V CNP 58/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-06-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CNP 58/13
POSTANOWIENIE
Dnia 25 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi Z.D.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Okręgowego w J. z dnia 16 czerwca 2011 r.,
w sprawie z wniosku I.D. i J. D.
przy uczestnictwie […]
o stwierdzenie zasiedzenia,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 kwietnia 2014 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
2
Uczestniczka Z. D. wniosła o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 16 czerwca 2011 r.,
oddalającego apelację uczestniczki od postanowienia Sądu Rejonowego w K. z
dnia 25 marca 2011 r., którym stwierdzono nabycie przez I. D. i J. D. na zasadzie
wspólności majątkowej małżeńskiej udziału w ½ części prawa użytkowania
wieczystego bliżej określonej nieruchomości wraz z udziałem w ½ części prawa
własności budynku położonej na tej nieruchomości przez zasiedzenie - z dniem
2 stycznia 1975 r.
Jako podstawę skargi uczestniczka wskazała naruszenie art. 172 § 1 k.c.
w zw. z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny
i art. 336 k.c., naruszenie art. 336 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c., naruszenie art. 339
w zw. z art. 6 k.c., naruszenie art. 45 pkt 1 w zw. z art. 176 pkt 1 Konstytucji RP
oraz naruszenie art. 378 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Wszystkie wymienione
przepisy powołała również jako przepisy prawa, z którymi zaskarżone orzeczenie
jest niezgodne. Uprawdopodabniając wyrządzenie zaskarżonym orzeczeniem
szkody podała, że w związku z jego wydaniem doznała szkody „w postaci
ograniczenia prawa własności”. Twierdziła przy tym, że zaskarżone orzeczenie
„utorowało wnioskodawcom drogę do wdrożenia postępowania w przedmiocie
zniesienia współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem, które obecnie toczy
się przed Sądem Rejonowym w K. pod sygn. I Ns …/11 i w którym wnioskodawcy
dążą do przyznania im nieruchomości na wyłączną własność z obowiązkiem
ratalnej spłaty uczestniczki w wysokości 40.000 zł. Wysokość ta jest
niewspółmierna do poniesionych przez uczestniczkę nakładów na nieruchomość
wartą 500.000 zł., w tym upatruje swej szkody, gdyż jakakolwiek rekompensata
z tytułu zniesienia współwłasności nie będzie odpowiadała rzeczywiście poniesionej
stracie, polegającej na utracie nieruchomości w jej inwestycyjnym aspekcie”.
Odzyskanie w całości nakładów ulepszających nieruchomość będzie niemożliwe
także w związku z kryzysem na rynku nieruchomości, który sprawił, że wartość
nieruchomości znacząco spadła w stosunku do poczynionych nakładów o wartości
199.583 zł. Ponadto podniosła, że wyrządzona jej została szkoda nie tylko
w aspekcie materialnym z powodu poniesionych nakładów obejmujących
ulepszenie całej nieruchomości, których równowartości nigdy nie odzyska w całości,
3
a jedynie w części, jak również w „niemniej doniosłym aspekcie niematerialnym,
definiującym się poprzez zakres prawa własności i jego atrybuty wyrażone treścią
art. 140 k.c.”
Sąd Najwyższy zważył:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest środkiem prawnym mającym, poprzez zakwestionowanie zgodności z prawem
orzeczenia, przesądzić jedną z przesłanek deliktowej odpowiedzialności
odszkodowawczej Skarbu Państwa. Stanowi ona nadzwyczajny, sformalizowany
środek procesowy, zatem przepisy ją regulujące powinny być wykładane ściśle
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2006 r., I CNP 14/06, nie publ.,
z dnia 28 marca 2007 r., II CNP 124/06, nie publ., z dnia 25 marca 2009 r., V CNP
93/08, nie publ., z dnia 3 czerwca 2009 r., IV CNP 116/08, nie publ.). Na podstawie
art. 5192
§ 1 k.p.c. można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy sądu drugiej instancji,
kończącego postępowanie w sprawie, wyłącznie wówczas, jeżeli stronie została
wyrządzona szkoda poprzez jego wydanie. Z tej przyczyny jednym z wymogów
konstrukcyjnych skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem, przewidzianym w art.
4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., jest uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie takiego orzeczenia.
