Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CNP 77/12
POSTANOWIENIE
Dnia 12 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi powódki
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 17 listopada 2010 r., w sprawie z powództwa B. S.
przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych w W.
o nakazanie złożenia oświadczenia woli,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 marca 2013 r.,
1) odrzuca skargę
2) odstępuje od obciążenia B. S. kosztami zastępstwa
prawnego Agencji Nieruchomości Rolnych
w W.
Uzasadnienie
2
Powódka B. S. wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 17 listopada 2010 r.,
oddalającego apelację od wyroku Sądu Okręgowego w G., którym oddalono jej
powództwo skierowane przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych o nakazanie
złożenia oświadczenia woli (1) potwierdzającego prawo pierwokupu powódki w
zakresie bezprzetargowego nabycia nieruchomości rolnej stanowiącej działkę ew.
nr 73/3 i (2) o sprzedaży nieruchomości rolnej stanowiącej część działki ew. nr 73/3
(obecny nr ew. 73/4) oraz części działki nr ew. 74/3 (obecny nr ew. 74/5) za łączną
cenę 25.707,45 zł. w związku ze złożonym przez nią w dniu 5 czerwca 1996 r.
oświadczeniem o skorzystaniu z prawa pierwokupu.
Skarżąca zrzuciła, wyrok został wydany z naruszeniem art. 29 ust. 1 pkt 3,
art. 29 ust. 1 b, 1c i 1d ustawy z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu
nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t. jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 231,
poz. 1700 z późn. zm.). W skardze oznaczono jako wartość przedmiotu
zaskarżenia kwotę 25.708 zł, jednocześnie wskazano, że stanowi ona szkodę jako
równowartość ceny sprzedaży nieruchomości i wynika z pozbawienia powódki
”prawa nabycia przedmiotowych działek i powiększenia areału, prowadzonego
własnego gospodarstwa rolnego”.
W odpowiedzi na skargę pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie
kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, którego celem jest uzyskanie
prejudykatu umożliwiającego dochodzenie roszczeń odszkodowawczych za szkodę
wyrządzoną przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej (art. 4241
§ 1 k.c.).
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c., do elementów konstrukcyjnych skargi należą:
oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, przytoczenie i uzasadnienie podstaw skargi,
wskazanie przepisu prawa z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne,
uprawdopodobnienie powstania szkody w wyniku wydania zaskarżonego
3
orzeczenia oraz wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w innym
trybie nie było i nie jest możliwe.
Judykatura jednolicie przyjmuje, że wymóg uprawdopodobnienia szkody
spowodowanej przez wydanie zaskarżonego orzeczenia obejmuje nie tylko
wystąpienie szkody, ale również istnienie związku miedzy szkodą a wydaniem
orzeczenia niezgodnego z prawem. W szczególności wskazuje się,
że uprawdopodobnienie szkody polega na przedstawieniu wyodrębnionego
wywodu wskazującego, że szkoda została wyrządzona, jej rozmiar i rodzaj, czas
powstania, postać i związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia niezgodnego
z prawem oraz uwiarygodnienie tego oświadczenia przez powołanie
i przedstawienie dowodów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, Nr 7-8, poz. 141, postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC 2006, Nr 1,
poz. 16, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2012 r., III CNP
19/123, niepubl.). Przyznając, że postępowanie ze skargi o stwierdzenie
nieważności z prawem prawomocnego orzeczenia nie jest postępowaniem ściśle
odszkodowawczym, gdyż jego celem jest uzyskanie przez stronę prejudykatu,
pozwalającego stronie dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa (art. 4171
§ 2
k.c.), podkreśla się, że istnienie szkody musi być należycie uprawdopodobnione już
w tym postępowaniu. Szkoda musi pozostawać w normalnym związku
przyczynowo-skutkowym z wydaniem kwestionowanego orzeczenia, a wymóg
uprawdopodobnienia oznacza jedynie zwolnienie z obowiązku przeprowadzenia
dowodu. Źródłem szkody - podlegającej naprawieniu w oparciu o art. 77 ust. 1
Konstytucji, art. 417 § 1 k.c., art. 4171
§ 2 k.c. powinno być wydanie orzeczenia.
