Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 40/13
POSTANOWIENIE
Dnia 16 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. S.
przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi Specjalistycznemu […]
o zapłatę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 maja 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej
na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 11 lutego 2013 r.,
oddala zażalenie i pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
Uzasadnienie
2
T. S. wniosła o zasądzenie od Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego
[…] zadośćuczynienia, odszkodowania i renty z tytułu poniesionego uszczerbku na
zdrowiu w następstwie błędu w leczeniu w pozwanym Szpitalu.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2012 r. oddalił powództwo
uznając, że roszczenie powódki jest przedawnione, a nadto przeprowadzone
postępowanie dowodowe wykazało, że przebieg leczenia powódki był prawidłowy i
nie doszło do błędu w sztuce lekarskiej, a w konsekwencji brak jest podstaw do
przyjęcia, iż zachodzą przesłanki odpowiedzialności pozwanego na podstawie art.
430 k.p.c.
Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację powódki i wyrokiem z dnia 11 lutego
2013 r. uchylił powyższy wyrok w całości oraz sprawę przekazał do ponownego
rozpoznania Sądowi pierwszej instancji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Podzielając
stanowisko Sądu pierwszej instancji odnośnie do upływu terminu przedawnienia z
dniem 23 lipca 2008 r. i braku podstaw do przyjęcia przerwy biegu terminu
przedawnienia, uznał za zasadny zarzut naruszenia art. 5 k.c. W ocenie Sądu
drugiej instancji podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia stanowi
nadużycie prawa podmiotowego, bowiem opóźnienie w dochodzeniu roszczenia
było konsekwencją ogólnego stanu zdrowia powódki będącego następstwem
zawinionych zaniechań personelu medycznego szpitala. Kwestionując dokonaną
przez Sąd pierwszej instancji ocenę materiału dowodowego w części dotyczącej
opinii przeprowadzonych w toku postępowania karnego i opinii sporządzonych w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym dokonał ponownej jego oceny i uznał, że
miarodajna dla oceny prawidłowości leczenia powódki jest opinia biegłego
Witczaka, który stwierdził zaniedbania personelu Szpitala w zakresie pielęgnacji i
leczenia zachowawczego powódki w okresie śpiączki, mające wpływ na
pogorszenie jej stanu zdrowia i wskazał na wątpliwości co do możliwości
definitywnego wykluczenia błędu diagnostycznego lekarzy pozwanego w zakresie
choroby wrzodowej powódki. Przyjął również, że tych wniosków nie podważa treść
pozostałych dokumentów. W konsekwencji Sąd Apelacyjny uznał roszczenie
powódki za uzasadnione co do zasady, co w jego ocenie skutkuje nierozpoznaniem
przez Sąd Okręgowy istoty sprawy wobec zaniechania prowadzenia postępowania
dowodowego na okoliczności odniesionej przez powódkę szkody i uzasadnia
3
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.
W zażaleniu na powyższy wyrok pozwany zarzucił naruszenie prawa
procesowego: - art. 386 § 4 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie,
że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy; - art. 328 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1
k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie i dokonanie dowolnej i wybiórczej oceny
materiału dowodowego; - art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie i dokonanie jednostronnej oceny zebranego w sprawie materiału
dowodowego; - sprzeczność istotnych ustaleń Sądu drugiej instancji z treścią
zebranego w sprawie materiału dowodowego, oraz naruszenie prawa materialnego
- art. 5 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że podniesienie przez
pozwanego zarzutu przedawnienia stanowi nadużycie prawa. Wniósł o zmianę
wyroku Sądu drugiej instancji i oddalenie apelacji w całości ewentualnie o jego
uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd drugiej
instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3941
§ 11
k.p.c. - w brzmieniu nadanym ustawą z dnia
16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381), która weszła w życie
z dniem 3 maja 2012 r., zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także w razie
uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
Treść zarzutów podniesionych przez żalącego powoduje konieczność
wyjaśnienia charakteru zażalenia oraz zakresu kognicji Sądu Najwyższego w toku
rozpoznawania nowego środka odwoławczego.