W niniejszej sprawie nie sposób przyjąć, że został on spełniony. Z wywodu
uczestniczki wynika po pierwsze, że jej szkodę stanowić ma wartość utraconych
nakładów, które miała poczynić na nieruchomość. Tak rozumiany uszczerbek
majątkowy nie jest jednak następstwem wydania postanowienia oddalającego
apelację uczestniczki od postanowienia stwierdzającego nabycie przez
wnioskodawców poprzez zasiedzenie jedynie udziału w użytkowaniu wieczystym
i odrębnej własności budynku. Jeśli uczestniczce nadal przysługują udziały w tych
prawach rzeczowych, to jej roszczenie dotyczące rozliczenia nakładów będzie
rozważane w postępowaniu o zniesienie wspólności tych praw, które nie zostało
jeszcze zakończone. Na obecnym etapie taką szkodę należy zatem zakwalifikować
jako hipotetyczną, która może powstać dopiero w przyszłości. Uprawdopodobnienie
wyrządzonej szkody, o którym mowa w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2
k.p.c., dotyczyć musi natomiast szkody, która już powstała (por. postanowienie
4
Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05, OSNC 2006, nr 6, poz.
110; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2008 r., II BP 68/07, OSNP 2010,
nr 1-2, poz. 6; postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., I CNP
93/09, nie publ.; z dnia 10 grudnia 2010 r., III CNP 48/10, nie publ.; z dnia
11 października 2012 r., I CNP 21/12, nie publ.). Wymaganie takie wynika wprost
z treści art. 5192
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 4171
§ 2 k.c. Wreszcie nie sposób uznać,
aby skarżąca spełniła wymaganie uprawdopodobnienie wysokości szkody
majątkowej wynikłej z wydania zaskarżonego orzeczenia. W skardze nie podano
kwoty, mającej odpowiadać wysokości tej postaci szkody.
Twierdzenie o rzekomej szkodzie niemajątkowej jest zaś tak ogólnikowe
i niezrozumiałe, że uchyla się weryfikacji, zatem nie może być uznane za
prawidłową realizację omawianego wymagania konstrukcyjnego skargi
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Ubocznie wskazać należy na nieprawidłowość posługiwania się przez
pełnomocnika skarżącej w obecnym postępowaniu nazewnictwem właściwym dla
postępowania procesowego („powódka”), a nie skargowego.
Zgodnie z art. 4248
§ 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca na
posiedzeniu niejawnym skargę, która nie spełnia wymagań określonych w art. 4245
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Z tych względów postanowiono jak wyżej.
POSTANOWIENIE
Dnia 25 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi Z.D.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Okręgowego w J. z dnia 16 czerwca 2011 r.,
w sprawie z wniosku I.D. i J. D.
przy uczestnictwie […]
o stwierdzenie zasiedzenia,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 kwietnia 2014 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
2
Uczestniczka Z. D. wniosła o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 16 czerwca 2011 r.,
oddalającego apelację uczestniczki od postanowienia Sądu Rejonowego w K. z
dnia 25 marca 2011 r., którym stwierdzono nabycie przez I. D. i J. D. na zasadzie
wspólności majątkowej małżeńskiej udziału w ½ części prawa użytkowania
wieczystego bliżej określonej nieruchomości wraz z udziałem w ½ części prawa
własności budynku położonej na tej nieruchomości przez zasiedzenie - z dniem
2 stycznia 1975 r.
Jako podstawę skargi uczestniczka wskazała naruszenie art. 172 § 1 k.c.
w zw. z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny
i art. 336 k.c., naruszenie art. 336 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c., naruszenie art. 339
w zw. z art. 6 k.c., naruszenie art. 45 pkt 1 w zw. z art. 176 pkt 1 Konstytucji RP
oraz naruszenie art. 378 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Wszystkie wymienione
przepisy powołała również jako przepisy prawa, z którymi zaskarżone orzeczenie
jest niezgodne. Uprawdopodabniając wyrządzenie zaskarżonym orzeczeniem
szkody podała, że w związku z jego wydaniem doznała szkody „w postaci
ograniczenia prawa własności”. Twierdziła przy tym, że zaskarżone orzeczenie
„utorowało wnioskodawcom drogę do wdrożenia postępowania w przedmiocie
zniesienia współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem, które obecnie toczy
się przed Sądem Rejonowym w K. pod sygn. I Ns …/11 i w którym wnioskodawcy
dążą do przyznania im nieruchomości na wyłączną własność z obowiązkiem
ratalnej spłaty uczestniczki w wysokości 40.000 zł. Wysokość ta jest
niewspółmierna do poniesionych przez uczestniczkę nakładów na nieruchomość
wartą 500.000 zł., w tym upatruje swej szkody, gdyż jakakolwiek rekompensata
z tytułu zniesienia współwłasności nie będzie odpowiadała rzeczywiście poniesionej
stracie, polegającej na utracie nieruchomości w jej inwestycyjnym aspekcie”.