Niezbędne jest zatem wykazanie w postaci samodzielnego wywodu
prawdopodobieństwa, że szkoda nastąpiła, w tym powołanie lub przedstawienie
dowodów, a co najmniej ich surogatów (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 4 października 2012r., IV CNP 41/12, niepubl.). Za niewystarczające uznaje
się odwołanie do wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawie, której skarga dotyczy
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2012 r., II CNP 32/12,
niepubl.). Jak podkreśla Trybunał Konstytucyjny warunek, by wydanie orzeczenia
było przyczynowe dla powstania szkody, narzuca określone rozumienie przesłanki
4
niezgodności z prawem. Skoro szkoda, której wyrównania skarżący chce dochodzić
od Państwa, powinna być "wyrządzona przez wydanie orzeczenia", między
orzeczeniem a szkodą musi wystąpić relacja conditio sine qua non, czyli bez
orzeczenia uszczerbek by nie powstał a Skarb Państwa jako zobowiązany do
odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania
lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.).
Złożona w sprawie skarga nie zawiera żadnych wywodów dotyczących
uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody. Skarżąca poprzestała jedynie na
podaniu kwoty odpowiadającej cenie sprzedaży działek gruntu którą, w wypadku
uwzględnienia powództwa, powinna uiścić na rzecz pozwanego. Uiszczenie ceny
oznaczałoby zmniejszenie aktywów majątku powódki zatem, na skutek wyrównania
korzyści z uszczerbkiem, jego uniknięcie nie może być uznane za stratę jako
postać szkody majątkowej w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. Fakt, że ekwiwalentem
ceny byłyby nabyte prawa rzeczowe sam w sobie nie wystarcza dla przyjęcia,
że szkoda wystąpiła. Powódka nie powoływała bowiem, że rzeczywista wartość
tych praw byłaby wyższa zatem, że jej szkoda polega na nieuzyskaniu
przysporzenia (utrata korzyści) oraz jaką kwotą wyrażać się miałaby różnica.
Konkludując twierdzenie skargi, że szkoda wynika z pozbawienia powódki
”prawa nabycia przedmiotowych działek i powiększenia areału, prowadzonego
własnego gospodarstwa rolnego” i oznaczenie jej potencjalną nieuiszczoną ceną
nie spełnia wymogu określonego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. Samo wydanie wyroku
oddalającego powództwo, nawet gdyby był wadliwy, nie oznacza
wyrządzenia szkody.
Wadliwości tej nie sanuje zawarty w skardze wniosek o „dopuszczenie
dowodu z całych akt sprawy Sądu Okręgowego w G. sygn. I C …/08,
a w szczególności wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 4 lutego 2010 r. oraz
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 17 listopada 2010 r., na okoliczność
uprawdopodobnienia przyczyn powstania szkody i jej wartości”. Nie jest rzeczą
Sądu Najwyższego samodzielne poszukiwanie dowodów i wyręczanie skarżącej w
jej czynnościach, niezależnie od tego, że dowód w sprawie mogą stanowić
pojedyncze dokumenty znajdujące się w aktach sądowych, a nie ich całość.
5
Niespełnienie wymagania uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody
wywołanej kwestionowanym orzeczeniem powoduje odrzucenie skargi na
podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
9 października 2012 r., V CNP 100/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 4 października 2012 r., IV CNP 41/12, niepubl., postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2012 r., II CNP 32/12, niepubl.).
Z tych przyczyn w oparciu o art. 4248
§ 1 k.p.c. orzeczono jak
w postanowieniu.
Sąd Najwyższy odstąpił od obciążenia powódki kosztami zastępstwa
procesowego strony pozwanej w postępowaniu skargowym uwzględniając
charakter dochodzonego roszczenia, stan zdrowia i sytuację majątkową skarżącej
(art. 102 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 42412
k.p.c.).
jw

IV CNP 77/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia