dnia. Osadzeni mogą posiadać własne sztućce, odzież, korzystać z telefonów na kartę, poruszać się po oddziale do pralni, kuchni oraz świetlicy. Osadzeni mogą zgłaszać uwagi odnośnie warunków bytowych do oddziałowego bądź wychowawcy. Cele mieszkalne w pawilonie B wyposażone są w kąciki sanitarne murowane z drzwiami pełnymi, tj. toaletą i umywalką z bieżąca wodą. W godzinach porannych i wieczornych w celach higienicznych, w umywalkach udostępniana jest ciepła woda przez około 45 minut. Ponadto w celi znajdują się kąciki natryskowe, odgrodzone nieprzezroczystą zasłoną prysznicową. Kąpiel z ciepłą wodą, dla mężczyzn odbywa się raz w tygodniu. W celi każdy osadzony miał osobne łóżko, taboret, każdy miał dostęp do szafki, stołu. Powód nigdy nie zgłaszał uwag odnośnie warunków panujących w zajmowanej celi ani też innych zastrzeżeń. W trakcie osadzenia powód miał możliwość wychodzenia codziennie na spacer. Między więźniami dochodziło od czasu do czasu do spięć i kłótni. Powód nie odczuwał dyskomfortu związanego ze złą wentylacją, nie odczuwał lęków czy depresji z powodu warunków bytowych. W Zakładzie Karnym nr (...)była możliwość korzystania z zajęć sportowych (boiska i sali gimnastycznej) oraz posług religijnych w znajdującej się na terenie zakładu kaplicy. Powód pracował jako kalifaktor, to jest roznosił pozostałym osadzonym posiłki.

Sąd Okręgowy, dokonując oceny materiału dowodowego, odmówił wiary twierdzeniom powoda w zakresie, w jakim podał, że nie miał możliwości korzystania z posług religijnych, zwracając uwagę na sprzeczność zeznań, iż nie mógł korzystać z posług, potwierdzając jednocześnie, iż w zakładzie znajdowała się kaplica oraz, że osadzenia udawali się tam na spotkania. W ocenie Sądu I instancji powód nie wyjaśnił w żaden sposób, dlaczego miałby być traktowany inaczej niż pozostali więźniowie, poprzestając jedynie na lakonicznym stwierdzeniu, iż jest osobą wierzącą. Ponadto, zarzut ten pojawił się dopiero w trakcie przesłuchania powoda na rozprawie. Sąd podkreślił także, iż powód nie składał żadnych skarg do służb więziennictwa odnośnie powyższych zaniedbań. Również wyjaśnienia powoda, w których twierdził, iż nie zgłaszał żadnych skarg z uwagi na obawę złego traktowania ze strony administracji zakładu, uznać należało za gołosłowne. Twierdzenia te nie zostały potwierdzone żadnymi innymi dowodami. Za nieudowodnione i zmierzające dla uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia uznać należy twierdzenia, iż bywały tygodnie, w których powód nie zdążył się wykąpać z powodu opieszałości innych współosadzonych. Powód okoliczności te przytoczył dopiero na etapie rozprawy, ponadto słowa te nie są poparte żadnymi innymi dowodami, powód nie zgłaszał do administracji więzienna żadnych skarg na ten temat. Także zeznania powoda dotyczące niemożliwości korzystania z zajęć sportowych Sąd Okręgowy uznał za niewiarygodne. Sąd Okręgowy wskazał także, że powód zeznając sam sobie zaprzeczył stwierdzając, iż codziennie wychodził na spacery oraz że istniała możliwość udziału w innych zajęciach sportowych.

Sąd I instancji ponadto odmówił w całości wiary zeznaniom świadka M. T.. Z treści zeznań świadka jednoznacznie wynika, iż bądź nie posiada on wiedzy na temat rozpoznawanej sprawy bądź świadomie zeznaje nieprawdę.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że powództwo w niniejszej sprawie podlegało oddaleniu. Wskazał, iż powód wywodzi swoje prawa z treści art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c.