Odzyskanie w całości nakładów ulepszających nieruchomość będzie niemożliwe
także w związku z kryzysem na rynku nieruchomości, który sprawił, że wartość
nieruchomości znacząco spadła w stosunku do poczynionych nakładów o wartości
199.583 zł. Ponadto podniosła, że wyrządzona jej została szkoda nie tylko
w aspekcie materialnym z powodu poniesionych nakładów obejmujących
ulepszenie całej nieruchomości, których równowartości nigdy nie odzyska w całości,
3
a jedynie w części, jak również w „niemniej doniosłym aspekcie niematerialnym,
definiującym się poprzez zakres prawa własności i jego atrybuty wyrażone treścią
art. 140 k.c.”
Sąd Najwyższy zważył:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest środkiem prawnym mającym, poprzez zakwestionowanie zgodności z prawem
orzeczenia, przesądzić jedną z przesłanek deliktowej odpowiedzialności
odszkodowawczej Skarbu Państwa. Stanowi ona nadzwyczajny, sformalizowany
środek procesowy, zatem przepisy ją regulujące powinny być wykładane ściśle
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2006 r., I CNP 14/06, nie publ.,
z dnia 28 marca 2007 r., II CNP 124/06, nie publ., z dnia 25 marca 2009 r., V CNP
93/08, nie publ., z dnia 3 czerwca 2009 r., IV CNP 116/08, nie publ.). Na podstawie
art. 5192
§ 1 k.p.c. można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy sądu drugiej instancji,
kończącego postępowanie w sprawie, wyłącznie wówczas, jeżeli stronie została
wyrządzona szkoda poprzez jego wydanie. Z tej przyczyny jednym z wymogów
konstrukcyjnych skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem, przewidzianym w art.
4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., jest uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie takiego orzeczenia.
W niniejszej sprawie nie sposób przyjąć, że został on spełniony. Z wywodu
uczestniczki wynika po pierwsze, że jej szkodę stanowić ma wartość utraconych
nakładów, które miała poczynić na nieruchomość. Tak rozumiany uszczerbek
majątkowy nie jest jednak następstwem wydania postanowienia oddalającego
apelację uczestniczki od postanowienia stwierdzającego nabycie przez
wnioskodawców poprzez zasiedzenie jedynie udziału w użytkowaniu wieczystym
i odrębnej własności budynku. Jeśli uczestniczce nadal przysługują udziały w tych
prawach rzeczowych, to jej roszczenie dotyczące rozliczenia nakładów będzie
rozważane w postępowaniu o zniesienie wspólności tych praw, które nie zostało
jeszcze zakończone. Na obecnym etapie taką szkodę należy zatem zakwalifikować
jako hipotetyczną, która może powstać dopiero w przyszłości. Uprawdopodobnienie
wyrządzonej szkody, o którym mowa w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2
k.p.c., dotyczyć musi natomiast szkody, która już powstała (por. postanowienie
4
Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05, OSNC 2006, nr 6, poz.
110; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2008 r., II BP 68/07, OSNP 2010,
nr 1-2, poz. 6; postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., I CNP
93/09, nie publ.; z dnia 10 grudnia 2010 r., III CNP 48/10, nie publ.; z dnia
11 października 2012 r., I CNP 21/12, nie publ.). Wymaganie takie wynika wprost
z treści art. 5192
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 4171
§ 2 k.c. Wreszcie nie sposób uznać,
aby skarżąca spełniła wymaganie uprawdopodobnienie wysokości szkody
majątkowej wynikłej z wydania zaskarżonego orzeczenia. W skardze nie podano
kwoty, mającej odpowiadać wysokości tej postaci szkody.
Twierdzenie o rzekomej szkodzie niemajątkowej jest zaś tak ogólnikowe
i niezrozumiałe, że uchyla się weryfikacji, zatem nie może być uznane za
prawidłową realizację omawianego wymagania konstrukcyjnego skargi
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Ubocznie wskazać należy na nieprawidłowość posługiwania się przez
pełnomocnika skarżącej w obecnym postępowaniu nazewnictwem właściwym dla
postępowania procesowego („powódka”), a nie skargowego.
Zgodnie z art. 4248
§ 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca na
posiedzeniu niejawnym skargę, która nie spełnia wymagań określonych w art. 4245
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Z tych względów postanowiono jak wyżej.