Postępowanie apelacyjne ma charakter merytoryczny, a to oznacza, że sąd
drugiej instancji nie może ograniczać się jedynie do oceny zarzutów apelacyjnych,
lecz musi dokonać własnych ustaleń i poddać je ocenie pod kątem prawa
materialnego. Uwzględnienie apelacji powinno zatem prowadzić do wydania
orzeczenia reformatoryjnego, a jedynie wyjątkowo orzeczenia kasatoryjnego
w wypadkach przewidzianych w art. 386 § 2 i 4 k.p.c. - stwierdzenia nieważności
4
postępowania, nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji oraz
wtedy, gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego
w całości.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreślono, że kontrola dokonywana
w ramach zażalenia przewidzianego w art. 3941
§ 11
k.p.c. ma charakter formalny,
a zażalenie ma służyć zbadaniu, czy orzeczenie kasatoryjne sądu drugiej instancji
zostało prawidłowo oparte na jednej z przesłanek określonych w art. 386 § 2 i 4
k.p.c. a zatem, czy powołana przez sąd przyczyna opiera się na jednej z przesłanek
ustawowych. Dokonana kontrola ma charakter czysto procesowy, bez wkraczania
w kompetencje sądu in merito. W postępowaniu zażaleniowym wywołanym
omawianym zażaleniem nie jest zatem dopuszczalne badanie merytoryczne
stanowiska sądu drugiej instancji i kontrola materialnoprawnej podstawy wyroku, ta
bowiem jest zarezerwowana do przeprowadzenia wyłącznie w postępowaniu
kasacyjnym. Konsekwencją jest wąskie określenie granic kognicji Sądu
Najwyższego, a odmienne ich ujęcie jest niedopuszczalne (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 25 października 2012 r., I CZ 136/12 z dnia 7 listopada 2012 r.,
IV CZ 147/12, z dnia 9 listopada 2012 r., IV CZ 156/12, niepubl.).
W wypadku wskazania przez sąd drugiej instancji nierozpoznania istoty
sprawy przez sąd pierwszej instancji jako podstawy uchylenia wyroku, zakres
kognicji Sądu Najwyższego ogranicza się do zbadania, czy sąd odwoławczy
prawidłowo rozumiał to pojęcie oraz czy jego merytoryczne stanowisko uzasadniało
taką ocenę postępowania sądu pierwszej instancji, natomiast poza tym zakresem
pozostaje prawidłowość poglądu prawnego wyrażonego przez ten sąd.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do nierozpoznania
istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie
odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania
materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony,
bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa
unicestwiająca roszczenie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września
1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999 nr 1, poz. 22, z dnia 15 lipca 1998 r. II CKN
838/97, LEX nr 50750, z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98, LEX nr 519260,
5
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 nr 3,
poz. 36, z dnia 21 października 2005 r., III CK 161/05, LEX nr 178635, z dnia
12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2).
Żalący, błędnie pojmując charakter wniesionego środka odwoławczego,
zarzuty zażalenia odniósł w przeważającej większości do merytorycznego
stanowiska Sądu Apelacyjnego. Wyrazem tego błędnego stanowiska jest
wniosek o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia i orzeczenia co do istoty sprawy.
Z przyczyn, o których mowa wyżej, zarzuty naruszenia prawa procesowego -
art. 328 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., sprzeczności istotnych
ustaleń Sądu drugiej instancji z treścią zebranego w sprawie materiału
dowodowego, oraz naruszenia prawa materialnego - art. 5 k.c., nie mogą zostać
poddane kontroli, bowiem ocena prawidłowości stanowiska materialnoprawnego
Sądu odwoławczego nie należy do kompetencji Sądu Najwyższego realizowanej
w postępowaniu zażaleniowym na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. wskazać należy,
że Sąd pierwszej instancji istotnie jako przyczynę oddalenia powództwa, poza
przedawnieniem roszczeń powódki, wskazał jego bezzasadność co do
materialnoprawnej podstawy odnośnie do odpowiedzialności pozwanego i dokonał
w tym zakresie ustaleń oraz analizy prawnej. Sąd drugiej instancji odmiennie ocenił
materiał dowodowy i w konsekwencji uznał, że pozwany ponosi odpowiedzialność
za szkodę na podstawie art. 430 k.c. Istota sprawy została jednak rozpoznana
jedynie w zakresie podstawy odpowiedzialności pozwanego, natomiast nie została
rozpoznana w zakresie materialnych podstaw żądania przez powódkę
zadośćuczynienia (art. 445 k.c.), odszkodowania i renty (art. 444 k.c.).
Wskazać należy, że w wypadku odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem
niedozwolonym, nie zawsze przesądzenie o zasadzie odpowiedzialności sprawcy
szkody stanowi pełne rozstrzygnięcie o materialnej podstawie żądania. Możliwe jest
bowiem, że do pełnego rozstrzygnięcia o istocie sprawy konieczne jest zbadanie
materialnej podstawy zarówno odpowiedzialności sprawcy, jak materialnej
podstawy żądania naprawienia szkody. W takim wypadku, jak w sprawie niniejszej,
gdy sąd pierwszej instancji nie tylko nie odniósł się do wysokości szkody, krzywdy
oraz renty, ale nie zbadał, czy zaistniały przesłanki materialnoprawne roszczeń
6
określonych w art. 444 i 445 k.c. uznać należy, że w tym zakresie nie została
rozpoznana istota sprawy.
Z tych względów zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
jw