Przesłanką z art.24 kc konieczną do udzielenia ochrony prawnej jest bezprawność działania pozwanego. Przepis przewiduje zasadę domniemania bezprawności, a zatem to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania, iż jego zachowanie było zgodne z normami prawnymi.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, odwołując się do poglądów komentatorów i orzecznictwa Sądu Najwyższego, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to, jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie. Podkreśla się przy tym, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra, którego ochrony domaga się osoba zgłaszająca żądanie, należy brać pod uwagę całokształt okoliczności, a nie np. zwrot wyrwany z całej wypowiedzi. Odnosząc się do naruszenia godności osobistej powoda, Sąd wskazał, iż ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, jakim jest stan uczuć, godność osobista i nietykalność cielesna (art. 24 § 1 k.c.), nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości zainteresowanego (ocena subiektywna) (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 marca 1997 r. III CKN 33/97).

Sąd Okręgowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie bezspornym jest, iż w okresach od 08.01.08-16.03.08 oraz 28.03.08- 01.10.08 powód przebywał w celi, gdzie powierzchnia na jedną osobę wynosiła mniej niż 3 m ². Już sam ten fakt daje podstawy do przyjęcia, iż pozwany naruszył dobra osobiste w postaci prawa do godności i prywatności powoda. Przywołując następnie orzecznictwo Sądu Najwyższego, nawiązujące z kolei do norm konstytucyjnych i umów międzynarodowych oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wskazał, że wielokrotnie podkreślano, iż władza publiczna ma obowiązek zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków, nienaruszających ich ludzkiej godności. W wyrokach z dnia 28 lutego 2007 r. V CSK 431/2006 (OSNC 2008/1 poz. 13) i z dnia 17 marca 2010 r. II CSK 486/2009 (Krakowskie Zeszyty Sądowe 2010/11 poz. 35), Sąd Najwyższy uznał umieszczenie pozbawionego wolności w celi o powierzchni poniżej 3 m ² za „mogące stanowić naruszenie dóbr osobistych” lub za „traktowanie niehumanitarne”, z tym że w obu wypadkach uwzględniał dodatkowe czynniki charakteryzujące warunki odbywania kary. Należy mieć także na uwadze treść art. 40 Konstytucji RP zgodnie, z którym nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu, zakazuje się stosowania kar cielesnych oraz art. 41 ust. 4. Każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny.

W ocenie Sądu Okręgowego wprawdzie w powyżej wskazanych okresach obowiązywał przepis art. 248§1 kkw, zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m ², o czym należało bezzwłocznie powiadomić sędziego penitencjarnego, to jednak sam ten fakt nie wyłącza bezprawności działania pozwanego. Przepis ten, należy interpretować ściśle a nawet restrykcyjnie, biorąc pod uwagę całość dorobku orzecznictwa oraz prawa międzynarodowego. To na pozwanym ciąży obowiązek wykazania, iż w danych warunkach umieszczenie powoda w powyższych warunkach, miało charakter szczególnie uzasadniony i jedynie okresowy. Zdaniem Sądu Okręgowego, pozwany okoliczności tych nie udowodnił. Po pierwsze brak jakichkolwiek dowodów, które miałyby przesądzać o wyjątkowości zaistniałej sytuacji. Sam fakt, wskazania, iż jednostki penitencjarne są przeludnione, nie decyduje o wyłączeniu bezprawności działania pozwanego. To na pozwanym bowiem ciąży obowiązek zapewnienia takich warunków, by osadzeni mogli odbywać kary pozbawienia wolności w sposób humanitarny, zgodny z przepisami prawa. Dodatkowo podniesiono, iż okres 8 miesięcy nie sposób uznać za czas określony, skoro z pism kierowanych do Sądu Okręgowego VI Wydziału Penitencjarnego, ewidentnie wynika, iż okresy te były każdorazowo przedłużane o kolejne 6 miesięcy bez wskazania przyczyn ich przedłużania. Stąd też, w ocenie Sądu Okręgowego, działania pozwanego uznać należy za bezprawne i jako takie naruszające przepisy art. 24 kc w zw. z art. 448 § 1 kc.

Odnośnie zarzutu powoda dotyczącego braku ciepłej bieżącej wody w umywalce znajdującej się w kąciku sanitarnym w celi, uznać należało go za bezzasadny. Prawo powoda wynikające z przepisu § 32 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności było w pełni realizowane. Skazany nie był zatrudniony przy pracach brudzących, nie był też osoba chorą. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, powód miał możliwość korzystania raz w tygodniu z ciepłej kąpieli. Odnośnie ciepłej bieżącej wody w umywalce, to był to jedynie przywilej nadany osadzonym przez dyrekcję zakładu, nie zaś prawo, z którego można wywodzić jakiekolwiek uprawnienia. A zatem okoliczność, czy w umywalce ciepła woda udostępniana była osadzonym codziennie, czy też rzadziej, nie miała najmniejszego wpływu na rozstrzygniecie w powyższej sprawie.

Jako bezzasadny Sąd Okręgowy ocenił także zarzut przedmiotowego traktowania powoda przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Powód nie wskazał, na czym to zachowanie miałoby polegać. Ponadto, powód naruszając porządek prawny miał świadomość tego, iż może zostać mu wymierzona bezwzględna kara pozbawienia wolności, co będzie się wiązało z osadzeniem w jednostce penitencjarnej, gdzie skazani traktowani są inaczej niż osoby przebywające na wolności i korzystające z pełni praw.

Bezzasadnym uznano również twierdzenie powoda, iż z powodu przeludnienia w celi dochodziło do utarczek pomiędzy więźniami. W ocenie Sądu, nawet gdyby w celi znajdowała się liczba osób odpowiadająca jej metrażowi, prowadziłoby to i tak do konfliktów.

Podsumowując Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany naruszył normy prawne poprzez umieszczenie powoda w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m ² na osobę. Tym niemniej, według Sądu, by ocenić naruszenie prawa do godności i prywatności w opisanej sprawie należy brać pod uwagę także szereg innych czynników. Zgodnie ze stanowiskiem EuropejskiegoTrybunału Praw Człowieka wyrażonym w wyrokach z dnia 22 października 2009 r. Sprawa 17885/04 O. przeciwko Polsce (LexPolonica nr 2089978) i Sprawa 17599/05 S. przeciwko Polsce, wskazał, iż oszacowanie minimalnego poziomu niedogodności, które ma osiągnąć złe traktowanie, jeśli ma być brane pod uwagę na podstawie art. 3 Konwencji, jest względne i zależy od wszystkich okoliczności sprawy. Trybunał podniósł też, że przy badaniu, czy traktowanie jest „poniżające” w rozumieniu art. 3 Konwencji należy uwzględniać jego konsekwencje, to jest, czy wpłynęło ono negatywnie na osobowość osadzonego w sposób nie dający się pogodzić z postanowieniem Konwencji.

Jak wynika z twierdzeń powoda, warunki, w których przebywał nie miały negatywnego wpływu na sferę jego psychiki. R. W. sam podał, iż nie odczuwał żadnych lęków ani depresji z powodu warunków panujących w celi. Już samo to stwierdzenie, w ocenie Sądu I instancji, daje asumpt, by sądzić, iż pomimo bezprawności działania pozwanego, żadne z dóbr osobistych powoda nie zostało naruszone. Dodatkowo za powyższym przemawia fakt, iż podczas całego pobytu powoda w Zakładzie Karnym nr(...)w Ł., nie zgłaszał on żadnych skarg czy też uwag odnośnie odbywanej kary pozbawienia wolności. Wreszcie, nie umknęło uwadze Sądu, iż kwota, jakiej domaga się powód, to jest 80.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, nie wynika z rozmiaru szkody niemajątkowej, jaką w swoim odczuciu odniósł powód, a podyktowana była chęcią skierowania sprawy do rozpoznania przez sąd wyższego rzędu.

Sąd Okręgowy wskazał też, że uwzględnienie roszczeń z art. 448 k.c. ma charakter fakultatywny, a zatem pomimo spełnienia opisanych w nim przesłanek, Sąd ma możliwość nie zasądzenia zadośćuczynienia (stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 18 października 2011 r. III CZP 25/2011, zgodnie z którym: „Na konkretne warunki uwięzienia składają się różne parametry, którymi między innymi jest powierzchnia pomieszczenia przypadająca na jedną osobę, dostęp światła i powietrza, infrastruktura sanitarna, warunki spania i jedzenia lub możliwość przebywania poza celą. W niektórych wypadkach ocena odpowiednich warunków wymaga uwzględnienia indywidualnych cech osadzonego, takich jak wiek lub stan zdrowia.). Dokonując oceny zasadności roszczenia powoda, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę takie okoliczności jak: fakt przebywania w zakładzie typu półotwartego, co umożliwiało powodowi przebywania poza celą w ciągu dnia, odbywanie przez powoda codziennych spacerów, wykonywaną przez powoda pracę poza celą, dodatkowo możliwość udziału w spotkaniach w kaplicy, korzystania z boiska, sali gimnastycznej i biblioteki, co w efekcie łagodzi ewentualne negatywne skutki, jakie mogły powstać dla powoda z powodu przeludnienia w zajmowanej celi.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu naruszenia treści art. 5 k.c., wskazano, iż pozwany nie może skutecznie podnosić go w realiach rozpoznawanej sprawy, gdyż biorąc pod uwagę, w szczególności fakt nie udowodnienia przez powoda, iż faktycznie bezprawne działanie pozwanego doprowadziło do naruszenia jego dóbr osobistych, Sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2010.90.594) i nakazał wypłacić je adwokatowi Z. M. z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi, wskazując, że na koszty te złożyła się kwota 148 złotych, w tym kwota 28 złotych z tytułu podatku VAT (§11ust.1 pkt25 w zw. z §2ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu). Na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku (…) w zw. z art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu. Szczególna sytuacja, w jakiej znajduje się powód, a mianowicie osadzenie w jednostce penitencjarnej, co wiąże się z brakiem środków finansowych sprawia, iż zasądzenie od powoda kosztów procesu wiązałoby się z uciążliwymi konsekwencjami finansowymi i byłoby niecelowe w realiach sprawy.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył powód, zaskarżając go w części, to jest w zakresie punktów 1. i 2. sentencji wyroku.

Apelujący zarzucił:

- w zakresie punktu 1 – naruszenie prawa materialnego, to jest art.23 kc, art.24 kc w zw. z art.110§2 kkw i art.3 Konwencji o ochronie Praw Człowieka oraz art.448 kc poprzez błędną wykładnię w wyniku przyjęcia, przy prawidłowych ustaleniach faktycznych w zakresie niezapewnienia powodowi gwarantowanej przez prawo minimalnej powierzchni 3 m ² przypadającej na jednego osadzonego w zakładzie karnym i bezprawności działań strony pozwanej, faktycznego stanu cel i sanitariatów, iż nie doprowadziło to do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci godności osobistej;

- w zakresie punktu 2. – naruszenie przepisów postępowania, mianowicie §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 lutego 2012r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2012r., poz 150) poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy Sąd I instancji powinien to uczynić i tym samym przyznać koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości wyliczonej na podstawie §6 pkt.6 w zw. z §2 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2002r., Nr 90, poz. 594 z póź. zm.) w brzmieniu przed wejściem w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 lutego 2012r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę punktu 1. zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz punktu 2. zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powoda kwoty 4428 zł , w tym kwoty 828 zł podatku VAT tytułem udzielonej powodowi z urzędu, a nieopłaconej pomocy prawnej i nakazanie wypłaty tej kwoty z funduszu Skarbu Państwa, a nadto przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja powoda jest zasadna jedynie w części.

Dla porządku należy stwierdzić, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy nie są kwestionowane przez apelującego. Sąd Apelacyjny ustalenia te, jako prawidłowe i znajdujące oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, w całości podziela i przyjmuje za własne.

Przechodząc następnie do wywiedzionej przez powoda apelacji, Sąd Apelacyjny uznał za słuszny zarzut naruszenia §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 lutego 2012r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2012r., poz. 150) poprzez jego niezastosowanie.

Jak wynika z uzasadnienia, Sąd Okręgowy przyznał koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi przez pełnomocnika z urzędu w wysokości wyliczonej na podstawie §11ust.1 pkt25 w związku z §2ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – w kwocie 148 złotych, w tym kwota 28 złotych z tytułu podatku VAT. Tymczasem stosownie do treści §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 lutego 2012r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2012r., poz 150) – do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Rozporządzenie zmieniające, o którym mowa powyżej, weszło w życie w dniu 25 lutego 2012r., a bezspornie w tym czasie przedmiotowa sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym jako Sądem I instancji. Tym samym koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu należało przyznać i nakazać wypłacić w wysokości wyliczonej na podstawie §6 pkt.6 w zw. z §2 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2002r., Nr 90, poz. 594 z póź. zm.) w brzmieniu przed wejściem w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 lutego 2012r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – w kwocie 4428 zł , w tym kwota 828 zł podatku VAT.

W takim też zakresie na skutek uwzględnienie apelacji powoda, na podstawie art. 386§1 kpc Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2., podwyższając przyznaną pełnomocnikowi z urzędu powoda kwotę (w tym kwotę podatku VAT) z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi.

W pozostałym zakresie apelacja powoda nie podlegała uwzględnioniu.

Wbrew zarzutowi apelującego, Sąd Okręgowy dokonał właściwej interpretacji przepisów prawa materialnego art.23 kc, art.24 kc w związku z art. 110§2 kkw i art.3 Konwencji o ochronie praw człowieka oraz art.448 kc.

Bezspornym jest, że pozwany naruszył normy prawne poprzez umieszczenie powoda w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m ² na osobę. Stąd też działania pozwanego uznane zostały przez Sąd Okręgowy za bezprawne i jako takie naruszające przepisy art. 24 kc w zw. z art. 448 § 1 kc.

Trafnie jednak Sąd I instancji wskazał, odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 18 października 2011 r. III CZP 25/2011, że by ocenić naruszenie dobra osobistego powoda w postaci prawa do godności i prywatności w opisanej sprawie należy brać pod uwagę także szereg innych czynników. Na akceptację zasługuje bowiem stwierdzenie, że „na konkretne warunki uwięzienia składają się różne parametry, którymi między innymi jest powierzchnia pomieszczenia przypadająca na jedną osobę, dostęp światła i powietrza, infrastruktura sanitarna, warunki spania i jedzenia lub możliwość przebywania poza celą. W niektórych wypadkach ocena odpowiednich warunków wymaga uwzględnienia indywidualnych cech osadzonego, takich jak wiek lub stan zdrowia”. W istocie bowiem przyjęcie, że już samo naruszenie norm określonych w art. 110§2 kkw, automatycznie powoduje naruszenie dobra osobistego w postaci godności osobistej powoda, wyłączałoby uwzględnienie pozostałych występujących w sprawie okoliczności.

Ponadto należało mieć na względzie obowiązującą w doktrynie prawa oraz w orzecznictwie dominującą koncepcję, która wskazuje na konieczność rozumienia dóbr osobistych w kategoriach obiektywnych. Dokonując zatem oceny, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, należy odnieść się do poglądów panujących w społeczeństwie, posługiwać się wzorcem przeciętnego obywatela. Wszelkie rozważania o naruszeniu lub stanie zagrożenia są dokonywane pod kątem skutków, jakie wywołują one w świecie zewnętrznym. Ocena, czy w konkretnej sytuacji nastąpiło naruszenia dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości, a więc subiektywnej oceny zainteresowanego. Kryteria oceny muszą być poddane obiektywizacji, trzeba w tym zakresie uwzględnić odczucia szerszego grona uczestników i powszechnie przyjmowane, a zasługujące na akceptację normy postępowania, w tym normy obyczajowe wynikające z tradycji (tak: wyrok z 11 marca 1997r., III CKN 33/97, OSNC 6-7/93/97; uchwała siedmiu sędziów z 16 lipca 1993r., I PZP 28/93, OSNC1/2/94). Reasumując, o dokonaniu naruszenia dobra osobistego decyduje obiektywna ocena konkretnych okoliczności, nie zaś subiektywne odczucie osoby zainteresowanej.

Bezspornie powód dochodzi ochrony z tytułu naruszenia jego godności osobistej. Jednocześnie ewenementem przedmiotowej sprawy jest - na co słusznie zwrócił uwagę Sąd I instancji – to, że powód poszukując ochrony prawnej w zakresie naruszenia dóbr osobistych wskazał, że nawet w jego subiektywnym odczuciu warunki, w których przebywał nie miały negatywnego wpływu na sferę jego psychiki, gdyż nie odczuwał żadnych lęków ani depresji z powodu warunków panujących w celi.

Stosując jednakże także obiektywną ocenę dokonania naruszenia dobra osobistego powoda, odwołując się do innych okoliczności sprawy, słusznie Sąd Okręgowy podniósł, że mimo bezprawności działania pozwanego, godność osobista powoda nie został naruszona. Nie zgłaszał on podczas całego pobytu w Zakładzie Karnym nr(...) w Ł., żadnych skarg, uwag odnośnie odbywanej kary pozbawienia wolności. Ponadto podzielić należy argumentację Sądu I instancji, że takie okoliczności, jak fakt przebywania powoda w zakładzie typu półotwartego, umożliwiający mu przebywanie poza celą w ciągu dnia, odbywanie przez powoda codziennych spacerów, wykonywaną pracę poza celą, a także dodatkowo możliwość udziału w spotkaniach w kaplicy, korzystania z boiska, sali gimnastycznej i biblioteki, w efekcie łagodziło istotnie ewentualne negatywne skutki, jakie mogły powstać dla powoda z powodu przeludnienia w zajmowanej celi, co zresztą znalazło odzwierciedlenie także w subiektywnym odczuciu powoda wskazanym powyżej. Bez wątpienia należy też stwierdzić, że działania pozwanego, wynikające z sytuacji więziennictwa, której skutkiem było przeludnienie w celach skazanych, nie były ukierunkowane na naruszenie dóbr osobistych powoda.

Reasumując, zgodzić się należy z oceną Sądu I instancji, iż pomimo bezprawności działania pozwanego, żadne z dóbr osobistych powoda nie zostało naruszone. W konsekwencji stwierdzić należy, że prawidłowa wykładnia art.23 kc, art.24 kc w zw. z art.110§2 kkw i art.3 Konwencji o ochronie Praw Człowieka, która doprowadziła Sąd I instancji do stwierdzenia braku krzywdy po stronie powoda w rozumieniu art.448 kc, uzasadniała oddalenie roszczenia powoda w zakresie żądanego zadośćuczynienia.

Mając na względzie przedstawione powyżej rozważania, na podstawie art.385 kpc Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda w pozostałym zakresie jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego w zakresie zasądzonych od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art.98 kpc, mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika procesowego pozwanego ustalono na podstawie §11 ust.1 pkt 25 w zw. z §13 ust.1 pkt 2. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. (Dz.U. z 2002r., Nr 90, poz. 594 z póź. zm.)

Natomiast o kosztach wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2010.90.594) i nakazał wypłacić je adwokatowi Z. M. ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi w kwocie 148 złotych, w tym kwota 28 złotych z tytułu podatku VAT (§11ust.1 pkt25 w zw. z §2ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz.U. z 2002r., Nr 90, poz. 594 z póź. zm).